Επίδραση φορολογικής πολιτικής στον κλάδο Κινητής Τηλεφωνίας Αύγουστος 2011 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Επιτελική σύνοψη Η υπερφορολόγηση στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας συναντάται σπάνια σε αναπτυγμένες οικονομίες καθώς αποτρέπει τις επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας, περιστέλλει την καινοτομία και επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη. Στην πρώτη 15ετία ζωής του ο κλάδος στην Ελλάδα αναπτύχθηκε ταχύτερα από την Ευρώπη και είχε άμεση συνεισφορά 1,6% στο ΑΕΠ (3,6 δισ. ευρώ) και μαζί με τα οφέλη από την παραγωγικότητα και τις πολλαπλασιαστικές επιδράσεις έφτασε το 6,6% του ΑΕΠ. Σήμερα ο κλάδος στην Ελλάδα αντιμετωπίζει δυο βασικές αρνητικές προκλήσεις: Η οικονομική ύφεση έχει προκαλέσει 10% μείωση των εισοδημάτων στην Ελλάδα από το υψηλότερο σημείο τους το γ’ τρίμηνο του 2008 έως το α’ τρίμηνο του 2011 Οι συνεχείς αυξήσεις έμμεσων φόρων στον κλάδο έχουν ως αποτέλεσμα πάνω από το 50% της συνεισφοράς του κλάδου στο ΑΕΠ να απορροφάται από το δημόσιο (1.862 εκ. € το 2010) Ως αποτέλεσμα: Ο κύκλος εργασιών του κλάδου από υπηρεσίες μειώθηκε κατά 16,1% το 2010 ενώ το α’ τρίμηνο του 2011 η πτώση φτάνει το 21,2% Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) μειώθηκαν κατά 18,9% το 2010 ενώ το α’ τρίμηνο του 2011 η πτώση φτάνει το 21,3% Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στην κορυφαία επιστημονική επιθεώρηση - Telecommunications Policy (Koutroumpis et al., 2011), ερευνήθηκαν οι συνέπειες της πολυ-επίπεδης φορολόγησης των συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα τα προηγούμενα 6 έτη. Για την μελέτη εφαρμόστηκε ένα οικονομετρικό μοντέλο που συνδέει τη συνολική ζήτηση υπηρεσιών φωνής με το διαθέσιμο εισόδημα και την τιμή της υπηρεσίας. 2

Επιτελική σύνοψη Από τα επικαιροποιημένα, με βάση τα τελευταία στοιχεία, αποτελέσματα συνάγεται ότι η αύξηση της φορολογίας δεν αποδίδει πλέον σε δημόσια έσοδα. Η αύξηση της φορολογίας οδηγεί σε μεγάλες απώλειες στα έσοδα του κλάδου και τα εισοδήματα που δημιουργεί, με τελικό αποτέλεσμα τα συνολικά δημόσια έσοδα να μειώνονται (-1,1% το 2009 και -3,2% το 2010). Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα δημόσια έσοδα, οι πάροχοι υπηρεσιών και οι συνδρομητές θα ωφεληθούν από μια μείωση του ειδικού τέλους ή του ΦΠΑ. Χαρακτηριστικά υπολογίστηκε ότι: Μείωση του ειδικού τέλους κατά 30% θα είχε ως αποτέλεσμα αύξηση των δημόσιων εσόδων κατά 2 εκ. € ενώ λαμβάνοντας υπόψη πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα η αύξηση ανέρχεται σε 63 εκ. € Μείωση του ΦΠΑ από 23% σε 20% θα είχε ως αποτέλεσμα μείωση των δημόσιων εσόδων κατά 11 εκ. € ενώ λαμβάνοντας υπόψη πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα προβλέπεται αύξηση κατά 30 εκ. € Εξαίρεση από το ειδικό τέλος των συνδέσεων που προσφέρουν και όγκο δεδομένων ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο τουλάχιστον 50Mb θα είχε ως αποτέλεσμα μείωση των δημόσιων εσόδων κατά 5 εκ. €, ενώ λαμβάνοντας υπόψη και τις επιδράσεις από την αυξημένη διείσδυση ευρυζωνικών δικτύων στο ΑΕΠ, τα δημόσια έσοδα αυξάνονται κατά 165 εκ €. Τα αποτελέσματα της μελέτης οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η επιβολή ειδικών φόρων με την προοπτική άμεσης αύξησης των δημοσίων εσόδων, προκαλεί σημαντική οικονομική αβεβαιότητα, μειώνει την ζήτηση και τα έσοδα, και τελικά θέτει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητα του τομέα των κινητών τηλεπικοινωνιών. 3

Συνεισφορά κλάδου στα δημόσια έσοδα Ο κλάδος φορολογείται δυσανάλογα (51% της συνεισφοράς του κλάδου στο ΑΕΠ) αλλά η απόδοση στο δημόσιο από την επιπλέον φορολογία είναι αρνητική 4 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ, ΔΝΤ Οι αυξήσεις στο ειδικό τέλος και στο ΦΠΑ το 2009 και 2010 οδήγησαν σε αύξηση του μεριδίου του δημοσίου σε πάνω από 50% της συνεισφοράς του κλάδου στο ΑΕΠ Τα δημόσια έσοδα μειώθηκαν το 2009 και το 2010 καθώς ο κλάδος είναι σε βαθιά ύφεση

Ανάλυση δημόσιων εσόδων Το σύνολο των δημόσιων εσόδων από τον κλάδο το 2010 ανήλθε σε εκ. € ευρώ ενώ το 2011 εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε εκ. € 5 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ, Τράπεζα της Ελλάδος

Μεταβολές του ειδικού τέλους, δημόσια έσοδα και ύφεση 6 Οι προβλέψεις δείχνουν ότι το Α’ τρίμηνο 2012 τα έσοδα του δημοσίου θα είναι μικρότερα από την προ ΕΤ (2009) εποχή. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ μειώνεται συνεχώς λόγω της οικονομικής κρίσης Η επίδραση της αύξησης του ΕΤ και της οικονομικής κρίσης μειώνει τα δημόσια έσοδα και τη χρήση κινητής τηλεφωνίας Πηγή: Ανάλυση στοιχείων Τράπεζας της Ελλάδος

Φορολογία και τιμές 7 Ο φόρος ως ποσοστό της τιμής αυξάνει σταθερά και βρίσκεται πλέον στο 26.4% Η ΕΕ έχει από τον Μάρτιο 2011 οδήγησε την Γαλλία και Ισπανία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την επιβολή ειδικών τηλεπικοινωνιακών φόρων στα έσοδα των παρόχων. Η Ουγγαρία σύντομα θα ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο (July 2011). Οι τιμές προ φόρων μειώνονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια ενώ τα τέλη διασύνδεσης θεσμικά περιορίζονται Πηγή: Ανάλυση στοιχείων Τράπεζας της Ελλάδος

Οικονομετρικό μοντέλο 8 Μεγάλες αλλαγές που λαμβάνονται υπόψη: το Μνημόνιο ΕΕ&ΔΝΤ επηρρεάζει την οικονομική ευρωστία των συνδρομητών Η ταυτοποίηση περιόρισε τον αριθμό των προπληρωμένων καρτών Τα αποτελέσματα δείχνουν μια μικρή αύξηση της ελαστικότητας εισοδήματος (~3.8%) και της ελαστικότητας τιμών (~4.5%) Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής είναι δημοσιευμένα και στο Telecommunications Policy Journal, July 2011 αναγνωρίζοντας την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων Το οικονομετρικό μοντέλο επικαιροποιήθηκε μέχρι το Δ΄ τρίμηνο του 2010 λαμβάνοντας υπόψη μεγάλες αλλαγές που επηρεάζουν τις ελαστικότητες όπως το μνημόνιο και η ταυτοποίηση

Ανάλυση ευαισθησίας δημοσίων εσόδων σε αλλαγές στο ειδικό τέλος 9 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ, Προβλέψεις ΔΝΤ Τα συνολικά δημόσια έσοδα μεγιστοποιούνται εάν το ειδικό τέλος μειωθεί κατά 30% από το σημερινό του επίπεδο

Πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα από αλλαγές στο ειδικό τέλος Πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα από την ανάπτυξη του κλάδου με χαμηλότερη φορολογία οδηγούν σε αύξηση δημοσίων εσόδων κατά 130 εκ. € με κατάργηση του ειδικού τέλους 10 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ, Προβλέψεις ΔΝΤ

Πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα από αλλαγές στο ειδικό τέλος Κατάργηση του ειδικού τέλους θα είχε αποτέλεσμα την αύξηση των θέσεων εργασίας στην οικονομία κατά 8,6 χιλ και του ΑΕΠ κατά 0,3% 11 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ, Προβλέψεις ΔΝΤ

Ανάλυση ευαισθησίας δημοσίων εσόδων σε αλλαγές στο ΦΠΑ Ενδεχόμενη μείωση του ΦΠΑ από 23% σε 20% θα περιορίσει τα δημόσια έσοδα κατά 11 εκ. €, ενώ λαμβάνοντας υπόψη και τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα το δημόσιο θα κερδίσει 30 εκ. € 12 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ

Επίδραση από την κατάργηση του ειδικού τέλους το Μάιο 2010 στη διείσδυση data only συνδέσεων Μετά την κατάργηση του ειδικού τέλους στις συνδέσεις 3G καρτών δεδομένων το Μάιο του 2010, το τρίμηνο που ακολουθεί, παρουσιάζει τριπλάσιο ρυθμό αύξησης σε σχέση με το προηγούμενο 13 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ

Επίδραση από ενδεχόμενη εξαίρεση συνδέσεων που προσφέρουν όγκο δεδομένων πάνω από 50 mb Εξαίρεση από το ειδικό τέλος, των συνδέσεων που προσφέρουν και όγκο δεδομένων ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο τουλάχιστον 50Mb θα ωφελήσει την διείσδυση ευρυζωνικών δικτύων, την ανάπτυξη και τα δημόσια έσοδα κατά 165 εκ. € 14 Πηγή: Ανάλυση στοιχείων εταιρειών, ΕΛΣΤΑΤ, Παγκόσμια Τράπεζα, Τράπεζα της Ελλάδος Με βάση την Παγκόσμια Τράπεζα, η συνεισφορά των ευρυζωνικών δικτύων στις ανεπτυγμένες χώρες εκτιμάται σε 1,21% του ΑΕΠ με κάθε 10% αύξηση της διείσδυσης στον πληθυσμό Εξαίρεση από το ειδικό τέλος των εν λόγω συνδέσεων θα έχει ως αποτέλεσμα:  άμεση επίδραση στα δημόσια έσοδα -5 εκ. €  λαμβάνοντας υπόψη και τις επιδράσεις από την αυξημένη διείσδυση ευρυζωνικών δικτύων στο ΑΕΠ, τα δημόσια έσοδα αυξάνονται κατά 165 εκ. €