Πρακτική Άσκηση Ονοματεπώνυμο: ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ Α.Μ: Δ18411 Υπεύθυνος Καθηγητής: Ζωγραφάκης Σταύρος Χρονικό διάστημα: ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ Έτος: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εργαστήριο Πολιτικής Οικονομίας και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Αντικείμενο της παρούσας Πρακτικής Άσκησης είναι η ανάλυση, μελέτη και κατασκευή υποδεικτών ομάδων αγαθών και υπηρεσιών με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2

ΒΗΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Κατασκευή βάσης δεδομένων των δεικτών των αγαθών και υπηρεσιών που συμμετέχουν στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.). ► Περίοδος αναφοράς: Ιανουάριος 2000-Απρίλιος Κατασκευή ειδικών σταθμίσεων (καλάθια νοικοκυράς) για πληθυσμιακές ομάδες με βάση τις δαπάνες τους για αγαθά και υπηρεσίες με την βοήθεια της δειγματοληπτικής έρευνας των Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) του 2008 και 2010 αντίστοιχα. 3. Υπολογισμός δεικτών με βάση τις σταθμίσεις. 4. Υπολογισμός της διαχρονικής εξέλιξης των τιμών για το σύνολο του πληθυσμού καθώς και για συγκεκριμένες ομάδες καταναλωτών. 5. Διαγραμματικές παρουσιάσεις δεικτών. 6. Συμπεράσματα 3

ΣΚΟΠΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Ο σκοπός της Πρακτικής Άσκησης είναι η εξοικείωση με τους δείκτες τιμών, η μεθοδολογική προσέγγιση με την κατασκευή διαφόρων υποδεικτών και διαφορετικών θεωρήσεων ως προς την μονάδα αναφοράς, Επίσης, σκοπός είναι η στατιστική ενημέρωση της βάσης δεδομένων του Εργαστηρίου Πολιτικής Οικονομίας και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης με την εξέλιξη των τιμών καταναλωτή για όλα τα αγροτικά προϊόντα και τα τρόφιμα. Ο σκοπός της Πρακτικής Άσκησης είναι η εξοικείωση με τους δείκτες τιμών, η μεθοδολογική προσέγγιση με την κατασκευή διαφόρων υποδεικτών και διαφορετικών θεωρήσεων ως προς την μονάδα αναφοράς, Επίσης, σκοπός είναι η στατιστική ενημέρωση της βάσης δεδομένων του Εργαστηρίου Πολιτικής Οικονομίας και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης με την εξέλιξη των τιμών καταναλωτή για όλα τα αγροτικά προϊόντα και τα τρόφιμα. 4

Βασική στατιστική πηγή πληροφόρησης: Βασική στατιστική πηγή πληροφόρησης: 5

► Κατηγορίες υποδεικτών: ► Γενικός δείκτης διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών. ► Δείκτης κρεατοφάγων. 6

ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΔΕΙΚΤΕΣ  Υποδείκτης 1 1. Όλα τα προϊόντα του γενικού δείκτη από ρύζι έως χυμοί φρούτων % στάθμισης 17,1.  Υποδείκτης 2 1. Μοσχάρι νωπό % στάθμισης 1, Χοιρινό νωπό % στάθμισης 0, Αρνί&κατσίκι(νωπό) % στάθμισης 0, Πουλερικά νωπά % στάθμισης 0, Λοιπά είδη κρέατος % στάθμισης 0, Αλλαντικά % στάθμισης 0, Κρέατα διατηρημένα % στάθμισης 0, Κρέατα κατεψυγμένα % στάθμισης 0,017 7

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Επεξεργασία των δεδομένων με τη χρήση του προγράμματος Microsoft Excel και SPSS. 2. Εισαγωγή των στατιστικών στοιχείων σε συγκεντρωτικούς πίνακες (Pivot Table). 3. Αλλαγές στο Έτος Βάσης και υπολογισμός των επιπτώσεων της μεταβολής των τιμών διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών στον συνολικό δείκτη. 4. Κατάρτιση διαγραμματικών απεικονίσεων (ραβδόγραμμα, ιστόγραμμα) και εξαγωγή συμπερασμάτων. 8

► Ο μαθηματικός υπολογισμός του ΔΤΚ γίνεται από την ΕΣΥΕ με τη χρήση μίας παραλλαγής του τύπου Laspeyres με βάση τον παρακάτω τύπο: ► όπου, και είναι αντίστοιχα, για την περίοδο (μήνα) t, ο γενικός ΔΤΚ και οι ατομικοί δείκτες τιμών των i=1, 2, …k ειδών που συμπεριλαμβάνονται στο «καλάθι της νοικοκυράς». Οι συντελεστές στάθμισης,, των επιμέρους δεικτών είναι ίσοι με το μερίδιο των ειδών αυτών στη συνολική χρηματική δαπάνη των νοικοκυριών κατά την περίοδο βάσης (βάσει της ΕΟΠ). ► Οι ατομικοί δείκτες τιμών για κάθε είδος i, I it, υπολογίζονται ως μέσοι σταθμικοί των επιμέρους ατομικών δεικτών των πόλεων στις οποίες γίνεται τιμοληψία (πληθυσμιακή στάθμιση με βάση τον πληθυσμό της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής που η κάθε πόλη αντιπροσωπεύει), ενώ οι τελευταίοι υπολογίζονται ως οι γεωμετρικοί μέσοι των τιμών όλων των πηγών τιμοληψίας που γίνονται σε κάθε πόλη για το συγκεκριμένο είδος. 9 Ο ΔΤΚ

► Η βασική ιδέα της παρούσας πρακτικής άσκησης στηρίζεται στο γεγονός ότι οι διάφορες κοινωνικές ομάδες διαθέτουν ένα αρκετά διαφοροποιημένο καταναλωτικό πρότυπο και κατά συνέπεια αντιμετωπίζουν διαφορετικούς συντελεστές βαρύτητας των επιμέρους δαπανών τους, τόσο θεωρητικά όσο και εμπειρικά. Είναι για παράδειγμα γεγονός και σύμφωνο με την οικονομική θεωρία ότι καθώς βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο ενός πληθυσμού το μερίδιο των δαπανών τους για είδη πρώτης ανάγκης (διατροφή, ένδυση κ.ά.) περιορίζεται σε όφελος δαπανών για αγαθά πολυτελείας. Με βάση το νόμο του Engel το ποσοστό του εισοδήματος που διατίθεται για διατροφή μειώνεται καθώς το άτομο ανέρχεται σε υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια. Αυτό ισχύει είτε μεταξύ διαφορετικών εισοδηματικών ομάδων, είτε μεταξύ χωρών με διαφορετικό βαθμό οικονομικής ανάπτυξης, είτε διαχρονικά. Έτσι, οι σχετικά φτωχότερες πληθυσμιακές ομάδες δαπανούν σχετικά μεγαλύτερο μερίδιο από τις άλλες ομάδες για τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης και μικρότερο για υπηρεσίες αναψυχής, υγείας, εκπαίδευσης κ.λπ. Με άλλα λόγια η εισοδηματική τους ελαστικότητα για τρόφιμα είναι μικρότερη της μονάδας και το αντίθετο ισχύει για τις υπηρεσίες αναψυχής. Τα παραπάνω ισχύουν και για πληθυσμιακές ομάδες που επιλέγουν ένα διαφορετικό τρόπο ζωής (π.χ. καταναλωτές που αποφεύγουν προϊόντα με υψηλή χοληστερίνη ή καταναλωτές που αποφεύγουν προϊόντα ζωικής προέλευσης κλπ). 10

► Η ομάδα εργασίας εκτίμησε συντελεστές στάθμισης για τις επιμέρους ομάδες νοικοκυριών. Αυτοί οι συντελεστές στάθμισης χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια για τον υπολογισμό των επιμέρους ΔΤΚ που αντιμετωπίζουν οι διάφορες ομάδες. Σε μαθηματικούς όρους ο ΔΤΚ της ομάδας νοικοκυριών g, έστω, εκτιμήθηκε με βάση τη σχέση: ► όπου, είναι τo μερίδιο του είδους i στη συνολική δαπάνη των νοικοκυριών που ανήκουν στην ομάδα g κατά την περίοδο βάσης, δηλαδή o συντελεστής στάθμισης του επιμέρους δείκτη για την ομάδα νοικοκυριών g. ► Με ανάλογο συμβολισμό, ο πληθωρισμός ( ) που αντιμετωπίζει η ομάδα νοικοκυριών g μεταξύ των περιόδων t και t-1, ως η ποσοστιαία μεταβολή του επιπέδου των τιμών που αντιμετωπίζει στις δύο περιόδους, μπορεί να εκτιμηθεί από τη σχέση: 11

12 Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ.

14 Έτος Βάσης : 2000=100 Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία ΕΛ.ΣΤΑΤ.