ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Ο Θετικισμός Ύπαρξη μιας αντικειμενικής κοινωνικής πραγματικότητας κοινής για όλους η πρόσβαση στην οποία επιτυγχάνεται με την χρήση μια αυστηρής επιστημονικής μεθοδολογίας Η πηγή της γνώσης είναι τα αισθητηριακά εμπειρικά δεδομένα τα οποία ‘μιλούν από μόνα τους’ Ανακάλυψη κανονικοτήτων και συνεχών συμπτώσεων στα εμπειρικά δεδομένα με στόχο την διατύπωση γενικεύσεων και νόμων καθολικής ισχύος Αξιολογική ουδετερότητα, πλήρης διαχωρισμός γεγονότων και αξιολογικών κρίσεων

2 ΘΕΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ
Η άποψη ότι η άμεση εμπειρία μπορεί να αποτελέσει μια έγκυρη βάση για την επιστημονική γνώση είναι συζητήσιμη. Η άποψη ότι η επιστήμη ασχολείται μόνο με παρατηρήσιμα φαινόμενα είναι απορριπτέα. Είναι αδύνατος ο διαχωρισμός μεταξύ γλώσσας της παρατήρησης και θεωρίας. Οι θεωρητικές αντιλήψεις δεν παρουσιάζουν ακριβή αναλογία με την ‘πραγματικότητα’ με τον τρόπο που αυτή γίνεται αντικείμενο παρατήρησης. Οι επιστημονικοί νόμοι δεν βασίζονται σε συνεχείς συμπτώσεις μεταξύ γεγονότων. Τα ‘γεγονότα’ (facts) και οι αξίες δεν μπορούν να διαχωριστούν. (Πηγή: Robson 2002: 20, 22)

3 ΟΙ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΣΑΦΗΝΗΣΕΙΣ: «…Η ποιοτική έρευνα είναι μια τοποθετημένη [situated] δραστηριότητα που χωροθετεί το παρατηρητή στον κόσμο. Ενέχει μια σειρά ερμηνευτικών και υλικών πρακτικών οι οποίες κάνουν τον κόσμο ορατό. Οι πρακτικές αυτές μετασχηματίζουν τον κόσμο. Τον μετατρέπουν σε μια σειρά από αναπαραστάσεις μέσα από σημειώσεις πεδίου, συνεντεύξεις, συζητήσεις, φωτογραφίες, ηχογραφήσεις και αυτοσχολιασμό. Στο επίπεδο αυτό, η ποιοτική έρευνα συνεπάγεται μια ερμηνευτική, νατουραλιστική προσέγγιση του κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι οι ποιοτικοί ερευνητές μελετούν τα πράγματα στο φυσικό τους περιβάλλον, επιδιώκοντας να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα με βάση τα νοήματα που οι άνθρωποι αποδίδουν σε αυτά» (Denzin και Lincoln 2005: 3)

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΟΙ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΣΑΦΗΝΗΣΕΙΣ: «Η ποιοτική έρευνα στοχεύει στη περιγραφή των βιόκοσμων [life-world] ‘από τα μέσα προς τα έξω’, και μέσα από την οπτική των συμμετεχόντων. Έτσι, επιδιώκει να συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των κοινωνικών πραγματικοτήτων, και να δώσει έμφαση σε διαδικασίες, νοηματικά μοντέλα και δομικά χαρακτηριστικά» (Flick, Kardoff και Steinke 2004: 3).

5 ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΓΕΝΙΚΑ
Έμφαση στα ποιοτικά, μη μετρήσιμα χαρακτηριστικά και διαστάσεις της κοινωνικής ζωής Έμφαση στη ερμηνεία και στην κατανόηση κοινωνικών φαινομένων και διαδικασιών. Έμφαση στην διερεύνηση της ‘βιωμένης εμπειρίας’ των υποκειμένων και στην ανάδυση και ερμηνεία του υποκειμενικού νοήματος. Απάντηση σε ερωτήματα του τύπου ‘πως’ και ‘γιατί’ Διαφοροποίηση από τις ποσοτικές μεθόδους έρευνας (εκτατική και εντατική έρευνα) Έμφαση στην άμεση επαφή του ερευνητή με τους ερευνώμενους, στην ενεργό συνεργασία και στην σε βάθος εμπλοκή του ερευνητή στην κοινωνική πραγματικότητα Οι ποιοτικές μέθοδοι στοχεύουν κυρίως στην έρευνα του νοήματος και της αναπαράστασης Τα στοιχεία της ‘διεργασίας’, των λανθανουσών δομών, της ‘έκπληξης’, του ‘αναπάντεχου’ και της ευελιξίας

6 Στατιστικά σημαντική σχέση Μη Στατιστικά σημαντική σχέση
1ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ Πίνακας 1. Στάσεις του τοπικού πληθυσμού (Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας) απέναντι στους μετανάστες Μεταβλητή Στατιστικά σημαντική σχέση Σχόλια - Παρατηρήσεις Μη Στατιστικά σημαντική σχέση Πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό οι μετανάστες είναι θύματα διακρίσεων και εκμετάλλευσης στην αγορά εργασίας Νομός (χ2 =61,4, s= 0,004) Επάγγελμα (χ2 =77,7, s= 0,007) Φύλο (χ2 =22,6, s= 0,000) Εισόδημα (χ2 =81,1, s= 0,000) Μορφωτικό επίπεδο (χ2 =54,1, s= 0,004) Απασχολείτε ή έχετε απασχολήσει μετανάστη (χ2 =18,9, s= 0,002) Πολιτική αυτοτοποθέτηση (χ2 =42,4, s= 0,001) Συμφωνούν περισσότερο σε Ηλεία, λιγότερο Αιτωλοακαρνανία Διαφωνούν περισσότερο οι αγρότες και οι εργαζόμενοι /ες στα οικιακά Συμφωνούν περισσότερο οι γυναίκες Συμφωνούν περισσότερο τα χαμηλότερα εισοδήματα Διαφωνούν περισσότερο οι απόφοιτοι δημοτικού και με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο Συμφωνούν περισσότερο όσοι έχουν απασχολήσει μετανάστες Διαφωνούν περισσότερο από κέντρο και προς δεξιά άκρη του φάσματος Ηλικία Περιοχή κατοικίας

7 ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ: ΕΚΤΑΤΙΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ (VARIABLES)
Ο ποσοτικός ερευνητής, καταλήγοντας στα αποτελέσματα αυτά μπορεί ‘εκ των υστέρων’ να διατυπώσει τις δικές του ερμηνείες για την αιτία της βαρύτητας του κάθε παράγοντα – μεταβλητής στις απαντήσεις των ερωτώμενων. Ο ποσοτικός ερευνητής δηλαδή δουλεύει με μια σειρά από μεταβλητές και μέσα από τους συνδυασμούς των μεταβλητών αυτών προσπαθεί να εξηγήσει την κοινωνική πραγματικότητα. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ: ΕΝΤΑΤΙΚΗ (ΣΕ ΒΑΘΟΣ) ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ (CASES) Ένας ερευνητής που θα υιοθετούσε μια ποιοτική προσέγγιση για το ίδιο ζήτημα θα δούλευε με συγκεκριμένες περιπτώσεις (cases).

8 ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ (CASES)
Θα τον ενδιέφερε πχ. πως ο «Κώστας» ο οποίος διαμένει στο Νομό Ηλείας, είναι 33 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος μέσου εισοδήματος και απόφοιτος ΤΕΙ, αντιλαμβάνεται και νοηματοδοτεί τους όρους : ‘μετανάστευση’, ‘διακρίσεις’, ‘εκμετάλλευση’ ‘αγορά εργασίας’. Θα τον ενδιέφεραν οι τρόποι που ο «Κώστας» αναπαράγει, δημιουργεί ή κατασκευάζει την κοινωνική πραγματικότητα και μέσα από ποιους πολύπλοκους κοινωνικό-πολιτισμικούς μηχανισμούς, νοηματοδοτήσεις και διαδικασίες διαμορφώνει μια συγκεκριμένη οπτική για τα πράγματα. Επίσης θα τον ενδιέφερε το πλαίσιο και οι τρόποι έκφρασης της οπτικής αυτής καθώς και οι ποικίλες συνέχειες και ασυνέχειες στην πορεία διαμόρφωσης της, οι τυχόν αμφισημίες που υποκρύπτονται, η σύνδεση της με την βιωμένη εμπειρία του Κώστα καθώς και με τα είδη και τους τύπους των κοινωνικών του σχέσεων, αλληλεπιδράσεων και δράσεων (βλ. και Miles και Huberman 1994: 173).

9 2Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΝΟΗΜΑ (MEANING) ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ(REPRESENTATION) Ερώτηση: Πόσο ικανοποιημένος είστε με το Χ (όπου Χ μπορεί να είναι οτιδήποτε: ‘ζωή’, ‘εργασία’ κτλ). Απάντηση: Μμμ… Νομίζω ότι είμαι πολύ ικανοποιημένος…Αλλά φυσικά είναι δύσκολο να το πεις… Δεν είχα σκεφτεί το Χ με όρους ικανοποίησης…

10 Ερώτηση: Πόσο ικανοποιημένος είστε με το Χ;
2Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΝΟΗΜΑ (MEANING) ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ(REPRESENTATION) Ερώτηση: Πόσο ικανοποιημένος είστε με το Χ; Απάντηση: Πολύ ___ Μέτρια ___ Όχι και τόσο ___ Καθόλου ___

11 3Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΝΟΗΜΑ (MEANING) ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ (REPRESENTATION) ‘Έχω πολλούς φίλους Έλληνες. Έχω πολύ καλές σχέσεις πάντοτε. Σπάνια να έχω κάτι. Ούτε μάλωμα. Προσωπικά δεν έχω κάτι. Δεν ξέρω αν είμαι εγώ αγαπητός. Ούτε ανθρώπους κακούς έχω συναντήσει. Μπορεί κάποιος να πει μια λέξη προκλητική. Γίνονται πολλά εδώ πέρα. Αλλά διπλωματικά δεν απαντάω. Δεν κερδίζεις τίποτα. Πιο πολύ σωπαίνω. Θα περάσει’.

12 Αντί για ένα ερώτημα του τύπου:
4Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΑΠΟΧΡΩΣΗ (NUANCE) Αντί για ένα ερώτημα του τύπου: Ποια είναι η άποψη σας για τον πολιτικό γάμο; Ή ακόμη χειρότερα… Είστε υπέρ ή κατά του πολιτικού γάμου; Η ερώτηση θα μπορούσε να τεθεί ως εξής: Πως νομίζετε ότι εξελίχθηκε ο θεσμός του πολιτικού γάμου από τότε που θεσμοθετήθηκε στη χώρα μας για πρώτη φορά έως σήμερα;

13 5Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΑΠΟΧΡΩΣΗ (NUANCE)
Απόσπασμα 1: ‘Είχε κάνει στην Καλλονή το σεμινάριο που έγινε. Σηκώθηκε μια κυρία, δε θυμάμαι το όνομά της, από το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και έλεγε ότι δεν πρέπει να καίμε τις αστιβές, που λέμε εμείς. Δηλαδή, γίνεται διάβρωση του εδάφους, και έτσι κι αλλιώς. Να μη τα ψεκάζουμε. Της λέω: δε μου λες; Αν δεν κάψουμε τις αστιβές. Εντάξει, δεν είπαμε να βάλουμε φωτιά και να καεί όλο. Κατά ζώνες. Πώς θα ζήσουμε εμείς;’ Απόσπασμα 2: ‘Πες μας επιτρέπουν. Πρώτον, να ψεκάσουμε. Λοιπόν, πάρε μια ραντιστήρα εσύ και ψέκαζε. Να δούμε τι θα ψεκάσεις. Πόσο θα ψεκάσεις; Μετά θα 'ρθουνε και οι οικολόγοι: ψεκάζεις και σκοτώνονται τα έντομα, έρχονται τα πουλιά και ψοφάνε, κάνουν και δείχνουν. Είμαι σε αμηχανία. Όπως ήρθε το καλοκαίρι πάλι, ένα ζευγάρι από το Υπουργείο Γεωργίας. Και θίξαμε το θέμα αυτό. Πολύ ξηγημένη κοπέλα. Γεωπόνος. Πάρα πολύ ξηγημένη. Και μετά της λέω: Να ο βοσκότοπος που κάψαμε, να και ο βοσκότοπος που δεν κάψαμε. Πες μου εσύ ποιος είναι ο πιο καλός; Καθόταν και με κοίταζε. Λέω, τι με κοιτάς; Όπως είναι ο βοσκότοπος αυτός, βλέπω που είναι και αναλόγως με τον καιρό βάζω φωτιά και τον καίω. Θα κάψω φέτος αυτό, του χρόνου θα κάψω το άλλο. Τα χώματα που θα κατεβούν θα πέσουν σ' αυτό. Κατάλαβες; Δηλαδή, αν δε γινόταν αυτό το πράγμα, εμείς θα έπρεπε να φύγουμε’.

14 6Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΠΟΙΚΙΛΙΑ (DIVERSITY) Η στάση μου απέναντι στους μετανάστες που διαμένουν και εργάζονται στην Ελλάδα Αριθμός μεταναστών που πιστεύω ότι βρίσκονται στη χώρα Δεν έχω άποψη Θετική Μάλλον θετική Ούτε θετική ούτε αρνητική Μάλλον αρνητική Αρνητική Σύνολο 8,3 3,8 8,8 12,8 10,0 5,6 9,2 < 0,0 5,1 2,9 2,8 2,0 3,2 24,4 21,2 19,9 22,0 20,2 25,0 19,2 27,0 27,7 20,0 16,7 24,5 23,1 25,5 22,7 28,0 22,2 24,1 > 50,0 14,6 14,2 18,0 44,4 18,8 Ν 100 12 78 137 141 50 18 436

15 Διαφοροποιήσεις μεταξύ των κατηγοριών
ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ: ΠΟΙΚΙΛΙΑ (DIVERSITY) Διαφοροποιήσεις μεταξύ των κατηγοριών Ποικιλία εντός των κατηγοριών Υποκειμενική νοηματοδότηση των κατηγοριών

16 Ποιοτικές μέθοδοι και αιτιακή ερμηνεία
Από την συσχέτιση αφαιρετικών μεταβλητών στην αλληλοσύνδεση συγκεκριμένων γεγονότων, ερμηνειών, νοημάτων, κοινωνικών δράσεων και συμπεριφορών

17 6Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΑΙΤΙΑΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ
6Ο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΑΙΤΙΑΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ‘Πολλές φορές νιώθω και ξέρω πως κάποιοι με κοιτάνε περίεργα στο δρόμο. Προσπαθώ όμως να μη δίνω σημασία. Οι περισσότεροι είναι εντελώς αδιάκριτοι και μπροστά σου θα σου πουν α κοίτα αυτός έχει πρόβλημα είναι ελαττωματικός. Μου έχει τύχει και αυτό, ένα παιδάκι με κοίταζε και με έδειχνε στη μάνα του, και αυτή γύρισε και του είπε η κυρία είναι ελαττωματική. Άλλες φορές όταν προσπαθώ να περάσω ένα δρόμο φωνάζουν και λένε άντε κυρά μου κουνήσου ξημερώσαμε και άλλα τέτοια πολλά’. ‘Ένιωσα πικρία και αηδία για την κοινωνία. Σε κάνουν να μη θέλεις να βγεις από το σπίτι. Πιστεύω πως για τα άτομα που αποκτούν κάποιο πρόβλημα μετά από ένα ατύχημα, είναι πολύ χειρότερα. Γιατί ξέρεις πως ήσουν πριν και βλέπεις τον εαυτό σου ανήμπορο. Είναι αρκετά δύσκολο να αποδεχθείς μια νέα κατάσταση και να προσαρμοστείς ο ίδιος σε αυτή. Πρώτα από όλα πρέπει να το βρεις με τον εαυτό σου. Πράγμα αρκετά δύσκολο όταν ακούς και τέτοιου είδους σχόλια’.

18 Ποιοτικές μέθοδοι και αιτιακή ερμηνεία
‘Περνώ αρκετές ώρες στο σπίτι, γιατί θέλω να ξεκουράζομαι και γιατί έχω και το παιδί που πρέπει να φροντίσω. Προσπαθώ να ζω όσο γίνεται μια περισσότερο φυσιολογική ζωή και μια ζωή που δεν διαφέρει από τους άλλους. Μια εργαζόμενη μητέρα που δεν αντιμετωπίζει το δικό μου πρόβλημα πιστεύω πως και αυτή ξοδεύει αρκετές ώρες στο σπίτι. Η μόνη διαφορά πιστεύω πως είναι ότι δεν θα κουράζεται τόσο εύκολα όσο εγώ, γιατί καταλαβαίνεται πως και από τις εγχειρήσεις και τις αγωγές που ακολουθώ κάποιες φορές μέχρι και τώρα επιβαρύνουν τον οργανισμό αρκετά και τον καταπονούν’. ‘Το καλοκαίρι επίσης αποφεύγω να πάω σε παραλίες με πολύ κόσμο γιατί με το μαγιό φαίνεται το πρόβλημα στο πόδι εντονότερα, καθώς και τα… η εγχείρηση, κάποια κομμάτια που φαίνονται σαν να λείπουν’.

19 Ποιοτικές μέθοδοι και αιτιακή ερμηνεία
Προσωπικές και κοινωνικές επιπτώσεις Χωρο-κοινωνικός αυτό-περιορισμός και αποκλεισμός Εσωτερικοποίηση του κοινωνικού στίγματος Πρόσληψη του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος ως εχθρικού Κοινωνικές διακρίσεις Πρόσληψή τους με αρνητικό τρόπο

20 Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑΤΟΣ
«Ο χώρος δεν γίνεται πλέον αντιληπτός μόνο στις φυσικές και γεωμετρικές του διαστάσεις αλλά κυρίως ως μια κοινωνική σχέση που επηρεάζει όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής» (Γεωργαντάς 2002). «Η αντίληψη και ανάλυση του χώρου σαν μια κοινωνική σχέση οδηγεί μεταξύ άλλων, στην διερεύνηση των συμβολικών και πολιτισμικών διαστάσεων του, των διαφορετικών του σημασιών για διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και ομάδες καθώς και της δόμησης, αναπαραγωγής και μεταβολής μιας σειράς χωρο-κοινωνικών ταυτοτήτων» (Κανάρογλου και Ιωσηφίδης 2007: 53).

21 ΧΩΡΟΙ, ΝΟΗΜΑΤΑ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ
ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΜΕΘΟΔΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: συνέντευξη σε βάθος (in depth interviews) ομάδες εστίασης (focus groups) ομαδικές συνεντεύξεις (group interviews) ανάλυση περιεχομένου πηγών των ΜΜΕ και του διαδικτύου (content analysis/web content analysis) βιογραφική αφήγηση και προφορική ιστορία (oral history/life history) συμμετοχική παρατήρηση (participant observation) σωματοποιημένες και συναισθηματικές ερευνητικές πρακτικές (embodiment and emotion) παραγωγή και χρήση φωτογραφικού-οπτικού ποιοτικού υλικού (visual data)