ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»
Νικολαΐδου Σοφία ΑΕΜ: 7307 Εξάμηνο ΣΤ΄ Καθηγήτρια: κ. Μ. Ρεπούση Κατηγορία εργασίας: Ανάπτυξη ιστορικού ερωτήματος «Το μάθημα της ιστορίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση»

2 Γιατί πρέπει να διδάσκεται η ιστορία;
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Γιατί πρέπει να διδάσκεται η ιστορία; Δημόσιοι λόγοι και αντίλογοι

3 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
Η ιστορία, ως επιστημονικός κλάδος, δεν μπορεί να παραμένει στατική αλλά έχει μια εξελικτική δυναμική. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις πολλές οπτικές μέσα από τις οποίες μπορούν να ειδωθούν σημαντικά ιστορικά γεγονότα, δημιουργεί πολλές φορές διαμάχες, ιδίως όταν τα γεγονότα αυτά ανήκουν στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Η αναθεώρηση των ιστορικών γεγονότων επηρεάζει άμεσα και το αντίστοιχο μάθημα που διδάσκεται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ειπωθεί ότι το μάθημα της ιστορίας, ιδιαίτερα στο δημοτικό, δεν απαιτεί μόνο επιστημονική εγκυρότητα αλλά θα πρέπει να εκπληρώνει και συγκεκριμένους σκοπούς, οι οποίοι είναι σταθεροί και ορίζονται από το Σύνταγμα και από σχετικούς νόμους για το σύνολο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μέσα στους σκοπούς αυτούς είναι και η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης των παιδιών και η ανάπτυξη της αυτογνωσίας τους (Κορκόβελος, 2006). Σκοπός της θεματικής αυτής ενότητας είναι να κατανοήσουν τα παιδιά τα παραπάνω χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου μαθήματος. Να καταλάβουν δηλαδή ότι η ιστορία γράφεται από επιστήμονες και είναι θεμιτό να υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις στον τρόπο γραφής της. Να κατανοήσουν επίσης τις δύο κύριες εκδοχές. Τη μία που κατανοεί την ιστορία ως περιγραφή “πράξεως σπουδαίας και τελείας”, η οποία τουλάχιστον για την παιδική ηλικία, θα έχει ως κύριο στοιχείο την αφήγηση, πολλές φορές ακόμη και με την ενσωμάτωση μύθων (Τζιούμπας, 2007), και την άλλη που αφαιρεί τους συναισθηματισμούς και περιγράφει τα γεγονότα “ψυχρά” και “αντικειμενικά” (όσο αυτό είναι δυνατό).

4 Η εργασία απευθύνεται σε μαθητές της έκτης δημοτικού
Πρόκειται να χρειαστούν 4 διδακτικές ώρες Η εργασία θα γίνει με ομαδοκεντρική και όχι δασκαλοκεντρική διδασκαλία, καθώς οι μαθητές στο τέλος θα πρέπει να σχηματίσουν προσωπική γνώμη για το θέμα κι όχι να καταλήξουν σε μία άποψη με την οποία μπορεί και να μη συμφωνούν. Το μέρος της εργασίας που θα δουλευτεί σε ομάδες είναι η μελέτη και επεξεργασία των πηγών. Τα παιδιά θα χωριστούν σε ομάδες των 5-6 ατόμων. Οι ομάδες θα είναι ανομοιογενείς στο επίπεδο και στο φύλο των μαθητών και θα σχηματιστούν από το δάσκαλο. Ωστόσο η τελική απάντηση στην ερώτηση δε θα είναι ομαδική αλλά ατομική, καθώς μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, και θα δοθεί γραπτά στο δάσκαλο από τον καθένα.

5 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δηλωτικοί: Μεθοδολογικοί:
Κατανόηση του επιστημονικού χαρακτήρα του μαθήματος της ιστορίας Κατανόηση των δύο εκδοχών του μαθήματος, της μίας που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την αφήγηση και της δεύτερης η οποία χαρακτηρίζεται από πολλούς σαν «εργαστήρι ιστορίας» Κατανόηση των δύο τάσεων στη συγγραφή της ιστορίας, της πρώτης της αντικειμενικής, χωρίς συναισθηματισμούς ιστορίας και της άλλης της λεγόμενης «εθνικής ιστορίας» Μεθοδολογικοί: Εξαγωγή συμπερασμάτων μέσα από τη σύνθεση πληροφοριών από διάφορες πηγές και τη σύγκριση αντικρουόμενων απόψεων Προσδιορισμός της άποψης του δημιουργού για το θέμα που διαπραγματεύεται η πηγή, μέσα από την κατανόηση και αποτίμηση αυτής Κατανόηση του πληροφοριακού υλικού των πηγών μέσα από πολλούς τρόπους ανάγνωσης της κάθε πηγής Εξοικείωση με τις πληροφορίες οι οποίες αντλούνται από τη 1η και 2η ανάγνωση των πηγών (τυπολογία των πηγών, είδη των πηγών κτλ)

6 Εννοιολογικοί: Καλλιέργεια στάσεων:
Εξοικείωση με τις έννοιες: ιστοριογραφία, έθνος, κράτος, πολυπολιτισμικότητα Καλλιέργεια στάσεων: Εξάσκηση της ομαδικής εργασίας και συνεργασίας μέσα από την ομαδοκεντρική διδασκαλία Καλλιέργεια ερευνητικής στάσης πάνω σε ζητήματα ιστορίας

7 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Τα τελευταία χρόνια έχει προσλάβει μεγάλες διαστάσεις η διαμάχη γύρω από την Ιστορία και μάλιστα τη διδασκαλία της -από την πρωτοβάθμια μέχρι την τριτοβάθμια εκπαίδευση- καθώς και την παραγωγή και διάδοση της ιστορικής γνώσης, από το Πανεπιστήμιο και τα Ερευνητικά Κέντρα, μέχρι τα περιοδικά της Ιστορίας, τα ένθετα των εφημερίδων, τα ιστορικά βιβλία, τις εγκυκλοπαίδειες κ.λπ. Γιατί, λοιπόν, πρέπει να διδάσκεται η ιστορία…;

8 ΠΗΓΗ 1η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής)
<<Με τον όρο ιστοριογραφία εννοούμε το γραπτό αρχείο όσων είναι γνωστά για τον άνθρωπο και τις κοινωνίες του παρελθόντος και αφορά στον τρόπο με τον οποίο προσπάθησαν να κατανοήσουν και τα δύο οι ιστορικοί. Ιστοριογραφία δηλαδή, είναι η συγγραφή της ιστορίας.>> Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια «Βικιπαίδεια» ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής) Σύμφωνα με την πηγή, ποιοι είναι οι άνθρωποι που «δικαιούνται» να γράφουν ιστορία; Ποια δύο στοιχεία περιέχει η συγγραφή της ιστορίας;

9 ΠΗΓΗ 2η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση των πηγών)
<<(…)Το δεύτερο παιδαγωγικό ζήτημα αφορά το δίλημμα: βιβλίο αφήγησης ή «βιβλίο - εργαστήρι Ιστορίας» που παρέχει στον μαθητή κεντρίσματα από πολλές πηγές και σε πολλά επίπεδα ταυτόχρονα; Οι ειδικοί ανέφεραν ότι αυτή η νέα αντίληψη εφαρμόζεται όλο και περισσότερο στις πιο ανεπτυγμένες χώρες, με στόχο να ενισχύσει την εγρήγορση και την κριτική ικανότητα του παιδιού. Σωστή; Λάθος μέθοδος; Γιατί να μη την δοκιμάσουμε, βελτιώνοντας και διορθώνοντάς την, αναλόγως με την εμπειρία και τις υποδείξεις των ίδιων των δασκάλων;(…)>> Βούλγαρης Γ. (2007), «Έθνος σε διαρκή κατάσταση έκτατης ανάγκης;», Τα Νέα μάθημα α’ μάθημα β’ (3η ανάγνωση των πηγών) Τα δύο αυτά μαθήματα είναι από τα δύο βιβλία ιστορίας που έχουν χρησιμοποιηθεί στα σχολεία και αναφέρονται στο ίδιο μάθημα. Αντιστοιχείστε, σύμφωνα με την πηγή: μάθημα α’ βιβλίο αφήγησης μάθημα β’ βιβλίο – εργαστήρι ιστορίας

10 ΠΗΓΗ 3α: <<Σχετικά με τη διαμάχη πάνω στο βιβλίο της Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού νομίζω πως, στη σημερινή συγκυρία, τρεις κανόνες θα πρέπει να ακολουθούνται για τη συγγραφή τέτοιων εγχειριδίων Ιστορίας. 1.Απομυθοποίηση. Η αξία της ιστορικής «αλήθειας», πρέπει πάντα να υπερισχύει διαφόρων σκοπιμοτήτων (εθνικιστικών, ηθικολογικών, θρησκευτικών, πολιτικο-κομματικών). 2. Σφαιρικότητα. Δεύτερος βασικός κανόνας συγγραφής σχολικών βιβλίων Ιστορίας είναι η ανάγκη της σφαιρικής προσέγγισης. Μιας προσέγγισης που τονίζει και τα θετικά και τα αρνητικά σημεία, και τα συν και τα πλην μιας συγκεκριμένης κατάστασης. 3. Απλοποίηση. Χρειάζεται ριζική απλοποίηση της αφήγησης και των επιχειρημάτων. Χρειάζεται μια απλοποίηση που να οδηγεί στην αυτογνωσία, σε μια ρεαλιστική δηλαδή αντίληψη του ποιοι είμαστε, ποια είναι τα δυνατά και αδύνατα σημεία μας και πού θέλουμε να πάμε.>> Μουζέλης Ν.(2007), «Τρεις κανόνες για τα σχολικά εγχειρίδια», Το Βήμα της Κυριακής

11 ΠΗΓΗ 3β: <<(…)Το βιβλίο είναι συντομώτατον. Η ιστορία η οποία πρέπει να παραδίδεται εις την ηλικίαν ταύτην σύγκειται από δύο διακεκριμένα μέρη. Πρώτον, από την ακριβή σύνοψιν των κυριότερων συμβάντων, όσων είναι να αντιληφθεί νους πρωτόπειρος και αγύμναστος. Δεύτερον, από όλα εκείνα τα περιστατικά των συμβάντων, από όλας τας πράξεις και όλους τους λόγους των μεγάλων ανδρών, όσων η λεπτομερεστέρα έκθεσις είναι επιτήδεια να προξενήσεις αγαθήν εντύπωσιν εις την νεαράν φαντασίαν και εις την αγνήν καρδίαν των παίδων και να παραγάγη εις τας ψυχάς αυτών την προς την πατρίδα και προς την αρετήν αφοσίωσιν, την προς τους νόμους και τας αρχάς ευλάβειαν. Το κείμενον το οποίο δίδεται εις χείρας των δεν πρέπει να περιέχει ειμή το πρώτον μέρος, και τούτο μόνο οφείλουν ακριβώς να εκστηθίζωσιν. Αι δε λεπτομέρειαι, οίτινες αποτελούσιν ούτως ειπείν τα κοσμήματα της ιστορίας, αρκεί να εκτεθώσι προφορικώς υπό του διδασκάλου, διότι τις δεν γνωρίζει με πόσην ευκολίαν διατηρούσιν οι παίδες εις μνήμην όσα ακούσωσιν ευκρινώς διηγούμενα;>> Παπαρηγόπουλος Κ. (1896), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι της σήμερον, προς διδασκαλίαν των παίδων, εν Αθήναις: Κωνσταντινίδης, στο Ρεπούση Μ., Μαθήματα ιστορίας, Αθήνα: Καστανιώτη, σ.205 Το βιβλίο είναι πάρα πολύ σύντομο. Η ιστορία η οποία πρέπει να διδάσκεται στην ηλικία αυτή αποτελείται από δύο διακριτά μέρη. Πρώτα από την ακριβή σύντομη περιγραφή των γεγονότων, όσων είναι δυνατό να κατανοήσει ένα άπειρο και μη εξασκημένο μυαλό. Δεύτερο, από όλα εκείνα τα περιστατικά, από όλες τις πράξεις και όλα τα λόγια των σημαντικών ανθρώπων, τα οποία η λεπτομερής παρουσίαση μπορεί να προκαλέσει καλές εντυπώσεις (και ωραίες εικόνες) στην νεανική φαντασία και την αγνή καρδιά των παιδιών και να δημιουργήσει στις ψυχές τους την (αγάπη και) αφοσίωση προς την πατρίδα και την αρετή, καθώς και τον σεβασμό προς τους νόμους και τις εξουσίες. Το κείμενο το οποίο θα τους δοθεί θα πρέπει να περιέχει μόνο το πρώτο μέρος και μόνο αυτό θα πρέπει (τα παιδιά) να αποστηθίζουν. Οι λεπτομέρειες, οι οποίες αποτελούν, ας πούμε, τα στολίδια της ιστορίας, φτάνει να παρουσιάζονται προφορικά από το δάσκαλο, αφού όλοι γνωρίζουν την ευκολία με την οποία τα παιδιά συγκρατούν στη μνήμη τους όσα τους περιγράφονται με σαφήνεια.

12 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (με βάση τις πηγές 2, 3α – 3β)
(2η ανάγνωση των πηγών) Ποιο είναι το θέμα των πηγών και ποια η άποψη του δημιουργού καθεμίας από αυτές για το συγκεκριμένο θέμα; (3η ανάγνωση των πηγών) Ο κανόνας της απομυθοποίησης, έτσι όπως περιγράφεται στην πρώτη πηγή, συμφωνεί με το δεύτερο μέρος (στόχος) του μαθήματος της ιστορίας το οποίο περιγράφει η δεύτερη πηγή; ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (με βάση τις πηγές 2, 3α – 3β) (3η ανάγνωση των πηγών) Ποιος από τους δύο τρόπους συγγραφής του μαθήματος της ιστορίας, όπως αυτοί περιγράφονται στις πηγές 3α και 3β, ταιριάζει καλύτερα σε ένα βιβλίο αφήγησης και ποιος σε ένα βιβλίο – εργαστήρι ιστορίας; (στην πηγή 3α προσέξτε ιδιαίτερα τον δεύτερο κανόνα της σφαιρικότητας)

13 ΠΗΓΗ 4η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1η ανάγνωση της πηγής)
<<Απέναντι στην ιστορία ως εξιστόρηση της τραγικότητας της ανθρώπινης πορείας στον χρόνο, επινοείται μια άλλη εκδοχή: Οι ήρωες και οι ηρωικές πράξεις εξορίζονται, η αφήγηση κατακερματίζεται σε μια σειρά ασύνδετων και ασήμαντων επεισοδίων. Απέναντι στην εθνική διαφοροποίηση, αντιπαρατίθεται η ομοιογένεια της κοινής απόλαυσης της coca-cola.>> Τζιούμπας Θ. (2007), «Ιστορίες βιβλίων», Άρδην, τ.63, σ.34-39 (1η ανάγνωση της πηγής) Ποιος είναι ο δημιουργός της πηγής; Ποιο νομίζεις ότι είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεται; (2η ανάγνωση της πηγής) Αφού σκέφτηκες ποιο είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεται ο δημιουργός, ποιο νομίζεις τώρα ότι είναι το είδος της πηγής; Τα είδη των πηγών 1.Αντικείμενα τέχνης και καθημερινής ζωής 2.γραπτές πηγές 3.Ηλεκτρονικές πηγές 4.Ηχητικά ντοκουμέντα 5.Οπτικά ντοκουμέντα 6.Οπτικοακουστικά ντοκουμέντα 7.Πηγές του τοπίου (επισκέψιμες πηγές) 8.Προφορικές μαρτυρίες 9.Πίνακες και γραφήματα

14 (3η ανάγνωση της πηγής) Αντιστοιχίζω:
α. Εθνική διαφοροποίηση οι άνθρωποι δεν διαφέρουν στην καθημερινότητά τους β. Ομοιογένεια με βάση κοινές ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε έθνους συνήθειες 2. Πώς μπορεί να συνδέεται η ιστορία και το αντίστοιχο μάθημα με την απόλαυση της coca-cola;

15 ΠΗΓΗ 5η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής)
<<Το ζήτημα είναι εάν στην εκπαιδευτική διαδικασία τα παιδιά μας πρέπει να μαθαίνουν την ελληνική ιστορία (του ελληνικού έθνους) ή μόνο την ιστορία του κράτους της Ελλάδας.>> Αγτζίδης Β. (2006), «Σχετικά με το “νέο” βιβλίο Ιστορίας της στ’ δημοτικού», Άρδην, τ.62, σ.33-35 (3η ανάγνωση της πηγής) Τα παρακάτω ιστορικά γεγονότα αφορούν στο ελληνικό έθνος ή στο ελληνικό κράτος; Ελληνικό έθνος Ελληνικό κράτος Ελληνοϊταλικός πόλεμος Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας στην Κύπρο Ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ Ξεριζωμός των Ελλήνων από την Μικρά Ασία Συνθήκη της Λωζάνης Εγκατάσταση του Όθωνα ως βασιλιά των Ελλήνων ΓΛΩΣΣΑΡΙ κράτος: το κράτος είναι οργανωμένη πολιτική οντότητα που κατέχει καθορισμένη γεωγραφική περιοχή και αντιπροσωπεύει ένα πληθυσμό. Το κράτος έχει κυβέρνηση, νόμους και αναγνωρισμένη κυριαρχία. έθνος: έθνος ονομάζεται ένα σύνολο ανθρώπων που μοιράζονται κοινά γνωρίσματα, όπως η φυλή, η γλώσσα, το θρήσκευμα, η κοινή ιστορία και πολιτισμός και η γεωγραφική καταγωγή. Ιστορικά όμως, βασικότερο στοιχείο για την ύπαρξη ενός έθνους είναι η ανάπτυξη της εθνικής του συνείδησης.

16 ΠΗΓΗ 6α: ΠΗΓΗ 6β: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση των πηγών)
<<Τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει οι σοβαρές μελέτες για τον εθνικισμό και τους μύθους του λεγόμενου εθνικού κράτους.(…) Σε όλες τις χώρες υπάρχει πλέον η επιστημονική παραδοχή πως η διαμόρφωση εθνικών ταυτοτήτων δεν είναι παρά προϊόν ιστορικών συγκυριών και, σε μερικές περιπτώσεις, σκοπιμοτήτων.>> Ανδριανόπουλος Α. (2007), «Τα δεσμά της παρελθοντολαγνείας και του εθνικισμού», Ελευθεροτυπία <<Αυτές τις μέρες κάπου διάβασα ότι ο ποιητής και ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος πίστευε στη συνέχεια του ελληνικού έθνους. Πόσοι και ποιοι άραγε σήμερα θα τολμούσαν να διατυπώσουν δημόσια μια τέτοια άποψη;>> Θεοδωράκης Μ. (2007), «Ο ψεύτικος μανδύας της δήθεν προοδευτικότητας», Καθημερινή ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση των πηγών) Τι άποψη εκφράζουν οι δύο πηγές για την έννοια του έθνους και του εθνικού κράτους; ΓΛΩΣΣΑΡΙ: εθνικισμός: υπερβολική και αποκλειστική προσήλωση προς την ιδέα του έθνους και των εθνικών ιδεωδών, με κύριο χαρακτηριστικό τη διάκριση των εθνών σε ανώτερα και κατώτερα και τη διάθεση επιβολής των πρώτων στα δεύτερα. εθνικό κράτος: η νομική συγκρότηση ομοιογενούς και αυτοτελούς κοινωνικού συνόλου σε εδαφική περιοχή με βάση την έννοια του έθνους

17 ΠΗΓΗ 7η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1η ανάγνωση της πηγής)
Ποιος είναι ο δημιουργός της πηγής; Έχετε ξανακούσει το όνομα του ζωγράφου αυτού; (2η ανάγνωση της πηγής) Ποιο είναι το είδος της πηγής; (3η ανάγνωση της πηγής) Τι χαρακτήρες παρατηρείτε στον πίνακα; Παρατηρώντας τον συγκεκριμένο πίνακα του Τσαρούχη, τι γνώμη πιστεύετε ότι έχει ο καλλιτέχνης για τη διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού; Τσαρούχης Γ. (1947), «Η θυσία της Ιφιγένειας», στο Τσαρούχης, Πολλαπλά , Αθήνα: αρχείο Θηραϊκών μελετών, σ. 214

18 ΠΗΓΗ 8η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (2η ανάγνωση της πηγής)
(Στιγμιότυπο από συνέντευξη της συγγραφέως του βιβλίου ιστορίας της έκτης δημοτικού κ. Μ. Ρεπούση) Παπαχελάς Α. (2007), «Φάκελοι», ΣΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (2η ανάγνωση της πηγής) Ποιο είναι το είδος της πηγής; (3η ανάγνωση της πηγής) 1. Αναφερόμενη στον εθνικό εαυτό και στους εθνικούς άλλους, η συγγραφέας, ποιους εννοεί; Εθνικός εαυτός  …………………………………………... Εθνικοί άλλοι  ……………………………………………… 2. Μπορείς να σκεφτείς τι είδους στερεότυπα μπορεί να υπάρξουν κατά τη συγγραφή της ιστορίας;

19 ΠΗΓΗ 9η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής) ….έχεις κάποια ιδέα;
<<Ο ρόλος του σχολείου δεν είναι να εντάξει τη διαφορετικότητα στο πρόγραμμά του, αλλά να βοηθήσει όλους τους μελλοντικούς πολίτες, όσο διαφορετικοί κι αν είναι, να συναντηθούν γύρω από κάποιες γνώσεις που ενώνουν, που επιτρέπουν σε κάθε άτομο να τοποθετηθεί στην ανθρώπινη γενεαλογία, στη διαδοχή ανθρώπων και ιδεών, και γνώσεων που είναι ανθρώπινες γιατί κληροδοτήθηκαν από άλλους ανθρώπους.>> Polony N., «Ο μύθος της κοινής κουλτούρας και οι παραλλαγές του», Άρδην, από Polony N. (2006), Τα χαμένα παιδιά μας, μτφρ. Ξ. Σκούρα, Αθήνα: Πόλις (3η ανάγνωση της πηγής) ….έχεις κάποια ιδέα; Γύρω από ποιες ιδέες και γνώσεις θα μπορούσες να συναντηθείς με τους υπόλοιπους συμμαθητές σου; Τι θα μπορούσε να σας συνδέσει; ……………………………………………….

20 ΠΗΓΗ 10η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής)
<<Χρειαζόμαστε μια ιστορία που λαμβάνει υπόψη της τη μνήμη των παιδιών που δεν είναι σε καμιά περίπτωση ενιαία. Οι μνήμες των παιδιών παραπέμπουν σε διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας, και δεν κάνουμε τίποτα αν το ξεχάσουμε. Τι ωφελεί να πούμε εμείς έγινε αυτό κι εκείνο, να ποια είναι η αλήθεια, μάθετέ τη; Δεν ωφελεί, αντίθετα περιθωριοποιεί τα παιδιά των οποίων οι μνήμες δεν είναι αναγνωρίσιμες ή και απαγορευμένες. Αυτό δεν ισχύει μόνον για θέματα της ελληνικής ιστορίας στα οποία υπήρξαν κάθετες ρήξεις της συλλογικής μνήμης, όπως ήταν ο εμφύλιος, αλλά και για θέματα που εμπλέκουν την ιστορία άλλων λαών, όπως για παράδειγμα το «αλβανικό έπος» κατά την ελληνική εκδοχή του ελληνοϊταλικού πολέμου.>> Ρεπούση Μ. (2008), «Σκέψεις για τα νέα εγχειρίδια ιστορίας», Η Αυγή (3η ανάγνωση της πηγής) Για ποια γεγονότα της ελληνικής ιστορίας μπορεί να υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές στις μνήμες των παιδιών; ………………………………………… …σκέφτομαι…

21 ΠΗΓΗ 11η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (2η ανάγνωση της πηγής)
Τι είδους είναι η πηγή; Ποιο είναι το θέμα της; Είναι πρωτογενής ή δευτερογενής; «Να ‘τανε το 21» Μουσική: Σταύρος Κουγιουμτζής Στίχοι: Σώτια Τσώτου Εκτέλεση: Γιώργος Νταλάρας (3η ανάγνωση της πηγής) Φαντάσου ότι είσαι μαθητής από την Τουρκία, όπου γράφεται επίσης ένα τραγούδι για τη χρονική αυτή περίοδο και τα αντίστοιχα ιστορικά γεγονότα. Τι θα έλεγαν οι στίχοι του τραγουδιού; Μπορείς να γράψεις κάποιους ενδεικτικούς στίχους;

22 ΠΗΓΗ 12η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής)
<<Μήπως, άραγε, η ανακίνηση του πολυπολιτισμικού προβλήματος στην εποχή μας δεν είναι παρά μία ακόμη προσπάθεια υπονόμευσης εκ των έσω της κυριαρχίας των εθνικών κρατών, με την αυθαίρετη και ατεκμηρίωτη “πρόβλεψη” της παρακμής τους;>> (2010), «Οι σημειώσεις του Κάλχα, Κώστας Βεργόπουλος», Χριστιανική (3η ανάγνωση της πηγής) Πώς κατανοείτε, μέσα από την πηγή, την έννοια «ανακίνηση του πολυπολιτισμικού προβλήματος»; ΓΛΩΣΣΑΡΙ: πολυπολιτισμικός: αυτός που χαρακτηρίζεται από την συνύπαρξη διαφόρων και διακρινόμενων μεταξύ τους πολιτισμών

23 ΠΗΓΗ 13α: (απόσπασμα από το βιβλίο ιστορίας της στ’ δημοτικού που διδασκόταν μέχρι τη σχολική χρονιά , μάθημα 6ο: Οι σκλάβοι δεινοπαθούν) <<Οι σκλαβωμένοι Έλληνες υπέφεραν πολλά από τους Τούρκους. Σύμφωνα με τους τουρκικούς νόμους, ο ραγιάς (υπόδουλος), για να έχει το δικαίωμα να ζει στην επικράτεια του σουλτάνου, θα έπρεπε να πληρώνει το λεγόμενο κεφαλικό φόρο (χαράτσι). Ακόμα έπρεπε οι χριστιανοί να πληρώνουν και το φόρο της γης, για να έχουν δικαίωμα να την καλλιεργούν. Οι φόροι αυτοί πληρώνονταν κάθε χρόνο. Οι φόροι όμως αυτοί δεν ήταν και τόσο βαριοί όσο ο «φόρος αίματος», το παιδομάζωμα. Οι νέοι που στρατολογούνταν με το παιδομάζωμα προορίζονταν για τα τάγματα των γενιτσάρων, για ακόλουθοι του σουλτάνου ή για αξιωματούχοι. Εκπαιδεύονταν έτσι, ώστε να γίνουν φανατικοί μουσουλμάνοι και να ξεχάσουν ολωσδιόλου την οικογένειά τους, την πατρίδα τους, τη θρησκεία τους. (...) Οι Τούρκοι, γενικά, θεωρούσαν τους ραγιάδες κατώτερους. Τους ανάγκαζαν να ντύνονται φτωχικά, να κατοικούν σε μικρά σπίτια και σε φτωχογειτονιές, να εκτελούν αγγαρείες, να παραμερίζουν στο δρόμο και να σκύβουν όταν περνούσαν Τούρκοι. Κι ακόμη τους ταπείνωναν και τους εξευτέλιζαν, τους αδικούσαν και πολλές φορές τους περνούσαν από φοβερά βασανιστήρια. (…)>> Ακτύπης Δ., Βελαλίδης Α., Καΐλα Μ., Κατσουλάκος Θ., Παπαγρηγορίου Γ., Χωρεάνθης Κ. (1992), Στα νεότερα χρόνια, Αθήνα: ΟΕΔΒ, σ.35

24 ΠΗΓΗ 13β: (απόσπασμα από το βιβλίο ιστορίας της στ’ δημοτικού που διδάχθηκε τη σχολική χρονιά , μάθημα 5ο: Η καθημερινή ζωή) <<Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κυριαρχίας η καθημερινή ζωή οργανώνεται γύρω από την οικογένεια. Οι οικογένειες είναι πολυμελείς και στηρίζονται στην προσφορά και τη συνεργασία των μελών τους για τις καθημερινές ανάγκες. Τα παιδιά μαθαίνουν συνήθως το επάγγελμα των γονιών τους για να εξασφαλίσουν τη ζωή τους.(…) Η γέννηση του παιδιού, ο γάμος αλλά και ο θάνατος αποτελούν σημαντική γεγονότα και συνδέονται με πλήθος έθιμα που φέρνουν κοντά τους ραγιάδες. Έθιμα που έχουν σχέση ε τις καθημερινές ασχολίες και τη θρησκευτική ζωή προσφέρουν ευκαιρίες για κοινωνική συναναστροφή. Τα τοπικά πανηγύρια γίνονται αφορμή για ψυχαγωγία και βοηθούν στη διατήρηση της παράδοσης, ενώ τονώνουν και την οικονομική δραστηριότητα των περιοχών.(…)>> Ρεπούση Μ., Ανδρεάδου Χ., Πουταχίδης Α., Τσίβας Α. (2006), Στα νεότερα και σύγχρονα χρόνια, Αθήνα: ΟΕΔΒ, σ. 24

25 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση των πηγών)
Ποια είναι η εικόνα της καθημερινότητας των ραγιάδων που περιγράφεται στα δύο αυτά αποσπάσματα; Διακρίνετε διαφορές;

26 ΠΗΓΗ 14η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής)
(Γελοιογραφία από την εποχή της διαμάχης για το βιβλίο της ιστορίας) Από το ιστολόγιο «Σύλλογος αδιορίστων εκπαιδευτικών Ρεθύμνου», ( ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (3η ανάγνωση της πηγής) Ποιο πιστεύεις ότι είναι το νόημα αυτής της γελοιογραφίας;

27 ΠΗΓΗ 15η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1η ανάγνωση της πηγής)
(στιγμιότυπο από συνέντευξη του κ. Στ. Παπαθεμελή) Παπαχελάς Α. (2007), «Φάκελοι», ΣΚΑΪ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (1η ανάγνωση της πηγής) Ποιο είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεται ο δημιουργός της πηγής; Ποιος είναι ο ρητός σκοπός του δημιουργού; (3η ανάγνωση της πηγής) Πώς κατανοείτε, μέσα από την πηγή, τους όρους; αποεθνοποίηση της ιστορίας: ………………………………………………………… αποχριστιανοποίηση της ιστορίας: ………………………………………………….

28 ΠΗΓΗ 16η: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (2η ανάγνωση της πηγής)
<<Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι στον ντουνιά δεν έχει γίνει κάηκε και έγινε στάχτη κι έβγαλε ο Κεμάλ το άχτι Κάψανε τη Βαγγελίστρα που τη χτίζαμ’ μέρα νύχτα κάψανε το Σταυροδρόμι και του Φάσουλα ακόμη Σμύρνη, φτωχομάνα Σμύρνη πού ‘ναι η ομορφιά σου εκείνη κάηκες από θεμέλια σκεπαστά και μπεζεστένια>> Θρήνος για την καταστροφή της Σμύρνης με προέλευση από την Σμύρνη χερσονήσου Ερυθραίας Μικράς Ασίας. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (2η ανάγνωση της πηγής) Η πηγή αυτή είναι πρωτογενής ή δευτερογενής; Σε ποιο ιστορικό γεγονός αναφέρεται;

29 (3η ανάγνωση της πηγής) 1. Συζητήστε με τον παππού ή τη γιαγιά σας, η κάποιο άλλο πρόσωπο που έχει ζήσει την Μικρασιατική καταστροφή και ζητήστε να σας μεταφέρουν τα γεγονότα όπως τα έζησαν και τα θυμούνται αυτοί. Στη συνέχεια προσπαθήστε να τα μεταφέρετε σε ένα σύντομο κείμενο. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 2. Ποια μπορεί να είναι τα συναισθήματα του δημιουργού της πηγής; Μετά από τις ιστορικές πηγές που εξετάσαμε, τελικά, τα συναισθήματα αυτά έχουν θέση, κατά τη γνώμη σας, στη συγγραφή της ιστορίας;

30 ΤΕΛΟΣ

31 ΣΤΟΧΟΙ ΠΗΓΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1η πηγή (δ. 8)
Κατανόηση του επιστημονικού χαρακτήρα του μαθήματος της ιστορίας 1η πηγή (δ. 8) 3ης ανάγνωσης (δ. 8) Κατανόηση των δύο εκδοχών του μαθήματος, της μίας που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την αφήγηση και της δεύτερης η οποία χαρακτηρίζεται από πολλούς σαν «εργαστήρι ιστορίας» 2η πηγή (δ. 9) 3ης ανάγνωσης (δ. 9) 3α, 3β πηγές (δ. 10, 11) 3ης ανάγνωσης με βάση τις πηγές 2, 3α, 3β (δ. 12) Κατανόηση των δύο τάσεων στη συγγραφή της ιστορίας, της πρώτης της αντικειμενικής, χωρίς συναισθηματισμούς ιστορίας και της άλλης της λεγόμενης «εθνικής ιστορίας» 3ης ανάγνωσης, 3ης ανάγνωσης με βάση τις πηγές 2, 3α, 3β (δ. 12) 4η πηγή (δ. 13) 2η δραστηριότητα 3ης ανάγνωσης (δ.13) 8η πηγή (δ. 18) 1η και 2η δραστηριότητα 3ης ανάγνωσης (δ. 18) 10η πηγή (δ. 20) 3ης ανάγνωσης (δ. 20) 13α, 13β πηγές (δ. 23, 24) 3ης ανάγνωσης (δ. 25) 15η πηγή (δ. 27) 3ης ανάγνωσης (δ. 27) 16η πηγή (δ. 28) 3ης ανάγνωσης (δ. 28)

32 ΣΤΟΧΟΙ ΠΗΓΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 2η, 3α, 3β πηγές (δ. 9, 10, 11)
Εξαγωγή συμπερασμάτων μέσα από τη σύνθεση πληροφοριών από διάφορες πηγές και τη σύγκριση αντικρουόμενων απόψεων 2η, 3α, 3β πηγές (δ. 9, 10, 11) 2ης ανάγνωσης των 3α, 3β, 3ης ανάγνωσης των 2, 3α, 3β (δ. 12) 6α, 6β πηγές (δ. 16) 3ης ανάγνωσης (δ. 16) 13α, 13β πηγές (δ. 23, 24) 3ης ανάγνωσης (δ. 25) Προσδιορισμός της άποψης του δημιουργού για το θέμα που διαπραγματεύεται η πηγή, μέσα από την κατανόηση και αποτίμηση αυτής 3α, 3β πηγές (δ. 10, 11) 2ης ανάγνωσης (δ.12) 6α, 6β πηγές (δ.16) 7η πηγή (δ. 17) 3ης ανάγνωσης (δ. 17) 14η πηγή (δ. 26) 3ης ανάγνωσης (δ. 26) Κατανόηση του πληροφοριακού υλικού των πηγών μέσα από πολλούς τρόπους ανάγνωσης της κάθε πηγής ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΟΛΕΣ ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Εξοικείωση με τις πληροφορίες οι οποίες αντλούνται από τη 1η και 2η ανάγνωση των πηγών (τυπολογία των πηγών, είδη των πηγών κτλ) 4η πηγή (δ. 13) 1ης και 2ης ανάγνωσης (δ. 13) 1ης και 2ης ανάγνωσης (δ. 17) 8η πηγή (δ. 18) 2ης ανάγνωσης (δ. 18) 11η πηγή (δ. 21) 2ης ανάγνωσης (δ. 21) 15η πηγή (δ. 27) 1ης ανάγνωσης (δ. 27) 16η πηγή (δ. 28) 2ης ανάγνωσης (δ. 28)

33 ΣΤΟΧΟΙ ΠΗΓΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1η πηγή (δ. 8)
Εξοικείωση με τις έννοιες: ιστοριογραφία, έθνος, κράτος, πολυπολιτισμικότητα 1η πηγή (δ. 8) 3ης ανάγνωσης (δ. 8) 5η πηγή (δ. 15) 3ης ανάγνωσης (δ. 15) 6α, 6β πηγές (δ. 16) 3ης ανάγνωσης (δ. 16) 12η πηγή (δ. 22) 3ης ανάγνωσης (δ. 22) Εξάσκηση της ομαδικής εργασίας και συνεργασίας μέσα από την ομαδοκεντρική διδασκαλία ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΟΛΕΣ ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Καλλιέργεια ερευνητικής στάσης πάνω σε ζητήματα ιστορίας

34 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Μαθήματα ιστορίας, από την ιστορία στην ιστορική εκπαίδευση, Μαρία Ρεπούση, εκδόσεις Καστανιώτη 2. Η Ελλάδα από τη Μεταπολίτευση στην Παγκοσμιοποίηση, Γιάννης Βούλγαρης, εκδόσεις Πόλις 3. Ούτε Θεός ούτε ιστορία, Γιώργος Καραμπελιάς, εκδόσεις Κομμούνα 4. Νέο- Οθωμανισμός στη σύγχρονη Ελλάδα, Γ. Καραμπελιάς, Φ. Αποστολόπουλος, Χ. Κορκόβελος, Σ. Κουτρούλης, Σ. Κωνσταντινίδης, Ο. Μίντσεφ, Θ. Μπατρακούλης, Γ. Ρακκάς, Θ. Στοφορόπουλος, Θ. Τζιούμπας, Εναλλακτικές εκδόσεις 5. Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία;, Αντώνης Λιάκος, εκδόσεις Πόλις 6. Οι αμετανόητοι, Κώστας Βεργόπουλος, εκδόσεις Λιβάνη 7. Απολογία για την ιστορία, Marc Bloch, Εναλλακτικές Εκδόσεις 8. Έθνος και παράδοση, Θεόδωρος Ζιάκας, Εναλλακτικές Εκδόσεις 9. Η νεοελληνική ταυτότητα, Χρήστος Γιανναράς, εκδόσεις Γρηγόρη 10. Περιοδικό Άρδην 11. Εφημερίδα «Χριστιανική» 12. Εφημερίδα «Πολιτική ενημέρωση»