Μίλτος Σαχτούρης «Ο Ελεγκτής»

Παρουσίαση με θέμα: "Μίλτος Σαχτούρης «Ο Ελεγκτής»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μίλτος Σαχτούρης «Ο Ελεγκτής»
Μίλτος Σαχτούρης «Ο Ελεγκτής» Αγάθη Γεωργιάδου Σχ. Σύμβουλος

2 Ολίγα βιογραφικά Γεννήθηκε το 1919 στην Αθήνα και ήταν γιος του δικαστικού και νομικού συμβούλου του κράτους, του Δημητρίου Σαχτούρη και της Αγγελικής Παπαδήμα, δισέγγονος του Υδραίου ναυάρχου του 1821 Γεωργίου Σαχτούρη. Το 1937 με παρότρυνση του πατέρα του άρχισε σπουδές στη Νομική. Το 1938 δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Mίλτος Xρυσάνθης ένα διήγημα. Μετά το θάνατο του πατέρα του εγκατέλειψε τη Νομική και αφοσιώθηκε στην ποίηση. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έπασχε από φυματίωση με αποτέλεσμα για μεγάλο χρονικό διάστημα να παραμείνει καθηλωμένος στο κρεβάτι. Την εποχή του Εμφυλίου υπηρέτησε στον στρατό.

3 Τα πρώτα ποιητικά βήματα
Το 1943 γνωρίστηκε με τον Ελύτη και τον Εγγονόπουλο, με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία. Ως ποιητής εμφανίστηκε, ύστερα από παρότρυνση του Ελύτη, το 1944 στο περιοδικό Τα Νέα Γράμματα. Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή «Η Λησμονημένη». Το 1948 εξέδωσε τις «Παραλογαίς» και ακολούθησαν πολλές ακόμη συλλογές, με αποκορύφωμα τη συλλογή «Με το πρόσωπο στον τοίχο» (1952).

4 Η αναγνώριση Στις αρχές τις δεκαετίας του 1960 έρχεται η αναγνώριση από τον Αλ. Αργυρίου και Νόρα Αναγνωστάκη και στη συνέχεια από πολλούς κριτικούς και στοχαστές. Τιμήθηκε με τρία κρατικά βραβεία: Το 1956 με το Α΄ Βραβείο Νέοι Ευρωπαίοι Ποιητές για την συλλογή του «Όταν σας μιλώ», το 1962 με το Β΄ Κρατικό Βραβείο για τη συλλογή του «Τα Στίγματα» και το 1987 με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Εκτοπλάσματα».

5 Τα τελευταία χρόνια της ζωής του
Τα πέρασε σε ένα μικρό διαμέρισμα της οδού Ίμβρου 2 στην Κυψέλη γράφοντας ελάχιστα. Το Υπουργείο Πολιτισμού του είχε χορηγήσει τιμητική σύνταξη. Απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 2005 και τάφηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών δημοσία δαπάνη. Δεν παντρεύτηκε και δεν απέκτησε οικογένεια, διατηρούσε όμως δεσμό από το 1960 με την ζωγράφο Γιάννα Περσάκη.

6 Η ποιητική τέχνη του Σαχτούρη
Ο Μίλτος Σαχτούρης ανήκει στην Α΄ μεταπολεμική γενιά ποιητών που απεικονίζουν στο έργο τους τις τραυματικές εμπειρίες του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Εντάσσεται στην τάση των νεοϋπερρεαλιστών ή μεταϋπερρεαλιστών, οι οποίοι έμειναν ανεπηρέαστοι από τις ιδεολογικές διαμάχες της εποχής τους. Δημοσίευσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Ποιήματα ( ), Χρωμοτραύματα, Όταν σας μιλώ, Εκτοπλάσματα, Καταβύθιση, Έκτοτε, Ανάποδα γύρισαν τα ρολόγια. Η ποιητική τέχνη του Σαχτούρη

7 Η ποίηση του Σαχτούρη είναι υπαινικτική και αντικατοπτρίζει υποκειμενικά τον κόσμο. Τα «υλικά» του δεν είναι ακριβώς σύμβολα που αισθητοποιούν καταστάσεις, αλλά απλά, καθημερινά πράγματα που αποκαλύπτουν την εφιαλτική πλευρά της πραγματικότητας.

8 Τα θέματά του είναι εμπνευσμένα από την καθημερινή ζωή αλλά και από την Κατοχή και τα δύσκολα χρόνια του Εμφυλίου και της μετεμφυλιακής Ελλάδας.

9 Για να αντέξει τη σκληρή πραγματικότητα της δεκαετίας του , ο ποιητής καταφεύγει στο μαγικό καθρέφτη της Ποίησης και με τη δύναμη του παράλογου βάφει με ζωηρά χρώματα το μαύρο, αναζητώντας τον πραγματικό κόσμο στον ουρανό.

10 Το ποιητικό σύμπαν του Σαχτούρη
«Το σύστημα του Σαχτούρη μοιάζει με ανεστραμμένη πυραμίδα: Στη στενεμένη βάση, η οποία αντιπροσωπεύει τον σκληρό πυρήνα της ποιητικής σύνθεσης, βρίσκονται τα πράγματα και η πιστή αναπαράσταση τους. Στον ενδιάμεσο κορμό σχηματίζονται οι ιδέες που τα εκφράζουν. Και στη διευρυμένη επιφάνεια της κορυφής, που είναι ο τόπος της σκηνικής δράσης, υπάρχουν τα σύμβολα και η σημασιοδοτική τους λειτουργία.» Β. Χατζηβασιλείου, Μίλτος Σαχτούρης. Η παράκαμψη του υπερρεαλισμού, Εστία 1992

11 Τα σύμβολα και η λειτουργία τους Ο τόπος της σκηνικής δράσης
Οι ιδέες που εκφράζουν τα πράγματα Τα πράγματα και η πιστή αναπαράστασή τους

12 Τα δομικά στοιχεία των ποιημάτων του
Κατά τον Δάλλα, τα σταθερά δομικά στοιχεία των ποιημάτων του Σαχτούρη είναι: α) η ιστορία-μήνυμα, β) η σκηνική διάρθρωση και γ) η ιδεοπλαστική εικόνα (η εικόνα δηλαδή που περιέχει μια ιδέα, ένα μήνυμα).

13 Συνήθως, η ιστορία είναι μονοσήμαντη και περιέχει ένα κρυμμένο μήνυμα.
Το ποίημα διαρθρώνεται σε ευδιάκριτες διαδοχικές σκηνές, μια τεχνική που θυμίζει κινηματογραφική λήψη. Οι εικόνες, καλβικής προέλευσης, συμπυκνώνουν με σαφήνεια το μήνυμα της ιστορίας και ταυτίζονται με τις σκηνές (κάθε σκηνή αποτελεί μια εικόνα).

14 Οι εικόνες του Σαχτούρη
Οι εικόνες του εξελίσσονται σε αυτοδύναμες συμβολικές ενότητες, που αγνοούν το μεμονωμένο επεισόδιο και, γενικότερα, την περιπτωσιολογία, δημιουργώντας ένα παρατονισμένο, εσωστρεφές σύμπαν, όπου αντικείμενα, ζώα, άνθρωποι και μηχανές, χωρίς να αποβάλλουν τις κοινώς αποδεκτές ιδιότητες τους με τις οποίες, άλλωστε, και εισάγονται πρωτογενώς στο ποίημα, βαθμιαία εκπίπτουν σε διεστραμμένα υποκατάστατα τού πραγματικού». Β.Χ.

15 Τα ποιητικά ρεύματα που επηρέασαν τον Σαχτούρη
Ο υπαρξισμός Οι στίχοι του αποκαλύπτουν την υπαρξιακή αγωνία του που απορρέει από την προσωπική του θέση στον κόσμο και απέναντι στο πρόβλημα της ζωής και του θανάτου.

16 «Μια υπαρξιακή θλίψη που εκφράζεται κατά προτίμηση με παραβολές και μικρούς μύθους, ακόμη και με αινιγματικά σύμβολα και εικόνες, που φτάνουν ως το αλλόκοτο, το τρομαχτικό και το παραμορφωμένο». (Λ. Πολίτης)

17 Ο εξπρεσιονισμός Από τον εξπρεσιονισμό δανείζεται τον ελεύθερο από δεσμεύσεις στίχο, την εκτεταμένη χρήση της μεταφοράς και της εικόνας, την απεικόνιση του κόσμου όπως τον συνέλαβε με τη φαντασία και τα προσωπικά βιώματά του. Αντλεί την έμπνευσή του, όπως όλοι οι εξπρεσιονιστές, από το θέμα του πόλεμου και την απόγνωση του ανθρώπου από τις μηχανές.

18 Το κίνημα του εξπρεσιονισμού ξεκίνησε από την τέχνη στις αρχές του 20ου αιώνα και συνδέθηκε με την πρωτοπορία του Μοντερνισμού. Χαρακτηριστικό του κινήματος αυτού είναι η επανάσταση και η προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου κόσμου μέσα από μια ριζικά ανανεωμένη τέχνη. Στη λογοτεχνία, οι εξπρεσιονιστές απελευθερώνουν το στίχο από κάθε παραδοσιακό στοιχείο και κάνουν εκτεταμένη χρήση της μεταφοράς και της εικόνας. Κυριαρχεί το άλογο, φαντασιακό στοιχείο, τα έντονα συναισθήματα, η συγκίνηση και το πάθος.

19 Κεντρικό θέμα του εξπρεσιονισμού είναι ο πόλεμος και η βία, καθώς και η απόγνωση του ανθρώπου από τη μηχανή. Ο εξπρεσιονισμός θεωρείται προάγγελος του υπερρεαλισμού.

20 Ο εικονισμός «Ο εικονισμός που ελάχιστα τον άγγιξε, πέρασε αφήνοντάς του την εικόνα. Και αυτός την πήρε και την έκανε, καθώς θα δούμε, εκφραστικό πρωτέα του ποιήματος.» Γ. Δάλλας

21 Ο συμβολισμός «Ο συμβολισμός, αυτός που κατά βάση τον ανέθρεψε, αποστεγνώθηκε από κάθε τάση «υποβολής», αφήνοντας τα πράγματα πολύ συγκεκριμένα, με τους τύπους και τους αρχετύπους τους, σαν σύμβολα.» Γ. Δάλλας

22 Ο υπερρεαλισμός Από τον υπερρεαλισμό ο ποιητής δανείζεται την εικονοπλασία και το παράλογο στοιχείο, που αποτελεί την ουσία της ποίησής του και αλληγορική έκφραση της αλήθειας που βιώνει ο ποιητής.

23 «Έντονα επηρεασμένος από την υπερρεαλιστική γλώσσα και την τεχνική (του Εγγονόπουλου π.χ.), παρουσιάζει λιτότητα στα εκφραστικά μέσα και ευρηματικότητα στην εκλογή νέων λέξεων». Λ. Πολίτης

24 Ο ίδιος έλεγε… «Το έχω τονίσει επανειλημμένα, ο υπερρεαλισμός έδρασε πάνω μου σαν καταλύτης. Με λευτέρωσε στην ποίηση και στη ζωή, αλλά δεν μπορώ να πω ότι η ποίησή μου είναι υπερρεαλιστική. Η ποίησή μου είναι ιδιότυπα δραματική και λυρική». (π. Τέταρτο, 23, 1987).

25 «Γενικά, η ποίηση του Σαχτούρη είναι μια ποίηση που αμφισβήτησε το συνηθισμένο τρόπο της λυρικής γραφής, εισήγαγε την τεχνική της υπερρεαλιστικής κατασκευής και είναι προσγειωμένη μέσα στα ίδια τα πράγματα». Τ. Καρβέλης

26 Η πραγματικότητα στην ποίηση του Σαχτούρη
Νομίζω ότι η πραγματικότητα στην ποίηση του Σαχτούρη περνάει από δύο κατεργασίες. Με την πρώτη κατεργασία βλέπεται: ως μνήμη, ως όνειρο ή ως εφιάλτης. Με τη δεύτερη κατεργασία: ως βιωμένα γεγονότα, που γι’ αυτό φορτίζονται με μια φιλοσοφημένη στάση η οποία οδηγεί στο αίτημα: επιλογής των στοιχείων της πραγματικότητας, ώστε να επαληθεύεται το έσχατο συμπέρασμα του Σαχτούρη, που δε βρίσκω να είναι θετικό για τη ζωή, έτσι όπως τη βιώνει μέσα στη σύγχρονη κοινωνία». (Αλ. Αργυρίου)

27 «Ένα βασικό μορφολογικό γνώρισμα των ποιημάτων του Σαχτούρη είναι η ολιγολογία τους. Οι στίχοι είναι λιγοσύλλαβοι, το όλο ποίημα περιορίζεται σε λίγους στίχους.» Γ. Ιωάννου

28 Μίλτος Σαχτούρης «Ο Ελεγκτής»
Ένας μπαξές γεμάτος αίμα                    είν’ ο ουρανός και λίγο χιόνι έσφιξα τα σκοινιά μου πρέπει και πάλι να ελέγξω τ’ αστέρια εγώ κληρονόμος πουλιών πρέπει έστω και με σπασμένα φτερά να πετάω.

29 Η «χαρά» βρίσκεται αλλού («στον άλλο δρόμο»).
Ανήκει στην ποιητική συλλογή Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο (1958). «φάσματα»: είδωλα, φαντάσματα, φάσμα χρωμάτων. Το εφιαλτικό είδωλο της πραγματικότητας, ο φασματικός εικονισμός του κόσμου. Η «χαρά» βρίσκεται αλλού («στον άλλο δρόμο»). Δ.Ν. Μαρωνίτης

30 Τα θέματά του αποσυμπλέκονται από τις εμπειρίες τους και εγγράφονται σε μια φανταστική τώρα πραγματικότητα. Η τοπογραφία του στενού του περιβάλλοντος έτσι διαπλατύνεται ή μάλλον διπλασιάζεται: Είναι εδώ κάτω, ας το επαναλάβομε, ο δρόμος, το σπίτι, ο κήπος, μια γωνία - αιχμή πολιτείας και κόσμου. Είναι εκεί επάνω, σε απόσταση κακής γειτονίας, ο ουρανός, το φεγγάρι, ένα αστέρι που - επίσης- μας περιέχει ή μας απειλεί. Και μεταξύ ουρανού και γης η επικοινωνία και πάλι παράλογη. […] Και η διάσταση του διπλού συνεχώς εμβαθύνεται. Γ. Δάλλας

31 Είναι "ο άλλος δρόμος", "ο άλλος ουρανός"
Είναι "ο άλλος δρόμος", "ο άλλος ουρανός". Είναι ο αισθητός κόσμος που ξέρομε, αλλά από την αφώτιστη - την ονειρική ή εφιαλτική- πλευρά του: "Απ’ την πλευρά που ανθίζανε τα πράγματα" ή, συχνότερα για τη σημαδεμένη εποχή του, "απ' τη γωνία του φριχτού". Και την αμέσως επόμενη στιγμή ο ποιητής βρίσκεται πίσω από τα πράγματα και δημιουργεί είδωλα. Οι εικόνες του τώρα δεν είναι βιώματα, αναμνήσεις ή φαντασίες. Είναι, καθώς μας προειδοποιεί, "φάσματα" μιας πολυεδρικά διπλής πραγματικότητας. Γ. Δάλλας

32 Οι τίτλοι στον Σαχτούρη
«Είναι συνήθως ουσιαστικά συνοδευόμενα από ένα οριστικό άρθρο (βλ. Το ψωμί, Η Αποκριά, Ο στρατιώτης ποιητής)· αυτός είναι ένας τρόπος για να ορίσει ο ποιητής τον χώρο του, ώστε να προετοιμαστεί ο αναγνώστης της ποίησής του για την είσοδο στον μαγικό του κόσμο, όπου κατά κανόνα παρακολουθεί μια παράξενη και ωστόσο γοητευτική μικρή ποιητική ιστορία.»

33 Το θέμα του ποιήματος Το χρέος του ποιητή να κατανοεί και να ερμηνεύει βαθύτερα τα ανθρώπινα πράγματα (να «πετάει» ψηλότερα) και να φρουρεί ως πνευματικός ταγός τις πανανθρώπινες αξίες.

34 Το ερμηνευτικό σχόλιο του βιβλίου
«Η ευθύνη του ποιητή συνίσταται στο να καθιστά δυνατή την επικοινωνία με τον ουρανό. Έστω και με φτερά σπασμένα ο ποιητής ως ελεγκτής οφείλει να ελέγχει το φως των αστεριών σε ένα ουρανό που είναι ασφαλώς μία δύσκολη υπόθεση (γεμάτος αίμα και λίγο χιόνι), επειδή αυτό υπαγορεύει η ίδια του η φύση του ως κληρονόμου πουλιών. Στο ποίημα συναντάμε το πάγιο στην ποίηση του Σαχτούρη αίτημα για ουρανό· η ευθύνη του ποιητή συνίσταται στη δικαίωση του αιτήματος αυτού, που είναι για τον Σαχτούρη ένα πανανθρώπινο αίτημα: Ας μη το κρύβουμε / διψάμε για ουρανό, (βλ. Το ψωμί)»

35 Το ποίημα αποτελείται από τρεις ιδεοπλαστικές και σκηνικές εικόνες (Γ
Το ποίημα αποτελείται από τρεις ιδεοπλαστικές και σκηνικές εικόνες (Γ. Δάλλας):

36 Η 1η ιδεοπλαστική εικόνα: Η εικόνα του «κακοποιημένου ουρανού»
Ένας μπαξές γεμάτος αίμα                    είν’ ο ουρανός και λίγο χιόνι: Εικόνα εξπρεσιονιστική, υπερρεαλιστική. Ξεχωρίζουν οι μεταφορές: ο ουρανός μοιάζει με κήπο ματωμένο και λίγο χιονισμένο. Κυριαρχούν τα χρώματα (αγαπημένα στην ποίηση του Σαχτούρη): το κόκκινο και το λευκό και υπονοούνται το πράσινο, το γαλάζιο και αντιστικτικά το μαύρο.

37 Ο ουρανός Ο ουρανός είναι βασικό σύμβολο στην ποίηση του Σαχτούρη . Είναι ο «χώρος» όπου φυλάσσονται οι πνευματικές αξίες, μακριά από την τρομακτική, εφιαλτική γήινη πραγματικότητα. Είναι το φάσμα, η «αντεικόνα» της γης.

38 Οι δύο πραγματικότητες
Στο ποίημα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χώρου και υπονοείται το γήινο, που αντιστοιχούν στις δύο πραγματικότητες: τη γήινη και την ουράνια. Δεσπόζει ο ουρανός, ο οποίος συμβολίζει τον πνευματικό χώρο στον οποίο κινείται ο ποιητής, εκεί όπου η ελευθερία, η δικαιοσύνη και οι άλλες αξίες έχουν περίοπτη θέση.

39 Το αίμα και το χιόνι στον ουρανό αποτελούν αντανάκλαση του γήινου επιπέδου στο ουράνιο.
Τολμηρή εικόνα που δείχνει τις επιδράσεις του Σαχτούρη από τον εξπρεσιονισμό.

40 Το γήινο και ουράνιο επίπεδο διαπλέκονται, αφού ό,τι γίνεται στο γήινο επίπεδο δεν μπορεί να μην επηρεάζει το ουράνιο.

41 Η 2η ιδεοπλαστική εικόνα: Η εικόνα του «ουράνιου μηχανοδηγού»
έσφιξα τα σκοινιά μου πρέπει και πάλι να ελέγξω τ’ αστέρια Ως μηχανοδηγός έχει την ευθύνη («πρέπει») του συνεχούς («πάλι») ελέγχου των αστεριών: να διατηρεί το φως των αστεριών, να διαμεσολαβεί στην επικοινωνία των ανθρώπων με τον ουρανό.

42 Ο ποιητής έχει χρέος να λειτουργεί μέσα σ’ αυτές τις δύσκολες εποχές, να φωτίζει και να δείχνει τις πραγματικές αξίες. Χρειάζεται επαγρύπνηση, γι’ αυτό και «έσφιξε» (αόριστος) τα σχοινιά του για να είναι σε διαρκή ετοιμότητα για την αποστολή του.

43 Η 3η ιδεοπλαστική εικόνα: Η εικόνα του ποιητή ως «ιερού πτηνού»
Η 3η ιδεοπλαστική εικόνα: Η εικόνα του ποιητή ως «ιερού πτηνού» εγώ κληρονόμος πουλιών πρέπει έστω και με σπασμένα φτερά να πετάω. Ο ποιητής πρέπει να πετάει στον ουρανό, στο χώρο των πνευματικών αγαθών, στο χώρο της ποίησης. Έτσι δικαιολογείται και η παρομοίωσή του με πουλί. Και μάλιστα κληρονόμος πουλιών.

44 Το «κληρονόμος» επιτείνει την έννοια του χρέους, γιατί ο ποιητής δεν είναι μόνος του. Πρέπει να συνεχίσει την παράδοση των προηγούμενων ελεγκτών-ποιητών. Το «εγώ» του ποιητή αυτονομείται και καταλαμβάνει ολόκληρο το στίχο δείχνοντας την ιδιαιτερότητα της αποστολής του ως θεματοφύλακα των ηθικοπνευματικών αξιών μέσα σε δύσκολους καιρούς.

45 Το ρήμα «πρέπει» τονίζει την αναγκαιότητα αυτού του ρόλου και τη συναίσθηση της ευθύνης του ποιητή.
Η ενότητα αυτή προβάλλει το «μήνυμα» του ποιήματος: ο ποιητής πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση, έστω και αν είναι ψυχικά τραυματισμένος από την εποχή του.

46 Τα σπασμένα φτερά Ο «τραυματισμός» του ποιητή εκφράζεται με την εικόνα των «σπασμένων φτερών», φράση που συνδέει το ποίημα με το απαισιόδοξο κλίμα της ποίησης του Καρυωτάκη («Έχω κάτι σπασμένα φτερά»). Αλλά και του Μπωντλαίρ, όπου ο ποιητής ταυτίζεται με το πουλί άλμπατρος: (σαν έρθει εξόριστος στη γη και στην οχλοβοή μες στα γιγάντια του φτερά χάνει τα βήματά του.).

47 Τα φτερά παραπέμπουν στην ποιητική ιδιότητα
Τα φτερά παραπέμπουν στην ποιητική ιδιότητα. Στον πλατωνικό διάλογο «Ίων», όπου ο φιλόσοφος μέσω του Σωκράτη μιλάει για το θεόπνευστο έργο των ποιητών επισημαίνοντας πως ο ποιητής είναι κάτι το κενό, κάτι ελαφρύ, ένα πετούμενο, αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιητής ἐστίν καί πτηνόν καί ἱερόν…),

48 Οι βουλητικές προτάσεις
Το ποίημα στηρίζεται στις τρεις σκηνές-εικόνες που συνδέονται μεταξύ τους με δύο βουλητικές προτάσεις, οι οποίες αποτελούν τους βασικούς αρμούς του ποιήματος. Καθορίζουν το ρόλο του ποιητή και την ευθύνη του απέναντι στους άλλους: «πρέπει και πάλι να ελέγξω / τ’ αστέρια», «πρέπει / έστω και με σπασμένα φτερά / να πετάω».

49 «Ο ποιητής πρέπει να κάνει τη διαδρομή του — πέταγμα, έστω και με σπασμένα — ξέσφιγγα φτερά-σκοινιά. Και ως μηχανοδηγός, ελέγχοντας το σύστημα των άστρων, στάσεις-φανάρια — και — λαμπτήρες της διαδρομής, να τερματίσει εκεί στη χώρα της επαγγελίας του, που μολαταύτα γέμισε κι αυτή αίμα και χιόνι· και ως κληρονόμος των πουλιών - πτηνός, κατά τον Ίωνα— να φτάσει στον "μπαξέ με τ' άστρα». Τι μας θυμίζει αυτή η πολύκλωνη εικόνα-στοχασμός; Παλιές ταινίες με βαγόνια μες από τοπία στέππας; Ή χιόνια κ' αίματα του αλβανικού μετώπου ή του σκληρού κατοχικού χειμώνα του '42;» Γ. Δάλλας

50 Η Ιστορία υπάρχει ως βίωμα που συγκροτεί μια ώριμη τραυματισμένη μνήμη και πολιτική συνείδηση και όχι ως άμεσος καταγγελτικός λόγος, όπως στον Αναγνωστάκη.

51 Γλώσσα - ύφος Η γλώσσα του ποιήματος είναι απλή και το λεξιλόγιο λιτό. Ο ποιητικός λόγος κυριαρχείται από ουσιαστικά και ρήματα, τα οποία προσδίδουν στο ποίημα πυκνότητα και βάθος. Οι στίχοι είναι σχεδόν μονολεκτικοί, αντιλυρικοί και εκφράζουν την τραυματισμένη ψυχή του ποιητή.

52 Τα σύμβολα Ο ουρανός συμβολίζει ένα χώρο ανοικτό όπου δεσπόζουν οι μεγάλες πανανθρώπινες αξίες, όπως η ελευθερία, η αλήθεια, η δικαιοσύνη κ.λ.π. Το χιόνι συμβολίζει την παγωμένη ατμόσφαιρα του Εμφυλίου αλλά και την αγνότητα και καθαρότητα την οποία επιζητεί ο ποιητής. Η εικόνα του χιονιού σε συνδυασμό με τον επιθετικό προσδιορισμό λίγο δίνει τέλος μια νότα αισιοδοξίας στο ποίημα. Τα αστέρια, ως στοιχεία του συμπαντικού χώρου, μέρος του ουρανού, τροφοδοτούν συμβολίζουν ίσως και τις ψεύτικες αξίες, γι’ αυτό και ο ποιητής πρέπει να τα «ελέγξει», ώστε να μην τυφλώνουν και αποπροσανατολίζουν με το πολύ φως. Τα «σπασμένα φτερά» συμβολίζουν τον ψυχικό τραυματισμό του ποιητή από την εποχή του.

53 Το παράλογο εκφράζεται με:
Την «κατοπτρική» απεικόνιση της πραγματικότητας Τους απρόσμενους συνδυασμούς λέξεων Τις παρά προσδοκίαν εικόνες Τη μορφή του ποιήματος (ολιγολογία, λεκτική λιτότητα) «Στην ποίηση του Σαχτούρη το παράλογο στηρίζεται στο υλικό της αλήθειας σ' ένα παράδοξο σχήμα. Σπάνια χρησιμοποιείται με τους αχαλίνωτους τρόπους ενός ανερμάτιστου υποσυνείδητου». ΚΝΛ. Γ’ Λυκείου

54 1ο Παράλληλο κείμενο: Μ. Σαχτούρης, Τοπίο Να αναζητηθούν 2 μορφικές και 2 θεματικές ομοιότητες
— Ένα κορίτσι πνίγεται μέσα στο μαύρο εγώ ανεβαίνω σ' έναν ά σ π ρ ο ουρανό Μέσα στον έρημο χιονιά ένας παπάς κατάμαυρος μέσα στην παγωνιά λίγα μαύρα πουλιά σ' ένα κλαδί κι ένα μόνο λουλούδι και μια φωνή: — Εγώ ανεβαίνω σ' έναν ά σ π ρ ο ουρανό μέσα στο μαύρο πνίγεται ένα κορίτσι Ο Περίπατος, 1960

55 2ο παράλληλο κείμενο Γ. Σαραντάρη Ακόμα δεν μπόρεσα
2ο παράλληλο κείμενο Γ. Σαραντάρη Ακόμα δεν μπόρεσα... Να εντοπίσετε κοινά στοιχεία περιεχομένου Ακόμα δεν μπόρεσα να χύσω ένα δάκρυ πάνω στην καταστροφή δεν κοίταξα ακόμα καλά τους πεθαμένους, δεν πρόφτασα να δω πως λείπουνε από τη συντροφιά μου, πως έχασαν τον αέρα που εγώ αναπνέω και πως η μουσική των λουλουδιών, ο βόμβος των ονομάτων που έχουνε τα πράγματα δεν έρχεται στ᾿ αυτιά τους· ακόμα δεν χλιμίντρισαν τ᾿ άλογα που θα με φέρουν πλάι τους. Να τους μιλήσω, να κλάψω μαζί τους και ύστερα να τους σηκώσω όρθιους· όλοι να σηκωθούμε σαν ένας άνθρωπος, σαν τίποτα να μην είχε γίνει σαν η μάχη να μην είχε περάσει πάνω από τα κεφάλια μας.

56 Ευχαριστώ!