ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ. Τόσο ο Κ. Θεοτόκης στο έργο του «Κατάδικος» όσο και ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στο «Ματωμένο Γάμο», πραγματεύονται στα.

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ. Τόσο ο Κ. Θεοτόκης στο έργο του «Κατάδικος» όσο και ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στο «Ματωμένο Γάμο», πραγματεύονται στα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ

2 Τόσο ο Κ. Θεοτόκης στο έργο του «Κατάδικος» όσο και ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στο «Ματωμένο Γάμο», πραγματεύονται στα έργα τους κοινωνικά θέματα και παρουσιάζουν στον αναγνώστη τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν και αντιμετωπίζουν έννοιες όπως αυτή του ασίγαστου και ενδόμυχου ερωτικου πάθους και του θανάτου, που αυτό επιφέρει. Στα δύο έργα εκφράζεται μια διαφορετική κοσμοαντίληψη των χαρακτήρων ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον θάνατο. Το 1932 ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα γράφει τον «Ματωμένο Γάμο», ένα έργο το οποίο αποτελεί μέρος της τριλογίας της ισπανικής υπαίθρου. Στο έργο αυτό θέλει να επισημάνει ότι ο άνθρωπος μπορεί να ξεφύγει από τον κοινωνικό θάνατο μόνο αν η κοινωνία διευρύνει το πνεύμα της, υπερκεραστούν οι προκαταλήψεις, οι αυστηροί θεσμοί και ο συντηρητισμός. Τότε μόνο ο κοινωνικός θάνατος θα πάψει να ταυτίζεται με την κάθαρση-λύτρωση από το κοινωνικό κατεστημένο. Συγκεκριμένα, στο έργο του Λόρκα, «Ματωμένος Γάμος», η έννοια του θανάτου έχει διττή διάσταση. Σύμφωνα με την πρώτη έννοια, ο θάνατος σηματοδοτεί το τέλος της βιολογικής ύπαρξης του ανθρώπου και κατά συνέπεια αποτελεί εχθρό του ανθρώπου. Ο θάνατος που είναι το αναπόφευκτο τέλος και που πρέπει να το αποδεχτεί κάποιος ενσαρκώνεται στο πρόσωπο της Μάνας, η οποία ενώ συχνά θρηνεί το θάνατο των αγαπημένων της, υπομένει με στωικότητα τον πόνο που της έχει δημιουργήσει. Παράλληλα με το αναπόφευκτο του θανάτου, ο παθιασμένος δεσμός των εραστών, του Λεονάρδο και της Νύφης, δεν αντιπροσωπεύει μόνο την ύπαρξη του ανθρώπου, αλλά υποδηλώνει και τις διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται. Συνεπώς, ο θάνατος δεν σηματοδοτεί μόνο το τέλος της βιολογικής ύπαρξης του ανθρώπου, αλλά θέτει και ένα τέλος όσων συντελούν στην ύπαρξή μας. Η Μάνα γνωστοποιεί το βίαιο θάνατο του αγαπημένου της συζύγου και του πρωτότοκου γιου της. Θρηνεί και παράλληλα σχολιάζει πικρά ότι οι ένοχοι είναι ζωντανοί. Ενώ οι θύτες διαφεύγουν την πραγματική τιμωρία, στην ουσία τιμωρείται η ίδια, αφού στερείται τα αγαπημένα της πρόσωπα και εκείνα με τη σειρά τους, τα «μερτικό» τους στη ζωή. Ο θάνατος που καραδοκεί στο τέλος της διαδρομής του ανθρώπου, θεωρείται ανάθεμα, αφού καταλύει και καταστρέφει πολύτιμους δεσμούς. Αν ο θάνατος θεωρείται το ανάθεμα της ζωής τότε το να στερείται κάποιος ολόκληρη τη ζωή του είναι σαν να είναι ζωντανός-νεκρός. Αυτό διαφαίνεται και πολύ εύστοχα επισημαίνεται στο έργο του Λόρκα.

3 Σχετικά με τους γυναικείους χαρακτήρες του έργου, το θέμα του ζωντανού-νεκρού επιδέχεται περισσότερες από μια ερμηνείες. Μια πρώτη, αφορά στην κοινωνία που σκιαγραφεί ο Λόρκα και που ενώ οι γυναίκες απεικονίζονται να έχουν απεριόριστες ευθύνες και αρμοδιότητες και αποτελούν στέρεο κοινωνικό υπόβαθρο εν τούτοις αποκλείονται από τη λήψη αποφάσεων και βρίσκονται περιθωριοποιημένες, ετεροπροσδιορισμένες, περιορισμένες από τις συντηρητικές επιταγές της εποχής και σε υπερβολικό βαθμό μακριά από τα κοινά (σελ. 50). Οι γυναίκες εγκλωβίζονται και ζουν πίσω από χοντρά ντουβάρια. Χαρακτηριστικός είναι ο διάλογος μεταξύ της Μάνας και της Νύφης σχετικά με το τι είναι γάμος και η απάντηση της Μάνας: «Θα’ χεις άντρα. Θα’ χεις παιδιά κι ένα ντουβάρι να σου κρύβει τον άλλο κόσμο»(σελ. 50). Μένει αφοσιωμένη στο γάμο της ακόμα και μετά το βίαιο θάνατο του συζύγου της και διοχετεύει όλη της την ενέργεια στην ανατροφή του παιδιού της, απομονωμένη από τον κόσμο: «Μόνο που εγώ, άλλονε από τον πατέρα σου δεν είχα μάτια για να ιδώ. Και σαν μου τον σκοτώσανε, κάρφωσα τα μάτια μου στ΄αντικρινό ντουβάρι. Σαν έχει η γυναίκα τον άντρα της, τίποτε άλλο δε θέλει»(σελ. 34). Μια δεύτερη ερμηνεία υποδηλώνει το αναπόφευκτο πεπρωμένο που καθοδηγείται από το προαιώνιο μίσος που στοίχισε τη ζωή στο σύζυγο και τον πρωτότοκο γιο της Μάνας και που επαληθεύεται με τόσο τραγικό τρόπο στο τέλος του έργου με το θάνατο του Λεονάρδο. Το προσωπείο του θανάτου εισάγεται με τη Ζητιάνα στο έργο: «μια γριά κουκουλωμένη από την κορφή στα νύχια μ’ ένα διάφανο κυπαρισσόχρωμο ρούχο»(σελ. 83), που λειτουργεί συμβολικά και απεικονίζει τη σκληρότητα και την ψυχρότητα του θανάτου, ενώ συγχρόνως αποτελεί εχθρό των εραστών, αφού αποκαλύπτει το καταφύγιό τους στους ξυλοκόπους. Φαίνεται να διασκεδάζει με τα επερχόμενα δεινά και σαν θάνατος που διψάει για αίμα και θέλει να αφαιρέσει κάθε ζωή με την οποία έρχεται σε επαφή(σελ. 84). Η δίψα του για αίμα και η ψυχρότητα των συναισθημάτων του συνθέτουν την εικόνα που έχουν οι θνητοί για το θάνατο. Παράλληλα, το φεγγάρι-σύμβολο που είναι γνωστό και σαν το «Νεαρό Ξυλοκόπο», προσωποποιείται και φέρει τα ίδια χαρακτηριστικά με το θάνατο, αφού και αυτό με τη σειρά του προσμένει την κορύφωση των γεγονότων, δηλαδή τον τραγικό επίλογο στο κυνήγι των εραστών: «ΦΕΓΓΑΡΙ: Θέλω να αργοπεθάνουν. Να φλοισβίσει απαλά το αίμα ανάμεσα στα δάκτυλά μου. Κοίτα! Ξύπνησαν οι κάμποι μου από στάχτες, λαχταρούν ν’ αναβλύσει τρεμουλιαστό το αίμα»(σελ. 84). Οι δύο εραστές, Λεονάρδο και Νύφη, αδυνατώντας να βιώσουν το πάθος τους, είναι σαν να μην έχουν ολοκληρωμένη ζωή. Κατά συνέπεια, επιλέγουν το θάνατο παρά να υπομείνουν το μαρτύριο του χωρισμού, όπως πολύ χαρακτηριστικά λέει ο Πρώτος Ξυλοκόπος: «Και τι; Κάλλιο νεκρός, δίχως μια στάλα αίμα παρά ζωντανός με αίμα σάπιο»(σελ. 80). Ο θάνατος επομένως δε σκοτώνει μόνο το σώμα αλλά βάζει τέλος και σε αυτό που μας κάνει ανθρώπους.

4 Ο Λεονάρδο ζει μια ανέμελη ζωή που χαρακτηρίζεται από ανευθυνότητα και ενώ φροντίζει την οικογένειά του δεν εκδηλώνει συναισθηματική αγάπη και τρυφερότητα στη σύζυγό του, τη Γυναίκα. Αυτή του η συμπεριφορά είναι απόρροια του υπολανθάνοντος και βαθιά ριζωμένου πάθους που αισθάνεται για τη Νύφη, του πρώτου νεανικού του έρωτα. Δρα ανεξάρτητα από τη θέλησή του διότι υποκινείται και κατευθύνεται από το συναίσθημα. Η Γυναίκα αδυνατεί να επαναστατήσει διότι οι κοινωνικές επιταγές επιτάσσουν την υποταγή στον άντρα. Η συνοχή του κοινωνικού ιστού εξασφαλίζεται με τον αμοιβαίο σεβασμό, την τήρηση των νόμων, των ηθών και των εθίμων χωρίς την παραμικρή παρέκκλιση. Οι γυναίκες μένουν στο περιθώριο και περιορίζονται στην εκτέλεση των καθηκόντων που τους έχει καθορίσει η κοινωνία. Ο Λεονάρδο αξιολογεί τις καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω του με γνώμονα την υλοποίηση του πάθους και των επιθυμιών του(σελ. 87). Το διάστημα των πέντε χρόνων δε στάθηκε ικανό να εξαλείψει το πάθος που υπόβοσκε. Με τη συνειδητοποίηση του επικείμενου γάμου της Νύφης και κατά συνέπεια της απώλειάς της αναζωπυρώνεται το πάθος του. Αδιαφορεί για τις αντιδράσεις και την αναταραχή που θα επιφέρει στη συνοχή του κοινωνικού ιστού και καταστρώνει αθόρυβα το σχέδιό του. Είναι έτοιμος να αναλάβει πρωτοβουλίες, αφού οι ενέργειές του κατευθύνονται και υποκινούνται από το πάθος. Όσο η Νύφη δεν ανήκει σε κανέναν, ο Λεονάρδο αδρανεί. Με το επικείμενο γάμο της Νύφης περνάει από την αδράνεια στη δράση και είναι έτοιμος να κατακτήσει το στόχο του. Τα αισθήματα ζήλιας και πάθους θα τον οδηγήσουν στην απόφασή του να σπάσει τα δεσμά του γάμου του(88-89). Η μοίρα του είναι προδιαγεγραμμένη πριν ακόμα γνωρίσει τη Νύφη. Η προσωπικότητα του Λεονάρδο, με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της, υποδηλώνει το αναπόφευκτο πεπρωμένο που καθοδηγείται από το προαιώνιο μίσος και την βεντέτα που στοίχισε τη ζωή του Συζύγου και του γιου της Μάνας καθώς και του Γαμπρού. Ο Λεονάρδο παγιδεύεται στο αναπόφευκτο πεπρωμένο, γνωρίζει ότι το πάθος του θα τον οδηγήσει στο θάνατο και δε διστάζει να θυσιαστεί γι’ αυτό. Εν κατακλείδι, και στα δύο έργα οι γυναίκες οδηγούνται είτε στο βιολογικό θάνατο συνειδητά ?????είτε σε μια ανολοκλήρωτη ζωή περιχαρακωμένες από τις κοινωνικές συμβάσεις που υπαγορεύουν τη δράση τους και καθορίζουν τη συμπεριφορά τους αποστερώντας τους το «αλατοπίπερο» της ζωής.