ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ

2 ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ  Το 1/3 του πληθυσμού στη διάρκεια της ζωής θα εμφανίσει κακόηθες νεόπλασμα.  >50% των ασθενών επιβιώνει πέραν της 5ετίας  Δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα  Σειρά εμφάνισης: Πνεύμονα – Μαστού – Παχέος Εντερου

3 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΚΟΗΘΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ Περίπου 200,000 νέα περιστατικά και 100,000 θανάτους κάθε χρόνο στη Δυτική Ευρώπη Ferlay et al GLOBOCAN 2000: All of Europe Πνευμονος 16% Μαστού 14% Παχέος εντέρου 14% Νεφρού 3% Στομάχου 6% ΑΛΛΑ 5% ΓΕΣ 7% Κύστεος 5% Κεφαλής & Τραχήλου 6% Γεννητικό Θήλεος 8% Αιματολογικά 8% Γεννητικό Αρρενος 9% Περίπου 25% με μεταστατική νόσο 40 – 50% θα εμφανίσουν μετάσταση 5-ετής επιβίωση στη μεταστατική νόσο < 5%

4 ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Προέρχεται από αρχέγονο κύτταρο Ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός Ταχύτατη ανάπτυξη Διαφοροποίηση εκτός φυσιολογικού Μεταστατικότητα Διήθηση Παραγωγή ουσιών

5 Basal and Non Basal Breast Carcinomas Mυο – Επιθηλιακή Στιβάδα

6 ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Πίεση, απόφραξη ΔΙΗΘΗΣΗ: Καταστροφή ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΥΣΙΩΝ από τον οργανισμό κατά του ογκου ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΥΣΙΩΝ από τον όγκο – Παρανεοπλασματικά σύνδρομα 1 mm 3 = 10 9 Κύτταρα

7 ΠΑΡΑΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΓΚΟΣ ΠΑΡΑΓΕΙ ΠΕΠΤΙΔΙΑ ΟΡΓΑΝΟ ΣΤΟΧΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ενδοκρινής αδένας, Ιστός Κύτταρα Ορμόνες Νευρομεταβιβαστές Προσταγλανδίνες Κυτταροκίνες Αλλα πεπτίδια

8 ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Τοπική ανάπτυξη: διήθηση (καταστροφή) Πίεση, απόφραξη Δημιουργία νέων μεταστάσεων

9 ΚΥΤΤΑΡΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

10 ΑΠΟΠΤΩΣΗ (Κυτταρικός Θάνατος) G 0 ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ ΝΕΟ – ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ (Τροφοδοσία, προσαγωγή – απαγωγή ουσιών)

11 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΚΟΗΘΟΥΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Α. Τυχαία εμφάνιση μετά από προληπτικό έλεγχο Β. Εμφάνιση μετά την παρουσία αρχικών ή προχωρημένων συμπτωμάτων Γ. Συνύπαρξη με άλλες παθήσεις

12 ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ  ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ  ΚΟΛΟΝΟΣΚΟΠΙΣΗ  Α/α ΘΩΡΑΚΟΣ (F+P) ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ  PAP TEST

13 ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΟΜΑΤΩΔΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΆΣΕΙΣ  ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ: Ρετινοβλάστωμα, σύνδρομο Werner (πολλαπλών ενδοκρινολογικών ανωμαλιών), πολυποδίαση παχέος εντέρου, τύλωση οισοφάγου, κλπ.  ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: νευροινωμάτωση, αμαρτώματα, σύνδρομο Hippel – Lidau, Peutz – Leghers, σύνδρομο ανοσοανεπάρκειας, κλπ  ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: αλφισμός, μελεγχρωματικό ξηρόδερμα, κληρονομική δυσκεράτωση, σύνδρομο Down, Fanconi, Bloom, κλπ

14 ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – ΚΑΡΚΙΝΟΥ Αρσενικό Πνεύμων, δέρμα, ήπαρ Αμίαντος Μεσοθηλίωμα, Πνεύμων Βενζίνη Λευχαιμία, κύστεως Χρώμιο Πνεύμων Ακτινοβολία Ποικίλα Πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες Δέρμα, Πνεύμων Βινύλιο Αγγειοσάρκωμα ήπατος

15 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΗΘΟΥΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ: ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ή ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΠΡΩΤΟ: ΣΤΑΔΙΟ ΝΟΣΟΥ (ΕΚΤΑΣΗ) ΔΕΥΤΕΡΟ: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΡΙΤΟ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ

16 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

17 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΗΘΟΥΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ ΤΑΚΤΙΚΗ Κλασσική Πρακτική: Ιστορικό, Κλινική εξέταση Εργαστηριακός Ελεγχος: Ιδιαιτερότητα οι νεοπλασματικοί δείκτες και η σταδιοποίηση Θεραπευτική Απόφαση Παρακολούθηση

18 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟΥ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ  Χρόνος έναρξης των συμπτωμάτων  Συμπτώματα και αντιμετώπιση μερικών από αυτά (πόνος, αιμορραγία, ανορεξία,κ.ά)  Ατομικό Αναμνηστικό (ΚΑ, ΝΑ, κ.ά. που μπορεί να επιδεινωθούν) Μπορεί να εντοπίσουμε Κληρονομικά σύνδρομα (π.χ. πολυποδίαση παχέος εντέρου, τύλωση οισοφάγου), προκαρκινωματώδεις καταστάσεις, και χέση συνηθειών (κάπνισμα) και εργασίας (Αμίαντος, ακτινοβολία,κλπ)

19 ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΕΤΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΟΨΙΑ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Αιμοραγία, Πυρετός Ψηλαφητό ογκίδιο – μάζα Επιμένων πόνος Εμφάνιση αναιμίας άνευ ιστορικού ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Επιμένουσα πνευμονία Επιμένων βράγχος φωνής Επιμένουσα αιμορραγία Συστηματικά νοσήματα (πολυμυοσίτης, απρόσφορη έκκριση ADH, υπερασβεστιαιμία)

20 ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΘΕΤΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΟΨΙΑ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (ΠΟΥ) 1.Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου – κύστεως 2.Μη επούλωση δέρματος βλεννογόνου 3.Επίμονη ασυνήθης αιμορραγία 4.Ψηλαφητό μόρφωμα, μαστός 5.Δυσπεψία, διαταραχές κατάποσης 6.Εμφανής μεταβολή σε σπίλο ή ελιά (μαύρο, σκούρο) 7.Επίμονος βήχας ή βράγχος φωνής

21 ΣΥΝΗΘΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ Α. Από τη μάζα του όγκου 1. Διακοπή συνεχείας οργάνου 2. Απόφραξη 3. Καταστροφή ιστού, τοιχώματος αγγείου, τοπική καταστροφή Β. Παρανεοπλασματικά σύνδρομα 1. Έκτοπη παραγωγή ουσιών 2. Νευροπάθειες – εκδηλώσεις ΚΝΣ 3. Δερματοπάθειες 4. Μεταβολικές διαταραχές 5. Αιματολογικές διαταραχές 6. Αγγεϊτιδες Γ. Ψυχοκοινωνικές Εκδηλώσεις 1. Απώλεια ελέγχου 2. Διαταραχές προσωπικότητας 3. Φόβος πόνου 4. Απομόνωση

22

23 Ασθενής με επεισόδιο flushing Ένα απλό ερύθημα προσώπου πιθανόν να κρύβει έναν νευροενδοκρινή όγκο

24

25

26 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

27 ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ; Έκταση Νόσου Έχει σημασία στη πρόγνωση, και θεραπευτική απόφαση

28 ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΝΜ Τ= Τumour N= Nodes M= Metastases ΣΤΑΔΙΑ Ι – ΙV (Τ 0-4, Ν 0-1, Μ 0-1, [x, 0]) ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΣΗ ΟΓΚΟΥ ΟΜΑΣ LN ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

29 ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ I-II ΘΕΡΑΠΕΥΣΙΜΑ (Τ1-2Ν0Μ0) III ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΘΕΡΑΠΕΥΣΙΜΟ (Τ1-2Ν1-2Μ0) IV ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ (Τ0, Χ, 1-4 Ν0,1-3 Μ1-2+) + ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΣΗ ΟΓΚΟΥ ΟΜΑΣ LN ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

30 ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ή ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ Ουσίες που προσδιορίζονται εργαστηριακά, και μπορεί να είναι: Βιοχημικοί παράμετροι (ΑΦ, Χολερυθρίνη, κλπ) Μονοκλωνικά αντισώματα (CA 125, CA 199) Αντισώματα, κλπ (CEA, αFP) Ορμόνες (ADH, Χοριακή Γοναδοτροπίνη) Πρωτεϊνες – Πεπτίδια (Θυρεοσφαιρίνη, καλσιτονίνη, κλπ) Χρησιμοποιούνται για παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου, υποβοηθούν αλλά δεν θέτουν την διάγνωση ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ή ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

31 ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (PERFORMANCE STATUS) Η Γενική Κατάσταση (Performanse Status) έχει σημασία: Πρόγνωση Κλινική – θεραπευτική υποστήριξη Πρόγνωση Θεραπευτική –θεραπευτική απόφαση επιλογή θεραπείας

32 ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (PERFORMANCE STATUS) SWISS COOPRERATIVE GROUPKARNOFSKY 0Ικανός για φυσιολογική δραστηριότητα 100Φυσιολογικός χωρίς ενδείξεις ή σημεία νόσου. 90 Σε φυσιολογική δραστηριότητα μέ δευτερεύοντα σημεία ή συμπτώματα νόσου. 1 Ζει στο σπίτι με ανοχή των εκδηλώσεων της νόσου 80 Με προσπάθεια η φυσιολογική δραστηριότητα. Μερικά σημεία 70 Φροντίζει τον εαυτό του. Ανίκονος για φυσιολογική δραστηριότητα ή για ολοκληρωμένη ενεργό εργασία. 2Aνικανότητα στήν αντιμετώπιση της νόσου. Λιγότερο από 50% του χρόνου στό κρεβάτι 60Χρειάζεται κατά καιρό βοήθεια, αλλά και ικανός γιά τις περισσότερες ανάγκες του. 50 Χρειάζεται αξιόλογη βοήθεια και συχνή ιατρική φροντίδα 3Μεγάλη ανικανότητα. Πλέον 50% του χρόνου στo κρεβάτι αλλά ικανός να στέκεται 40Ανίκανος, χρειάζεται βοήθεια και φροντίδα 30Μεγάλη ανικανότα. Ενδείκνυται νοσηλεία στό νοσοκομείο αν και δεν επίκειται ο θάνατος. 4Βαρέως πάσχων. Κατάκοιτος 20Βαρέως πάσχων. Απαραίτητη η νοσηλεία στο νοσοκομείο, απα- ραίτητη η υποστηρικτική θεραπεία. 10Ετοιμοθάνατος. Επέρχεται γρήγορα το μοιραίο. 5 Νεκρός 0Νεκρός

33 ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΗΘΟΥΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ 1. ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Είδος (καρκίνωμα, σάρκωμα), Βαθμός διαφοροποίησης και άλλες πληροφορίες 2. ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: Σταδιοποίηση (έκταση νόσου) [Σύστημα ΤΝΜ: Τ 1-4 = όγκος, Ν 0-1 = λεμφεδένες, Μ 0-1 = μεταστάσεις], Γενική κατάσταση Προβλήματα Ατομικού Αναμνηστικού Παρανεοπλασματικές εκδηλώσεις (ΔΕΠ, απρόσφορη ADH, κ.ά)

34 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

35 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΑΚΟΗΘΟΥΣ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ Γιά τον ασθενή πόσο θα ζήσει, και αν θα υποφέρει Για τον ιατρό η αντιμετώπιση της νόσου, κλινικά - θεραπευτικά

36 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ (ηλικία, συνοδούς παθήσεις, γενική κατάσταση) ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ (> 2 μηνών) ΚΟΣΤΟΣ (Οργανικό, Ψυχικό, Οικονομικό) ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ (ή ΩΦΕΛΕΙΑ) (>30%) ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗ (ΑΥΣΤΗΡΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ) ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ή ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

37 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΚΟΗΘΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (Κυτταροστατικά,Ορμονικά σκευάσματα,Κυτταροκίνες, Μονοκλωνικά αντισώματα, αναστολείς λειτουργίας κατά μοριακών [βιολογικών] στόχων)

38 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΚΟΗΘΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟΧΟΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΟΣ - ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΡΙΖΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ – ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑ ( ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ )

39 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Θεραπεία εκλογής για εξαιρέσιμα, εντοπισμένα συμπαγή νεοπλάσματα. Συνίσταται: 1. Ριζική εκτομή με ελεύθερα χειρουργικά όρια. 2. Λεμφαδενικός Καθαρισμός (προγνωστικό κριτήριο) ΓΙΑ: Μείωση της μάζας του όγκου, παράταση επιβίωσης ενίοτε με Συνδυασμό με ΧΘ + ΑΘ Επιπλέον 1. Ανακούφιση από συμπτώματα 2. Σημαντική είναι η επανορθωτική και πλαστική χειρουργική

40 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση εντοπισμένων νεοπλασμάτων (π.χ. λάρυγγα), και μεταστάσεων (οστικές, εγκεφαλικές,κλπ) Συνδυάζεται με χειρουργική ή χημειοθεραπεία ή και τις δύο ΤΟΠΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ μειώνοντας τις πιθανότητες τοπικής υποτροπής.

41 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ o Προκαλεί ιονισμό του κυτταροπλάσματος με επίδραση άμεσα ή έμμεσα του DNA, με σχηματισμό ελεύθερων ριζών,Αποτέλεσμα βλάβη του κυττάρου και απώλεια της αναπαραγωγικής ικανότητάς του. o Είδη Ακτινοθεραπείας είναι οι Ακτίνες Χ (γραμμικοί επιταχυντές) και γ (κοβάλτιο 60), Δέσμες σωματιδίων (ηλεκτρόνια) για επί πολλής νεοπλάσματα.

42 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Μπορεί να δράση: Ανακουφιστικά (επώδυνες οστικές μεταστάσεις) Επείγοντα ογκολογικά προβλήματα, (σύνδρομο ΑΚΦ, συμπίεση ΝΜ, εγκεφαλικές μεταστάσεις). Προεγχειρητικά (μείωση όγκου π.χ. καρκίνος μαστού) Ο συνδυασμός με ταυτόχρονη χημειοθεραπεία είναι στο στάδιο μελέτης, ενώ σε ακτινοβολημένο πεδίο η δράση της χημειοθεραπείας περιορίζεται.

43 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ - ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ Οι ιστοί με γρήγορο και συνεχή κυτταρικό πολλαπλασιασμό (δέρμα, μυελός των οστών, γαστρεντερικός βλεννογόνος) είναι ευάλωτοι (στοματίτιδα, διάρροια, μυελοτοξικότητα κ.λπ.). ΟργανοΤοξικές ΕπιδράσειςΟριο δόσης (Gy) Μυελός των οστώνΑπλασία, Παγκυτταροπενία2,5 ΗπαρΟξεία και Χρονια Ηπατίτιδα25 Στόμαχος - ΕντεροΕξέλκωση, διάρροια, Αιμορραγία45 ΕγκέφαλοςΕμφρακτο,νέκρωση60 ΝΜΕμφρακτο, νέκτρωση45 ΚαρδιάΠερικαρδίτιδα, Παγκαρδίτιδα, Στεφανιαία νόσος 45 ΠνεύμονεςΠνευμονίτιδα, Ινωση15 ΝεφρόςΝεφροσκλήρυνση20 ΔέρμαΔερματίτιδα, σκλήρυνση55 ΑΝΤΟΧΗ ΤΩΝ ΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘ

44 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σωστός όρος ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Κατά τη διάγνωση οι περισσότεροι καρκίνοι έχουν ήδη δημιουργήσει μεταστάσεις (μικρο-Μ). Η φαρμακευτική θεραπεία είναι Συστηματική (σε όλο τον οργανισμό) και έχει απόλυτο ρόλο στην μεταστατική νόσο (60% κατά τη διάγνωση έχουν μεταστάσεις). Έχει αποτέλεσμα στην ίαση μερικών κακοήθων νεοπλασμάτων (όρχεος, λεμφώματα, κ.ά). Παρατείνει την επιβίωσης, και συνεχώς βελτιώνεται.

45 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα κύτταρα με γρήγορο πολλαπλασιασμό (νεοπλασματικά, αλλά ορισμένα και φυσιολογικά) είναι ευαίσθητα στη θεραπεία με κυτταροστατικά σε αντίθεση με αυτά που εμφανίζουν αργό πολλαπλασιασμό (κυρίως φυσιολογικά). Σε αυτή την αρχή στηρίζεται η λογική της «μείωσης της μάζας» των νεοπλασμάτων με τη χειρουργική επέμβαση (μείωση ανενεργού πληθυσμού που δυνητικά μπορεί να γίνει ενεργός) [δηλαδή από Go σε G1]. Παράδειγμα: Λεμφοϋπερπλαστικά (πλήρης ύφεση - κύτταρα με γρήγορο πολλαπλασιασμό)

46 Νεοπλασίες ενηλίκων με ίαση στη χημειοθεραπεία Χοριοκαρκίνωμα 90ΧΛΛ75 Λέμφωμα Burkitt90MDS80 CA Ορχεων90HCL75 NHL60Μυέλωμα75 ΟΛΛ60NHL80 ΟΜΛ30Σπογγοειδής Μυκητίαση75 Ωοθηκών20Μαστός70 Πνεύμονος (SCLC)10Ουροδόχου50 Στομάχου35Ωοθηκών75 Κεφαλής –Τραχήλου65Στρωματικός Όγκος80

47 Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΘΕΩΡΙΑ SKIPPER Ακολουθούν οι: ΘΕΩΡΙΑ GOLDIE METAΛΛΑΞΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑ NORTON ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΚΛΩΝΟΙ ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ - ΚΛΩΝΟΙ Ανενεργός Πλυθησμός ΑΠΟΠΤΩΣΗ ΝΕΟ - ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΝΕΣΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΠΟΨΗ Go -Αδράνεια G1-M1 Πολλαπλασιασμός Βλαστικά Κύτταρα

48 ΣΧΕΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΣΤΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΦΑΣΕΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ VINCA ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ ΑΝΤΙΜΕΤΑΒΟΛΙΤΕΣ ΑΛΚΥΛΙΟΥΝΤΕΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΑΞΑΝΕΣ ΠΛΑΤΙΝΕΣ Τα κυτταροστατικά είναι αναστολείς κυτταρικού πολλαπλασιασμού. Εχουν ομοιότητες με τα αντιβιοτικά (φάσμα, αντοχή, -κτόνα, -στατικά, αντοχή, ειδικότητα, φάσμα)

49 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΚΥΤΤΑΡΟΣΤΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΜΑΔΕΣ ΑΛΚΑΛΟΕΙΔΗ VINCA: VCR, VBL, VDS, αναστέλλουν την σύνθεση RNA, μέσω της RNA πολυμεράσης του DNA. Calmodulin – Ισοχρονισμός ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ: ADM, BLEO,MMC, ACTD,ARAC, (G2 – S) ΑΝΤΙΜΕΤΑΒΟΛΙΤΕΣ: ΜΤΧ, 5-FU, 6-MP, 6-TG (Φάση S) ΑΛΚΥΛΙΟΥΝΤΕΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ: CTX, IFO, CCNU, BCNU,STZ ΤΑΧΑΝΕΣ, ΠΛΑΤΙΝΕΣ, ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΟΠΟΙΣΟΜΕΡΑΣΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ Τρόπος χορήγησης (π.χ. συνεχής ΕΦ έγχυση, ή εφ’ άπαξ, 5-FU) Συγκέντρωση σε συλλογή κοιλότητος (αύξηση τοξικότοτος π.χ. ΜΤΧ) Η σειρά χορήγησης (προηγηθείσα χορήγηση πλατίνας αυξάνει την τοξικότητα επομένων φαρμάκων). Κατάσταση διαφόρων οργάνων

50 ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ – ΕΝΤΑΣΗ ΔΟΣΗΣ - ΑΝΤΟΧΗ ΕΝΤΑΣΗ ΔΟΣΗΣ: Ποσότητα Φαρμάκου / m2 / Χρόνος ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΟΣΗΣ: Ποσότητα Φαρμάκου που αποδίδεται στους ιστούς/ Χρόνος Τα δύο αυτά μεγέθη είναι σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ανταπόκριση στη θεραπεία και την επιβίωσης. Η ισχυρή συσχέτιση μεταξύ δόσης και ποσοστού ίασης δικαιολογεί τη μεγαλύτερη τοξικότητα της επιθετικής θεραπείας.

51 ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ANTOXΗ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ  Είναι το κυριότερο αίτιο αποτυχίας της θεραπείας.  Η χημειοθεραπεία εκριζώνει εκλεκτικά τους ευαίσθητους κλώνους με αποτέλεσμα την ανάπτυξη των ανθεκτικών.  Οι πιθανότητες αντοχής είναι ανάλογες με την εμφάνιση ανθεκτικού κλώνου (Φαρμακευτική Αντοχή), μηχανισμοί: 1. Περιορισμένη πρόσληψη ή ενεργοποίηση. 2. Εκτεταμένη αδρανοποίηση (Φαρμακευτική Αντίσταση [PgP, P-170, MRP, LRP]) 3. Αυξημένη έκφραση του στόχου 4. Αλλοίωση των πρωτεϊνών του στόχου.,

52

53 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ - ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ Η ασφαλής χορήγησή των κυτταροστατικών απαιτεί γνώση του μεταβολισμού και αποβολής τους από τον οργανισμό, όπως σε ηπατική ανεπάρκεια. Γιά τη μείωση της τοξικότητά τους, απαιτείται τροποποίηση της δοσολογίας. Οι τοξικές επιδράσεις είναι πολλαπλές και δεν αφήνουν άθικτο κανένα όργανο.

54 ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ - ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΜΕΝΕΣ - ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ Αλωπεκία, ναυτία/έμετος, καταστολή μυελού, στοματίτιδα, υπερευαισθησία, τοπική ιστική νέκρωση, νεφρική ανεπάρκεια, αιμορραγική κυστίτιδα, ειλεός, πολυνευροπάθεια ΜΟΝΙΜΕΣ – (ΑΠΩΤΕΡΕΣ – ΣΟΒΑΡΕΣ) Λευχαιμία, μυοκαρδιοπάθεια, πνευμονοπάθεια- ίνωση, αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο, περιφερική νευροπάθεια, πρόωρη νευροπάθεια, στείρωση

55 ΟΡΜΟΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Οι ορμόνες εισέρχονται στο κύτταρο, συνδέονται με κυτταροπλασματικούς υποδοχείς. Το σήμα μεταφέρεται στο πυρήνα, παραγωγή πρωτεϊνών (σημάτων) αναστολής ή διέγερσης. Ορισμένοι καρκίνοι (μαστού, προστάτη), εμφανίζουν ορμονική εξάρτηση, και ανταποκρίνονται σε ορμονική θεραπεία.

56 Ανοσοεπιτήρηση και ανοσοανοχή στον καρκίνο AΕΞΑΛΕΙΨΗΒΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΓΔΙΑΦΥΓΗ Γενετική αστάθεια / ετερογένεια όγκου Ανοσολογική Επιλογή

57 ΑΝΟΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Την αντινεοπλασματική δράσης των λεμφοκυττάρων ενισχύουν βιολογικές ουσίες, όπως οι ιντερφερόνες και οι ιντερλευκίνες που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία καρκίνου νεφρού, μελάνωμα, σαρκώματος Kaposi, ΧΜΛ, λευχαιμίας τριχωτών κυττάρων. Κυτταροτοξικά λεμφοκύτταρα - τα ενεργοποιούμενα από λευκοκίνες φονικά κύτταρα (Iymphokine-activated killer cells, LΑΚ), τα φυσικά φονικά κύτταρα (natural killer, ΝΚ) και τα φυσικά κυτταροτοξικά κύτταρα.

58 Siena S et al., JNCI 2009

59 Περίπλοκες αλληλεπιδράσεις στη ρύθμιση του πολλαπλασιασμού του κυττάρου – Κυτταρικοί στόχοι Θεραπείας from D. Hanahan & R. A. Weinberg, The Hallmarks of Cancer, Cell 100:57-70, 2000

60 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΕΣ Τα μονοκλωνικά αντισώματα, κατά συγκεκριμένων νεοπλασματικών αντιγόνων που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι: Rituximab (Mabthera) CD 20 Trastuzumab (Herceptin) HER-2 Bevasizumab (Avastin) VEGF Cetuximab EGF-R Aναστολείς κατά βιολογικών στόχων: Imatinib (Glivek) Αναστολέας Κινάσης c- kit Sunitinib Αναστολέας Κινάσων VGFR, PDGFR

61 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ VEGF EGF Hypoxia PDGF IL-8 bFGF COX-2 Nitric oxide Oncogenes VEGF release Binding and activation of VEGF receptor IGF-1 ProliferationSurvivalMigration ANGIOGENESIS Permeability Increased expression (MMP, tPA, uPA, uPAr, eNOS, etc.) – P P– Tumour

62 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ anti-VEGF 1 Baluk, et al. Curr Opin Genet Dev 2005; 2 Inai, et al. Am J Pathol 2004 3 Erber, et al. FASEB J 2004; 4 Tong, et al. Cancer Res 2004; 5 Jain. Nat Med 2001 6 Jain. Science 2005; 7 Lee, et al. Cancer Res 2000; 8 Willett, et al. Nat Med 2004 9 Gerber, et al. Cancer Res 2005; 10 Warren, et al. J Clin Invest 1995 ΠΡΩΙΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ομαλοποίηση αγγείωσης 5–8 1 2 Ελάττωση αγγείωσης 1–7 Αναστολή Νεοαγγειογένεσης 1,2,9,10 3

63 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ VEGF: Ελάττωση αγγείωσης 1 Yuan, et al. PNAS 1996 2 Presta, et al. Cancer Res 1997 Πειραματική μελέτη: Ελάττωση αγγείωσης μετά 7 ημέρες θεραπείας με αντι-VEGF therapy 1

64

65 ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 1.Αδυναμία, καταβολή, ανορεξία 2.Μυελοκαταστολή 3.Ναυτία έμετος 4.Αλωπεκία 5.Νευρολογικές Εκδηλώσεις 6.Δερματίτιδες, βλεννογονίτιδες ΚΛΙΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ 1. Επείγοντα (Αιμορραγία, Συμπίεση ΝΜ, Σύνδρομο ΑΚΦ, Υπερασβεστιαιμία, κλπ) 2. Χειρουργικά (Αποφράγεις, Αιμορραγία, πόνος, κλπ) 3. Πόνος 4. Απίσχναση 5. Νευρολογικές – Ψυχιατρικές διαταραχές 6. Αναιμία, διαταραχές ΓΕΣ, αναπνευστικού, κλπ.

66