ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΤΡΙΑΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΤΡΙΑΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΤΡΙΑΣ
ΑΡΧΑΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΗΣ ΕΡΕΤΡΙΑΣ Μάθημα ‘Σχολική Κοινωνική Ζωή’ Τάξη Α΄ Γυμνασίου, Τμήμα Α4 Σχολικό Έτος Διδάσκουσα: Άννα Καραμπατσώλη, ΠΕ 02 Συνεργάτης εκπαιδευτικός: Γιάννης Δημουλάς, ΠΕ 08

2 ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ Σύμφωνα με τον Παυσανία τα γυμνάσια αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος κάθε ελληνικής πόλης στον ίδιο βαθμό όπως το θέατρο ή η αγορά. Ο όρος ‘γυμνάσιον’ προέρχεται από τη λέξη γυμνός και αναφέρεται στη γυμνότητα των αθλητών κατά τη διάρκεια της άσκησης των αγώνων. Ήταν αφιερωμένα στην εκπαίδευση των ανδρών, ηλικίας 18 έως 30 ετών, και στους αθλητικούς αγώνες. Από την ελληνιστική εποχή όσοι φοιτούσαν σε αυτά πήγαιναν εκεί και για την πνευματική τους καλλιέργεια, καθώς εκεί συγκεντρώνονταν συχνά ρήτορες, φιλόσοφοι, μουσικοί για να δώσουν διαλέξεις ή παραστάσεις, αλλά και πραγματοποιούνταν ποικίλα συμπόσια. Πολύ γνωστά παραδείγματα αρχαίων Γυμνασίων είναι αυτά των Δελφών, της Ολυμπίας, της Δήλου, της Μιλήτου, της Πριήνης και της Ερέτριας. Το γυμνάσιο εκπλήρωνε μια θεμελιώδη λειτουργία στην ελληνική πόλη και ήταν θεσμός υπό την εποπτεία αξιωματούχων, των γυμνασιαρχών. Τα αρχαία γυμνάσια είχαν πολλούς χώρους για να εξυπηρετούνται όλες οι ανάγκες των αθλητών. Κατά κύριο λόγο περιλάμβαναν μια ή περισσότερες παλαίστρες, λουτρά για την υγιεινή τον αθλητών, αποδυτήρια όπου άφηναν τα πράγματά τους και αίθουσες παραμονής. Επίσης αναφέρονται διάφορες εγκαταστάσεις γνωστές με τις ονομασίες δρόμος, στάδιον, παράδρομος και ξυστός, αφιερωμένες σε δραστηριότητες όπως ο δρόμος, η ρίψη ακοντίου και δίσκου. Η άσκηση σε αυτά τα αθλήματα λάμβανε χώρα συχνά κοντά στην παλαίστρα ή σε γειτονικούς χώρους. Αργότερα οι παλαίστρες ήταν εξοπλισμένες με λουτρικά συγκροτήματα. Τα αποδυτήρια ήταν επίσης και χώροι διαλέξεων, αλλά σε μερικά γυμνάσια υπήρχαν ξεχωριστοί χώροι διαλέξεων όπου σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι σύχναζαν. Για την άνετη διαμονή των αθλητών υπήρχαν κοιτώνες, μαγειρεία και τραπεζαρίες, χώροι όπου περνούσαν τον χρόνο τους όταν δεν γυμνάζονταν. Ένας σημαντικός χώρος ήταν και το γραφείο του γυμνασιάρχου άλλα και οι χώροι εφίδρωσης που προστέθηκαν στα ρωμαϊκά χρόνια. Ομαδικό ζωγραφικό έργο μαθητών -αντίγραφο ερυθρόμορφου αμφορέα που εικονίζει δισκοβόλο

3 Ο γυμνασίαρχος Σε κάθε γυμνάσιο οριζόταν ένας γυμνασίαρχος. ως επόπτης και πάνω από αυτόν ένας άλλος, ως γενικός επιτηρητής όλων των γυμνασίων και των παλαιστρών. Ο γυμνασίαρχος φορούσε κόκκινο ένδυμα, άσπρα παπούτσια, τα λεγόμενα φαικάσια, και κρατούσε στο χέρι τη γυμνασιαρχική ράβδο. Επιτηρούσε την τάξη στο γυμνάσιο και είχε το δικαίωμα να διώξει οποίον είχε κακή συμπεριφορά. Ακόμη περισσότερο επεκτάθηκαν οι αρμοδιότητές του στα τέλη του 4ου αι., μετά τη θέσπιση του θεσμού της εφηβείας, ενώ στους ρωμαϊκούς χρόνους το αξίωμα απέκτησε μεγάλη αίγλη, σε σημείο να κοσμούν με αυτό τον τίτλο τους άξιους άνδρες. Σε διάφορες ελληνικές πόλεις ο γυμνασίαρχος έγινε αρχηγός και επόπτης του ένοπλου Σώματος των εφήβων, ενώ στην Ήλιδα, στις γιορτές ήταν το εκτελεστικό όργανο των θυσιών. Υπάρχουν επίσης μαρτυρίες ότι στην Κυρήνη το αξίωμα του γυμνασιάρχου απονεμόταν και σε γυναίκες. Ο γυμνασίαρχος ήταν αξίωμα στην αρχαία Ελλάδα που αποκτούσαν οι πιο σημαντικοί και πλούσιοι πολίτες. Ο γυμνασίαρχος ήταν επιφορτισμένος με την επίβλεψη των παιδιών και των εφήβων που γυμνάζονταν και εκπαιδεύονταν. Ο ίδιος εξασφάλιζε όλα τα έξοδα του γυμνασίου όπως και το λάδι που χρησιμοποιούσαν οι αθλητές, αλλά ασχολούταν και με την πνευματική καλλιέργεια των νέων φέρνοντάς τους σε επαφή με μορφωμένους ανθρώπους της εποχής που έδιναν διαλέξεις. Το αξίωμα αυτό, διαδεδομένο σε όλες τις πόλεις του αρχαιοελληνικού κόσμου, έδινε μεγάλο κύρος σε όσους το κατείχαν. Οι επόπτες των νέων, γνωστοί με το όνομα σωφρονιστές, βοηθούσαν τον άρχοντα στο έργο του. Στην Αθήνα ορίζονταν δέκα γυμνασίαρχοι. και δέκα σωφρονιστές, ένας δηλαδή από κάθε φυλή. Η γυμνασιαρχία απαιτούσε πολλές δαπάνες από την πλευρά του άρχοντα και περιλαμβανόταν στις δημόσιες λειτουργίες, όπως και η χορηγία. Σκηνή πυγμαχίας σε ερυθρόμορφο αμφορέα

4 Το Γυμνάσιο της αρχαίας Ερέτριας
Η Ερέτρια διέθετε ένα τουλάχιστον γυμνάσιο από τα τέλη του 4ου αι. πΧ, κτισμένο στις υπώρειες της ακρόπολης, κοντά στο θέατρο. Η ευημερία του γυμνασίου συμβάδιζε με την επιδεικτική αρχιτεκτονική του: στην Ερέτρια έχουν αποκαλυφθεί ερμαϊκές στήλες, πολλά θρανία, λουτήρες – προσφορές των γυμνασιαρχών και των ευεργετών. Επιγραφές και αγάλματα, αφιερωμένα από την πόλη ή τους οικείους τους εξυμνούσαν τους εκλεκτούς αυτούς πολίτες. Στο γυμνάσιο της Ερέτριας έχει έρθει στο φως ένα τμήμα της παλαίστρας, αλλά στις πρόσφατες ανασκαφές (κατά τη διάρκεια του 2013) αποκαλύφθηκε μια δεύτερη παλαίστρα, καθώς και άλλοι, αταύτιστοι ακόμη, χώροι. Κάτοψη του Γυμνασίου από τις πρώτες ανασκαφές. Πρόσφατη αεροφωτογραφία του Γυμνασίου, στην οποία διαφαίνονται δεξιά οι χώροι που ήρθαν στο φως με τις τελευταίες ανασκαφές.

5 Στο Γυμνάσιο της Ερέτριας εκτός από τις παλαίστρες, τις αίθουσες παραμονής και τα αποδυτήρια θαυμάζει κανείς ένα πολύ καλά διατηρημένο δωμάτιο με παροχή κρύου νερού (το λουτρόν), εφοδιασμένο με λουτήρες (ληνούς) για το πλύσιμο καθώς και νιπτήρες στο δάπεδο για τα πόδια. Σε αυτό το δωμάτιο οι έφηβοι μπορούσαν να καθαριστούν και να απαλλαγούν από το λάδι και το χώμα, τα οποία είχαν κολλήσει στο δέρμα τους, με τη βοήθεια ξυστρών (στλεγγίδες). Οι αθλητές χρησιμοποιούσαν μερικές φορές έναν κυκλικό χώρο θερμαινόμενο στο κέντρο με υπόκαυστο, ο οποίος χρησίμευε ως χώρος εφίδρωσης ή ένα δωμάτιο για να αλείφονται με έλαιο και στο οποίο μπορούσαν να χαλαρώσουν και να φροντίσουν το σώμα. Στο δυτικό τμήμα του γυμνασίου υπάρχει ένας χώρος προορισμένος για τη διδασκαλία από τους γυμνασίαρχους, όπως και ένας χώρος λατρείας. Τμήμα από παναθηναϊκό αμφορέα με νικητή αθλητή που κρατά στλεγγίδα. Μουσείο Ερέτριας.

6 Ένα από τα αγάλματα που βρέθηκαν στο γυμνάσιο της Ερέτριας είναι γνωστό ως ο «έφηβος της Ερέτριας» (1ος-2ος αι. μ.Χ) και στήθηκε προς τιμήν του Κλεονείκου από κάποιον φίλο του στην εξέδρα της παλαίστρας. Πρόκειται για ένα νέο καλλιεργημένο που φοιτά αδιαλείπτως στην παλαίστρα. Το χαμηλωμένο του βλέμμα και ο τρόπος που φορά και κρατά το ιμάτιό του μαρτυρούν την ιδιότητά του ως άξιου πολίτη με εξαίρετη μόρφωση.

7 Σε τιμητικά ψηφίσματα που βρέθηκαν στην Ερέτρια αναφέρονται τα ονόματα κάποιων γυμνασιαρχών της, όπως του Ελπινίκου ή του Μαντιοδώρου, που συνέπεσαν με την πιο λαμπρή περίοδο του γυμνασίου, μεταξύ των μέσων του 2ου και του 1ου αι. π.Χ. Από διάφορες επιγραφές επίσης μαθαίνουμε ότι οι γυμνασίαρχοί της ήταν επιφορτισμένοι με την προμήθεια ελαίου για επάλειψη των αθλητών, με τη διοργάνωση των εορταστικών εκδηλώσεων και των προσφορών στην Άρτεμη, τον Ερμή, προστάτη θεό του γυμνασίου, και σε άλλες θεότητες, καθώς και με τα έπαθλα των αγώνων. Ομαδικό ζωγραφικό έργο μαθητών, αντίγραφο ερυθρόμορφου αμφορέα που εικονίζει σκηνή ρίψης ακοντίου. Σκηνή πάλης σε παναθηναϊκό αμφορέα από την Ερέτρια. Μουσείο Ερέτριας.

8 Μεταξύ των τελούμενων αγώνων στην Ερέτρια πρέπει να μνημονευθεί ο δρόμος αντοχής (δόλιχος), ο δρόμος μήκους ενός σταδίου (600 ποδών, γύρω στα 180 μ.), καθώς και αγώνες με χαρακτήρα στρατιωτικό (αγώνισμα της πυρρίχης). Επεξεργασμένη φωτογραφία ζωγραφικού έργου μαθητών, αντίγραφο παράστασης σε αμφορέα που εικονίζει αγώνα δρόμου.

9 Βιβλιογραφία ΕΡΕΤΡΙΑ, Ματιές σε μια αρχαία πόλη, Οδηγός Έκθεσης Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, 27 Απριλίου - 24 Απριλίου 2010, εκδ. ΚΑΠΟΝ. Ερέτρια. Οδηγός της αρχαίας πόλης, Gollion 2004. Υπουργείο Πολιτισμού, Δίκτυο Οδυσσεύς, Μουσεία, Μνημεία και Αρχαιολογικοί χώροι της Ελλάδας στο Διαδίκτυο.