Η μαρξιστική προσέγγιση

Παρουσίαση με θέμα: "Η μαρξιστική προσέγγιση"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η μαρξιστική προσέγγιση
Γιάννης Πεχτελίδης 18/4/2017 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

2 Ο ιδεολογικός ρόλος του σχολείου
Ο ρόλος του σχολείου όχι μόνο γνωστικός αλλά και ηθικός. Υπερασπίζεται την κοινωνική δομή και καλλιεργεί την αποδοχή της από τους νέους. Νομιμοποιεί την πολιτική και οικονομική οργάνωση και τις κοινωνικές σχέσεις της κοινωνίας. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

3 Ο ιδεολογικός ρόλος του σχολείου
Το σχολείο στοχεύει να πείσει τα μέλη λαϊκών τάξεων να δεχτούν τις συνθήκες εργασίας και ζωής που προορίζονται γι’ αυτά. Τους πείθει να δεχτούν ως φυσική και αναπόφευκτη την κοινωνική μοιρασιά που τους αδικεί. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

4 Ο κοινωνικός ρόλος της γνώσης
Η γνώση παίζει σημαντικό ρόλο στην άσκηση της εξουσίας. Κρατικός παρεμβατισμός προκειμένου να αποφευχθούν οι ταξικές συγκρούσεις και αναπτυχθεί το οικονομικό σύστημα. Η επιστημονική γνώση αντικειμενικοποιείται με αποτέλεσμα να αποκλείεται η κριτική παρέμβαση των πολιτών. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

5 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Κατασκευή προτύπων Το σχολείο κατασκευάζει το πρότυπο της «φυσικής ανωτερότητας» ορισμένων ατόμων Πάνω στο οποίο στηρίζει την επιλογή και την ιεραρχική ταξινόμηση των μαθητών Κατ’ επέκταση πετυχαίνει τον κυρίαρχο καταμερισμό εργασίας και αναπαράγει τα υπάρχοντα κοινωνικά προνόμια. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

6 «Ανοιχτό» σχολείο αλλά όχι ενιαίο
Η εκπαίδευση δεν ενιαία και ίδια για όλους όπως ισχυρίζεται η νομοθεσία. Στα κοινά και τεχνικά σχολεία έμφαση στην ηθική διαπαιδαγώγηση παρά στον επαγγελματικό χαρακτήρα. Οι προνομιούχοι μαθητές αποκτούν στο σχολείο μια ρεαλιστική εικόνα της πραγματικότητας Στους μη προνομιούχους δίνεται μια εικόνα από την οποία απουσιάζουν τα κοινωνικά προβλήματα. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

7 Η σχολική αποτυχία οφείλεται στη σχολική επιλογή
Η σχολική επιλογή στοχεύει στην διατήρηση και (ανα)παραγωγή του καπιταλιστικού καταμερισμού εργασίας. Η σχολική κοινωνική επιλογή αντιστοιχεί στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Η ευθύνη της αποτυχίας είναι του σχολικού μηχανισμού και όχι τόσο της οικογένειας. Το σχολείο ταξινομώντας τους μαθητές τους τοποθετεί στην κοινωνία έξω από το σχολείο. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

8 Άμεση αναπαραγωγή και αντιστοίχιση (S. Bowles και H. Gintis)
Βασική ιδέα: δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την εκπαίδευση ανεξάρτητα από την κοινωνία. Η εκπαίδευση συνδέεται με τους θεσμούς της κοινωνίας. Η εκπαίδευση χρησιμεύει για την αναπαραγωγή του καπιταλιστικού συστήματος, Γι’ αυτό δεν μπορεί να λειτουργήσει ως δύναμη κοινωνικής αλλαγής προάγοντας τη δικαιοσύνη και την ισότητα. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

9 Χαρακτηριστικά καπιταλιστικού συστήματος
Κατανόηση της λειτουργίας εκπαίδευσης μέσω της κατανόησης καπιταλισμού. Η οικονομία των Η.Π.Α. είναι ένα ολοκληρωτικό σύστημα όπου η πλειοψηφία εργαζομένων ελέγχεται από τη μειοψηφία των ιδιοκτητών και των διαχειριστών. Η αντιδημοκρατική αυτή δομή αντιφάσκει με το τυπικά δημοκρατικό πολιτικό σύστημα της χώρας. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

10 Κινητήρια δύναμη του καπιταλισμού
Η αντιδημοκρατική αυτή δομή ανάγεται στην αναζήτηση κέρδους ή υπεραξίας. Αυτό δημιουργεί συγκρούσεις. Οι καπιταλιστές όμως ελέγχουν την κατάσταση λόγω της άνισης κατανομής των πόρων. Η κυριαρχία όμως δεν είναι δεδομένη, μπορεί να απειληθεί από την ενότητα των εργατών. Η ενότητα διασπάται από το απόθεμα των ανέργων και την άσκηση άμεσης βίας. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

11 Ιδεολογία και εμπειρία
Η μακροχρόνια επιτυχία του συστήματος εξαρτάται: 1) από την αποδοχή μιας ιδεολογίας (ισότητα-αξιοκρατία-επιτυχία) που δικαιώνει το κοινωνικό καθεστώς 2) από ένα σύνολο κοινωνικών σχέσεων που επιβεβαιώνουν την ιδεολογία μέσω της καθημερινής εμπειρίας 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

12 Εργασιακές σχέσεις του καπιταλισμού
Αυτές οι σχέσεις δομούνται σε σχέση: 1. με μια ιεραρχική κατανομή της εργασίας και της εξουσίας, 2. με ένα σύστημα γραφειοκρατίας όπου οι δραστηριότητες ελέγχονται από κανόνες που εκδίδει η διοίκηση. Οι συνέπειες αφορούν την οικονομική ανισότητα και την προσωπική ανάπτυξη του κάθε ανθρώπου. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

13 Εκπαίδευση και Αναπαραγωγή
Νομιμοποίηση της ταξικής δομής καλλιεργώντας την πεποίθηση ότι η οικονομική επιτυχία εξαρτάται από τις ικανότητες του ατόμου και την εκπαιδευτική κατάρτιση. Κοινωνικοποίηση των παιδιών μέσω της καλλιέργειας των ικανοτήτων και πεποιθήσεων που ταιριάζουν σε μια καπιταλιστική οικονομία. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

14 Η συνείδηση του μελλοντικού εργάτη
Διαμορφώνεται μέσα από τη συμμετοχή στις κοινωνικές σχέσεις της εργασίας, της οικογένειας, της εκπαίδευσης, κ.λπ. Το σχολείο επιβραβεύει τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται από τον καπιταλιστικό καταμερισμό της εργασίας. Διαμορφώνει υποταγμένους, παθητικούς, μονοδιάστατους και αλλοτριωμένους ανθρώπους. Πώς γίνεται αυτό; 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

15 Η αρχή της αντιστοιχίας
Οι σχέσεις στην εκπαίδευση αντιστοιχούν με εκείνες της εργασίας και αντανακλούν τον ιεραρχικό καταμερισμό εργασίας. Η αντιστοιχία έχει 4 όψεις: α) οι διδασκόμενοι όπως και οι εργάτες δεν έχουν καμία εξουσία β) η εκπαίδευση όπως και η εργασία θεωρείται μέσο για την επίτευξη κάποιου σκοπού και όχι αυτοσκοπός 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

16 Η αρχή της αντιστοιχίας
γ) Η εξειδίκευση,ο κατακερματισμός της γνώσης και ο ανταγωνισμός των διδασκομένων, αντίστοιχα όπως και ο καταμερισμός της εργασίας προκαλεί διάσπαση στους εργαζόμενους δ) τα διάφορα επίπεδα της εκπαίδευσης προετοιμάζουν τους νέους για τα διαφορετικά επίπεδα της απασχόλησης. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

17 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Αναθεώρηση Της μηχανιστικής προσαρμογής της εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της οικονομίας μέσα από τη μελέτη των ιστορικών αλλαγών της αμερικανικής εκπαίδευσης. Δεν πρόκειται για μια ομαλή προσαρμογή αλλά για μια πορεία συγκρούσεων διαπραγματεύσεων και συμβιβασμών. Η μαζική εκπαίδευση ήταν αποτέλεσμα ταξικών συγκρούσεων και όχι ταξικής κυριαρχίας. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

18 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Αναθεώρηση Ανάμεσα στην εκπαίδευση και την οικονομία παρεμβαίνουν με περίπλοκους τρόπους πολιτικοί παράγοντες. Για άλλες χώρες αυτή η αιτιώδης σχέση δεν ισχύει 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

19 Οικονομική δημοκρατία
Κατάργηση ατομικής ιδιοκτησίας και κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Συμμετοχικός έλεγχος της ζωής μας και πολιτική δημοκρατία. Η εργασία δεν θα είναι αλλοτριωμένη αλλά θα διατηρηθεί το «βασίλειο της αναγκαιότητας». Αυξημένη αποδοτικότητα και ίση κατανομή εισοδήματος. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

20 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Σοσιαλισμός Οι πολιτικές λειτουργίες θα διατηρηθούν και η κυβέρνηση θα είναι διαμεσολαβητής. Η εκπαίδευση θα απελευθερωθεί και θα συμβάλλει στην ατομική ανάπτυξη και ισότητα, αν και θα είναι προσανατολισμένη στον κόσμο της εργασίας. Διαμάχη ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία και ανάγκη να προσαρμοστεί στις ανάγκες της κοινωνίας. Ο κοινωνικός έλεγχος είναι αναγκαίος. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

21 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Louis Althusser Η εκπαίδευση λειτουργεί αναπαραγωγικά ως προς τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής. Η διαφορά του από τους Bowles και Gintis είναι ότι υποστηρίζει πως η εκπαίδευση είναι τμήμα του «κρατικού μηχανισμού» της καπιταλιστικής κοινωνίας. Όλα τα στοιχεία του εποικοδομήματος αποτελούν στοιχεία του «κρατικού μηχανισμού». 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

22 Ο κρατικός μηχανισμός χωρίζεται σε 2 μέρη
στον Κατασταλτικό Κρατικό Μηχανισμό (ΚΚΜ) και τους Ιδεολογικούς Κρατικούς Μηχανισμούς (ΙΚΜ). Οι ΙΚΜ αν και φαίνονται ποικίλοι και σύνθετοι στην ουσία είναι ενιαίοι. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

23 Εκπαίδευση: διάδοση της άρχουσας ιδεολογίας
Διδάσκει δεξιότητες και τεχνικές που ταιριάζουν στο μελλοντικό επάγγελμα του παιδιού. Μεταδίδει κανόνες «σωστής» συμπεριφοράς και τις αντιλήψεις που απαιτεί ο μελλοντικός ρόλος του παιδιού. Διδάσκει την άρχουσα ιδεολογία έμμεσα και άμεσα. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

24 Η εκπαίδευση αξιολογικά ουδέτερη;
Το εκπαιδευτικό σύστημα αποκρύπτει τον ιδεολογικό του ρόλο Το σχολείο υποτίθεται ότι είναι ένα ουδέτερο περιβάλλον απαλλαγμένο από ιδεολογικές επιρροές. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

25 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Κριτική Αν για παράδειγμα μια οικογένεια δεν διαδίδει την άρχουσα ιδεολογία θα πρέπει να τη θεωρήσουμε ως ΙΚΜ; 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

26 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Κριτική Θεωρεί ότι οι δάσκαλοι και οι μαθητές είναι στο έλεος του συστήματος. Δεν αφήνει κανένα περιθώριο για το υποκείμενο, το οποίο είναι υποχρεωμένο να επιτελεί τις λειτουργίες που περιγράψαμε. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

27 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Κριτική Τι νόημα έχει να ονομάζουμε κρατικούς μηχανισμούς θεσμούς όπως είναι η οικογένεια, η επικοινωνία, η θρησκεία, κ.λπ.; Υπερβολική η χρήση της λέξης «κράτος». Τι γίνεται στις κομμουνιστικές κοινωνίες; 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

28 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Κριτική Οι απόψεις του μοιάζουν ως ένα βαθμό με τις απόψεις του Durkheim και του Parsons αναφορικά: 1.Με τον επικαθορισμό της κοινωνικοποιητικής δύναμης της δομής πάνω στο υποκείμενο, το οποίο τοποθετείται στο περιθώριο. 2.Υπερβολική έμφαση στην αναπαραγωγή του καθεστώτος στις καπιταλιστικές κοινωνίες και όχι στη σημασία της πάλης και στην κοινωνική αλλαγή. 18/4/2017 Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ