Στάδια της επιστημονικής έρευνας (1) – θεωρητικό μέρος

Παρουσίαση με θέμα: "Στάδια της επιστημονικής έρευνας (1) – θεωρητικό μέρος"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Στάδια της επιστημονικής έρευνας (1) – θεωρητικό μέρος
1. Ερευνητικό Πρόβλημα Προσδιορισμός του προβλήματος Τεκμηρίωση του προβλήματος (γιατί;) Χρησιμότητα της αντιμετώπισής του (για ποιούς;) 2. Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας Εντοπισμός πηγών Επιλογή πηγών Σύνοψη πληροφοριών 3. Σκοπός της Έρευνας Διατύπωση του σκοπού Εξειδίκευση του σκοπού σε ερευνητικά ερωτήματα ή υποθέσεις Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

2 Στάδια της επιστημονικής έρευνας (2) – πρακτικό μέρος
4. Συλλογή δεδομένων Επιλογή του δείγματος Επιλογή μεθόδου/ων συλλογής Εξασφάλιση σχετικών αδειών Συλλογή υλικού 5. Ανάλυση δεδομένων Οργάνωση των δεδομένων Περιγραφή δεδομένων Συμπερασματολογία 6. Συγγραφή της Έρευνας Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

3 Εντοπισμός του θέματος (research topic)
Πηγές ερευνητικών ιδεών Η καθημερινή πράξη - οι παρατηρήσεις και οι εμπειρίες από την καθημερινή άσκηση του επαγγέλματος σε συνδυασμό με το κοινωνικό γίγνεσθαι γενούν για τον ανήσυχο άνθρωπο μια σειρά από ερωτήματα Αντιπαράθεση επιστημονικών απόψεων για το θέμα Πρακτικά ζητήματα που επιζητούν λύση στο χώρο της εκπαίδευσης Προηγούμενες έρευνες – καθώς οι περισσότερες έρευνες δημιουργούν συνήθως περισσότερα νέα ερωτήματα από όσα απαντούν Η θεωρία – κάθε θεωρία διατυπώνει μια σειρά από προβλέψεις που χρειάζεται να επιβεβαιωθούν ή να διαψευστούν με εμπειρική έρευνα Η ερευνητική ιδέα , το αρχικό ερώτημα που προκύπτει, προσδιορίζει απλά τη θεματική περιοχή ερευνητικού ενδιαφέροντος Πρόκειται απλά για το έναυσμα, την αρχή μιας διαδικασίας που, μέσα από διαδοχικά βήματα, οδηγείται στη διατύπωση των ερευνητικών ερωτημάτων ή/και ερευνητικών υποθέσεων Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

4 Η σειρά των επιχειρημάτων στο κεφάλαιο της εισαγωγής μιας έρευνας
Η σειρά των επιχειρημάτων στο κεφάλαιο της εισαγωγής μιας έρευνας Εισαγωγή στο θέμα (γιατί είναι σημαντικό) Διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος Δικαιολόγηση της σημασίας του ερευνητικού προβλήματος -το γιατί αξίζει να ερευνηθεί πρέπει να βασίζεται σε στοιχεία βιβλιογραφικά ή εμπειρικά Εντοπισμός συγκεκριμένων κενών στα μέχρι τώρα στοιχεία για το θέμα Διατύπωση του σκοπού της έρευνας Σύνδεση του σκοπού με το κοινό στο οποίο απευθύνεται -ποιοι και γιατί θα μπορούσαν να ενδιαφέρονται για την κάλυψη αυτών των κενών στη γνώση μας για το θέμα Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

5 Το ερευνητικό πρόβλημα (research problem)
Ερευνητικό πρόβλημα : Είναι ένα εκπαιδευτικό ζήτημα, αμφιλεγόμενο σημείο ή πρόβλημα που απασχολεί την εκπαιδευτική έρευνα Διατυπώνεται σε μία ή περισσότερες προτάσεις Διακρίνεται από το θέμα της μελέτης-που είναι ευρύτερο, αλλά και από το σκοπό και τις υποθέσεις της έρευνας που είναι όλο και πιο εξειδικευμένα (από το γενικό στο ειδικό) Ποσοτική : αφορά την περιγραφή των χαρακτηριστικών ενός πληθυσμού, τις σχέσεις μεταξύ χαρακτηριστικών ή/και προβλέψεις Ποιοτική: ανάγκη για κατανόηση σε βάθος μιας διαδικασίας ή ενός φαινομένου Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

6 Ο σκοπός της έρευνας Ο σκοπός της έρευνας μπορεί να είναι:
Ο σκοπός της έρευνας Ο σκοπός της έρευνας μπορεί να είναι: Περιγραφικός (ποσοτική/ποιοτική) Ερμηνευτικός (ποιοτική) ή Προβλεπτικός (ποσοτική) Διερευνητικός (ποιοτική) Να εμπνεύσει ή να κινητοποιήσει σε δράση (ποιοτική) Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμβάλει στην παραγωγή νέας γνώσης Ποσοτική: θα πρέπει να περιλαμβάνει τις έννοιες που θα περιγραφούν με αναφορά σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό καθώς και τις σχέσεις που θα αναζητηθούν . Ποιοτική: δηλώνει την πρόθεση να διερευνηθεί μια διαδικασία ή ένα φαινόμενο, την κεντρική ιδέα, τον τύπο της έρευνας καθώς και το πλαίσιο και τους συμμετέχοντες. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

7 Το υπόβαθρο της έρευνας Βιβλιογραφική ανασκόπηση
Το υπόβαθρο της έρευνας Βιβλιογραφική ανασκόπηση Απαιτείται σε βάθος γνώση της βιβλιογραφίας για την εξοικείωση του ερευνητή με την υπάρχουσα γνώση γύρω από το θέμα έχει διαφορετικό ρόλο στην ποσοτική και την ποιοτική έρευνα . Για την ποσοτική έρευνα η αναζήτηση της βιβλιογραφίας πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο εκτεταμένη στο αρχικό στάδιο της έρευνας Η βιβλιογραφία, που θα προκύψει στο αρχικό αυτό στάδιο του σχεδιασμού, θα αξιοποιηθεί, μετά από εμπλουτισμό της και στο τελικό στάδιο της συζήτησης των αποτελεσμάτων (συμφωνία ή διαφωνία με προηγούμενες έρευνες και πιθανές ερμηνείες των αντιφάσεων) Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

8 ...Βιβλιογραφική ανασκόπηση
Για την ποιοτική έρευνα Η τρέχουσα πρακτική είναι να γίνεται αρχική βιβλιογραφική διερεύνηση ώστε να εξασφαλίσει την ευαισθησία του ερευνητή σε θεωρητικές έννοιες σημαντικές για το θέμα του να βοηθήσει τη διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων να δώσει πληροφορίες για τον πληθυσμό και το πλαίσιο που είναι καταλληλότερο για τη μελέτη του συγκεκριμένου φαινομένου ή διαδικασίας Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι δεν πρέπει να γίνεται εκτεταμένη διερεύνηση της βιβλιογραφίας πριν την έναρξη της συλλογής υλικού ώστε ο ερευνητής να προσεγγίσει το πεδίο χωρίς προιδεασμούς . Στο προκαταρτικό στάδιο η διερεύνηση της βιβλιογραφίας θεωρούν ότι πρέπει να περιορίζεται στο να εξεταστεί αν η ιδέα έχει ήδη ερευνηθεί επαρκώς. Η περαιτέρω αναζήτηση βιβλιογραφίας γίνεται παράλληλα με τη συλλογή και ανάλυση του υλικού και ολοκληρώνεται στο τελικό στάδιο της έρευνας προκειμένου να ενσωματωθεί στη συζήτηση των ευρημάτων. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

9 ...Βιβλιογραφική ανασκόπηση
Για την ποσοτική έρευνα Οι στόχοι της βιβλιογραφικής διερεύνησης είναι: Να εξεταστεί αν το πρόβλημα ή η ιδέα έχει ήδη ερευνηθεί, οπότε εξετάζεται αν υπάρχει ανάγκη τροποποίησης του προβλήματος, επανάληψης της έρευνας σε διαφορετικό πληθυσμό ή εγκατάλειψη της ιδέας Να μελετηθεί το θεωρητικό πλαίσιο του θέματος Να εντοπιστούν μεθοδολογικά προβλήματα που περιορίζουν την ισχύ των υπαρχόντων ευρημάτων Να προκύψουν ιδέες για τη μεθοδολογία, δηλαδή τη στρατηγική , την επιλογή του δείγματος, τις μεθόδους συλλογής δεδομένων, ανάλυσης κλπ Για την ποιοτική έρευνα Οι προηγούμενες έρευνες στο θέμα παίζουν λιγότερο σημαντικό ρόλο. Οι στόχοι της βιβλιογραφικής διερεύνησης εδώ είναι: Η τεκμηρίωση του προβλήματος και η αναγκαιότητα διερεύνησής του Η επιλογή του πεδίου διεξαγωγής της έρευνας Η παρουσίαση του γενικού θεωρητικού υπόβαθρου Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

10 ...Βιβλιογραφική ανασκόπηση
Πηγές βιβλιογραφίας : επιστημονικά περιοδικά βιβλία (κυρίως πρόσφατες μονογραφίες και όχι διδακτικά εγχειρίδια) πρακτικά συνεδρίων διατριβές τεχνικές εκθέσεις κλπ. Η αναζήτηση στις πηγές γίνεται ηλεκτρονικά μέσα από κατάλληλες βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων. Ο εντοπισμός των άρθρων που είναι σχετικά με το θέμα της έρευνας γίνεται αρχικά μέσω των περιλήψεων αφού η πρώτη αναζήτηση συνήθως δίνει ένα τεράστιο αριθμό άρθρων. Στην πραγματικότητα οι κεντρικές αναφορές για το θέμα είναι πολύ λιγότερες και ο εντοπισμός τους απαιτεί επανειλημμένους κύκλους αναζητήσεων όπου σταδιακά συνδυάζονται λέξεις-κλειδιά ώστε να γίνεται η αναζήτηση όλο και περισσότερο εστιασμένη. Η ανάκτηση των άρθρων γίνεται είτε απ ευθείας από τα περιοδικά που δημοσιεύονται on-line (e-journals) είτε μέσα από κάποια ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη, που παρέχει τη δυνατότητα ανάκτησης του πλήρους κειμένου των άρθρων (full text). Σε αυτό το στάδιο μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη η βάση δεδομένων Social Sciences Citation Index (SoScI). Η βάση αυτή περιλαμβάνει τις αναφορές στις οποίες παραπέμπει ο συγγραφέας κάθε άρθρου, οπότε μπορεί κανείς να εντοπίσει μεταγενέστερες εργασίες σχετικές με ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο που όμως δεν είναι πρόσφατο. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

11 ...Βιβλιογραφική ανασκόπηση
Διαχείριση του καταλόγου των αναφορών με κατάλληλα λογισμικά (Procite, Endnote κλπ.) Εξοικείωση με τον ενδεικνυόμενο τρόπο παρουσίασης των αναφορών (βλ. Publication Manual , American Psychological Association, APA). Συμπλήρωση με επικοινωνία με επιστήμονες που έχουν δουλέψει στο ίδιο πεδίο, συνέδρια ή ομαδικές συζητήσεις στο διαδίκτυο για το θέμα. Εάν η ερευνητική προσέγγιση είναι ποιοτική θα χρειαστεί να συλλεγούν επίσης πληροφορίες σχετικές με το συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο θα γίνει η έρευνα. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

12 ...Βιβλιογραφική ανασκόπηση
Σύνθεση των αποτελεσμάτων της βιβλιογραφικής αναζήτησης να οδηγεί με μια λογική σειρά από το ερευνητικό θέμα στη διατύπωση του ερευνητικού προβλήματος, περνώντας μέσα από τον εντοπισμό συγκεκριμένων κενών της βιβλιογραφίας να περιλαμβάνει την τεκμηριωμένη δικαιολόγηση της σημασίας του θέματος (γιατί ;) Να περιλαμβάνει τη σύνδεση του προβλήματος με το κοινό στο οποίο απευθύνεται (για ποιούς;) Υπενθυμίζεται ότι, η σύνθεση αυτή στόχο έχει Να τεκμηριώσει τη σημαντικότητα της έρευνας (στις τωρινές συνθήκες) Να παρουσιάσει το θεωρητικό πλαίσιο του θέματος και τα προηγούμενα ερευνητικά ευρήματα Να δείξει πώς η έρευνα αυτή συμπληρώνει την υπάρχουσα γνώση για το θέμα Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

13 Θεωρητικό πλαίσιο (έννοιες και θεωρία)
Θεωρητικό πλαίσιο (έννοιες και θεωρία) Η θεωρία είναι ένα σύστημα αλληλοσυνδεόμενων αφηρημένων εννοιών, που συμπυκνώνει και οργανώνει την υπάρχουσα γνώση γύρω από το θέμα, σε ένα συνεκτικό ερμηνευτικό σχήμα. Το υλικό με το οποίο οικοδομούνται οι θεωρίες είναι οι έννοιες Οι έννοιες διαφοροποιούνται ως προς το επίπεδο αφαίρεσης : μπορεί να είναι πολύ συγκεκριμένες (το οικογενειακό εισόδημα), λιγότερο συγκεκριμένες (η αποκλίνουσα συμπεριφορά) ή αφηρημένες ( ευφυΐα, η αλληλεγγύη, το σχολικό κλίμα) ως προς την πολυπλοκότητα: μπορεί να είναι απλές ή είναι πολυδιάστατες Οι ερευνητές ορίζουν τις έννοιες με λεπτομέρεια και με μεγάλη ακρίβεια (εννοιολογικές κατασκευές) ώστε να αποσαφηνιστούν όλες της οι διαστάσεις και να διαφοροποιηθεί από άλλες συναφείς έννοιες Μια έρευνα δεν ασχολείται συνήθως με μία μεμονωμένη έννοια αλλά με ένα σύνολο αλληλοσυνδεόμενων εννοιών, που παίρνουν μέρος στην οικοδόμηση της θεωρίας . Οι θεωρίες δεν είναι παρά ο τρόπος που οι έννοιες αυτές συνδέονται μεταξύ τους. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

14 Η θέση της Θεωρίας επαληθεύουν θεωρία (ποσοτικές) ή
επαληθεύουν θεωρία (ποσοτικές) ή παράγουν θεωρία (ποιοτικές) Ποσοτική έρευνα: συνήθως ξεκινάει από μια θεωρία στα πλαίσια της οποίας διατυπώνονται υποθέσεις και ακολουθεί ο σχεδιασμός , η συλλογή εμπειρικών δεδομένων και η στατιστική τους ανάλυση ώστε να επαληθευτούν ή όχι οι υποθέσεις. Αλλά α)μπορεί να μην προϋπάρχει θεωρία, μόνο εννοιολογικό πλαίσιο με σκοπό περιγραφικό ή/και υποθέσεις για τι σχέσεις εννοιών β) ακόμη και όταν προϋπάρχει θεωρία, η έρευνα συχνά καταλήγει σε τροποποιήσεις της θεωρίας ή σε νέα θεωρία. Ποιοτική έρευνα: δεν προϋποθέτει θεωρία αλλά μελετά σε βάθος και ερμηνεύει τα δεδομένα και πολλές φορές καταλήγει να αναδείξει θεωρία (κάτι που αποτελεί σκοπό μόνο των ερευνών Θεμελιωμένης Θεωρίας) συχνά παραμένει στην περιγραφή ενός φαινομένου ή μιας διαδικασίας. Συνεπώς ο διαχωρισμός ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών σαν μελέτες που επαληθεύουν ή παράγουν θεωρία, αντίστοιχα, δεν ανταποκρίνεται πάντα στη πραγματικότητα. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

15 Διατύπωση των ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων
Τα ερευνητικά ερωτήματα/υποθέσεις είναι διατυπώσεις που συγκεκριμενοποιούν τον σκοπό της έρευνας αναλύοντας και εξειδικεύοντας τον σε επιμέρους ερωτήματα ή υποθέσεις. ποσοτική έρευνα τα ερευνητικά ερωτήματα περιλαμβάνουν την ακριβή διατύπωση των εννοιολογικών κατασκευών που πρόκειται να περιγραφούν ποσοτικά και τις συγκεκριμένες σχέσεις που θα αναζητηθούν. Οι υποθέσεις συνίστανται στην αυστηρή διατύπωση των προβλέψεων για τις υπό διερεύνηση σχέσεις, με βάση τη θεωρία ή τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών. Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

16 Παράδειγμα 1 Θέμα: η εξ αποστάσεως εκπαίδευση Ερευνητικό πρόβλημα:
γενικό Θέμα: η εξ αποστάσεως εκπαίδευση Ερευνητικό πρόβλημα: Η χαμηλή συμμετοχή στα εξ αποστάσεως προσφερόμενα μαθήματα Σκοπός : Να εντοπιστούν αίτια της χαμηλής συμμετοχής στα εξ αποστάσεως προσφερόμενα μαθήματα Ερευνητικές Υποθέσεις: Η προαπαιτούμενη τεχνολογική γνώση χρήσης του διαδικτύου αποθαρρύνει τους φοιτητές …… ειδικό (πηγή J. Creswell,2005) Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

17 Παράδειγμα 2 Θέμα: Σχολική αλλαγή /καινοτομία για βελτίωση της αποτελεσματικότητας Ερευνητικό πρόβλημα: Η προαγωγή δημιουργικού/καινοτομικού σχολικού κλίματος Σκοπός : Να εντοπιστούν παράγοντες της ηγεσίας και των εκπαιδευτικών που συνδέονται με καινοτομικό σχολικό κλίμα Ερευνητικές Υποθέσεις: Το μετασχηματιστικό στυλ ηγεσίας σχετίζεται με περισσότερο καινοτομικό σχολικό κλίμα Οι θετικές στάσεις των εκπαιδευτικών απέναντι στην έρευνα συνδέονται με περισσότερο καινοτομικό σχολικό κλίμα Το μετασχηματιστικό στυλ ηγεσίας σχετίζεται με θετικές στάσεις των εκπαιδευτικών απέναντι στην έρευνα Απρ-17 Γ. Σαραφίδου

18 ...Διατύπωση των ερευνητικών ερωτημάτων και υποθέσεων
Γενικά Τα ερευνητικά ερωτήματα πρέπει να είναι : Σαφή, όχι διφορούμενα ή πολύπλοκα διατυπωμένα Συγκεκριμένα, τόσο ώστε να είναι σαφές ποιό εύρημα θα συνιστούσε απάντηση Απαντητέα , με βάση τον κατάλληλο σχεδιασμό Αλληλοσυνδεόμενα, έτσι ώστε να συγκροτούν ένα συνεκτικό σύνολο που επεξηγεί το σκοπό Ουσιαστικά και όχι τετριμμένα Απρ-17 Γ. Σαραφίδου