Στερεότυπα των φύλων στην οικογένεια και στην εκπαίδευση

Παρουσίαση με θέμα: "Στερεότυπα των φύλων στην οικογένεια και στην εκπαίδευση"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Στερεότυπα των φύλων στην οικογένεια και στην εκπαίδευση
Aμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός                   Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων

2 Δομή της εισήγησης Α. Στερεότυπα και ρόλοι των μελών στο πλαίσιο της οικογένειας Β. Οικογένεια και κοινωνικοποίηση ως προς το ρόλο του φύλου Γ. Στερεότυπα των φύλων στην εκπαιδευτική διαδικασία

3 Η πολιτισμική σημασία της σχέσης των κατηγοριών «άνδρας» και «γυναίκα» ποικίλλει :
το φύλο έχει καθοριστική σημασία στις κοινωνικές σχέσεις αποτελεί την αρχή της κοινωνικής οργάνωσης επηρεάζει τη θέση των ατόμων στην κοινωνία

4 Oι ρόλοι των συζύγων στο πλαίσιο της οικογένειας
Κυριαρχία των ανδρών σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής ζωής. Ο,τι εκτελείται από άνδρες αξιολογείται θετικότερα και θεωρείται ως πιο σημαντικό, εθιμοτυπικά - αλλά νομότυπα. Οι άντρες περισσότερα προνόμια, κύρος και εξουσία στο χώρο της οικογένειας σε σύγκριση με τις γυναίκες.

5 Τι είναι στερεότυπα των φύλων;
Ορίζονται ως το σύνολο των προσχηματισμένων κοινωνικών αντιλήψεων αναφορικά με τους τρόπους συμπεριφοράς, τις ικανότητες, τους ρόλους, τα επαγγέλματα των ατόμων με βάση το φύλο τους. Η έμφυλη κατανομή των ρόλων αποτελεί ένα πολιτισμικό φαινόμενο, ενώ σε πολύ μικρό βαθμό έχει βιολογικές καταβολές.

6 Χαρακτηριστικά των στερεότυπων
Το αντρικό στερεότυπο εμπεριέχει χαρακτηριστικά προσωπικότητας: επιθετικότητα, ανταγωνιστικότητα, ανεξαρτησία, αποφασιστικότητα, τόλμη, γενναιότητα, ψυχραιμία, εξυπνάδα, εφευρετικότητα κλπ. Το γυναικείο στερεότυπο παραπέμπει σε χαρακτηριστικά: παθητικότητα, υποχωρητικότητα, εξάρτηση, στοργικότητα, δειλία, ευγένεια, φιλαρέσκεια κλπ.

7 Τα στερεότυπα των φύλων
Σημαντικές εξελίξεις και αλλαγές στην κοινωνική θέση των γυναικών αλλά παραδοσιακά στερεότυπα διαπερνούν κάθετα την ηλικία, το θρήσκευμα, την οικογενειακή κατάσταση και το μορφωτικό επίπεδο. Συνεχίζουν να αναπαράγουν τις ιδέες και τις αντιλήψεις σχετικά με τις έμφυλες διαφοροποιήσεις και ανισότητες στο πλαίσιο της οικογένειας και στο σχολείο.

8 Α. Οικογένεια Η οικογένεια είναι μια κοινωνική ομάδα- δηλαδή ένα συγκροτημένο σύνολο προσώπων, τα οποία συνδέονται με ισχυρούς, αμοιβαίους συναισθηματικούς δεσμούς. Η δομή της οικογένειας συνίσταται σε ένα σταθερό πλέγμα κοινωνικών θέσεων και κοινωνικών ρόλων.

9 Δομή και ρόλοι Η δομή της οικογένειας είναι ένα σταθερό δίκτυο σχέσεων μεταξύ κοινωνικών ρόλων- σταθερό γιατί είναι θεσμοθετημένο. Ο ρόλος αποτελεί ένα πλέγμα δικαιωμάτων και καθηκόντων, που διέπεται από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά κάθε ατόμου (ηλικία, φύλο, κοινωνική τάξη, επάγγελμα κλπ.), σε μία δεδομένη κοινωνία.

10 Έννοιες των «ρόλων των φύλων»:
Έννοιες των «ρόλων των φύλων»: Σε μακροκοινωνιολογική κλίμακα την ύπαρξη διαφοροποιήσεων ως προς τους κοινωνικούς ρόλους. Σε μικροκοινωνιολογική κλίμακα την ύπαρξη ξεχωριστών ανδρικών και γυναικείων εργασιών και αρμοδιοτήτων. Υποδεικνύει την ύπαρξη διαφορετικών αντιλήψεων ως προς τις στάσεις και τις υποκειμενικές αντιλήψεις.

11 Ρόλοι χθες και σήμερα Στην παραδοσιακή αγροτική – γεωργική κοινωνία, οι θέσεις και οι ρόλοι εξαρτώνταν από το φύλο και την ηλικία. Οι θέσεις, οι ρόλοι και οι μεταξύ τους σχέσεις εκφράζουν ανισότητα: μεταξύ ανδρών και γυναικών, μεταξύ ενηλίκων και παιδιών. Η ανισότητα αναπαράγεται στις σχέσεις εξουσίας: του άνδρα πάνω στη γυναίκα, του ενήλικα πάνω στο παιδί, του γεροντότερου πάνω στον νεώτερο.

12 Χαρακτηριστικά οικογένειας
Η ακαμψία είναι το κύριο χαρακτηριστικό κάθε παραδοσιακού σχήματος. Η σύγχρονη αστική- βιομηχανική, μεταβάλλει ουσιαστικά τη λειτουργία της οικογένειας.

13 Σύγχρονη οικογένεια Βασικά χαρακτηριστικά:
αποπροσωποποίηση των κοινωνικών σχέσεων και σταδιακή εξασθένηση των οικογενειακών δεσμών. αυτονόμηση του ατόμου από την ομάδα. απώλεια της εξουσίας της οικογένειας ως ομάδας πάνω στα μέλη της. σταδιακή επικράτηση της ιδεολογίας της ισότητας.

14 Β. Οικογένεια και κοινωνικοποίηση
Β. Οικογένεια και κοινωνικοποίηση Οικογενειακό περιβάλλον καθοριστικό στη διαμόρφωση των στερεότυπων των φύλων στο παιδί: Γιατί; 1. Εκεί περνάει σημαντικό μέρος των παιδικών του χρόνων. 2. Εκεί τίθενται οι βάσεις της οργάνωσης της συμπεριφοράς και των διαφυλικών σχέσεων.

15 4. Η οικογένεια έχει τη δική της παιδαγωγική αντίληψη και θεωρία.
Γιατί ; 3. Η οικογένεια αποτελεί μια ανθρώπινη ομάδα με διαφορετικού φύλου και διαφορετικής ηλικίας μέλη. 4. Η οικογένεια έχει τη δική της παιδαγωγική αντίληψη και θεωρία. 5. Το φύλο του παιδιού και οι σχέσεις μεταξύ των αδελφών

16 Η συνεισφορά της οικογένειας
Όχι πάντα θετική στην προετοιμασία του παιδιού για το σχολείο Όχι συμβατές με τις σύγχρονες αντιλήψεις για την ισότητα των φύλων Μεταβίβαση προτύπων συμπεριφοράς του άνδρα και της γυναίκας.

17 Σημαντική επίπτωση Οι καταβολές αυτές ακολουθούν το άτομο και φέρνουν σε μεγάλο βαθμό τα αποτυπώματα του «στερεότυπου» και των στάσεων των γονέων.

18 Γ. Σχολείο, εκπαίδευση και φύλο
Γ. Σχολείο, εκπαίδευση και φύλο Το σχολείο πολύ σημαντικός θεσμός για την κοινωνικοποίηση των παιδιών και τη μετάδοση του πολιτισμού Τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη και διαμόρφωσή του Χαράζει τις βασικές του εξελεγκτικές γραμμές Διαμορφώνει την αντίληψη για τον εαυτό του και τον κόσμο.

19 Η σχολική πραγματικότητα σήμερα
Τα σχολικά βιβλία και προγράμματα έχουν αλλάξει και βελτιωθεί σημαντικά. Υπάρχει συνείδηση ότι δεν πρέπει το σχολείο να αναπαράγει την ανισότητα των φύλων. Το γενικότερο θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο έχει αλλάξει προς την κατεύθυνση της ισότητας.

20 Στην πραγματικότητα = Ίσος αριθμός δασκάλων και διδασκαλισσών
Δεν έχουν εξαλειφθεί τα σεξιστικά στερεότυπα : Λίγοι άνδρες νηπιαγωγοί = Ίσος αριθμός δασκάλων και διδασκαλισσών Αλλά… λίγες δασκάλες/ καθηγήτριες διευθύντριες, σχολικοί σύμβουλοι, διευθυντές γραφείων εκπαίδευσης.

21 Ρόλος των εκπαιδευτικών
Στάση των εκπαιδευτικών καθοριστική Οι εμπειρίες των αγοριών συχνά διαφορετικές από αυτές των κοριτσιών Αλλαγή του τρόπου συμπεριφοράς προσωπικού που επιτείνει τη διαφοροποίηση των δυο φύλων Έλεγχος συμπεριφοράς των εκπαιδευτικών και συνειδητοποίηση των επιπτώσεων.

22 Ο/ η δάσκαλος-α και ο/ η καθηγητής- τρια αποτελούν για το έφηβο πρότυπο ενήλικου άνδρα ή γυναίκας.
Διαφορετικές στάσεις και προσδοκίες απέναντι στους μαθητές σε σχέση με το φύλο τους: υπάρχουν προκαταλήψεις.

23 Το σχολείο και τα μέσα Η ύλη, τα μαθήματα μέσω των οποίων προβάλλονται ανδρικά και γυναικεία πρότυπα, ρόλοι, στερεότυπα των δυο φύλων. Όχι στεγανά στις σχολικές δραστηριότητες, στο παιχνίδι. Διοίκηση της τάξης χωρίς διακρίσεις. Αποφυγή διακρίσεων στην ανάθεση καθηκόντων και υπευθυνοτήτων.

24 Ένα παράδειγμα: Τα ανέκδοτα του Προκοπίου είναι η απόκρυφη ιστορία της εποχής του,(συνήθως σήμερα στη δύση «ΗΙSTORIA ARCANA, ήτοι μυστική ιστορία), στην οποία, όπως αναφέρει στο προοίμιο, περιέλαβε πράγματα, τα οποία για πολιτικούς λόγους δεν μπορούσε να τα θίξει στη μεγάλη του συγγραφή της Ιστορίας.

25 Βέβαια, δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι τα ανέκδοτα είναι τρομερά ενδιαφέροντα από ιστορική άποψη. Είναι, μάλλον, αποκαλύψεις αυλικού που αφορούν τον ιδιωτικό βίο του κυρίου του. Είναι ένα πικρό κατηγορητήριο, ένας κακεντρεχής λίβελλος κατά του Ιουστινιανού και της δεσποτικής διακυβέρνησής του, καθώς και κατά του Βελισαρίου και των συζύγων τους Θεοδώρας και Αντωνίνας, αντίστοιχα. Mολονότι κακεντρεχής και εμπαθής, ο χαρακτήρας των ανεκδότων που καθιστά ύποπτες πολλές από τις πληροφορίες αυτές, οπωσδήποτε φωτίζει αρκετά τον τρόπο διακυβέρνησης την εποχή εκείνη. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις του Προκοπίου, η γυναίκα του Βελισαρίου Αντωνίνα ήταν άπιστη σύζυγος της οποίας τη διαγωγή αγνοούσε μόνο ο σύζυγός της, που είχε τυφλωθεί από τον έρωτά του γι΄ αυτή και δεν έβλεπε την πραγματικότητα. Ο Ιουστινιανός ήταν Σατανάς με ανθρώπινη μορφή που ευχαριστιόταν να βασανίζει τον καθένα που ήταν στην υπηρεσία του. Οι στρατιώτες του είναι άξιοι οίκτου, όπως και ο λαός, τoυς οποίους βάρυνε με φόρους μεγάλους και πρωτοφανείς. Η μανία από την οποία κατεχόταν ο Ιουστινιανός να θέλει να εξηγήσει μόνος του τα θρησκευτικά ζητήματα έβλαπτε τα συμφέροντα του κράτους.