‘Από τη ζεστασιά της αφήγησης στην παγωνιά της ψηφιακής εικόνας!’

Παρουσίαση με θέμα: "‘Από τη ζεστασιά της αφήγησης στην παγωνιά της ψηφιακής εικόνας!’"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ‘Από τη ζεστασιά της αφήγησης στην παγωνιά της ψηφιακής εικόνας!’
ΠΑΡΑΜΥΘΙ ‘Από τη ζεστασιά της αφήγησης στην παγωνιά της ψηφιακής εικόνας!’

2 ΑΡΧΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ Οι αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά προσλαμβάνουν το παραμύθι στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή έχουν επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα της επικοινωνίας τους με τα ενήλικα μέλη της οικογένειάς τους και σε ένα βαθμό τα έχουν υποβάλει σε μια ιδιότυπη συναισθηματική μοναξιά!

3 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Eπιβεβαίωση ή διάψευση της αρχικής υπόθεσης
στη δομή της σύγχρονης οικογένειας στο βιοτικό επίπεδο της οικογένειας στη σύγχρονη αντίληψη για την επιτυχία και την κοινωνική καταξίωση στις πηγές από τις οποίες το παιδί γνωρίζει σήμερα το παραμύθι στους ήρωες και τους χαρακτήρες των παραμυθιών.

4 ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ Να αξιολογήσουμε τις προτεραιότητες που επέβαλε το οικονομικό, τεχνολογικό, πολιτισμικό, αλλά και κοινωνικό – πολιτικό περιβάλλον μας. Να μετρήσουμε τι κερδίσαμε και τι χάσαμε!

5 ΔΕΙΓΜΑ Οι συμμαθητές μας και οι οικογένειές τους. (το δείγμα προέρχεται από ένα ημιαστικό και αγροτικό περιβάλλον με κοινωνική και οικονομική οργάνωση που δεν ταυτίζεται με αυτό των μεγάλων αστικών κέντρων. )

6 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Προσωπικές συνεντεύξεις (με ενήλικα μέλη των οικογενειών των συμμαθητών μας, αλλά και με συμμαθητές μας). Ερωτηματολόγια (με κλειστού και ανοικτού τύπου ερωτήσεις για τις ποσοτικές και ποιοτικές μεταβλητές αντίστοιχα). Βιβλιογραφία (σχετικής με τα παραμύθια). Ηλεκτρονικό – Ψηφιακό υλικό Ηλεκτρονική αναζήτηση στο διαδίκτυο Αφήγηση και ανάγνωση παραμυθιών Μελέτη εικονογραφημένων παραμυθιών και κόμικ Παρακολούθηση κινηματογραφικών εκδοχών κλασικών παραμυθιών, αλλά και σύγχρονων ψηφιοποιημένων σεναρίων.

7 Το παραμύθι ως αφήγηση

8 Ήταν μια φορά κι έναν καιρό …

9 … και τι δεν ήταν! Κακοί βασιλιάδες και όμορφες βασιλοπούλες,
μοχθηρές μάγισσες και καλές νεράιδες, στοιχειά και απόκοσμοι δράκοι, ανόητα και πανούργα ζώα, πλεονέκτες πλούσιοι και ταπεινοί έντιμοι άνθρωποι, έξυπνοι και γκαφατζήδες, δειλοί και ατρόμητοι, ταξιδευτές σε αφρισμένες θάλασσες και τόπους μαγικούς, πατεράδες και μανάδες στην αξεπέραστη θυσία, παιδιά στην απόλυτη αφοσίωση…

10 Ήρωες που … άλλοτε με τη γενναιότητα, την καλοσύνη, την ευγένεια, την τιμιότητα, την εξυπνάδα, την εργατικότητά τους και άλλοτε με τη βοήθεια του υπερφυσικού μάχονται τη δειλία, την κακία, την ανεντιμότητα, την πλεονεξία, την ανοησία, την τεμπελιά και σχεδόν πάντα νικούν!

11 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ Το παραμύθι ήταν ήδη και πραγματικότητα στα χρόνια της αρχαίας Ελλάδας. Ουσιαστικά όμως, οι Τούρκοι ήταν εκείνοι οι όποιοι έφεραν με τη μακραίωνη παρουσία τους στην Ελλάδα, ένα δυνάμωμα της αγάπης στα παραμύθια και έναν εμπλουτισμό του παραμυθένιου υλικού στον Ελληνικό χώρο. Το παραμύθι χωρίζεται σε κλάδους , οι όποιοι είναι: η αφήγηση, η ανάγνωση, τα κόμικς και τα ηλεκτρονικά παραμύθια. Η ομάδα μας θα ασχοληθεί με την αφήγηση.

12 Αρχικά το παραμύθι ήταν ένα είδος προφορικής ψυχαγωγίας για μεγάλους.

13 Αργότερα έγινε αποδέκτης του παιδικού κοινού.

14 Το πραγματικό με το υπερφυσικό συσχετίζονται και συνυπάρχουν στο παραμύθι σαν κάτι το απόλυτα συνηθισμένο!

15 Όλα είναι δυνατό να συμβούν και να κατορθωθούν — αδύνατο δεν υπάρχει
Όλα είναι δυνατό να συμβούν και να κατορθωθούν — αδύνατο δεν υπάρχει. Μέσες και συνηθισμένες περιπτώσεις στα κυρίως παραμύθια σπανίζουν ή μάλλον δεν υπάρχουν.

16 Ο αφηγητής! Αυτός που ζωντανεύει τους ήρωες είναι ο παραμυθάς.
Είναι αυτός που εξάπτει τη φαντασία και εντείνει τα συναισθήματα! Το ακροατήριο τούς άκουγε πάντα με θρησκευτική ευλάβεια και αγωνία, ξεχνώντας προς στιγμή τη φτώχεια, τη γύμνια, το κρύο και τα βάσανα της μέρας.

17 Ο παραμυθάς ενίσχυε τη διήγησή του με μια ολόκληρη μιμική, κουνούσε σώμα, χέρια, κεφαλή, έκλεινε τα μάτια, άλλαζε τόνο φωνής. Το ζούσε το παραμύθι και τη ζωή αυτή προσπαθούσε να μεταδώσει στους ακροατές του. Κι όταν το παραμύθι ήταν σπουδαίο και δεν τέλειωνε σε μια βραδιά, μαζεύονταν πάλι όλοι την επόμενη για να μάθουν το τέλος. Τον παραμυθά που ήξερε να λέει μεγάλα παραμύθια, τον είχαν σε ιδιαίτερη εκτίμηση.

18 Το παραμύθι συντελεί στην ηθική διαπαιδαγώγηση, αφού το παιδί μαθαίνει ότι οι αποφάσεις που παίρνει κάποιος έχουν τις ανάλογες συνέπειες (συναισθηματικές και πρακτικές). Συμβάλλει στην ομαλότερη και καλύτερη πνευματική ανάπτυξη ενός παιδιού. Το σημαντικό είναι η επικοινωνία του αφηγητή με το παιδί, το να μοιράζεται μαζί του ταξίδια του νου και συναισθήματα.

19 Το δικό μας παραμύθι Μια φορά και ένα καιρό σε ένα μικρό χωριό…
Έτσι αρχίζει το δικό μας παραμύθι. Ταξιδέψαμε γι’ αυτό πολύ μακριά, εκεί που μόνο με τη φαντασία μας μπορούμε να πάμε, προς το παρόν τουλάχιστον!

20 Το παραμύθι ως ανάγνωσμα

21 Η ανάγνωση παραμυθιών απαιτεί τη δυνατότητα των παιδιών να διαβάζουν.
Είναι μια διαδικασία δύσκολη στην αρχή, που χρειάζεται προσπάθεια. Είναι όμως το ανάγνωσμα αυτό που γνωρίζει στο παιδί το βιβλίο και ανοίγει την πόρτα στη λογοτεχνία.

22 Για ανάγνωση προσφέρονται κυρίως παραμύθια και ιστορίες που διακρίνονται για το ιδιαίτερο λογοτεχνικό τους ύφος, επίτευγμα προσεκτικής επιλογής λέξεων και δόμησης προτάσεων.

23 Το παραμύθι έχει αναδείξει μεγάλους παραμυθάδες όπως Άντερσεν και οι αδερφοί Γκριμ.

24 Αυτοί οι μεγάλοι παραμυθάδες ενδιαφέρθηκαν να κατασκευάσουν, αντιγράφοντας τα παραμύθια από το στόμα λαϊκών αφηγητών.

25 Σημαντικός σύγχρονος Έλληνας παραμυθάς είναι ο Ευγένιος Τριβιζάς.

26 Το παραμύθι και η ανάγνωση του πρέπει να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του καθημερινού προγράμματος με το παιδί.

27 Συνήθως οι πιο κατάλληλες ώρες είναι οι απογευματινές η οι βραδινές πριν τον ύπνο.

28 Τα παιδιά προτιμούν το κείμενο σαν εργαλείο του αφηγητή γιατί τον ανακαλεί στη διαδικασία, επιβάλλει την παρουσία του, τον υποχρεώνει να συμμετάσχει και να του αφιερώσει χρόνο και γιατί τελικά αποκαθιστά την επικοινωνία και αναγεννά το συναίσθημα.

29 Συμπεράσματα ερωτηματολόγιου
Από την έρευνα με ερωτηματολόγιο που κάναμε για να δούμε τη σχέση ανάμεσα στο παιδί και το παραμύθι, οδηγηθήκαμε στα εξής αποτελέσματα. Τα παιδιά από την ηλικία των 7-15 χρονών τους αρέσουν να διαβάζουν παραμύθια. Είδαμε ότι τα παιδιά προτιμούν την γιαγιά για να τους διαβάζει παραμύθια και με περιεχόμενο κωμικό και περιπετειώδες. Τα παιδιά προτιμούν μικρής έκτασης παραμύθια γιατί θεωρούν ότι είναι πιο ωραία. Τα συναισθήματα τα οποία δημιουργούνται στα παιδιά στο μεγαλύτερο ποσοστό είναι χαρά. Τέλος θέσαμε την ερώτηση αν υπήρξαν παραμύθια που θα ήθελαν να τα ξαναδιαβάσουν και μας έγραψαν 7 ναι και 7 όχι.

30 Το παραμύθι ως κόμικ

31 Για να υπάρξει κόμικ πρέπει να υπάρχουν διαδοχικές εικόνες όπου η μία συνεχίζει το νόημα της άλλης.
Μία ιστορία κόμικ είναι πάντα τυπωμένη σε χαρτί. Τα κόμικ αποτελούν τέχνη, την 9η τέχνη.

32 Η κλασική αφήγηση στα κόμικ έχει παραμεριστεί από το θέαμα και την εικόνα

33 Οι εικόνες συνδυάζονται με κείμενο, το οποίο συχνά βρίσκεται σε συννεφάκια κειμένου ή λεζάντες.

34 Η αφήγηση σ’ αυτά είναι από ασήμαντη έως ανύπαρκτη.
Στα κόμικ υπάρχει σαφώς μία αφηγηματική αλληλουχία μεταξύ των εικόνων. Σχήματα και εικόνες βρίσκονται εσκεμμένα σε σειρά με σκοπό να μεταδώσουν πληροφορίες και να προκαλέσουν μια αισθητική αντίδραση από το χρήστη.

35 Διαβάζοντας κόμικ Όταν το παιδί μεγαλώνει, στην ηλικία των 6-7 ετών ξεκινάει μόνο του να διαβάζει παραμύθια και συγκεκριμένα κόμικ. Διαβάζει κόμικ γιατί είναι πιο εύκολο στην κατανόηση απ’ ότι τ’ άλλα παραμύθια. Για παράδειγμα προσπαθούν να μάθουν μέσα από τα κόμικ τους ήρωες και να κατανοήσουν τα σκίτσα όπου συμμετέχουν οι ήρωες αλλά και το ρόλο που έχουν.

36 Διαβάζοντας για ψυχαγωγία
Το παιδί διαβάζει τα κόμικ για ψυχαγωγία και επειδή θέλει να μάθει κάποια πράγματα μέσα από αυτά, δεν το κάνει για να ευχαριστήσει το δάσκαλό του ή για να πάρει καλό βαθμό.

37 Τα κόμικς διατηρούν τα στοιχεία του <<ξένου είδους>> περισσότερο από το παραμύθι και είναι λιγότερο ενσωματωμένα στην πολιτισμική παράδοση και καθόλου στη παράδοσή μας τη λαϊκή.

38 Μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη είναι η παρουσία ακροατηρίου και η σωτήρια αλληλεπίδραση πομπού και δεκτών στο παραμύθι, κάτι που είναι ανέφικτο στα κόμικς, όπου ο κανόνας είναι η «κατά μόνας κατανάλωση και πέψη».

39 Διαβάζοντας ένα κόμικ το παιδί δεν νιώθει την ίδια ζεστασιά με αυτήν που νιώθει όταν κάποιος συγγενής του π.χ. γιαγιά, παππούς, γονείς, του αφηγείται κάποιο παραμύθι. Έτσι δεν προωθείται η ενδυνάμωση των σχέσεων ανάμεσα στο παιδί και τους συγγενείς του. Ακόμη το παιδί δεν εμπλουτίζει την φαντασία του αφού όλα στο κόμικ είναι εικονογραφημένα.

40 Από την άλλη, το παιδί διαβάζοντας ένα κόμικ μπορεί να αυξήσει την ικανότητα να κατανοεί και να αντιλαμβάνεται το κείμενο και το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει το κόμικ και έτσι αναπτύσσει την ικανότητα να σκέφτεται μόνο του και να εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του με καινούργιες λέξεις.

41 Οι συμμαθητές μας πιστεύουν ότι:
Το 78% των παιδιών απάντησαν με θετικά λόγια για το κόμικ. Επίσης, υποστηρίζουν την άποψη ότι διαβάζουν κόμικ και δείχνουν ενδιαφέρον γι’ αυτό. Οι νέοι υποστηρίζουν πως τα μηνύματα που παίρνουμε από ένα κόμικ είναι διαφορετικά ανάλογα με το κόμικ και την υπόθεσή του. Τις περισσότερες φορές, νικάει το καλό απάντησε το 87% των παιδιών. Οι προτιμήσεις τελικά των παιδιών για το κόμικ είναι θετικές.

42 Το παραμύθι στην ηλεκτρονική – ψηφιακή μορφή του

43 Το ψηφιακό παραμύθι έχει ως στόχο να ταξιδέψει τα παιδιά μικρής ηλικίας κυρίως ή και να προσελκύσει τους ενήλικες. Τα παιδιά όταν βλέπουν στην τηλεόραση ένα παραμύθι γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους, διασκεδάζουν και αναπτύσσουν κατά κάποιον τρόπο τις γνώσεις τους.

44 Ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής,
οι περιορισμένες υποδομές, η διάλυση της γειτονιάς, τα προβλήματα ασφάλειας και ο λίγος ελεύθερος χρόνος των πολυκατοικιών περιορίζουν τις δυνατότητες για ελεύθερο παιχνίδι στον άμεσο χώρο της γειτονιάς. Το παιδί δεν έχει ελεύθερους χώρους να παίξει. Εάν θελήσει να το κάνει, θα πρέπει να πάει σε οργανωμένους χώρους και συνήθως με τη συνοδεία των γονιών του.

45 Έτσι περνούν πολλές ώρες μπροστά σε οθόνες.

46 Η επίδραση της τηλεόρασης
Συγκεκριμένη μελέτη εξέτασε διαχρονικά την επίδραση της τηλεόρασης και τα αποτελέσματά της επιβεβαιώνουν τον ισχυρό βαθμό επίδρασης της τηλεόρασης στα παιδιά, στην κατανομή του ελεύθερου χρόνου τους και στη σχολική τους επίδοση.

47 Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι ο τρόπος παρακολούθησης της τηλεόρασης έχει σημασία τόσο ως προς τον χρόνο όσο και ως προς την επεξεργασία των τηλεοπτικών μηνυμάτων. Τα παιδιά τα οποία παρακολουθούν τηλεόραση έξω από τον έλεγχο των γονιών, εμφανίζουν υψηλό βαθμό ωρών παρακολούθησης. Αντίθετα, τα παιδιά που παρακολουθούν τηλεόραση μαζί με τους γονείς ή κάτω από τον έλεγχό τους παρουσιάζουν μειωμένο αριθμό ωρών τηλεθέασης.

48 Η μεγάλη σε χρόνο παρακολούθηση της τηλεόρασης μπορεί να δίνει ερεθίσματα για γενικές γνώσεις και για ενημέρωση, δεν βοηθά όμως στην αναγνωστική ευχέρεια, στην εκφραστική ικανότητα, στην ποιότητα του λεξιλογίου, στο γράψιμο και στην αριθμητική. Τα παιδιά που συζητούν με τους γονείς τους και τους χρησιμοποιούν ως πηγή πληροφόρησης εμφανίζονται να έχουν καλύτερη σχολική επίδοση. Η δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των παιδιών τα βοηθάει να αποκτήσουν δεξιότητες και εμπειρίες οι οποίες συμβάλλουν στη γενικότερη συγκρότηση των μαθητών.

49 Σύγκριση με το κλασικό παραμύθι
Οι κλασικοί ήρωες αντικαταστάθηκαν σταδιακά από βίαιους χαρακτήρες σε κόμικς και οι πριγκίπισσες εκθρονίστηκαν από καταναλωτικές, νευρωτικές φιγούρες, που εμποτίζουν τα παιδιά με άγχος και ένταση. Το ευτυχισμένο τέλος των παραμυθιών, η κάθαρση, έδωσε τη θέση του στο κενό, που συνοδεύει τα σύγχρονα υποκατάστατα, ενώ η αποκοπή από το φυσικό κόσμο αντικατοπτρίζεται στην έλλειψη αναφορών σε πλάσματα της γης, της θάλασσας και του αέρα, που παλιότερα συνόδευαν με καταλυτικούς ρόλους τους κεντρικούς ήρωες στις περιπέτειές τους. Στα παραμύθια μπορεί κανείς να ανακαλύψει την ίδια την πορεία του ανθρώπινου είδους, που ταυτίζεται με θαυμαστό τρόπο με το δρόμο του παιδιού προς την ενηλικίωση.

50 Συμπεράσματα Το παραμύθι ως εργαλείο ψυχαγωγίας για τα παιδιά συναντάται σε ολόκληρο τον κόσμο και σε όλες τις εποχές. Δεν αμφισβητείται ο εκπαιδευτικός, παιδαγωγικός, πολιτισμικός και κοινωνικοποιητικός του ρόλος και επομένως η αξία του στην ομαλή ψυχοσωματική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού. Εκείνο το οποίο αμφισβητείται είναι το περιεχόμενο, η κατεύθυνση και το βάθος της αποτελεσματικότητας αυτού του ρόλου σε σχέση με τους τρόπους και τα μέσα από τα οποία τα παιδιά προσλαμβάνουν σήμερα το παραμύθι.

51 Δεν διαπιστώνεται επ’ ουδενί πρόθεση στους γονείς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν τους επιμερίζεται η ευθύνη που τους αναλογεί για τη μετάθεση αυτής της αρμοδιότητας σε φορείς και μέσα που ως ένα βαθμό δεν ελέγχονται απ’ αυτούς προκειμένου να επιδιωχθούν οι καινούριες προτεραιότητες κα κυρίως με την αντίληψη ότι η υποχρέωσή τους εξαντλείται στην ικανοποίηση άλλου τύπου αναγκών των παιδιών τους. Για τις τυχόν παρενέργειες του σύγχρονου τρόπου με τον οποίο τα παιδιά γνωρίζουν το παραμύθι ευθύνονται, στο βαθμό που τους επιτρέπεται, οι αντικειμενικές συνθήκες όπως αυτές διαμορφώθηκαν από το σύγχρονο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο.

52 Μοιάζει παρήγορο πως δεν διαπιστώνεται, για την μεν πλευρά των γονέων και της οικογένειας γενικότερα, αίσθηση πως υπολείπονται του μέτρου της απαραίτητης επικοινωνίας τους με τα παιδιά ούτε της δεδομένης άλλωστε αγάπης και φροντίδας που δικαιούνται, για τη δε πλευρά των παιδιών αίσθηση μιας ιδιότυπης συναισθηματικής μοναξιάς. Αυτό όμως είναι και το επικίνδυνο.

53 Οι γονείς επιβάλλεται να βρουν μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες και τον χρόνο και τους τρόπους να αξιοποιήσουν το παραμύθι με όποιον τρόπο κι αν αυτό φθάνει στα παιδιά τους. Με αφορμή το παραμύθι να επικοινωνήσουν μαζί τους εγκαίρως, να ενισχύσουν την μεταξύ τους σχέση, να θωρακίσουν την εσωτερική τους ισορροπία, να προετοιμάσουν την ομαλή κοινωνική τους προσαρμογή, απλώνοντας ταυτόχρονα ένα προστατευτικό δίχτυ απέναντι στην όποια παρενέργεια μπορεί να έχουν οι σύγχρονοι τρόποι με τους οποίους εκείνα το προσλαμβάνουν.

54 Ερευνητική εργασία (project)
Λύκειο Κατσικά Ερευνητική εργασία (project) A΄Λυκείου Σχολ. Έτος: