Σωματόμορφες διαταραχές.  Κατά μέσο όρο το 10% περίπου των ασθενών χρησιμοποιεί ως και το 30% του χρόνου ή των διαθέσιμων ραντεβού στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας.

Παρουσίαση με θέμα: "Σωματόμορφες διαταραχές.  Κατά μέσο όρο το 10% περίπου των ασθενών χρησιμοποιεί ως και το 30% του χρόνου ή των διαθέσιμων ραντεβού στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Σωματόμορφες διαταραχές

2  Κατά μέσο όρο το 10% περίπου των ασθενών χρησιμοποιεί ως και το 30% του χρόνου ή των διαθέσιμων ραντεβού στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας, ακόμα και όταν τα άτομα με χρόνιες ασθένειες ή άλλες ιατρικές καταστάσεις που απαιτούσαν συστηματική φροντίδα είχαν εξαιρεθεί από τον πληθυσμό των ερευνών.  Τα άτομα αυτά που τείνουν να επισκέπτονται συχνά τις δομές περίθαλψης και φροντίδας χαρακτηρίζονται ως ‘συχνοί χρήστες των υπηρεσιών υγείας’.

3  Σε μια ανασκόπηση (Rief, 2004), υπολογίζεται σε περίπου 20% το ποσοστό των επισκέψεων σε γιατρό που αφορούν συμπτώματα που δεν μπορούν να ερμηνευτούν από μια κλασικά προσδιορισμένη ασθένεια.

4 Σε άλλη έρευνα:  Μεταξύ 2316 ενηλίκων ασθενών πρωτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας με τυχαία επιλογή (2004) βρέθηκε ότι, αν και μόνο το 5.4% αφορούσε επίσκεψη σε ψυχίατρο, ψυχολογικές διαταραχές πολύ κοντά στο διαγνωστικό όριο παρουσιάζονται στο 42.5% των ασθενών.  Οι πιο συχνές διαταραχές ήταν συναισθηματικές (στο 31% των ασθενών), αγχώδεις (στο 19%), σωματόμορφες διαταραχές (18%) και πιθανή κατάχρηση αλκοόλ ή εξάρτηση από αυτό (10%). Μεταξύ αυτών υπήρχε μεγάλη συννοσηρότητα.

5  Ιδιαίτερα σοβαρό το ζήτημα της υποδιάγνωσης των ψυχολογικών δυσκολιών στο χώρο των υπηρεσιών γενικής υγείας.  Σε μια πρόσφατη έρευνα σε δείγμα 33.000 ασθενών σε επείγοντα περιστατικά (2005) βρέθηκε υποδιάγνωση σε ποσοστά που αγγίζουν το 75% των περιπτώσεων.

6  Ως και το 30% των ασθενών που απευθύνονται σε πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας έχουν κάποια ψυχική διαταραχή ή πρόβλημα.  Τα μισά άτομα με ψυχολογικό πρόβλημα δεν απευθύνονται σε ειδικούς ψυχικής υγείας αλλά άλλους. Το 1/3 ή και 1/2 εξ αυτών ούτε τότε παραπέμπονται σε ειδικούς ψυχικής υγείας.

7 Σύμφωνα με το DSM-IV-TR (APA, 2000), «κοινό χαρακτηριστικό των σωματόμορφων διαταραχών είναι η παρουσία σωματικών συμπτωμάτων που υποδεικνύουν ένα γενικό ιατρικό πρόβλημα αλλά δεν ερμηνεύονται πλήρως από μια γενική ιατρική κατάσταση, από τις άμεσες συνέπειες της χρήσης μιας ουσίας, ή από άλλη ψυχική διαταραχή» (σελ. 485).

8 Στις σωματόμορφες διαταραχές το DSM περιλαμβάνει μια ομάδα επτά καταστάσεων:  τη διαταραχή σωματοποίησης,  την αδιαφοροποίητη διαταραχή σωματοποίησης,  τη μετατρεπτική διαταραχή,  τη διαταραχή πόνου,  την υποχονδρία,  τη διαταραχή δυσμορφίας του σώματος,  την σωματόμορφη διαταραχή μη αλλιώς προσδιοριζόμενη.

9 Υποχονδρίαση  Ο φόβος ή και η βεβαιότητα ότι υπάρχει σοβαρή ασθένεια παρά την παροχή της κατάλληλης ιατρικής αξιολόγησης και παρά τη συνεχή επαναβεβαίωση ότι δεν υφίσταται ασθένεια (DSM-IV-TR).  Αλλιώς: άγχος υγείας.

10 Άγχος υγείας (Salkovskis & Bass, 1997)= Αντιλαμβανόμενη πιθανότητα νόσησης Χ Αντιλαμβανόμενο κόστος και ‘βάρος’ ασθένειας προς Αντιλαμβανόμενη ικανότητα για αντιμετώπιση ασθένειας + Παράγοντες περιβαλλοντικοί που θα βοηθήσουν

11

12

13 Διαταραχή σωματικής δυσμορφίας  Ενασχόληση με μια εικαζόμενη μειονεξία στην εμφάνιση που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσφορίας και την παρεμπόδιση της λειτουργικότητας.  Όταν υπάρχει μια φυσική «ανωμαλία», η ενασχόληση πρέπει να είναι υπερβολική.  Ο ασθενής εστιάζει συνήθως σε περιοχές του προσώπου ή της κεφαλής, αλλά και σε άλλα σημεία ή και σε πολλαπλές περιοχές του σώματος ή στο γενικό σχήμα ή μέγεθος του σώματος.  Συχνή η παρουσία αγχωδών διαταραχών, συναισθήματος και προσωπικότητας.

14 Μετατρεπτική διαταραχή  Κυρίαρχο σύμπτωμα είναι μια ιατρικώς ανερμήνευτη δυσλειτουργία της κινητικής ή αισθητηριακής λειτουργίας που υποδεικνύει μια πιθανή νευρολογική ή οργανική ασθένεια.  Υποτίθεται ότι σχετίζεται με ψυχολογικές διεργασίες. Η Π.Ο.Υ. την ορίζει ως αποτέλεσμα διάσχισης εξαιτίας ψυχολογικής σύγκρουσης ή εξαιρετικής δυσφορίας.  Η διάγνωση μετά από αποκλεισμό πιθανών ιατρικών αιτιών (αν και αυτό εμπεριέχει κάποιο κίνδυνο).

15 Α 23-year-old woman. Her complaint was disability οf the right (dominant) hand. A Photograph shows her full opening of the palm. B Photograph shows her making a fist

16 Α 9-year-old girl. Her complaint was plantarflexion disturbance of the right foot. A Photograph shows full dorsiflexion of the foot. B Photograph shows full plantarflexion of the foot

17 Α 17-year-old boy. His complaint was flexion disturbance of the right (dominant) middle finger. A Photograph shows full opening of the palm. B Photograph shows full effort to make a fist

18 Α 22-year-old woman. Her complaint was disability of the right (dominant) hand. A Photograph shows the resting position of her hand. B Photograph shows full pronation of her forearm. C After treatment, she can write using a pencil

19 Διαταραχή σωματοποίησης  Ιστορία πολλαπλών ιατρικών ανερμήνευτων σωματικών συμπτωμάτων που λαμβάνουν χώρα σε μια περίοδο πολλών ετών.  Έναρξη πριν τα 30.  Συμπτώματα: τουλάχιστον 4 πόνοι – 2 γαστρεντερικοί, 1 στα γενετικά όργανα, 1 ψευδονευρολογικό. Συνήθως: πόνοι στο κεφάλι, στήθος, μέση, αρθρώσεις, δυσφαγία, ναυτία, ταχυκαρδίες, ζαλάδες, κυνάγχη κλπ.  Υψηλή συννοσηρότητα με αγχώδεις και συναισθηματικές διαταραχές.

20  Υψηλή χρήση συστήματος υγείας / υψηλό ποσοστό των χρηστών υπηρεσιών υγείας (ως και το 20%).

21 Άτυπη Σωματόμορφη διαταραχή  Ένα η περισσότερα ιατρικώς ανερμήνευτα συμπτώματα επιμένει για τουλάχιστον 6 μήνες και προκαλεί σημαντική δυσφορία ή δυσλειτουργία.  Π.χ., πόνοι, κόπωση, ζαλάδες, κυνάγχη, μουδιάσματα, αϋπνία κλπ.  Κάποια εξελίσσονται σε σύνδρομα, αλλά υποχωρούν αυτόματα.  Πολύ συχνό πρόβλημα μεταξύ των συχνών χρηστών υπηρεσιών υγείας.

22 Άτυπη Στηθάγχη  Πόνος στο στήθος, αλλά ΚΦ οι εξετάσεις.  Άγχος ή κατάθλιψη στο 1/3 ασθενών.  Πολλοί καταφεύγουν συνεχώς σε καρδιολογικές εξετάσεις.

23 Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης  Ακινητοποιός κόπωση και ποικιλία μη- ειδικών συμπτωμάτων (μυαλγία, αρθραλγία, φτωχή μνήμη, κεφαλαλγία, λεμφαδένωση).  Σχετίζεται με δυσφορία, συννοσηρές ψυχιατρικές καταστάσεις, σημαντική δυσλειτουργία και …οικονομικές ή επαγγελματικές απώλειες.

24

25 Δύο σημεία άξια προσοχής 1. Τα συμπτώματα υπάρχουν. Είναι αληθινά στις πλείστες περιπτώσεις. Η αιτιολογία είναι ψυχολογική. 2. Σχέση με την τάση για ιατρικοποίηση ακόμα και μικρών σχετικά συμπτωμάτων και φυσιολογικών διεργασιών. Τα άτομα ζητούν επιτακτικά ‘θεραπεία’.

26 Αποτελεσματικότερες οι παρεμβάσεις Γνωστικού Συμπεριφοριστικού τύπου

27 Πιθανή η ανάγκη νοσηλείας στα  Έντονα ψυχιατρικά προβλήματα  Αυτοκτονική συμπεριφορά  Χρήση ψυχοτρόπων ουσιών (και αλκοόλ)  Παραμέλησης ή κακοποίησης  Ανάγκη συστηματικής θεραπείας όταν υφίσταται έντονη δυσλειτουργία ή άλλα προβλήματα.