«Ικανότητες – κλειδιά»: Τι είναι και πως καλλιεργούνται με τη διδασκαλία της Φυσικής Φθινόπωρο 2010 Π. Κουμαράς.

Παρουσίαση με θέμα: "«Ικανότητες – κλειδιά»: Τι είναι και πως καλλιεργούνται με τη διδασκαλία της Φυσικής Φθινόπωρο 2010 Π. Κουμαράς."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 «Ικανότητες – κλειδιά»: Τι είναι και πως καλλιεργούνται με τη διδασκαλία της Φυσικής Φθινόπωρο 2010
Π. Κουμαράς

2 Τι μπορεί να εξετάζει αυτός;

3 Μπορεί να ελεγχθεί ο ισχυρισμός κάποιου;
α) Ο Γιώργος έφτιαξε με το βιβλίο του ένα κεκλιμένο επίπεδο (μια ράμπα) πάνω στο πάτωμα και άφηνε πάνω σε αυτό μία - μία μπίλιες να κυλούν. Παρατηρούσε τις μπίλιες καθώς κατέβαιναν από τη ράμπα στο πάτωμα και σημείωνε πόσο μακριά έφταναν στο πάτωμα μέχρι να σταματήσουν. Ο Χρήστος του είπε ότι το πόσο μακριά θα φτάσει μια μπίλια εξαρτάται από το χρώμα της. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (που καλείσαι να απαντήσεις): 1η: Γράψε λεπτομερώς τι θα έκανες εσύ, στη θέση του Γιώργου, για να ελέγξεις αν ο Χρήστος έχει δίκιο. 2η: Αν όλα τα παραπάνω (δηλ. η εκφώνηση και η 1η ερώτηση) είναι θέμα εξετάσεων σε διαγώνισμα Φυσικής στην Ε’ Δημοτικού γράψε αναλυτικά τι νομίζεις ότι ελέγχει ο δάσκαλος με αυτό το διαγώνισμα;

4 TIMSS-2003. Τέλος Β’ Γυμνασίου (Παπαναστασίου κ.α. σελ.44)

5 Τα αποτελέσματα

6 Η πρόταση των θεωρητικών της εκπαίδευσης
«τα σχολεία πρέπει να αποστασιοποιηθούν από το παραδοσιακό πρότυπο παροχής πληροφοριών και να προσανατολιστούν στην καλλιέργεια κάποιων σημαντικών ικανοτήτων, που συνήθως αποκαλούνται «ικανότητες – κλειδιά».

7 «Ικανότητα – κλειδί» Αναπτύσσεται βαθμιαία συνδυάζοντας γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες και επιτρέπει στο άτομο να δραστηριοποιηθεί αποτελεσματικά στο πλαίσιο μιας περίπλοκης κατάστασης (Μ. Χαραλάμπους 2010). π.χ. επικοινωνία.

8 «Ικανότητες – κλειδιά»: Γνωρίσματα
Είναι σημαντικές, χρήσιμες και επωφελείς για το κάθε άτομο στους τομείς της προσωπικής ανάπτυξης της κοινωνικής ένταξης, της ζωής του ως ενεργού πολίτη και της ένταξής του στην αγορά εργασίας. Διευκολύνουν το άτομο να αναπτύξει εποικοδομητική δράση ως αυτόνομη προσωπικότητα σε οικείες και μη οικείες καταστάσεις. Προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στην κοινωνία ως σύνολο Είναι γενικές και μεταβιβάσιμες. (Μ. Χαραλάμπους 2010).

9 Δεν είναι ικανότητες- κλειδιά οι προτεινόμενες από το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς.
Επικοινωνία στη μητρική γλώσσα Επικοινωνία στις ξένες γλώσσες Γραμματισμός στα Μαθηματικά, στις Φυσικές Επιστήμες και Ικανότητα στην Τεχνολογία Χρήση των ΤΠΕ Μεταγνωστική ικανότητα Διαπροσωπικές και κοινωνικές ικανότητες Επιχειρηματικότητα Πολιτιστική έκφραση

10 Ποιες είναι; Καταγραφή (Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία, Βέλγιο, Η.Π.Α., Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία),ταξινόμηση, πρόταση (Μ. Χαραλάμπους 2010): Επικοινωνία Συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών (δεδομένων) Συνεργασία και συλλογικότητα, Επίλυση προβλημάτων Δημιουργικότητα Σε αυτές μπορούν να ενταχθούν άλλες όπως π.χ. η «Κριτική σκέψη και αναστοχαστική διαχείριση της γνώσης»

11 Οι «Ικανότητες-Κλειδιά»:
Αναπτύσσονται μέσω όλων των μαθημάτων. Πως αναπτύσσονται μέσα από τη διδασκαλία – μάθηση της Φυσικής. Η διδασκαλία της Φυσικής έχει τους δικούς της στόχους μπορεί όμως να συμβάλλει από τη μεριά της στην καλλιέργεια των «ικανοτήτων – κλειδιών»

12 ΚΥΠΡΟΣ: Πυλώνες των νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων
Απόκτηση επαρκούς και συνεκτικού σώματος γνώσεων από όλες τις επιστήμες. Απόκτηση γνώσεων και ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που απαρτίζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα. Καλλιέργεια όλων των ιδιοτήτων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα («ικανότητες-κλειδιά»).

13 1. Επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων από όλες τις επιστήμες
1. Επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων από όλες τις επιστήμες για να είναι σε θέση οι μαθητές και μαθήτριες: α) να κατανοούν και να ερμηνεύουν τα φαινόμενα του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντός τους και να τα μεταβάλλουν προς όφελος της κοινωνίας β) να επικοινωνούν ισότιμα και δημιουργικά με τους συνανθρώπους τους και να διαμορφώνουν τη ζωή τους με τη βοήθεια των επιστημονικών και πολιτιστικών επιτευγμάτων της ανθρωπότητας γ) να συνεχίζουν τις σπουδές τους και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της ανθρώπινης γνώσης δ) να ασκούν με γνώση οποιοδήποτε επάγγελμα επιλέξουν, να μπορούν να συμβαδίζουν με την εξέλιξή του και, εφόσον το επιθυμούν, να συμβάλλουν σ’ αυτήν.

14 Απόκτηση γνώσεων και ανάπτυξη στάσεων και συμπεριφορών που απαρτίζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να: α) Χαρακτηρίζονται από δημοκρατικότητα, αγωνιστικότητα, παρρησία και κοινωνική υπευθυνότητα, και εμφορούνται από τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης, β) Διαμορφώνουν και βιώνουν συνθήκες ισότητας ανάμεσα στα δύο φύλα και διαχειρίζονται με γνώση και ευαισθησία τα φαινόμενα ετερότητας των σημερινών πολυπολιτισμικών κοινωνιών γ) Σέβονται και προστατεύουν το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και προωθούν την αειφόρο ανάπτυξη δ) Θεμελιώνουν την προσωπική ψυχική και σωματική ευεξία στην αυτογνωσία στη φυσική άσκηση, στην έλλογη διατροφή και διαβίωση, στη συνειδητή διαμόρφωση του ελεύθερου χρόνου ως περίοδο δημιουργικής δραστηριότητας και ευχάριστης κοινωνικής συναναστροφής, στην ικανότητα διεκδίκησης κατάλληλων συνθηκών υγείας και αντιμετώπισης των πολυποίκιλων μηχανισμών επηρεασμού και χειραγώγησης.

15 Καλλιέργεια όλων των ιδιοτήτων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων που απαιτούνται στην κοινωνία του 21ου αιώνα («ικανότητες-κλειδιά») ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να διακρίνονται από: α) Δημιουργικότητα β) Κριτική σκέψη και αναστοχαστική διαχείριση της γνώσης γ) Θεωρητική σκέψη και ικανότητα μετατροπής της θεωρίας σε πράξη δ) Ικανότητες και δεξιότητες ανάλυσης και σχεδιασμού ε) Προθυμία και ικανότητα για συλλογική εργασία και ανταλλαγή πληροφοριών στ) Ικανότητα λύσης προβλημάτων και, παράλληλα, ετοιμότητα αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων και ικανότητα ανάπτυξης εναλλακτικών θεωριών ζ) Άριστη, δόκιμη και συνετή χρήση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας η) Ενσυναίσθηση και δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας.

16 Η Φυσική δεν είναι μόνο γνώσεις

17 γνώσεις που συνδέονται με το πλαίσιο της καθημερινής ζωής
Παραδείγματα: Σύγκρουση αυτοκινήτου σε τοίχο, ο συνοδηγός δε φοράει ζώνη (σελ.174 στο πρόγραμμα σπουδών Φ.Ε.). Σύγκρουση αυτοκινήτου σε τοίχο, ο επιβάτης του πίσω καθίσματος δε φοράει ζώνη (σελ.181 στο πρόγραμμα σπουδών Φ.Ε.).

18 Μεθοδολογία

19 ευρύτερα βασικά γνωρίσματα της επιστημονικής νοοτροπίας
Κριτική ανασκόπηση των διαδικασιών Αναζήτηση, σεβασμός και προσήλωση στα αποδεικτικά στοιχεία (να συλλέγονται και να χρησιμοποιούνται οι αποδείξεις). Αναζήτηση των αποδεικτικών στοιχείων στις απόψεις των άλλων Ευελιξία και δεκτικότητα σε εναλλακτικές απόψεις αν είναι τεκμηριωμένες (να αλλάζουν άποψη υπό το φως των αποδείξεων)

20 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Επικαλούνται τις επιστημονικές γνώσεις σε συζητήσεις σχετικά με τη χρήση των πόρων, τα περιβαλλοντικά ζητήματα, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την προαγωγή της υγείας του ανθρώπου Διακρίνουν αν τα συμπεράσματα ή οι ισχυρισμοί ενός τρίτου στηρίζονται σε δεδομένα και προκύπτουν από σωστό χειρισμό μεταβλητών ή απλά αποτελούν προσωπική τους άποψη. Λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για γεγονότα που προβάλλονται από τα ΜΜΕ και τις διαφημίσεις, για πληροφορίες που σχετίζονται με την υγεία και για ζητήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους Καθορίζουν τις επιστημονικές και τεχνολογικές πτυχές καθημερινών ζητημάτων Ενδιαφέρονται και προβληματίζονται για τις επιπτώσεις της επιστήμης, των τεχνολογικών εξελίξεων και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Προτείνουν την ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων Κατανοούν ότι η εξέλιξη των επιστημονικών γνώσεων είναι μια συνεχής και συνεχιζόμενη διαδικασία μέσα από υποθέσεις, μοντέλα, πειράματα, επιβεβαιώσεις ή διαψεύσεις κτλ Κατανοούν τους περιορισμούς που υπάρχουν στην επιστημονική γνώση και την πιθανότητα να ξεπεραστούν οι περιορισμοί αυτοί στο μέλλον.

21 ΦΩΣ (σελίδα 164)

22 α) Δημιουργικότητα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες:
Ακολουθούν με συνέπεια τις γραπτές οδηγίες που τους δίνονται για την εκτέλεση μιας δραστηριότητας Μετακινούνται, παρατηρούν, συλλέγουν και καταγράφουν πληροφορίες Χρησιμοποιούν με ακρίβεια και ασφάλεια τα κατάλληλα εργαλεία για παρατηρήσεις και μετρήσεις, κατανοούν την ανάγκη πολλαπλών μετρήσεων για τη μείωση των σφαλμάτων Αποφασίζουν ποιο είδος στοιχείων να συλλέξουν και τι εξοπλισμό και υλικά θα χρησιμοποιήσουν για να κάνουν, με ασφάλεια, συστηματικές παρατηρήσεις, μετρήσεις, συγκρίσεις κλπ. Δημιουργούν μια περίληψη που εμπεριέχει το σχεδιασμό και τα αποτελέσματα ενός πειράματος ή μιας επίσκεψης Αξιοποιούν τις επιστημονικές γνώσεις και τις δεξιότητες έρευνας σε καθημερινές καταστάσεις (οικείες και μη οικείες), χρησιμοποιούν την επιστημονική ορολογία Αξιοποιούν τις επιστημονικές γνώσεις για την αναγνώριση ενός παραδείγματος, την επινόηση μιας εφαρμογής, την κατασκευή μιας συσκευής, μιας συνδεσμολογίας, κτλ

23 β) Κριτική σκέψη και αναστοχαστική διαχείριση της γνώσης.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Θέτουν ακριβή και λογικά ερωτήματα σχετικά με μια παρατήρηση ή με μια εμπειρία, που να μπορούν να διερευνηθούν από τις Φυσικές Επιστήμες, διατυπώνουν τις αρχικές τους απόψεις. Ελέγχουν τις μεταβλητές μιας πειραματικής διαδικασίας Αξιολογούν πληροφορίες και δεδομένα, κάνουν συγκρίσεις (αντικειμένων φαινομένων κ.τ.λ.) ταξινομούν, αντιστοιχούν Συνάγουν συμπεράσματα από τα δεδομένα που συλλέγουν. Εξετάζουν τη συμβατότητα των συμπερασμάτων τους με τα στοιχεία και τα δεδομένα από τα οποία συνάγονται. Κάνουν ανασκόπηση της εργασίας τους, ή της εργασίας των άλλων και καταγράφουν τη σημασία των περιορισμών ή των λαθών της προσπάθειάς τους Συγκρίνουν τα συμπεράσματά τους με τις αρχικές τους απόψεις. Αιτιολογούν την αλλαγή της αρχικής τους άποψης

24 γ) Θεωρητική σκέψη και ικανότητα μετατροπής της θεωρίας σε πράξη.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Σχεδιάζουν και προτείνουν λύσεις σε πρακτικά προβλήματα της καθημερινής ζωής με βάση θεωρίες και μοντέλα των Φυσικών Επιστημών Χρησιμοποιούν τα εμπειρικά δεδομένα και τις σχέσεις τους, προκειμένου να οδηγούνται σε συλλογισμούς και συμπεράσματα που ξεπερνούν τις δυνατότητες της απλής εμπειρίας Διατυπώνουν υποθέσεις, προβλέψεις, θεωρητικά μοντέλα και σχεδιάζουν πώς θα ελέγχουν την ισχύ τους (ή και την εφαρμογή τους) σε πρακτικό επίπεδο (π.χ. με πείραμα, με τη συστηματική παρατήρηση ενός φαινομένου, με την εξέταση της καθημερινής εμπειρίας).

25 δ) Ικανότητες και δεξιότητες ανάλυσης και (ανα)σχεδιασμού.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Αναγνωρίζουν τα δεδομένα που απαιτούνται για τη συναγωγή συμπερασμάτων και την πρόταση λύσεων σε ερωτήματα που έχουν σχέση με τις Φυσικές Επιστήμες Προετοιμάζουν μια επίσκεψη με τη δημιουργία ενός σχεδίου παρατήρησης ή ενός ερωτηματολογίου. Σχεδιάζουν μια απλή έρευνα ή ένα πείραμα Αναλύουν και ερμηνεύουν τα δεδομένα που συλλέχθηκαν για τη συναγωγή συμπερασμάτων: επεξεργασία, εύρεση κανονικοτήτων, συσχετισμός μεταξύ των μεταβλητών, ερμηνεία των σχέσεων που προκύπτουν Αναπαριστούν δεδομένα σε ζωγραφιές, χάρτες, πίνακες, διαγράμματα, γραφικές απεικονίσεις ή ερμηνεύουν ζωγραφιές, χάρτες, πίνακες, διαγράμματα, γραφικές απεικονίσεις Εξετάζουν τις πηγές πληροφοριών που χρησιμοποιούν (επάρκεια, αξιοπιστία, σχετικότητα) Επανασχεδιάζουν ένα πείραμα με τροποποίηση ενός μόνο παράγοντα σε σχέση με το αρχικό πείραμα Αποφασίζουν εάν τα συμπεράσματά τους συμφωνούν με τις υποθέσεις ή προβλέψεις που έχουν γίνει ή/και εάν επιτρέπουν να γίνουν περαιτέρω προβλέψεις

26 ε. Προθυμία και ικανότητα για συλλογική εργασία και ανταλλαγή πληροφοριών.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Σχεδιάζουν και υλοποιούν ομαδικά (αλλά και ατομικά) απλές έρευνες ή πειράματα Παρουσιάζουν ομαδικά (αλλά και ατομικά) τα αποτελέσματα της ερευνητικής τους εργασίας, χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα μεθόδων συμπεριλαμβανομένου των κειμένων, των διαγραμμάτων, των σχεδίων και των πινάκων. Χρησιμοποιούν την κατάλληλη ορολογία και τις κατάλληλες μονάδες μέτρησης. Ανακοινώνουν συμπεράσματα σε συγκεκριμένο ακροατήριο ή παρακολουθούν και ελέγχουν την ανακοίνωση συμπερασμάτων.

27 στ) Ικανότητα λύσης προβλημάτων και, παράλληλα, ετοιμότητα αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων και ικανότητα ανάπτυξης εναλλακτικών θεωριών. Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Αναγνωρίζουν τα προβλήματα και ζητήματα που μπορεί (ή δεν μπορεί) να λύσει η επιστήμη Κατανοούν το πρόβλημα (αν αφορά το άτομο, την τοπική ή την παγκόσμια κοινότητα, αν αφορά την υγεία, το περιβάλλον κτλ, να παρουσιάσουν το πρόβλημα με πιο κατανοητό τρόπο στους συμμαθητές τους) Αναγνωρίζουν τις γνώσεις που απαιτούνται για τη λύση του συγκεκριμένου προβλήματος Προσδιορίζουν τις λέξεις κλειδιά στην αναζήτηση των επιστημονικών πληροφοριών και δεδομένων που απαιτούνται για τη λύση του προβλήματος Συλλέγουν αποδείξεις για την επίλυση του προβλήματος (δεδομένα από συστηματική παρατήρηση, από πείραμα) Αναζητούν και διατυπώνουν εναλλακτικές λύσεις ή ερμηνείες για ένα δεδομένο πρόβλημα ή ζήτημα της καθημερινής ζωής Επιλέγουν μια από δύο ή περισσότερες εναλλακτικές λύσεις ή εναλλακτικά συμπεράσματα που είναι δυνατόν να προκύπτουν από τις διαθέσιμες αποδείξεις Διατυπώνουν επιχειρήματα υπέρ ή κατά ενός ή περισσοτέρων από τα εναλλακτικά συμπεράσματα ή λύσεις με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία και δεδομένα. Επιλύουν προβλήματα χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους τύπους, αντικαθιστώντας αριθμητικές τιμές, εκτελώντας υπολογισμούς κτλ

28 ζ) Άριστη, δόκιμη και συνετή χρήση των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (ΤΠΕ)
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Ερευνούν και αντλούν πληροφορίες από βάσεις δεδομένων και το διαδίκτυο Αξιοποιούν εκπαιδευτικό υλικό πολυμέσων και υπερμέσων Αποτιμούν υπεύθυνα και κριτικά τις πληροφορίες και το υλικό που διακινείται από τα εργαλεία των ΤΠΕ Δημιουργούν, διαχειρίζονται και αξιοποιούν ένα έγγραφο ή ένα υπολογιστικό φύλλο με τη βοήθεια λογισμικών επεξεργασίας κειμένου και υπολογιστικών φύλλων Επικοινωνούν με τη χρήση των ΤΠΕ (κείμενο, Poster, λογισμικό παρουσίασης, φωτογραφίες, βίντεο) Κατανοούν τα όρια των προσομοιώσεων στην απεικόνιση του πραγματικού κόσμου και ότι αυτές απλά αναπαριστούν μοντέλα που ερμηνεύουν την πραγματικότητα

29 η) Ενσυναίσθηση και δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες: Εργάζονται αποτελεσματικά σε ομάδες, δίνοντας έμφαση στο σεβασμό της προσωπικότητας και της διαφορετικότητας του άλλου. Κατανοούν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι άλλοι στη διατύπωση ερωτημάτων ή εξηγήσεων, στη συλλογή αποδείξεων και στη συναγωγή συμπερασμάτων, εκδηλώνουν προθυμία για συνεισφορά και αλληλοβοήθεια Ακούνε προσεκτικά τους άλλους και αποδέχονται τις απόψεις τους, όταν είναι τεκμηριωμένες Διαπραγματεύονται δημιουργικά τις διαφωνίες στη διαδικασία λήψης των συνεργατικών αποφάσεων

30 Επίλυση προβλήματος

31 Επίλυση προβλήματος Αναγνώριση του «ποια ερώτηση πρέπει να απαντηθεί για να δοθεί λύση στο πρόβλημα» Προσδιορισμός των στοιχείων και της τεχνικής που απαιτούνται για να απαντηθεί η ερώτηση (σχεδιασμός του πειράματος) Εξαγωγή και αξιολόγηση των συμπερασμάτων που μπορούν να προκύψουν από τα δεδομένα Ανακοίνωση των συμπερασμάτων σε δεδομένα ακροατήρια

32 Το νερό ως διαλύτης στερεών.

33 …και η συνέχεια

34 Ένα πρόγραμμα σπουδών Φυσικών επιστημών υποχρεωτικής εκπαίδευσης στοχεύει:
Στην καλλιέργεια γνώσεων που συνδέονται με το πλαίσιο της καθημερινής ζωής. Στην καλλιέργεια ικανοτήτων, και για την καθημερινή ζωή, που επιτυγχάνεται μέσω της διδασκαλίας της μεθοδολογίας των Φυσικών Επιστημών και της μύησης στην επιστημονική νοοτροπία (εξάσκηση στις επιστημονικές δεξιότητες).

35 Ανιχνεύοντας την επίδοση στην Ελληνική Εκπαίδευση Κοντογιαννοπούλου κ
Ανιχνεύοντας την επίδοση στην Ελληνική Εκπαίδευση Κοντογιαννοπούλου κ.ά. Εκδόσεις Μεταίχμιο (Αθήνα 2000)

36 .