Project : Αριστοφάνης ο διαχρονικός

Παρουσίαση με θέμα: "Project : Αριστοφάνης ο διαχρονικός"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Project : Αριστοφάνης ο διαχρονικός
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Βιολέτα Λάμπρου

2 Ομάδα Α’ Νένα Γκουβά Κλεοπάτρα Μπέκιου Έφη Μήτου Λίλα Κολιού
Έφη Σερέτη

3 Το θέατρο στην αρχαιότητα Αρχαία Κωμωδία
Το θέατρο στην αρχαιότητα Αρχαία Κωμωδία Με τον όρο αρχαία κωμωδία εννοείται ο ένας από τους δύο βασικούς πυλώνες που στήριξαν το οικοδόμημα του αττικού δράματος. Από την αρχαία κωμωδία διασώθηκαν μόνο 11 του Αριστοφάνη, ένα ολοκληρωμένο του Μενάνδρου, που τιτλοφορείται "Ο Δύσκολος".

4 Αρχαία τραγωδία Τραγωδία σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, αποτελεί εξέλιξη του διθυράμβου. Οι απόψεις για την καταγωγή της τραγωδίας είναι αντιτιθέμενες και εξακολουθούν να δίνονται διάφορες ερμηνείες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κατάγεται από το δράμα όμως η συζήτηση γύρω απ' αυτό το θέμα δεν έχει κλείσει ποτέ.

5 Χαρακτηριστικά της αρχαίας τραγωδίας
Στην αρχαία ελληνική τραγωδία το κεντρικό πρόσωπο, ο τραγικός ήρωας, βρίσκεται αντιμέτωπος, παρά τη θέλησή του, με τη μοίρα, με το θείο, με την εξουσία, με υπέρτερες απ’ αυτόν δυνάμεις ή είναι αντιμέτωπος με τον ίδιο τον εαυτό του. Ο ίδιος αγωνίζεται για το καλό, αλλά οι συνθήκες ή οι καταστάσεις τον οδηγούν σε διλήμματα ή αδιέξοδα. Η αρχαία ελληνική τραγωδία ή γενικότερα το δράμα είναι είδη τέχνης που βοηθούν στον εξανθρωπισμό του ανθρώπινου όντος και τον οδηγούν στην προσαρμογή στις λογικές ή αναγκαίες νομοτέλειες του σύμπαντος. Σε στίχους, που κατά μέσο όρο έχουν οι τραγωδίες, σε χρονικό διάστημα λεπτών τα μηνύματα που εκπέμπονται προς τους θεατές είναι τόσα και τέτοια, που καμιά διδακτική ώρα σε οποιοδήποτε σχολείο ή Πανεπιστήμιο δεν θα μπορούσε να μεταδώσει.

6 Αρχαίο θέατρο Δελφών Αρχαίο θέατρο Δωδώνης

7 Το αρχαίο θέατρο της Εφέσου
Το αρχαίο θέατρο της Εφέσου Θέατρο Ασκληπιού

8 Το αρχαίο θέατρο του Ηρώδη του Αττικού

9 Παπαθανασίου Βασιλική
Ομάδα Β’ Κιτσούλη Χριστίνα Κωσταπαππά Σοφία Τσαλαπάτη Παναγιώτα Παπαθανασίου Βασιλική Δράκου Άννα-Μαρία

10 Η ομάδα μας ασχολήθηκε με τα εξής :
Α. Σκηνικά του αρχαίου θεάτρου Β. Προσωπεία – Κουστούμια των ηθοποιών του αρχαίου θεάτρου Γ. Τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι στο θέατρο

11 Α. Σκηνικά Αρχαίου Θεάτρου
Σκηνή στο αρχαίο θέατρο ονομάζεται ένα ορθογώνιο, μακρόστενο, στεγασμένο κτήριο, που προστέθηκε τον 5ο αι. π.χ. στην περιφέρεια της ορχήστρας απέναντι από το κοίλον. Αρχικά η σκηνή ήταν ισόγεια και χρησιμοποιούταν μόνο ως αποδυτήριο, όπως τα σημερινά παρασκήνια και τα καμαρίνια. Μπροστά της, προς την πλευρά της ορχήστρας, βρισκόταν το προσκήνιο, μια στοά με κίονες ή ημικίονες. Ανάμεσα στα μετακιόνια διαστήματα του προσκηνίου βρίσκονταν θυρώματα και ζωγραφικοί πίνακες, που απέδιδαν το σκηνικό βάθος της δράσης πίσω από τους υποκριτές στην ορχήστρα. Τα θυρώματα του προσκηνίου απέδιδαν τρεις πύλες, από τις οποίες έρχονταν οι υποκριτές. Το προσκήνιο ήταν αρχικά πτυσσόμενο και χρησιμοποιούνταν ιδιαίτερα στις παραστάσεις της Νέας Κωμωδίας του Μενάνδρου (περ. 300 π.Χ.), στην οποία περιορίστηκε ο ρόλος του χορού και ενισχύθηκαν οι υποκριτές. Στις παραστάσεις αυτές τοποθετούνταν το ξύλινο προσκήνιο μπροστά στη σκηνή και αφαιρούνταν μετά για τις παραστάσεις της τραγωδίας. Με τον καιρό καθιερώθηκε και από το 2ο αι. π.Χ. χρησιμοποιούταν και στις τραγωδίες.

12

13 Β. Προσωπεία – Κουστούμια ηθοποιών του Αρχαίου Θεάτρου
Τα προσωπεία, οι μάσκες, έδειχναν περισσότερο «φυσικές» από τα γυμνά πρόσωπα στο θέατρο του Διονύσου, αν και είχαν το φυσικό μέγεθος του προσώπου και μεγάλο άνοιγμα στο στόμα για να επιτρέπουν την καθαρή ομιλία. Τα υλικά της κατασκευής τους ήταν ξύλο, δέρμα και άλλες από ύφασμα και αλευρόπαστα. Οι σκαλισμένοι λίθοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως καλούπια και αγγειογραφικές απεικονίσεις.

14 Τα κυριότερα αρχαιοελληνικά ενδύµατα ήταν :
Το πέπλος: Ένδυµα από μάλλινο συνήθως ύφασμα που φορούσαν γυναίκες. Πριν το τυλίξουν γύρω από το σώμα τους , το αναδίπλωναν στο πάνω μέρος σχηματίζοντας το απόπτυγμα. Το ρούχο στερεωνόταν στους ώμους µε περόνες ή πόρπες. Μερικές φορές φόραγαν και ζώνη στη μέση. Επίσης, δημιουργούνται πτυχές πάνω από τη μέση, από το ζώσιμο του ρούχου, τι οποίο ονοµάζεται κόλπος. Ο Δωρικός πέπλος φοριόταν χωρίς ζώνη, ήταν ανοιχτός στο πλάι και γι ΄ αυτό ονοµαζόταν « φαινομηρίς ». Ο χιτώνας: Ένδυμα από λεπτό ύφασμα, λινό ή μάλλινο, που φορούσαν άνδρες ή γυναίκες  κατάσαρκα, με μακριά ή κοντά μανίκια. Μπορεί να ήταν κοντός ή μακρύς και συνήθως τον φορούσαν µε ζώνη. Στο αρχαίο θέατρο οι χιτώνες είχαν χρωματιστές, κατακόρυφες ραβδώσεις και οι μανδύες ήταν στολισμένοι  µε κεντήματα και ταινίες. Το ιμάτιον: ένδυμα από, συνήθως, μάλλινο ή χοντρό ύφασμα. Οι γυναίκες το φορούσαν πάνω από το χιτώνα και οι άντρες είτε πάνω από το χιτώνα είτε κατάσαρκα. Το Ιωνικό ιµάτιο ήταν ένα στενό ορθογώνιο ύφασµα , που τυλιγόταν κατά μήκος του πάνω μέρους του κορμού, περνούσε  κάτω από  το αριστερό χέρι σχηματίζοντας µια αναδίπλωση και στερεωνόταν πάνω από τον δεξιό ώμο µε κουμπιά ή πόρπες. Οι γυναίκες συχνά κάλυπταν το κεφάλι τους µε αυτό. Οι άντρες συχνά το έβαζαν πάνω από το χιτώνα και το τύλιγαν γύρω από  τους ώμους έτσι ώστε να πέφτει το ίδιο και από τις δύο πλευρές. Ο χιτωνίσκος: Κοντός χιτώνας που φορούσαν κυρίως οι στρατιώτες κάτω από την πανοπλία τους ( µε χιτωνίσκο απεικονίζονται συχνά η Άρτεµις και οι Αµαζόνες ).

15 Η χλαμύδα: Κοντό ιµάτιο στερεωµένο στον ένα ώµο µε πόρπη
Η χλαμύδα: Κοντό ιµάτιο στερεωµένο στον ένα ώµο µε πόρπη. Τη χλαµύδα φορούσαν κυρίως οι έφηβοι, οι ιππείς, οι αγγελιοφόροι και γενικά όσοι χρειάζονταν ελευθερία κινήσεων. Η εξωμίς: Είδος κοντού χιτώνα που άφηνε τον δεξιό ώμο ελεύθερο. Την εξωµίδα φορούσαν όσοι χρειάζονταν ελευθερία κινήσεων όπως οι αναβάτες, οι τεχνίτες κ. ά. Ο Σοφοκλής ακολούθησε τις βασικές ενδυµατολογικές αρχές του Αισχύλου, ενώ ο Ευριπίδης εισήγαγε το φτωχό, έως και εξαθλιωµένο, ένδυµα σε πολλά από τα έργα του. Στην αρχαία κωµωδία χρησιµοποιούνταν συνήθως το σωµάτιον, ένα εφαρµοστό μάλλινο ρούχο στο χρώμα του δέρματος µε παραγεμίσματα στην κοιλιά και στα οπίσθια και µε ενσωματωμένο ένα δερµάτινο φαλλό. Σε άλλες περιπτώσεις φορούσαν ζωόμορφα ενδύματα (όρνιθες, σφήκες, βάτραχοι κ.λπ.) ως κληρονοµιές από τις διονυσιακές γιορτές, ενώ σπανιότερα εµφανιζόταν ο κωµικός χιτών, η εξωµίς και τα κωµικά επιβλήµατα. Τυπικό στοιχείο υπόδησης των ηθοποιών ήταν ο γνωστός κόθορνος. Αρχικά αποτελούσε ένα µαλακό υπόδηµα µε λεπτό τακούνι και κορδόνια που μπορούσε να φορεθεί αδιάκριτα είτε στο αριστερό είτε στο δεξί πόδι. Στην εξέλιξή του αποκτούσε όλο και ψηλότερη σόλα για να καταλήξει στη ρωμαϊκή περίοδο πανύψηλος. Με τον τρόπο αυτό οι χαρακτήρες των έργων φαίνονταν πιο μεγαλόσωμοι και εξέφραζαν την ανωτερότητά τους. Υπεύθυνος για την ενδυμασία των υποκριτών ήταν ο ποιητής, που αναλάμβανε και χρέη ενδυματολόγου.

16 Γ. Τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι στο θέατρο
Οι θεότητες εμφανίζονταν ξαφνικά στη στέγη μέσω μιας καταπακτής. Χαρακτήρες που ίπτανται στον αέρα μεταφέρονταν στον αέρα πάνω από το σκηνικό διάκοσμο με τη βοήθεια ενός απλού γερανού, που αποκαλείτο μηχανή ή γερανός. Η γνωστότερη χρήση της μηχανής συνέβη το 431 Π.Κ.Ε., όταν ο Ευριπίδης τη χρησιμοποίησε στο τέλος της Μήδειας. Με τη σειρά τους οι εσωτερικές σκηνές παρουσιάζονταν στη θέα του κοινού με τη βοήθεια του εκκυκλήματος, μιας χαμηλής κυλιόμενης πλατφόρμας που έφερε τον ανάλογο διάκοσμο και φυσικά τους ηθοποιούς. Το εκκύκλημα χρησιμοποιείτο συνήθως για να επιδειχθεί στο κοινό εκείνος που σκοτωνόταν στο εσωτερικό του οίκου ή χαρακτήρες που νοσούσαν.

17 Ομάδα Γ’ Κωστούλα Μελίνα Άγη νεφέλη Τριανταφύλλου Ελένη
Κάτσινου Κατερίνα Τσαντούκλα Μαρία

18 Βίος του Αριστοφάνη Ο Αριστοφάνης, γιος του Φιλίππου από τον δήμο Κυδαθήναιον, ήταν Αθηναίος σατιρικός ποιητής του 5ου αιώνα (περίπου π.χ.). Ο Αριστοφάνης είναι, μαζί με τον Εύπολη και τον Κρατίνο, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της περιόδου της αρχαίας αθηναϊκής κωμωδίας που χαρακτηρίζεται ως «αρχαία κωμωδία» [1] και ο μοναδικός, του οποίου σώζονται ακέραια έργα. Κατά τον 5ο αιώνα π.χ., συνέγραψε 46 κωμωδίες [2]. Από αυτές σώζονται έντεκα ακέραιες, ενώ παραδίδονται 924 αποσπάσματα. Διαθέτουμε ελάχιστες ανεξάρτητες πληροφορίες για την ζωή του και συχνά στοιχεία για την βιογραφία του αντλούνται από τις ίδιες τις κωμωδίες του, και πρέπει γι' αυτό να αντιμετωπίζονται με μεγάλη επιφυλακτικότητα. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 450 π.χ. περίπου, και πέθανε στα μέσα της δεκαετίας του 380 π.χ. Έζησε στην Αθήνα και μεγάλωσε τα χρόνια που ξεκίνησε για την Αθήνα και τους κατοίκους της μία εποχή ειρήνης και άνθησης, κατά την οποία στην πολιτική ζωή κυριαρχούσε η προσωπικότητα του Περικλή (ειρήνη με την Σπάρτη και την Περσία), και η οποία διήρκεσε μέχρι την έναρξη του τριακονταετούς πελοποννησιακού πολέμου το 431 π.χ.. Ήταν γιος του Φιλίππου, γνήσιου Αθηναίου, από τον Δήμο Κυδαθηναίων κι έτσι θεωρείται κι αυτός ντόπιος. Για τη ζωή του, όμως, μόνο ελάχιστα μας είναι σήμερα γνωστά.

19 Νυμφεύτηκε νωρίς κι απέκτησε τρεις γιους, τον Φίλιππο, τον Νικόστρατο και τον Αραρότα. Ο τελευταίος ήταν κι αυτός κωμικός ποιητής και με το όνομά του ο Αριστοφάνης δίδαξε στα τελευταία χρόνια της ζωής του τις κωμωδίες του "Κώκαλον" και "Αιολοσίκωνα". Ο Αραρώς δίδαξε και δικά του πρωτότυπα έργα. Έλαβε συνολικά, 10 μεγάλα πρώτα βραβεία σε σχετικούς θεατρικούς διαγωνισμούς. Από τα έργα του φαίνεται πως είχε εξαιρετική μόρφωση, γενική και ειδική. Εκτός από τη καθολική μόρφωση, που η Αθήνα του Περικλή έδινε στους νέους, γνώριζε άριστα τα έργα των προηγούμενων ποιητών και φρόντισε να τελειοποιηθεί στη σκηνική τέχνη. Ήτανε πνευματωδέστατος ευφυολόγος, χιουμορίστας και με περίσσεια τόλμη καυτηρίαζε, προπάντων τους δημαγωγούς, τους σοφιστές και τον Δήμο Αθήνας. Φαίνεται πως γνώριζε πολύ καλά τις τραγωδίες του Αισχύλου, τον οποίο θαύμαζε για τη συντηρητικότητά του και που, στους "Βατράχους", ύστερ' από μεγάλη διαδικασία, που γίνεται στον Άδη, δίνει τα πρωτεία της τραγικής ποίησης. Επίσης είναι άριστος γνώστης των "Ωδών" του Πίνδαρου και του Στησίχορου. Εκείνος όμως που επέδρασε πολύ στο ύφος, στη τεχνική και στη γλώσσα του, ήταν ο Ευριπίδης, παρόλο που αποτελούσε το μόνιμο στόχο των επιθέσεων και των διακωμωδήσεών του. Ο Κρατίνος, για να χαρακτηρίσει την προσκόλληση αυτή, έπλασε το ρήμα "ευριπιδαριστοφανίζειν".

20

21 Έργα του Αριστοφάνη Οι σημαντικότερες πηγές για τις διδασκαλίες των έργων του Αριστοφάνη είναι οι επιγραφές με τους καταλόγους νικητών σε δραματικούς αγώνες, οι αρχαίες υποθέσεις στα σωζόμενα έργα του και οι πληροφορίες που παραθέτουν οι αρχαίοι λεξικογράφοι. Ο Αριστοφάνης παρουσίασε τις τέσσερις πρώτες κωμωδίες του αναθέτοντας την διδασκαλία του Χορού στον Καλλίστρατο: οι Δαιταλείς διδάχθηκαν το 427 π.χ., στα Μεγάλα Διονύσια της επόμενης χρονιάς (426 π.χ.) παρουσιάστηκαν οι Βαβυλώνιοι, με τους οποίους ο Αριστοφάνης κέρδισε πιθανώς το πρώτο βραβείο [4] και στα Λήναια του επόμενου έτους (425 π.χ.) οι «Αχαρνείς», με τους οποίους επιτίθεται στις πολεμικές επιλογές των Αθηναίων και προβάλλει την ιδέα για σύναψη συνθήκης ειρήνης με τη Σπάρτη. Το 424παρουσιάστηκε η κωμωδία «Ιππείς», η οποία αποτελεί μία καυστική, αν και κωδικοποιημένη σάτιρα για τους Αθηναίους πολιτικούς, προ πάντων για το στρατιωτικό ηγέτη της δημοκρατικής παράταξης Κλέωνα, στον οποίο είχε επιτεθεί ήδη έντονα στο έργο του «Βαβυλώνιοι» και τον οποίο κατηγορεί για δημαγωγία. Το 423 π.χ. παρουσιάστηκε στα Μεγάλα Διονύσια Διόνυσο το έργο «Νεφέλαι», το οποίο αποτελεί μια σάτιρα για τις (τότε) μοντέρνες παιδαγωγικές ιδέες του Σωκράτη. Αυτή η κωμωδία για τον Σωκράτη απετέλεσε πρότυπο για διάφορους Ευρωπαίους συγγραφείς της κλασικής και ρομαντικής εποχής (Lessing, Γκαίτε κ.ά.) Το 422 παρουσιάστηκε στα Λήναια το έργο «Σφήκες», με το οποίο ο Αριστοφάνης λοιδορεί το δικαστικό σύστημα της Αθήνας και ιδιαίτερα τη δικομανία των οπαδών του Κλέωνα που είχε χάσει μια δίκη για υπεξαίρεση. Η κωμωδία «Ειρήνη» παρουσιάστηκε το 421 π.χ. στα Μεγάλα Διονύσια Διόνυσο. Ο συγγραφέας παρουσιάζει τις καταστροφικές επιπτώσεις του πελοποννησιακού πολέμου στους αγρότες, οι οποίοι στέλνουν μια επιτροπή στον Όλυμπο και ελευθερώνουν τη θεά της ειρήνης. Το έργο «Όρνιθες» παρουσιάστηκε το 414 επίσης στα Μεγάλα Διονύσια και θεωρείται, λόγω της σκηνικής πληρότητας, το πλέον πετυχημένο έργο του Αριστοφάνη. Πραγματεύεται, όπως στους «Ιππείς» τις πρακτικές των πολιτικών και στρατιωτικών, όμως χωρίς αναφορές σε επίκαιρα γεγονότα της Αθήνας, αλλά ως σημείο εκκινήσεως για να περιγράψει μια ιδανική κοινωνία και ταυτόχρονα για να αποδείξει τη βεβαιότητα για την αποτυχία της. Αν και το έργο αυτό δεν περιέχει το συνήθη για τον Αριστοφάνη πολεμικό τόνο, δεν του λείπουν οι σατιρικές αναφορές σε έργα των Αισχύλου, Ευριπίδη, Πίνδαρου κ.ά. Στα έργα του «Θεσμοφοριάζουσες» (411) και «Βάτραχοι» (405) παρωδούνται τα έργα του Ευριπίδη ως προς το θέμα και το ύφος τους.

22

23 Αριστοφάνης: ο επίκαιρος και ο διαχρονικός
Αριστοφάνης: ο επίκαιρος και ο διαχρονικός Ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος της αρχαίας αττικής κωμωδίας είναι ο Αριστοφάνης. Ήταν ένας μποέμ της εποχής του και όχι μόνο. Αφουγκραζόταν , αισθανόταν, διέβλεπε, πρόβλεπε, καυτηρίαζε, σάρκαζε, πρότεινε, διαφωνούσε. Ήταν το μάτι , το αυτί και η γλώσσα του απλού ανθρώπου, του εργάτη, του αγρότη. Γνήσια λαϊκός και φανατικός αντιλαϊκιστής με την κοφτερή του γλώσσα και με το καυστικό χιούμορ του χτυπούσε την αδικία, τη διαφθορά, την αυθαιρεσία των αρχόντων. Συνειδητός αντιεξουσιαστής παρακολουθούσε με άγρυπνο μάτι και με ανεξάντλητη κριτική και περιπαικτική διάθεση όλα τα κακώς κείμενα. Στηλίτευε την προκατάληψη, τον λαϊκισμό, τον φανατισμό, την θρησκοληψία. Καταλαβαίνουμε , λοιπόν, πόσο διαχρονικός και επίκαιρος παραμένει. Τα αγέραστα κείμενά του, το νεανικό σφρίγος της ψυχής του, το ακαταμάχητο πνεύμα του, που τσακίζει κόκκαλα, έδωσαν στα έργα του και γενικότερα στην αρχαία αττική κωμωδία τον ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ. Από τότε μέχρι σήμερα, αλλά και στο διηνεκές οι άνθρωποι κάθε εποχής και ιδιαίτερα οι νέοι ενθουσιάζονται και μαγεύονται από την ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΟΥ και από την ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ. Γιατί απλά, φίλοι μου, ουσιαστικά δεν υπάρχουν εποχές παρά μονάχα άνθρωποι, που δημιουργούν, ανοίγουν δρόμους και βαδίζουν πάνω στα χνάρια που οι ίδιοι χαράζουν δίνοντας το δικό τους στίγμα στον καιρό τους. Ο Αριστοφάνης εκφράζει την επαναστατικότητα των νέων, τη τάση τους να αμφισβητούν, να απορρίπτουν, να διαφωνούν, να συγκρούονται, να αλλάζουν. Τους παρακινεί να μην δέχονται άκριτα και παθητικά τίποτα, αλλά αντίθετα να φιλτράρουν και να εξετάζουν στο μικροσκόπιο ιδέες, ταμπού, θεωρίες, στερεότυπα. Τους διδάσκει να σκέφτονται σωστά, λογικά και να έχουν το θάρρος της γνώμης τους. Με 2 λόγια τους μαθαίνει να είναι ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ, έξω από τα προκατασκευασμένα καλούπια που επιβάλλει το σύστημα.

24 Αυτή την πολύ σπουδαία αποστολή του ο Αριστοφάνης την μεταβάλλει σε πράξη με τρία κυρίως στοιχεία μέσα στα έργα του: ΤΗ ΦΑΡΣΑ, ΤΟ ΧΟΡΟ, ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΑΣΗ. ΦΑΡΣΑ: Με τη χρήση του κωμικού στοιχείου ως κλειδί στη λειτουργία της φάρσας ο Αριστοφάνης μάς οδηγεί να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας και να κατανοήσουμε τα διδάγματα που βγαίνουν μέσα από τα παθήματα των προσώπων. Π.χ. στους «Βατράχους» παρουσιάζει τον θεό Διόνυσο να πέφτει σε γκάφες που τον γελοιοποιούν, καθώς προβάλλεται ο εγωϊσμός του, η αλαζονεία του, η υπερφίαλη νοοτροπία του. Αυτόματα στο μυαλό μας έρχεται η γνωστή ρήση: « Ο μεν υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». ΧΟΡΟΣ: Ο χορός στο αρχαίο δράμα είναι το στόμα του τραγικού ποιητή. Μεταδίνει τις ιδέες του στο κοινό και μέσα από την όποια χορευτική και μελωδική ψυχαγωγία γίνεται η νοερή γέφυρα επικοινωνίας του ποιητή με τους θεατές- πολίτες. Συμμετέχει στα δρώμενα, εκπροσωπεί το λαό, την κοινή γνώμη, κριτικάρει την εξουσία, καταγγέλλει την αυθαιρεσία, τη απάτη, την κακοδιαχείριση του δημόσιου πλούτου, σατιρίζει τον πολιτικό και θρησκευτικό φανατισμό. Π.χ. ο χορός των «Βατράχων» διακωμωδεί τα Ελευσίνια μυστήρια παρουσιάζοντας μια παρωδία των τελετών με τους μύστες κουρελοντυμένους και αλλοπαρμένους, δηλαδή σχεδόν παρανοϊκούς και με τυφλό φανατισμό

25 ΠΑΡΑΒΑΣΗ: Αυτό το κομμάτι του αρχαίου δράματος αποτελεί μια παρέκβαση από την ροή της υπόθεσης του έργου. Παραβαίνει την κανονική ιστορία και ο χορός δια μέσου του κορυφαίου του μιλάει άμεσα στο κοινό για τον ποιητή για την κοινωνία, για την πολιτική κατάσταση, για τα ήθη, για τα όποια προβλήματα της καθημερινής ζωής. Εδώ ο χορός αναβαθμίζεται σε ρόλο κοινωνικού κριτή, σε επίπεδο ελεύθερου πολίτη και ηθικά ανώτερου ανθρώπου, που έχει και διατυπώνει τη γνώμη του για τα δημόσια πράγματα. Εδώ, στην παράβαση ο χορός δίνει στους θεατές μαθήματα ελεύθερης σκέψης, ορθοκρισίας, κοινωνικής συμπεριφοράς. Παρακινεί τον θεατή- πολίτη να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, θάρρος, περηφάνια. Τον συμβουλεύει να αντικρίζει κατάματα την εξουσία, να αντιδρά, να συσπειρώνεται με τους άλλους για ένα κοινό στόχο. Όπως αντιλαμβάνεστε, ο Αριστοφάνης , αυτός ο δεξιοτέχνης της κωμωδίας, είναι και μέγας παιδαγωγός και δάσκαλος για τον έφηβο, φίλος και σύμβουλος για τον απλό πολίτη, με ανοιχτό μυαλό, με βούληση, με ιδανικά και κυρίως με όραμα, λογική και γνώση.

26

27 Ομάδα Δ’ Σωτηρία Τσούλου Πέρσα Ντοκομέ Ήβη Πέτρου Βάσω Κρίκα

28 Σκοπός των έργων του Θέλει να έχει άμεση και ζωντανή επικοινωνία με τους θεατές Να οδηγείται, ο θεατής, στην κάθαρση δια της κωμωδίας να προκαλέσει τα αβίαστο γέλιο των θεατών , να τους διασκεδάσει ταυτόχρονα αποβλέπει στη μόρφωση και στην παιδεία του ατόμου να ξεσκεπάσει κάθε παρανομία και σκάνδαλο να καυτηριάσει την ανηθικότητα, την πλεονεξία , τη δημαγωγία και τη δικομανία της εποχής του

29 Τα σωζόμενα έργα του Αριστοφάνη
Αχαρνείς (425 π.χ.) Ιππείς (424 π.χ.) Νεφέλες (423 π.χ.) Σφήκες (422 π.χ.) Ειρήνη (421 π.χ.) Όρνιθες (414 π.χ.) Λυσιστράτη (411 π.χ.) Θεσμοφοριάζουσες (411 π.χ.) Βάτραχοι (405 π.χ.) Εκκλησιάζουσες (392 π.χ.) Πλούτος (388 π.χ.)

30 Χαρακτηριστικά της συγγραφής του
Πλήθος αντιθέσεων λαϊκό στοιχείο με το λυρικό το ιερό με το ανόσιο, το κωμικό με το δραματικό, πραγματικό και φανταστικό ιστορικό και ανιστορικό Εικόνες Αν και παραδοσιακές έχουν ποιητικό χαρακτήρα εμποτισμένο με χιούμορ Οι χαρακτήρες Μπορούν να χαρακτηριστούνε σωτήρες, αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνεχώς αυξάνονται και τα αντιμετωπίζουν μόνοι τους Οι αντίπαλοι συνεχώς τονίζουν τα αρνητικά στοιχεία τους Γλωσσικά στοιχεία Παρουσία λαϊκών ή λαϊκότροπων στοιχείων Έχουμε δίπλα στο επίσημο ύφος της αττικής διαλέκτου όρους από την καθημερινή γλώσσα της Αθήνας του 5ου π.χ. αιώνα Η φαντασία του δεν φανερώνεται μόνο στις ονοματοποιίες, αλλά και με τα ονόματα που ο ίδιος συνθέτει

31 Το μήνυμα του Αριστοφάνη
Παρότρυνε τους ακροατές του και κυρίως τους νέους: Να έχουν θάρρος και να εκφράζουν την γνώμη τους Να παίρνουν μέρος στα πολιτικά δρώμενα Να μην δέχονται τίποτα παθητικά και άκριτα Να έχουν ορθή κρίση και ελεύθερη σκέψη Να μην δειλιάζουν μπροστά στην εξουσία Πάντα να αναζητούν την ειρήνη και όχι τον πόλεμο Να παραμένουν στις ηθικές αξίες και να μην είναι φιλοχρήματοι

32