Οι απόψεις των γονέων ως προς τις στρατηγικές αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού Η σχέση των στρατηγικών των γονέων με τις πρακτικές ανατροφής των.

Παρουσίαση με θέμα: "Οι απόψεις των γονέων ως προς τις στρατηγικές αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού Η σχέση των στρατηγικών των γονέων με τις πρακτικές ανατροφής των."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οι απόψεις των γονέων ως προς τις στρατηγικές αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού
Η σχέση των στρατηγικών των γονέων με τις πρακτικές ανατροφής των παιδιών τους

2 Κάργα Σταυρούλα, Εκπαιδευτικός, Υποψήφια Διδάκτορας, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, ΑΠΘ
Μπίμπου-Νάκου, Ιωάννα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ψυχολογίας ΠΤΔΕ, ΑΠΘ

3 Η μελέτη των απόψεων των ενηλίκων
Αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμός, τις αναπαραστάσεις των ενηλίκων, γονέων στην συγκεκριμένη περίπτωση, μαζί με πιθανά στερεότυπα που παρεμποδίζουν την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. αναδεικνύει προβλεπτικούς παράγοντες που οδηγούν σε μείωση του φαινομένου. διευκολύνει την ολόπλευρη κατανόηση του προβλήματος. επιτρέπει το σχεδιασμό περισσότερο αποτελεσματικών δράσεων για την αντιμετώπισή του.

4 Οι απόψεις των γονιών Συνδέονται με τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς αντιδρούν ή επεμβαίνουν σε εμπειρίες εκφοβισμού Συντηρούν ή αναπαράγουν, αλλά και αποθαρρύνουν πρακτικές εκφοβισμού επηρεάζουν την απόφαση των παιδιών να γνωστοποιήσουν στην οικογένειά τους τις εμπειρίες εκφοβισμού. αποτελούν παράγοντα που καθορίζει το αν θα ανταποκριθούν οι γονείς αποτελεσματικά στις ανάγκες των παιδιών τους. διευκολύνουν τον εντοπισμό των ενδείξεων μιας πιθανής θυματοποίησης. επηρεάζουν την απόφαση των παιδιών που εκφοβίζουν να εγκαταλείψουν τις εκφοβιστικές τους συμπεριφορές.

5 Οι στρατηγικές που προτείνουν οι γονείς στα παιδιά που εκφοβίζονται
Θετικές (δημοσιοποίηση, ανάπτυξη θετικών κοινωνικών συμπεριφορών, ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους, επικοινωνία, υποστήριξη, εμπλοκή σε εξωσχολικές ομαδικές δραστηριότητες) προστασία από τον εκφοβισμό, δημιουργία υγιών σχέσεων Αρνητικές (αντεπίθεση, εκδίκηση, παθητικότητα, αγνόηση) που παραβλέπουν την έλλειψη δύναμης που έχουν τα παιδιά στη δυναμική των σχέσεων του εκφοβισμού και την ψυχική αναστάτωση που προκαλεί επιδείνωση της κατάστασης, μεγαλύτερης διάρκειας εκφοβισμό, περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα, απροθυμία των παιδιών να μιλήσουν για τον εκφοβισμό που βιώνουν, έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες των γονιών τους

6 Κατάλληλες στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων συνδέονται με λιγότερα περιστατικά εκφοβισμού (Craig 2007) απαραίτητη: η μελέτη των αντιλήψεων και των στρατηγικών των γονιών η ενημέρωσή τους και η συμμετοχή τους σε προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης του φαινομένου, ώστε: να υιοθετούν αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης του εκφοβισμού Να συνεργάζονται με το σχολείο Να κατανοούν τις επιπτώσεις που έχουν οι αρνητικές στρατηγικές για τα παιδιά τους (Sawyer και συν. 2011).

7 Τι γνωρίζουμε για τις πρακτικές ανατροφής
Η λειτουργία της οικογένειας αποτελεί σημαντικό προβλεπτικό παράγοντα για εκφοβισμό (Cassidy 2009, Olweus 1980, Rigby 1993, 1996). Μαρτυρίες για σχέση του εκφοβισμού με μητρική κατάθλιψη (Bibou-Nakou 2003), μικρή ενασχόληση του γονέα με το παιδί του (Flouri & Buchanan 2003), αρνητικά συναισθήματα του γονέα προς το παιδί (Berdondini & Smith 1996, Bowers, Smith & Binney 1992, Connoly & O' Moore, 2003)

8 Συμφωνούν οι γονείς με τα παιδιά ως προς τον σχολικό εκφοβισμό;
Eslea & Smith (2000): μικρή σχέση των στάσεων γονέων και παιδιών προς τον εκφοβισμό Curtner-Smith και συν. (2006): μητέρες με ενσυναίσθηση και προώθηση της αυτονομίας στα παιδιά τους συνεπάγεται παιδιά με λιγότερες εμπειρίες εκφοβισμού

9 Δεκαετία του 80: έννοια της ανθεκτικότητας και στροφή από ψυχοπαθολογία σε πρόληψη και έγκαιρη παρέμβαση. Barber (2005): τα παιδιά χρειάζονται μια αίσθηση του ανήκειν, μια αίσθηση ζεστασιάς δηλαδή, οριοθέτηση, διευκόλυνση στο πέρασμα τους προς την αυτονομία. Άμεσες επιδράσεις της οικογενειακής λειτουργικότητας: π.χ. της Baumrind (1991) Έμμεσες επιδράσεις: ευρύτερη αντίληψη του οικογενειακού περιβάλλοντος

10 Θεωρητικά μοντέλα α) συναισθηματικός δεσμός: ανασφάλεια ή αμφιθυμία =απουσία ενσυναίσθησης προς την ομάδα των συνομηλίκων, δυσκολία να αναγνωρίσει επαρκώς τις προθέσεις των άλλων, τρόπος σύνδεσης με τους φίλους μέσω επιθετικών πρακτικών (Dautenhahn, & Woods, Mishiels, et al., 2008. β) κοινωνική υποστήριξη: συναισθηματική στήριξη, δηλαδή, συναισθήματα εμπιστοσύνης, αξιολόγηση της διαθέσιμης υποστήριξης (θετικά σχόλια του γονέα και πότε) και πρακτική στήριξη. Η κοινωνική στήριξη στην οικογένεια συνδέεται με τον εκφοβισμό (Cassidy 2009, Conners-Burrow, Johnson, Whiteside-Mansell, McKelvey & Gargus 2009, Kionishi & Hymel 2009, McGrath, Brennan, Dolan & Barnett 2009, Flouri & Buchanan, 2003).

11 Θεωρητικά μοντέλα γ) οικογενειακά συστήματα: η συνοχή και η προσαρμοστικότητα καθώς και τρόποι επικοινωνίας σαφείς ή αμφίσημοι. Ασαφή όρια επικοινωνίας (Idsoe, Soli & Cosmovici 2008, Olson, Sprenkle & Russell 1979, Olweus 1991). Rigby (1994): η απουσία συναισθηματικής στήριξης και θετικής επικοινωνίας συσχετίσθηκε με εκφοβισμό σε 856 παιδιά. δ) πρακτικές πειθαρχίας Baumrind 1980, Olweus Εκφοβισμός σε γονείς με αυταρχικό στυλ (Manning, Heron & Marshal 1978, Olweus 1995, Nation, Vieno, Perkins & Santinello, 2007).

12 Στις έρευνες με γονείς:
μελέτη των τρόπων με τους οποίους ο δεσμός, τα γονεϊκά στυλ και οι γονεϊκές πρακτικές επιδρούν στις εμπειρίες των παιδιών από τον εκφοβισμό και τη θυματοποίηση γονείς: πληροφοριοδότες για την ψυχική υγεία των παιδιών τους και για την ανάμειξή τους σε περιστατικά εκφοβισμού. ελάχιστες οι έρευνες που εστιάζουν στις στρατηγικές των γονιών και τους τρόπους με τους οποίους εκείνοι αντιλαμβάνονται το φαινόμενο

13 Πλαίσιο της παρούσας μελέτης
Διαδικασία συλλογής δεδομένων: - Ποιοτική διεργασία με συνεντεύξεις γονέων (για δομή ερωτηματολογίου) - Ερωτηματολόγια (Olweus 1996, Goodman 1998) Δείγμα : 1127 γονείς των οποίων τα παιδιά φοιτούσαν σε 14 δημόσια δημοτικά σχολεία της Θεσσαλονίκης και άλλων 6 επαρχιακών πόλεων της Μακεδονίας (συμμετοχή 67,5%)

14 Πλαίσιο της μελέτης Άξονες ερωτηματολογίου:
1η ενότητα: δημογραφικές ερωτήσεις 2η ενότητα: συλλογή δεδομένων για - τις εμπειρίες των παιδιών από τον σχολικό εκφοβισμό - τις στρατηγικές που υιοθετούν τα παιδιά που εκφοβίζονται και οι παρατηρητές. - ο βαθμός στον οποίο αρέσει στα παιδιά το σχολείο 3η ενότητα: συλλογή δεδομένων για: - τις απόψεις των γονέων για τις στρατηγικές που θα έπρεπε να υιοθετούν τα παιδιά που εκφοβίζονται, - τις στρατηγικές που θα υιοθετούσαν οι ίδιοι σε περίπτωση που: Α. τα παιδιά τους εκφοβίζονταν και σε περίπτωση που Β. τα παιδιά τους εκφόβιζαν άλλα παιδιά - τις στρατηγικές που πιστεύουν πως θα έπρεπε να υιοθετούν οι εκπαιδευτικοί για την αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού

15 Πλαίσιο της μελέτης Άξονες ερωτηματολογίου:
4η ενότητα: γενικές αντιλήψεις των γονέων γύρω από τον σχολικό εκφοβισμό 5η ενότητα: πρακτικές ανατροφής των γονιών 6η ενότητα: ερωτηματολόγιο Δυνατοτήτων και Δυσκολιών των παιδιών (Strengths and Difficulties Questionnaire SDQ)

16 Πλαίσιο της μελέτης Στόχος της σημερινής παρουσίασης:
Περιγραφικά στοιχεία για: τις πρακτικές ανατροφής και για τις εξής κατηγορίες στρατηγικών:  - Τι κάνει συνήθως το παιδί, όταν εκφοβίζεται στο σχολείο - Ποιους τρόπους αντιμετώπισης θα πρότειναν οι γονείς σε ένα παιδί που εκφοβίζεται - Τι θα έκαναν οι γονείς στην περίπτωση που το παιδί τους εκφοβιζόταν - Τι θα έκαναν οι γονείς στην περίπτωση που το παιδί τους εκφόβιζε άλλα παιδιά  Η μελέτη της σχέσης ανάμεσα στις στρατηγικές που προτείνονται και υιοθετούνται από τους γονείς και τις πρακτικές ανατροφής των παιδιών τους

17 Πρακτικές ανατροφής Baumrind,1991 δημοκρατικές
2. Ενδιαφέρομαι για το πώς συμπεριφέρεται το παιδί μου στο σχολείο. 6. Με το παιδί μου περνάμε ζεστές, προσωπικές στιγμές. 8. Σέβομαι τις απόψεις του παιδιού μου και το ενθαρρύνω να τις εκφράζει. 9. Βοηθώ το παιδί μου, όταν το κοροϊδεύουν οι φίλοι/ φίλες του. επιτρεπτικές 13. Έχω την τάση να κακομαθαίνω το παιδί μου. 14. Ο κόσμος μου λέει ότι είμαι πολύ ανεκτικός/η με το παιδί μου, όταν αυτό δεν συμπεριφέρεται σωστά. 16. Αφήνω το παιδί μου να ξεφύγει ατιμώρητο περισσότερο από ό,τι θα έκαναν άλλοι γονείς. αυταρχικές 4. Δεν επιτρέπω στο παιδί μου να αμφισβητεί τις αποφάσεις μου. 11. Έχω αυστηρούς κανόνες για το παιδί μου. 20. Θεωρώ πως τα παιδιά είναι συναισθηματικά και νοητικά ανώριμα και δεν είναι σε θέση να παίρνουν αποφάσεις για θέματα που τα αφορούν. σωματική τιμωρία 15. Πιστεύω πως η σωματική τιμωρία είναι ο καλύτερος τρόπος πειθαρχίας.

18 Περιγραφικά στοιχεία για πρακτικές ανατροφής
N Minimum Maximum Mean Std. Deviation δημοκρατικές 1127 ,00 1,00 ,9309 ,13665 επιτρεπτικές ,1264 ,20043 αυταρχικές ,5315 ,25773 σωματική τιμωρία ,0124 ,11081 Valid N (listwise) Κατά σειρά συχνότητας οι γονείς δηλώνουν ότι ως πρακτικές ανατροφής χρησιμοποιούν τη δημοκρατική (Μ.Ο.=.93, Τ.Α.=.14), την αυταρχική (Μ.Ο.=.53, Τ.Α.=.26) και την επιτρεπτική (Μ.Ο.=.13,Τ.Α.=.20). Σε μικρό βαθμό χρησιμοποιούν τη σωματική τιμωρία (Μ.Ο.=. 012 ,Τ.Α.=. 11).

19 ενεργητικές στρατηγικές γνωστοποίηση/επικοινωνία
Τι κάνουν τα παιδιά που εκφοβίζονται, σύμφωνα με αναφορές των γονιών τους ενεργητικές στρατηγικές αντιμετώπισης 9. Ζητά βοήθεια από τους φίλους/ τις φίλες του. 10. Παίρνει εκδίκηση αποφυγής  6. Προσπαθεί να προφυλαχτεί. 11. Παρακαλεί να σταματήσουν. 12. Αποφεύγει την κατάσταση. παθητικές στρατηγικές 5. Ξεσπά σε κλάματα. 8. Το βάζει στα πόδια/ Κρύβεται. 13. Δεν θέλει να πάει στο σχολείο. γνωστοποίηση/επικοινωνία 1. Το λέει σε κάποιον εκπαιδευτικό ή σε κάποιον ενήλικο στο σχολείο. 2.Το λέει σε μένα και / ή στο/ στη σύζυγό μου. 3.Το λέει στα αδέρφια του. αγνόηση 7. Δεν δίνει σημασία μη ενημερότητα γονιών 14. Δεν γνωρίζω πως αντιδρά το παιδί μου σε μια παρόμοια κατάσταση.

20 Τι κάνει συνήθως το παιδί σας, όταν εκφοβίζεται στο σχολείο;
Περιγραφικά Στοιχεία των στρατηγικών των παιδιών που εκφοβίζονται, σύμφωνα με τους γονείς τους N Minimum Maximum Mean Std. Deviation Ενεργητική - αποφυγή 1100 ,00 1,00 ,1718 ,25571 Ενεργητική -αντιμετώπιση ,1045 ,22569 Παθητική ,1152 ,21347 Γνωστοποίηση ,5688 ,26606 Αγνόηση ,0827 ,27559 Μη ενημερότητα γονιών ,0664 ,24903 Valid N (listwise) χρησιμοποιούνται με σειρά προτεραιότητας τρόποι που στοχεύουν στη γνωστοποίηση/επικοινωνία, στην ενεργητική αποφυγή, στην ενεργητική αντιμετώπιση και τέλος στην παθητική αντιμετώπιση

21 Τι προτείνουν οι γονείς στα παιδιά που εκφοβίζονται
επιθετική αντιμετώπιση 1. Να κάνει ό,τι του κάνουν και οι άλλοι. 5. Να αντεπιτεθεί. 9. Να ζητήσει βοήθεια από φίλους. αποφυγή 3. Να αγνοήσει τον εκφοβισμό. 4. Να απομακρυνθεί. αναζήτηση βοήθειας 6. Να πει σε αυτούς που το εκφοβίζουν να σταματήσουν. 7. Να το πει στους γονείς του. 8. Να το πει σε κάποιον εκπαιδευτικό. «να το αντέχει» 2. Να μάθει να το αντέχει και να το δέχεται.

22 Ποιους τρόπους θα συστήνατε σε ένα παιδί που εκφοβίζεται;
Περιγραφικά Στοιχεία των στρατηγικών που προτείνουν οι γονείς στα παιδιά που εκφοβίζονται N Minimum Maximum Mean Std. Deviation επιθετική 1082 ,00 1,00 ,3574 ,21332 αποφυγή 1085 ,5811 ,29067 αναζήτηση βοήθειας 1119 ,9345 ,11127 «να μάθει να το αντέχει» 1053 ,0725 ,18361 Valid N (listwise) 1048 χρησιμοποιούνται με σειρά προτεραιότητας τρόποι που στοχεύουν στην αναζήτηση βοήθειας/διαμεσολάβηση, στην αποφυγή , στην επιθετική αντιμετώπιση, με τελευταία επιλογή «να το αντέχει»

23 Τι κάνουν οι γονείς, όταν τα παιδιά τους εκφοβίζονται
Επικοινωνία εντός της οικογένειας και με τους φίλους του παιδιού 1. Θα το άκουγα προσεκτικά και θα προσπαθούσα να το στηρίξω. 3. Θα μιλούσα με τους φίλους /τις φίλες του, χωρίς να ρίχνω το φταίξιμο σε αυτούς. 6. Θα προσπαθούσα να βελτιώσω τυχόν προβλήματα στην οικογένεια που ίσως επηρεάζουν τη συμπεριφορά του παιδιού μου. Επικοινωνία εκτός της οικογένειας 4. Θα μιλούσα και θα ενημέρωνα τους γονείς των παιδιών που εκφόβισαν το παιδί μου. 5. Θα ενημέρωνα και θα συζητούσα με τους εκπαιδευτικούς/ τη διεύθυνση του σχολείου. Απόδοση ευθυνών στο παιδί 2. Θα το κατηγορούσα, πιστεύοντας πως εκείνο προκαλεί μια τέτοια συμπεριφορά. Μη επέμβαση 7. Δεν μου αρέσει ο εκφοβισμός, αλλά δεν είναι δική μου δουλειά να επεμβαίνω.

24 Τι θα κάνατε ως γονέας στην περίπτωση που το παιδί σας εκφοβιζόταν;
Περιγραφικά Στοιχεία των στρατηγικών που υιοθετούν οι γονείς όταν τα παιδιά τους εκφοβίζονται N Minimum Maximum Mean Std. Deviation Επικοινωνία εντός οικογένειας και με φίλους παιδιού 1123 ,00 1,00 ,5301 ,28489 Επικοινωνία εκτός οικογένειας ,7903 ,28222 Απόδοση ευθυνών στο παιδί ,0151 ,12216 Μη επέμβαση ,0249 ,15599 Valid N (listwise) Οι γονείς συχνότερα επιλέγουν να αναζητήσουν λύσεις εκτός οικογενείας, μιλώντας με τους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς των άλλων παιδιών.

25 Τι κάνουν οι γονείς, όταν τα παιδιά τους εκφοβίζουν άλλα παιδιά
Επικοινωνία με άλλους 3. Θα μιλούσα με τους φίλους /τις φίλες του, χωρίς να ρίχνω το φταίξιμο σε αυτούς. 4. Θα μιλούσα και θα ενημέρωνα τους γονείς των παιδιών που εκφόβισε το παιδί μου. 5. Θα ενημέρωνα και θα συζητούσα με τους εκπαιδευτικούς/ τη διεύθυνση του σχολείου. Παρέμβαση στο παιδί 1. Θα μιλούσα μαζί του και θα του εξηγούσα, χωρίς να το κατηγορώ. - 2. Θα το τιμωρούσα. Παρέμβαση στην οικογένεια 6. Θα προσπαθούσα να βελτιώσω τυχόν προβλήματα στην οικογένεια που ίσως επηρεάζουν τη συμπεριφορά του παιδιού μου. 7. Δεν μου αρέσει ο εκφοβισμός, αλλά δεν είναι δική μου δουλειά να επεμβαίνω.

26 Τι θα κάνατε ως γονέας στην περίπτωση που το παιδί σας εκφόβιζε άλλα παιδιά;
Περιγραφικά Στοιχεία των στρατηγικών που υιοθετούν οι γονείς, όταν τα παιδιά τους εκφοβίζουν άλλα παιδιά N Minimum Maximum Mean Std. Deviation Επικοινωνία με άλλους 1103 ,00 1,00 ,4569 ,33293 Παρέμβαση στο παιδί 1104 ,7953 ,31398 Παρέμβαση στην οικογένεια ,8264 ,24566 Valid N (listwise) Αντίθετα, εδώ οι γονείς συχνότερα επιλέγουν να αναζητήσουν λύσεις εντός οικογενείας (Μ.Ο.= .83, Τ.Α= .25) και μετά συνεργασία με το παιδί (Μ.Ο=.80, ΤΑ=.32) Τελευταία επιλογή είναι η αναζήτηση τρόπων σε συνεννόηση με τους «εκτός» (Μ.Ο.=.46, Τ.Α=.33).

27 Σχέση πρακτικών ανατροφής με στρατηγικές αντιμετώπισης (pearson correlations, p<.05)
Οι γονείς που χρησιμοποιούν συχνότερα την «δημοκρατική» πρακτική ανατροφής προτείνουν ως στρατηγική την αναζήτηση βοήθειας/διαμεσολάβηση στις περιπτώσεις παιδιών που εκφοβίζονται (θυμάτων). Οι γονείς που χρησιμοποιούν συχνότερα την «επιτρεπτική» πρακτική ανατροφής προτείνουν ως στρατηγική την επιθετική αντιμετώπιση ή την αποφυγή, στις περιπτώσεις παιδιών που εκφοβίζονται (θυμάτων).

28 Σχέση πρακτικών ανατροφής με στρατηγικές αντιμετώπισης (pearson correlations, p<.05)
Οι γονείς που επιλέγουν συχνότερα την «δημοκρατική" πρακτική ανατροφής, επιλέγουν ως στρατηγική - στις περιπτώσεις που το παιδί τους είναι δράστης - την παρέμβαση στο ίδιο το παιδί ή στην οικογένεια. Αντίθετα, όσοι δηλώνουν περισσότερο την "αυταρχική" πρακτική ανατροφής, επιλέγουν λιγότερο ως στρατηγική - στις περιπτώσεις που το παιδί τους είναι δράστης - την παρέμβαση στην οικογένεια.

29 συγκρίσεις με σχετικές έρευνες
Στην έρευνα των Eslea & Smith (2000), οι γονείς θεωρούν, σε αντίθεση με τους γονείς της έρευνάς μας, πως τα παιδιά πρέπει να δράσουν αποφασιστικά, όταν εκφοβίζονται, και να μην καταφεύγουν στην προστασία των άλλων. Σε έρευνα της Harper (2011), οι γονείς προτιμούν περισσότερο στρατηγικές που περιλαμβάνουν την αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης και λιγότερο στρατηγικές αντεπίθεσης ή απομόνωσης, όπως και οι γονείς της δικής μας έρευνας. Σε ποιοτική έρευνα των Sawyer και συν. (2011), όπως και στη δική μας μελέτη, οι γονείς τονίζουν τη σημασία του να μιλήσουν τα παιδιά σε κάποιον ενήλικα και κυρίως σε κάποιον εκπαιδευτικό για τον εκφοβισμό που βιώνουν.

30 Σύνδεση της έρευνας με την εκπαιδευτική πράξη - προτάσεις
Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται: να γνωρίζουν τις απόψεις των γονιών γύρω από τον σχολικό εκφοβισμό και τις στρατηγικές που υιοθετούν ή προτείνουν να κατανοήσουν τη σημασία που έχουν οι γονείς στις δράσεις κατά του εκφοβισμού να ενθαρρύνουν τη γονεϊκή εμπλοκή σε σχετικά προγράμματα να αντιληφθούν τα παιδιά ως αδιαχώριστο τμήμα ενός κοινωνικού δικτύου μέρη του οποίου είναι η οικογένεια και το σχολείο να εξετάζουν τα εκπαιδευτικά προβλήματα στο διττό πλαίσιο της οικογένειας και του σχολείου, αφού οι συμπεριφορές σχετίζονται άμεσα με το πλαίσιο εμφάνισής τους.

31 Αρνητικές σχέσεις ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια συνεπάγονται:
μεγαλύτερο κίνδυνο για τα παιδιά ευάλωτων ομάδων προβλήματα ακαδημαϊκά (σχολική άρνηση, πτώση των σχολικών επιδόσεων, σχολική διαρροή) δημιουργία συνθηκών που επιτρέπουν την εκδήλωση εκφοβιστικών συμπεριφορών καλλιέργεια μια σταθερής σχέσης δυσαρέσκειας, όπου δύσκολα κινητοποιούνται τα εμπλεκόμενα μέλη για να επιτύχουν αποτελεσματικές αλλαγές

32 Η συνεργατική σχέση σχολείου-οικογένειας ωφελεί:
τα παιδιά [βελτίωση ακαδημαϊκών επιδόσεων, διαμόρφωση θετικών κοινωνικών συμπεριφορών, μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, αποφυγή επικίνδυνων συμπεριφορών (Sheridan και συν. 2004)] τους εκπαιδευτικούς [ενδυνάμωση των διαπροσωπικών σχέσεων και των διδακτικών τους δεξιοτήτων, μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη δουλειά τους και τις επιδόσεις τους (Christenson και συν. 2004)] τους γονείς [μεγαλύτερη αίσθηση επάρκειας των γονεϊκών τους πρακτικών, καλύτερη κατανόηση των προγραμμάτων των παιδιών τους, μεγαλύτερη εκτίμηση για το ρόλο που διαδραματίζουν στην εκπαίδευση των παιδιών τους, βελτίωση της επικοινωνίας με τα παιδιά τους (Davies 1993)] τις δράσεις κατά του εκφοβισμού-ολιστική προσέγγιση

33 βιβλιογραφία Baumrind, D The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence, 11: 56–95. Berdondini, L. & Smith, P Cohesion and power in the families of children involved in bully-victim problems at school: an Italian replication. Journal of Family Therapy,18: Bowers, L., Smith, P. K., & Binney, V Cohesion and power in the families of children involved in bully/victim problems at school. Journal of Family Therapy, 14: 371–387. Cassidy, T Bullying and victimisation in school children: the role of social identity, problem-solving style, and family and school context. Soc Psychol Educ,12 (1): Conners-Burrow, N. A., Johnson, D. L., Whiteside-Mansell, L., McKelvey, L., & Gargus, R. A Adults matter: Protecting children from the negative impacts of bullying. Psychology in the Schools, 46, 539 – 604 Connolly,I. & O’Moore, M Personality and family relations of children who bully. Personality and Individual Differences 35: 559–567. Curtner-Smith, M., Culp, A., Culp, R., Scheib, C., Owen, K., Tilley, A., Murphy, M., Parkman, L., & Coleman, P Mothers’ parenting and young economically disadvantaged children’s relational and overt bullying. Journal of Child and Family Studies, 15(2): Δεληγιάννη-Κουϊμτζή Β. & Σακκά Δ. επιμ Μεγαλώνοντας ως Αγόρι: Διερεύνηση της Ανάπτυξης της Ανδρικής Ταυτότητας στην Εφηβική Ηλικία. Αθήνα: Gutenberg. Dowling, E Η οικογένεια και το σχολείο. Μια συστημική προσέγγιση από κοινού σε παιδιά με προβλήματα Αθήνα: Gutenberg Eslea, M., Smith, P Pupil and parent attitudes towards bullying in primary schools. European Journal of Psychology of Education, 2, Flouri E. & Buchanan A The Role of Mother Involvement and Father Involvement in Adolescent Bullying Behavior. J Interpers Violence, 18:

34 βιβλιογραφία Harper, D.B Parents’ and Children’s Beliefs About Peer Victimization: Attributions, Coping Responses, and Child Adjustment. The Journal of Early Adolescence, 1-27, DOI: / Houndoumadi, A. & Pateraki, L Bullying and Bullies in Greek Elementary Schools: Pupils' attitudes and teachers'/parents' awareness. Educational Review, 53(1): La Fontaine, J Bullying, The Clild’s view: An Analysis of Telephone Calls to ChildLine about Bullying. London: Calouste Gulbenkian Foundation Lam, D., Liu, A The Path through Bullying—A Process Model from the Inside Story of Bullies in Hong Kong Secondary Schools. Child and Adolescent Social Work Journal, 24(1): Michiels, D., Grietens, H., Onghena, P., Kuppens, S Parent–child interactions and relational aggression in peer relationships. Developmental Review, 28: 522–540. Μπίμπου, Ι Κι εγώ μπορώ να είμαι καλή μαμά! Ψυχική υγεία γονέων και παιδιών. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Μπίμπου, Ι Ψυχολογία και σχολείο. Στο Αναστοχαστική πράξη. Ο αποκλεισμός στο σχολείο, Κωτσάκης, Δ., Μουρελή, Ε., Μπίμπου, Ι., Μπουτουλούση, Ε., Αλεξανδρή, Χ. Γκέσογλου, Ε., Καρπούζα, Α. & Σπανοπούλου, Ε. Αθήνα: Νήσος Π. Καπόλα, Τετράδια 21. Olweus, D Victimization among school children. Στο Advances in psychology, Targets of violence and aggression, επιμ. R. Baenninger, σ. 45–102. Holland: Elsevier Science. Olweus, D Εκφοβισμός και βία στο σχολείο, Αθήνα: ΕΨΥΠΕ. Rigby, K School Children's Perceptions of Their Families and Parents as a Function of Peer Relations. Journal of Genetic Psychology, 154 (4): Rigby, K Σχολικός εκφοβισμός. Σύγχρονες απόψεις. Αθήνα: Τόπος. Swearer S., Espelage, D., Napolitano, S Bullying prevention and intervention: realistic strategies for schools. New York: The Guilford Press. Sawyer, J. L., Mishna, F., Pepler, D. & Wiener, J The missing voice: Parents' perspectives of bullying. Children and Youth Services Review 33, 1795–1803. Swearer S., Espelage, D., Napolitano, S Bullying prevention and intervention: realistic strategies for schools. New York: The Τσιάντης, Ι., Ασημόπουλος, Χ., Γιαννακοπούλου, Δ., Διαρεμέ, Σ., Κονίδα, Ε., Σιγάλας Α. Χατζηπέμος, Θ., Μπίμπου, Ι Η βία μεταξύ των μαθητών στο σχολείο: Αποτελέσματα του Διακρατικού Προγράμματος για την Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού. Συνέντευξη τύπου, Αίθουσα Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, 22 Νοεμβρίου 2007, Αθήνα.

35 Χρήσιμες ιστοσελίδες www. epsype.gr/egxeiridio.aspx (Δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών) 4/2011: ίδρυση του «Δικτύου κατά της βίας στο σχολείο» με πρωτοβουλία της ΕΨΥΠΕ, του Συνηγόρου του Παιδιού και άλλων δημόσιων και μη κυβερνητικών φορέων (ιστοσελίδα υπό κατασκευή) «Γραμμή- Σύνδεσμος» : , τηλεφωνική γραμμή βοήθειας για γονείς και εκπαιδευτικούς

36 επικοινωνία Κάργα Σταυρούλα, Εκπαιδευτικός /Υποψήφια Διδάκτορας, Π.Τ.Δ.Ε., Α.Π.Θ. Μπίμπου- Νάκου Ιωάννα, Aναπλ. Καθηγήτρια Ψυχολογίας Π.Τ.Δ.Ε., Α.Π.Θ.