Επίλαρχος Δημήτριος Νούσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ 1.

Επίλαρχος Δημήτριος Νούσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ 1

 ΣΚΟΠΟΣ  ΕΙΣΑΓΩΓΗ  ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ  ΔΙΑΔΡΑΣΗ ΔΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ  ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ  ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ - ΑΜΑΧΟΥ  ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ  ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ  ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΜΠΛΟΚΗΣ  ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ  ΠΟΙΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ - ΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ  Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ  ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 - ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ  ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 2

 ΣΚΟΠΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 3

ΣΚΟΠΟΣ  Να πραγματοποιηθεί μια εισαγωγή στο Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και να τονιστούν τα σημεία τα οποία καταδεικνύουν τη συνάφεια των διατάξεων με το επάγγελμα των Στρατιωτικού.  Το Διεθνές Ανθρωπιστικού Δικαίου (ΔΑΔ), γνωστό και ως Δίκαιο Ένοπλών Συρράξεων [(ΔΕΣ) - στην αγγλική ο όρος αποδίδεται ως Law of Armed Conflict – (LOAC)], 4

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 5

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φιλοσοφία του Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων  Το δίκαιο των ενόπλων συρράξεων (ΔΕΣ) είναι ένα σύνολο κανόνων και αρχών συμβατικού και εθιμικού χαρακτήρα, το οποίο στοχεύει στη επίλυση ζητημάτων ανθρωπιστικής φύσεως που αφορούν και προκύπτουν άμεσα από ένοπλες συρράξεις, διεθνούς ή μη χαρακτήρα.  Το πλέγμα αρχών και κανόνων του επιδιώκει: Να προστατεύσει στη διάρκεια ένοπλης σύρραξης τα πρόσωπα που δεν μετέχουν (άμαχοι) ή δεν μετέχουν πια (τραυματίες, ασθενείς ναυαγοί ή αιχμάλωτοι) στις εχθροπραξίες. Να περιορίσει τα μέσα και τις μεθόδους πολέμου, που μπορούν να επιλέγουν τα Μέρη στη σύρραξη.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φιλοσοφία του Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων  Μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις βιαιότητες που έλαβαν χώρα, κρίθηκε απαραίτητη η εξασφάλιση προστασίας του άμαχου πληθυσμού, καθώς και του πληθυσμού που δεν συμμετέχει στις εχθροπραξίες, ήτοι οι τραυματίες και οι αιχμάλωτοι πολέμου.  Ο πυρήνας γύρω από τον οποίο κινείται ΔΑΔ είναι η προστασία και παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε όσους τίθενται εκτός μάχης κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών καθώς επίσης και η απαγόρευση στοχοποίησης όσων είναι επιφορτισμένοι με την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.  Ο πυρήνας αυτός εδράζεται στις αρχές του ΔΑΔ και στο περιορισμό της «ελευθερίας» των εμπόλεμων να επιλέγουν μεθόδους ή μέσα διεξαγωγής πολεμικών επιχειρήσεων.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φιλοσοφία του Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων  Το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο επιδιώκει να περιορίσει τις συνέπειες των ένοπλων συγκρούσεων και αποσκοπεί στην προστασία των ατόμων, είτε πρόκειται για πολίτες είτε για στρατιώτες, είτε για τραυματίες.  Περιλαμβάνει τις ανθρωπιστικές αρχές και τις διεθνείς συνθήκες που επιδιώκουν να σώσουν ζωές και να ανακουφίσουν τον πόνο των μαχόμενων και αμάχων κατά τη διάρκεια ένοπλων συγκρούσεων.  Για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις του πολέμου, τα εμπόλεμα κράτη και άλλες ένοπλες ομάδες που εμπλέκονται στη σύγκρουση, είναι υποχρεωμένες να διεξάγουν εχθροπραξίες εντός ορισμένων νομικών ορίων.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φιλοσοφία του Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων  Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα στο χώρο του Διεθνούς Δικαίου, το οποίο εφαρμόζεται κυρίως σε διεθνείς ένοπλες σύγκρουσεις (armed conflict) μεταξύ δύο ή περισσοτέρων κρατών - μερών, αλλά υπό προϋποθέσεις και σε μη διεθνείς ή εσωτερικές συγκρούσεις και ρυθµίζει τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις των «εµπολέµων».  Δεν ασχολείται µε το ερώτηµα εάν η προσφυγή σε ένοπλη σύγκρουση είναι «νόµιµη» µε βάση το Διεθνές Δίκαιο, αλλά µε δεδομένο, ακριβώς, ότι για οποιονδήποτε λόγο υπάρχει ένοπλη σύγκρουση σε εξέλιξη, προσπαθεί να επιβάλει περιορισµούς και κανόνες στον τρόπο µε τον οποίο διεξάγονται οι επιχειρήσεις, µε σκοπό, στο µέτρο του εφικτού, να µετριάσει τις συνέπειες της σύγκρουσης.

Ορισμός 10  Επίσης, αναφέρεται στα εγκλήματα πολέμου αλλά και στις υποχρεώσεις των κρατών σχετικά με τη προσαγωγή των ενόχων για εγκλήματα πολέμου ενώπιον της δικαιοσύνης, εθνικής ή διεθνούς δικαιοδοσίας (Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο).  Ισχύει σε κάθε ένοπλη σύγκρουση, είτε είναι διεθνής και αφορά διακρατικές συγκρούσεις, είτε πρόκειται για εμφύλια σύρραξη, όπως επίσης και σε περίπτωση στρατιωτικής κατοχής, ενώ δεν καλύπτει τις εσωτερικές εντάσεις, διαταραχές ή μεμονωμένες πράξεις βίας.  Το γνώρισμα που διακρίνει το Δίκαιο, δηλαδή η «διεθνής» φύση του, δεν καθιστά αυτόματα κάθε κράτος και υπόχρεο να τηρεί τις διατάξεις του, εφόσον δεν το έχει αποδεχθεί.  Κατά συνέπεια, θα πρέπει να εξετάζεται κάθε φορά, ποιες διατάξεις του ΔΕΣ τυγχάνουν εφαρμογής σε μια σύγκρουση και αν πράγματι δεσμεύονται τα εμπλεκόμενα Κράτη ή Μέρη.  Αυτό αποτελεί και μια μεγάλη πρόκληση για τη Διεθνή Κοινότητα, το πως δηλαδή θα «επιβληθεί» ο σεβασμός των διατάξεων του ΔΕΣ, όταν η εφαρμογή του εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από την βούληση της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας. Η φιλοσοφία του Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 11

Ορισμός 12 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Την εποχή του βασιλιά της Βαβυλωνίας Hammurabi, συντάχθηκε ο «Κώδικας του Χαμουραμπί», ενώ στην αρχαία Αίγυπτο, συντάχθηκαν οι «Επτά Μελέτες Αληθινής Ευσπλαχνίας».  Στην αρχαία Ελλάδα οι Θουκυδίδης και ο Ευριπίδης αναφέρονται σε κανόνες «δεοντολογικής συμπεριφοράς» μεταξύ των πολεμιστών οι οποίοι εφαρμόζονταν στη διάρκεια μιας μάχης.  Πλέον τούτου, η προστασία των θυμάτων πολέμου και ο σεβασμός της ζωής και της αξιοπρέπειας των εχθρών αποτέλεσαν κυρίαρχες αρχές της κατακτητικής πολιτικής του Μέγα Αλέξανδρου.  Στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αναπτύχθηκε η θεωρία της «justa causa», μια πρώτη προσέγγιση στο δόγμα του «Δίκαιου του Πολέμου», η οποία επέβαλε την ανάγκη δημιουργίας κανόνων συμπεριφοράς των εμπολέμων. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 13 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Η έννοια του Ανθρωπιστικού Δικαίου καταγράφεται εξίσου στη θρησκευτική φιλοσοφία. Στην Ινδία αναπτύχθηκε ο κώδικας Manu, και στη Κίνα η μελέτη με τίτλο «Η Τέχνη του Πολέμου» του στρατηγού Sun Tzu.  H Χριστιανική θρησκεία και το Ισλάμ περιλαμβάνουν θεμελιώδεις κανόνες και γενικές αρχές, προτροπές και εντολές για τον τρόπο συμπεριφοράς απέναντί στο αντίπαλο εμπόλεμο (ανθρωπιστικές αρχές και προστασία των αμάχων και μαχητών και η απαγόρευση του βασανισμού και της θανάτωσης των αντιπάλων), που δεν απέχουν πολύ από τις πολύ αργότερα κωδικοποιημένες αρχές, των Δικαίων της Χάγης και της Γενεύης. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 14 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Η εμφάνιση του «ανθρωπιστικού κινήματος» έγινε τον 18 ο αιώνα και την εποχή του Διαφωτισμού. Το 1772 ο Jean-Jacques Rousseau, ήταν ο πρώτος που υποστήριξε τη βασική αρχή του σύγχρονου πολέμου, τον περιορισμό δηλαδή των εμπολέμων στην απολύτως αναγκαία χρήση βίας. Το έργο του με τίτλο, Κοινωνικό Συμβόλαιο, χάραξε την πορεία του Ανθρωπιστικού Δικαίου, δίνοντας μια νέα διάσταση στη φύση του πολέμου με γνώμονα μόνο το δικαίωμα της ζωής και της ανθρώπινης αξιοπρέπεια. «Ο πόλεμος είναι μια σχέση, όχι μεταξύ ανθρώπων, αλλά μεταξύ κρατών και τα άτομα είναι εχθροί ευκαιριακά μόνον, όχι ως άνθρωποι, ούτε ως πολίτες, αλλά ως στρατιώτες. Όχι ως μέλη ενός κράτους, αλλά ως υπερασπιστές του. Εφόσον ο στόχος του πολέμου είναι η υποταγή του εχθρικού κράτους, η μια πλευρά έχει το δικαίωμα να σκοτώνει τους αμυνόμενους αντιπάλους όσο διάστημα κρατάνε όπλα. Από τη στιγμή όμως που θα παραδοθούν και θα αφήσουν τα όπλα τους, παύουν να είναι εχθροί και ξαναγίνονται απλοί άνθρωποι, τις ζωές των οποίων κανείς δεν έχει δικαίωμα να αφαιρέσει». Αρκετές εκ των απόψεων του Rousseau, αποτέλεσαν μέρος των βασικών αρχών της Γαλλικής Επανάστασης και περιλήφθηκαν στη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 15 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Η κυριότερη πολεμική αναμέτρηση που επηρέασε το καθεστώς προστασίας των αμάχων την περίοδο που εξετάζουμε ήταν ο Αμερικανικός Εμφύλιος. Ο καθηγητής Francis Lieber, κατόπιν αιτήματος του Αμερικανού προέδρου Αβραάμ Λίνκολν, συνέγραψε το 1863 έναν κώδικα 157 άρθρων σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου.  Για πρώτη φορά έχουμε τη δημιουργία ενός γραπτού κειμένου με δεσμευτικό χαρακτήρα, του Κώδικα Lieber όπως επικράτησε να λέγεται. Η μεγαλύτερη συνεισφορά του κώδικα υπήρξε ο καθορισμός της στρατιωτικής αναγκαιότητας, ως περιοριστικό μέτρο της βίας σε περίπτωση απουσίας άλλου κανόνα.  Οι αρχές του Κώδικά Lieber σύντομα υιοθετήθηκαν και από τις Ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις, που με τη σειρά τους επεδίωξαν να τυποποιήσουν τους κανόνες διεξαγωγής των πολεμικών αναμετρήσεων.  9 Σεπτέμβριου 1880 το Ινστιτούτο Διεθνούς Δικαίου υιοθέτησε το «Εγχειρίδιο της Οξφόρδης».  Τα δύο τελευταία οδήγησαν στις συμβάσεις της Χάγης. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 16 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Ο αποκαλούμενος και ως πατέρας του σύγχρονου Διεθνούς Δικαίου, «Hugo Grotius, ήταν ο κύριος εκφραστής της θεωρίας του ορθολογικού και υποστηρικτές του Φυσικού Δικαίου (jus naturale).  Στο βιβλίο με τίτλο «Περί του Δικαίου του Πολέμου και Ειρήνης»,1952, υποστήριξε ότι ο πόλεμος θα πρέπει να διέπεται από ανθρωπιστικούς κανόνες και να υπάγεται σε συγκεκριμένους περιορισμούς.  Πρόκειται για την πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια να κωδικοποιηθούν ρυθμιστικοί κανόνες για το δίκαιο που διέπει τον πόλεμο. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 17 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Το σημαντικότερο όμως γεγονός για τη δημιουργία του σημερινού Δικαίου των Ενόπλων Συρράξεων, αποτέλεσε η προσπάθεια του Ελβετού τραπεζίτη και ανθρωπιστή Ερρίκου Ντυνάν (Henry Dunant).  Ο Ντυνάν βρέθηκε τυχαία στο πεδίο της μάχης του Solferino, (μια μικρή πόλη στη Λομβαρδία της Ιταλίας), η οποία διεξήχθη στις 24 Ιουνίου 1859, μεταξύ Γαλλoιταλικών και Αυστριακών Eνόπλων Δυνάμεων στο πλαίσιο του Δεύτερου Πολέμου της Ιταλικής Ανεξαρτησίας και ήταν η πιο αιματηρή που γνώρισε η Ευρώπη μετά τη μάχη του Βατερλό.  Στη μάχη αυτή, 37.000 στρατιώτες (20.000 Αυστριακοί και 17.000 Γάλλοι) έχασαν τη ζωή τους και ένα ποσοστό 60% τραυματιών πέθαναν επειδή δεν υπήρχε η κατάλληλη ιατρική βοήθεια στο πεδίο της μάχης.  Στο έργο του με τίτλο «Μια ανάμνησις από το Σολφερίνο», περιγράφει τη φρίκη και την απογοήτευση τα οποία ένιωσε, βλέποντας τους τραυματίες εγκαταλελειμμένους να πεθαίνουν χωρίς βοήθεια, ενώ θα μπορούσαν να σωθούν. Έτσι, οργάνωσε με κάθε πρόσφορο μέσο ένα εθελοντικό σώμα πρώτων βοηθειών, σε μια προσπάθεια να μετριάσει τον πόνο και τη δυστυχία χωρίς όμως να πετύχει σημαντικά αποτελέσματα. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 18 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Στο βιβλίο που συνέγραψε και συγκίνησε την παγκόσμια κοινή γνώμη, πρότεινε να δημιουργηθεί σε κάθε κράτος ένα εθελοντικό σώμα που να συνοδεύει τις ιατρικές μονάδες των ενόπλων δυνάμεων καθώς και τη σύγκλιση ενός διεθνούς συνεδρίου με σκοπό τη σύναψη μίας διεθνούς συνθήκης που θα προέβλεπε την περίθαλψη τραυματιών και ασθενών στο πεδίο της μάχης και την ίδρυση, σε καιρό ειρήνης, εθνικών συλλόγων εθελοντών.  Ο Gustave Moynier, πρόεδρος της «Δημόσιας Kοινωνικής Πρόνοιας της Γενεύης» ωθούμενος από τις εν λόγω σκέψεις ήταν εκείνος που οργάνωσε την 1 η ομάδα μελέτης η οποία μαζί με τον Ντυνάν υιοθετώντας, την πρώτη πρόταση, ίδρυσαν τη Διεθνή Επιτροπή για βοήθεια στους τραυματίες, η οποία αποτελεί σήμερα τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ).  Η δεύτερη πρόταση οδήγησε στην υπογραφή της Συνθήκης της Γενεύης του 1864.  Το 1863 συνεκλήθη στη Γενεύη διεθνής διάσκεψη για τη σύναψη διεθνούς σύμβασης για την περίθαλψη τραυματιών, ενώ με τη βοήθεια της ελβετικής κυβέρνησης ένα χρόνο μετά υιοθετήθηκε η «Σύμβαση της Γενεύης για την βελτίωση των συνθηκών των τραυματιών και των ασθενών των εν εκστρατεία ενόπλων δυνάμεων». Η Σύμβαση αυτή αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο του ΔΑΔ και κινητοποίησε τα κράτη για τη μετέπειτα σύναψη σειράς συμφωνιών με τις οποίες ρυθμίζονται τα θέματα διεξαγωγής των ενόπλων συρράξεων. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 19  Στο άρθρο 38 του καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης (ΔΔΔ) ως πηγές του ΔΕΣ αναφέρονται : Οι διεθνείς συμβάσεις γενικές ή ειδικές, οι οποίες θέτουν κανόνες που αναγνωρίζονται ρητά από τα συμβαλλόμενα μέρη. Πηγές ΔΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 20 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Προέλευση του ΔΕΣ - Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Το δίκαιο της Γενεύης ή ανθρωπιστικό δίκαιο stricto sensu (με την αυστηρή έννοια), περιλαμβάνει προστατευτικές διατάξεις για τα θύματα των ενόπλων συρράξεων (τραυματίες, ασθενείς, ναυαγούς, αιχμαλώτους πολέμου, τον άμαχο πληθυσμό, γενικά όσους συνδράμουν τα θύματα).  Πρώτη φορά χρησιμοποιούνται το 1949 και περιλαμβάνουν τους κανόνες των τεσσάρων ανθρωπιστικών Συμβάσεων του 1949, καθώς και των δύο Πρόσθετων Πρωτοκόλλων του 1977.  Πρόκειται για ένα δίκαιο απλό, που ισορροπεί ανάμεσα στη λογική και την ηθική, αλλά συγχρόνως και πολύπλοκο διότι μόνο οι τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 (ΣΓ΄49) και τα Πρωτόκολλα του 1977 (ΠΠ΄77), περιλαμβάνουν πλέον των 600 διατάξεων.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 21 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Προέλευση του ΔΕΣ - Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Τραυματίες και άρρωστοι - σε όποιο έθνος και αν ανήκουν – πρέπει να δεχθούν φροντίδα σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης I. Δεν επιτρέπεται να δολοφονηθούν ή να υποστούν βασανιστήρια και βιολογικά πειράματα. Πρέπει να έχουν ικανοποιητική φροντίδα και να προστατεύονται από λεηλασία και κακομεταχείριση.  Η σύμβαση προστατεύει επίσης το ιατρικό προσωπικό, το στρατιωτικό θρησκευτικό προσωπικό, το στρατιωτικό ιατρικό εξοπλισμό και τις κινητές μονάδες.  Τραυματίες, άρρωστοι, και ναυαγοί μαχητές στη θάλασσα προστατεύονται από τη Σύμβαση της Γενεύης II. Λαμβάνουν την ίδια προστασία όπως οι στρατιώτες της ξηράς, σύμφωνα με τις συνθήκες της θάλασσας.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 22 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Προέλευση του ΔΕΣ - Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Οι αιχμάλωτοι πολέμου που προστατεύονται από τη Σύμβαση της Γενεύης III, πρέπει να αντιμετωπίζονται με ανθρωπιά και να τους παρέχεται επαρκής στέγαση, τροφή, ένδυση και ιατρική περίθαλψη.  Δεν πρέπει να υποβάλλονται σε βασανιστήρια ή ιατρικά πειράματα και πρέπει να προστατεύονται από πράξεις βίας, ύβρεις και τη δημόσια περιέργεια. Πολεμικοί ανταποκριτές και άμαχος πληθυσμός που αιχμαλωτίζονται υπόκεινται στο ίδιο καθεστώς.  Οι άμαχοι προστατεύονται με τη Σύμβαση της Γενεύης IV.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 23 ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη  Το δίκαιο της Χάγης περιλαμβάνει κανόνες για τα μέσα διεξαγωγής της μάχης, την κατοχή και την ουδετερότητα.  Οι όροι «δίκαιο του πολέμου» ή «δίκαιο της Χάγης», jus in bello, είναι οι κλασσικοί όροι που χρησιμοποιούνται για τους κανόνες και τα έθιμα διεξαγωγής του πολέμου. Κωδικοποιήθηκαν με τις Συμβάσεις 1899 και 1907, οι οποίες υιοθετήθηκαν στις Διασκέψεις στη Χάγη.  Η διάκριση που ίσχυε αρχικά για τις δύο αυτές κατηγορίες δικαίου, σταδιακά αμβλύνθηκε, ιδιαίτερα μετά την υιοθέτηση, το 1977, των Δύο Πρόσθετων Πρωτοκόλλων.  Έτσι, απουσιάζουν πλέον τα στεγανά στις κατηγορίες των ρυθμίσεων. Και η θεωρία αναφέρεται σε μεικτό (mixed) δίκαιο.  Ο όρος δίκαιο των ενόπλων συρράξεων όπως και ο όρος διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο έχουν σχετικά πρόσφατη προέλευση. Σήμερα, οι εκφράσεις διεθνές δίκαιο ενόπλων συρράξεων/ανθρωπιστικό δίκαιο/ δίκαιο του πολέμου αντιμετωπίζονται από βιβλιογραφία και πρακτική ως ταυτόσημες έννοιες

Ορισμός 24 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Η εξέλιξη των συμβατικών ρυθμίσεων από το 1864 Δίκαιο ΓενεύηςΔίκαιο Χάγης 1906, Αναθεώρηση και συμπλήρωση της Σύμβασης της Γενεύης του 1864. 1868, Διακήρυξη St. Petersburg (απαγορεύει τη χρήση συγκεκριμένων όπλων). 1929, Δύο Συμβάσεις της Γενεύης: αναθεώρηση της πρώτης Σύμβασης του 1864 για τη μεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου. 1899, Συμβάσεις της Χάγης περί σεβασμού των κανόνων και τα έθιμα του κατά ξηρά πολέμου και την προσαρμογή τους στον ναυτικό πόλεμο. 1949, Τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης για την βελτίωση της τύχης των τραυματιών και των ασθενών των κατά ξηρά ενόπλων δυνάμεων, για την βελτίωση της τύχης των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών μελών των ενόπλων δυνάμεων στη θάλασσα για την μεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου, άρθρο 128 για την προστασία των πολιτών σε καιρό πολέμου. 1907, Αναθεώρηση και Συμπλήρωση των Συμβάσεων της Χάγης του 1899 και υιοθέτηση νέων κειμένων. 2000, Προαιρετικό Πρωτόκολλο για την προστασία των παιδιών από την εμπλοκή τους στις ένοπλες συρράξεις. 1925, Πρωτόκολλο της Γενεύης για την απαγόρευση χρήσης στον πόλεμο ασφυξιογόνων, δηλητηριωδών ή άλλων αερίων και βακτηριολογικών μεθόδων διεξαγωγής του πολέμου. 1954, Σύμβαση της Χάγης για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης.

Ορισμός 25 Προέλευση του ΔΕΣ – Ιστορική αναδρομή - Εξέλιξη ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ 1972, Σύμβαση για την απαγόρευση της ανάπτυξης, παραγωγής και αποθήκευσης βιολογικών και τοξινικών όπλων. 1976, Σύμβαση για την απαγόρευση οποιασδήποτε στρατιωτικής ή άλλης εχθρικής χρήσης τεχνικών που τροποποιούν το περιβάλλον ENMOD. 1980, Σύμβαση για την απαγόρευση, περιορισμό στη χρήση ορισμένων συμβατικών όπλων (π.χ μη παρακολουθήσιμα τραύματα (Πρωτόκολλο Ι), νάρκες, booby traps (Πρωτόκολλο ΙΙ), φλογοβόλα όπλα (Πρωτόκολλο ΙΙΙ) Πρωτόκολλο IV 1995 που αφορά όπλα laser που προκαλούν τύφλωση και Πρωτόκολλο V 2003 για τα εκρηκτικά υπολείμματα πολέμου. 1993, Σύμβαση για την απαγόρευση ανάπτυξης, παραγωγής, αποθήκευσης χημικών όπλων και για την καταστροφή τους. 1997, Σύμβαση της Οττάβα για την απαγόρευση χρήσης, παραγωγής, αποθήκευσης των ναρκών κατά προσωπικού. 1999, Δεύτερο Πρωτόκολλο στη Σύμβαση της Χάγης του 1954 για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών στη διάρκεια ένοπλης σύρραξης. 2008, Σύμβαση του Δουβλίνου για την απαγόρευση των υποπυρομαχικών διασποράς (cluster munition). ΜΕΙΚΤΟ ΔΙΚΑΙΟ 1977, δύο Πρόσθετα Πρωτόκολλα, που συμπληρώνουν τις 4 συμβάσεις της Γενεύης, ενδυναμώνουν την προστασία των θυμάτων διεθνών (Πρωτόκολλο Ι) και μη διεθνών συρράξεων (Πρωτόκολλο ΙΙ) και ενοποιούν ουσιαστικά το δίκαιο της Χάγης και το δίκαιο της Γενεύης. 2005, Πρόσθετο Πρωτόκολλο ΙΙΙ για την υιοθέτηση ενός συμπληρωματικού εμβλήματος, του Ερυθρού Κρυστάλλου. Παρόλο που οι τέσσερις ΣΓ΄49 συγκαταλέγονται στα πιο επικυρωμένα (εν όλω ή με επιφυλάξεις) κείμενα παγκοσμίως με 194 συμβαλλόμενα Κράτη, το ίδιο δεν ισχύει για τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα του 1977 (δεν έχουν επικυρωθεί από ΗΠΑ, Ισραήλ, Τουρκία, Σρι Λάνκα, Ινδονησία κ.λπ.). Χώρα Μέλος Συμβάσεις I–IVΠρωτόκολλο ΙΠρωτόκολλο ΙΙΠρωτόκολλο ΙΙΙ Κύπρος 1962197919962007 Ελλάδα 1956198919932009

Ορισμός 26  Στο άρθρο 38 του καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης (ΔΔΔ) ως πηγές του ΔΕΣ αναφέρονται : Οι διεθνείς συμβάσεις γενικές ή ειδικές, οι οποίες θέτουν κανόνες που αναγνωρίζονται ρητά από τα συμβαλλόμενα μέρη. Το διεθνές εθιμικό δίκαιο, ως απόδειξη γενικής πρακτικής που γίνεται δεκτή ως κανόνας δικαίου. Πηγές ΔΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ Το εθιμικό δίκαιο αποτελείται από κανόνες που αφ' ενός μεν ισχύουν, χωρίς να έχουν τεθεί υποχρεωτικά από την Πολιτεία, αλλά έχουν διαμορφωθεί και επιβληθεί μετά από μακροχρόνια, αδιάκοπη και ομοιόμορφη εφαρμογή από τον ίδιο τον λαό ενός γεωγραφικού τόπου ή χώρας με την προϋπόθεση της απόδοσης σ΄ αυτούς ενσυνείδητης δεσμευτικής ισχύος. Θα πρέπει δηλαδή οι κανόνες αυτοί να εφαρμόζονται επί μακρό χρόνο με «συνείδηση δικαίου», υπό την αντίληψη ότι είναι δεσμευτικοί.

Ορισμός 27  Στο άρθρο 38 του καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης (ΔΔΔ) ως πηγές του ΔΕΣ αναφέρονται : Οι διεθνείς συμβάσεις γενικές ή ειδικές, οι οποίες θέτουν κανόνες που αναγνωρίζονται ρητά από τα συμβαλλόμενα μέρη. Το διεθνές εθιμικό δίκαιο, ως απόδειξη γενικής πρακτικής που γίνεται δεκτή ως κανόνας δικαίου. Γενικές αρχές δικαίου (Δίκαιο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Πηγές ΔΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

Ορισμός 28 Η Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού προσδιόρισε το Ανθρωπιστικό Δίκαιο ως: «Διεθνείς κανόνες, θεσπισμένοι από Συμβάσεις ή Έθιμο, οι οποίοι έχουν ως ειδικό σκοπό την επίλυση ανθρωπιστικών προβλημάτων που αναδύονται από τις διεθνείς και μη διεθνείς ένοπλες συρράξεις και οι οποίοι, για λόγους ανθρωπιστικούς, περιορίζουν τα δικαιώματα των μερών της σύρραξης να χρησιμοποιούν πολεμικές μεθόδους και μέσα της επιλογής τους ή προστατεύουν τα άτομα και τις περιουσίες, που μπορεί να προσβληθούν από τη σύρραξη». Επίσημη Ορολογία ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΔΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ

 ΔΙΑΔΡΑΣΗ ΔΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 29

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 30 ΔΙΑΔΡΑΣΗ ΔΕΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ  Ο κλάδος, με τις περισσότερες συγγένειες είναι το διεθνές δίκαιο προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου (Δ.Α.) ιδίως σε περιπτώσεις κατοχής, αλλά και ενόπλων συρράξεων μη διεθνούς χαρακτήρα ή στη διάρκεια εσωτερικών αναταραχών και εντάσεων.  Συμπληρωματικοί μεν, διακριτοί δε, κλάδοι του διεθνούς δικαίου, έχουν στόχο να προστατεύσουν το άτομο και να περιορίσουν τα αποτελέσματα βίας.  Το Δίκαιο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ρυθμίζει τα δικαιώματα προσώπων που προστατεύονται σε κάθε περίσταση από αυθαίρετη εξουσία, ενώ το ΔΕΣ ρυθμίζει την συμπεριφορά Μερών σε ένοπλη σύρραξη και προστατεύει πρόσωπα που βρίσκονται υπό την εξουσία ή την κατοχή του αντιπάλου.  Υπάρχουν αναρίθμητα ζητήματα/περιοχές συνάντησης των δύο κλάδων δικαίου, τα οποία επιδιώκουν πληρέστερη προστασία ευάλωτων ατόμων και ομάδων στη διάρκεια μιας ένοπλης σύρραξης ή κατοχής.  Έτσι, οι μηχανισμοί προστασίας, εποπτείας και ελέγχου των Δ.Α συμπληρώνουν την προστασία που παρέχει το ΔΕΣ σε θύματα ενόπλων συρράξεων, ιδίως σε περιοχές όπως η Ευρώπη, η Αμερική και η Αφρική, όπου υπάρχουν περιφερειακοί οργανισμοί και όργανα, δικαιοδοτικά ή εποπτικά (ΕυρΔΔΑ, ΔιΕΔΔΑ κ.ά.)

 ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 31

32 ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ Ένοπλες Συρράξεις  Παραδοσιακά το ΔΕΣ εφαρμόζεται στο σύνολό του σε διεθνείς ένοπλες συρράξεις, ενώ ένα μικρό τμήμα μόνο στις μη διεθνούς χαρακτήρα συρράξεις.  Το άρθρο 2, κοινό στις τέσσερις ΣΓ΄49, ορίζει ότι εφαρμόζεται στην «περίπτωση κηρυγμένου πολέμου ή οποιασδήποτε άλλης ένοπλης σύρραξης, που μπορεί να εκδηλωθεί μεταξύ 2 [δύο] ή περισσοτέρων κρατών», ακόμη κι αν η εμπόλεμη κατάσταση δεν αναγνωρίζεται από κάποιο από τα μέρη.  Ο όρος ένοπλη σύρραξη αντανακλά, πρωταρχικά, μία πραγματική και όχι νομική κατάσταση.  Σύμφωνα με την ΔΕΕΣ σε πρόσφατη σχετική Γνώμη (2008)24 περιλαμβάνει «κάθε διαφορά που ανακύπτει ανάμεσα σε δύο κράτη και οδηγεί στην επέμβαση μελών των ενόπλων δυνάμεων» ακόμη και εάν ένα από τα Μέρη αρνείται την ύπαρξη κατάστασης πολέμου. Δεν έχει σημασία πόσο διαρκεί η αντιπαράθεση, ή ο αριθμός των θυμάτων.

33 Διεθνής ένοπλη σύρραξη  Διεθνής είναι μία σύρραξη που διεξάγεται ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα κράτη (Μέρη).  Με το άρθρο 1 παρ. 4, του ΠΠ Ι ’77, επεκτείνεται για να συμπεριλάβει και «…ένοπλες συρράξεις κατά τις οποίες λαοί μάχονται κατά της αποικιοκρατικής κυριαρχίας και της ξένης κατοχής και κατά των φυλετικών καθεστώτων, ασκώντας το δικαίωμά τους για αυτοδιάθεση, όπως αυτό διαλαμβάνεται στο Χάρτη των ΗΕ και στη Διακήρυξη των Αρχών του διεθνούς δικαίου που αφορά τις φιλικές σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών…». ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

34 Κατοχή  Σύμφωνα με το κοινό άρθρο 2: «Οι Συμβάσεις εφαρμόζονται και στην περίπτωση ολικής ή μερικής κατοχής εδάφους, ακόμη κι αν της κατοχής δεν προηγήθηκε ένοπλη αντίσταση». Οι σχετικές ρυθμίσεις καταγράφονται στην Τέταρτη ΣΧ 1907 και στην Τέταρτη ΣΓ΄49.  Όσον αφορά τον ορισμό της κατοχής, στους Κανονισμούς της Χάγης του 1907, Άρθρο 42, προβλέπεται ότι: «Έδαφος θα θεωρείται υπό κατοχή όταν τίθεται υπό την εξουσία εχθρικού στρατού. Η κατοχή εκτείνεται σε όλη την επικράτεια όπου έχει εγκατασταθεί και πράγματι ασκείται η εν λόγω εξουσία». ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

35 Ένοπλη σύρραξη μη διεθνούς χαρακτήρα Το κοινό άρθρο 3 ή «Σύμβαση σε μινιατούρα», δεν ορίζει την έννοια, αλλά αναφέρεται «σε περιπτώσεις ενόπλων συρράξεων, που λαμβάνουν χώρα στην επικράτεια ενός κράτους Μέρους». Αν και παραδοσιακά οι εμφύλιοι πόλεμοι θεωρούνταν καθαρά εσωτερική υπόθεση των κρατών, αυτό άλλαξε δραστικά το 1949 με την υιοθέτηση του άρθρου 3, κοινού στις ΣΓ΄49, όπου για πρώτη φορά τα κράτη συμφώνησαν σε μία δέσμη ελάχιστων εγγυήσεων που πρέπει να τυγχάνουν σεβασμού και στη διάρκεια μη διεθνούς χαρακτήρα συρράξεων. Αντίθετα, στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο ΙΙ΄ 77, περιλαμβάνεται ένας πιο περιοριστικός ορισμός (άρθρο 1) σύμφωνα με τον οποίον θα πρέπει να υπάρχει: (i)Μια αντιπαράθεση ανάμεσα σε κυβερνητικές δυνάμεις και αντάρτες.· (ii) Οι ένοπλες ομάδες να είναι υπό υπεύθυνη διοίκηση και (iii) να ελέγχουν μέρος εδάφους που τους επιτρέπει να εφαρμόζουν το Πρωτόκολλο. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ Η βασική αρχή, όπως περιλαμβάνεται στο κοινό άρθρο 3 είναι η ανθρωπιστική μεταχείριση χωρίς δυσμενείς διακρίσεις των θυμάτων, η απαγόρευση προσβολής κατά της ζωής και της προσωπικότητάς τους, η απαγόρευση της σύλληψης ομήρων και κάθε προσβολή κατά της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ιδίως η ταπεινωτική ή απάνθρωπη μεταχείριση. Το άρθρο καλεί για σεβασμό των βασικών δικαστικών εγγυήσεων, ενώ εξειδικεύεται στα άρθρα 4-6 Π ΙΙ77 τα οποία συμπληρώνουν την προστασία του άμαχου πληθυσμού, στην ατομική αλλά και συλλογική της διάσταση, κυρίως από την διεξαγωγή των επιχειρήσεων.

36 Διεθνής ένοπλη σύρραξη  Κοινό Άρθρο 2 σχετικά με τις Διεθνείς Ένοπλες Συγκρούσεις  Το άρθρο αυτό αναφέρει ότι οι Συμβάσεις της Γενεύης ισχύουν για όλες τις περιπτώσεις διεθνών συγκρούσεων, όπου τουλάχιστον ένα από τα εμπόλεμα έθνη έχουν επικυρώσει της Συμβάσεις. Κατά κύριο λόγο:  Οι Συμβάσεις ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις που κηρυχθεί πόλεμος μεταξύ Συμβαλλόμενων Μερών. Αυτή είναι η αρχική έννοια της εφαρμοστικότητας, η οποία είναι προγενέστερη της έκδοσης του 1949.  Οι Συμβάσεις ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις ένοπλων συγκρούσεων μεταξύ δύο ή περισσότερων Συμβαλλόμενων Μερών, ακόμη κι αν δεν έχει κηρυχθεί πόλεμος. Η ορολογία αυτή προστέθηκε μετά το 1949 για να συμπεριλάβει περιπτώσεις που έχουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά ενός πολέμου χωρίς την επίσημη κήρυξή του. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

37 Διεθνής ένοπλη σύρραξη  Οι Συμβάσεις ισχύουν για ένα Συμβαλλόμενο Μέρος ακόμη κι αν το αντιτιθέμενο έθνος δεν είναι Συμβαλλόμενο Μέρος, αλλά μόνο αν το τελευταίο «αποδέχεται και εφαρμόζει τις διατάξεις» των Συμβάσεων.  Το Άρθρο 1 του Συμπληρωματικού Πρωτοκόλλου Ι διευκρινίζει περαιτέρω ότι οι ένοπλες συγκρούσεις κατά αποικιοκρατικής κυριαρχίας και ξένης κατοχής χαρακτηρίζεται επίσης ως διεθνή σύγκρουση.  Όταν πληρούνται όλα τα κριτήρια της διεθνούς σύγκρουσης, τότε ισχύουν όλες οι προστασίες των Συμβάσεων. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

38 Ένοπλη σύρραξη μη διεθνούς χαρακτήρα Το κοινό άρθρο 3 και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο ΙΙ εφαρμόζονται συμπληρωματικά σε συρράξεις ανάμεσα σε κυβερνητικό στρατό και αντάρτες, ενώ σε εχθροπραξίες ανάμεσα σε διαφορετικά αντάρτικα κινήματα ή εγκληματικές οργανώσεις στο εσωτερικό της χώρας (Κολομβία) ή ανάμεσα σε φυλές ή αντάρτικα κινήματα μετά την κατάρρευση των κρατικών δομών (Σομαλία) εφαρμόζεται μόνο το κοινό άρθρο 3. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

39 Διεθνής ένοπλη σύρραξη Κοινό Άρθρο 3 σχετικά με τις Μη Διεθνείς Ένοπλες Συγκρούσεις  Το άρθρο αυτό ορίζει ότι οι διατάξεις των Συμβάσεων ενεργοποιούνται όταν οι ένοπλες συγκρούσεις λαμβάνουν μέρος στα όρια ενός κράτους. Η εφαρμογή αυτού του άρθρου στηρίζεται στην ερμηνεία του όρου ένοπλη σύγκρουση.  Για παράδειγμα θα ίσχυε για συγκρούσεις μεταξύ των Κυβερνητικών δυνάμεων και των δυνάμεων μιας ομάδας ανταρτών, ή μεταξύ δύο ομάδων ανταρτών ή για άλλες συγκρούσεις που έχουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του πολέμου, αλλά λαμβάνουν μέρος στα όρια μιας μόνο χώρας.  Μια ομάδα ατόμων που επιτίθενται σε ένα αστυνομικό τμήμα δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ένοπλη σύγκρουση και έτσι δεν υπόκειται στο παρόν άρθρο, αλλά στη δικαιοδοσία και τους νόμους της χώρας τους. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

40 Διεθνής ένοπλη σύρραξη  Οι άλλες Συμβάσεις της Γενεύης δεν έχουν εφαρμογή σε αυτή την περίπτωση, αλλά μόνο οι διατάξεις που περιέχονται στο Άρθρο 3 [, και επιπλέον, η ορολογία που εμπεριέχεται στο Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο ΙΙ. Το σκεπτικό για αυτόν τον περιορισμό είναι για να αποφευχθεί η σύγκρουση με τα δικαιώματα των Κυρίαρχων Κρατών που δεν έχουν υιοθετήσει τις συμβάσεις. Όταν οι διατάξεις του παρόντος άρθρου ισχύουν, τότε:  Άτομα που δε λαμβάνουν μέρος σε εχθροπραξίες, συμπεριλαμβανομένου και στρατιωτικό προσωπικό που έχουν πάψει να είναι ενεργά ως αποτέλεσμα αρρώστιας, τραυματισμού, ή περιορισμού θα πρέπει να τύχουν ανθρώπινης συμπεριφοράς.  Οι τραυματίες και οι άρρωστοι θα πρέπει να περισυλλέγονται και να περιθάλπονται. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

41 Διεθνοποιημένες ένοπλες συρράξεις  Μέσα από την πολυμορφία των σύγχρονων ενόπλων συρράξεων έχει παρατηρηθεί η περίπτωση σύρραξης που ξεκινάει στην εδαφική επικράτεια ενός κράτους και στη συνέχεια «εξάγεται» ή διεθνοποιείται.  Η διεθνοποίηση πραγματοποιείται είτε με την έμμεση συμμετοχή τρίτων κρατών, οι οποίες ελέγχουν αποτελεσματικά ένα από τα Μέρη στην εμφύλια σύρραξη, είτε ενδεχομένως με την άμεση επέμβαση τρίτης χώρας προκειμένου να συνδράμει ένα από τα Μέρη (Νικαράγουα, Σομαλία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Ρουάντα, Αγκόλα, Ζιμπάμπουε και Ουγκάντα στο Κογκό).  Υποστηρίζεται ότι σύμφωνα με το ΔΕΣ (κοινό άρθρο 2) η ένοπλη σύρραξη διεθνοποιείται μόνο εφόσον τρίτο κράτος συνδράμει μη κρατικούς δρώντες, και όχι εάν συνδράμει νόμιμη κυβέρνηση ενός κράτους. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

42 Διεθνοποιημένες ένοπλες συρράξεις  Όταν δεν προκύπτει ότι τρίτα κράτη -που εμπλέκονται σε σύρραξη μη διεθνούς χαρακτήρα- ελέγχουν αποτελεσματικά έναν από τους εμπολέμους, τότε θεωρείται ότι συνυπάρχουν δύο τύποι ενόπλων συρράξεων, όπως π.χ. στο Κόσοβο όπου ενώ διεξάγονταν εχθροπραξίες ανάμεσα στην Ο.Δ. της Γιουγκοσλαβίας και το αποσχιστικό κίνημα UCK (εσωτερική σύρραξη), με την επέμβαση του ΝΑΤΟ, συνυπήρχε στην περιοχή και σύρρα- ξη διεθνούς χαρακτήρα ανάμεσα στην ΟΔΓ και το ΝΑΤΟ. Αντίστοιχη η περίπτωση της σύρραξης στο Αφγανιστάν (Βόρεια Συμμαχία/Ταλιμπάν· ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά./ Ταλιμπάν), ή στη Λιβύη 2011. ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΤΟ ΔΕΣ

 ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ - ΑΜΑΧΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 43

44 ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Η έννοια του μαχητή στις διεθνείς ένοπλες συρράξεις  Ορισμός σχετικά πρόσφατος, περιλαμβάνει κατηγορίες προσώπων που ανήκουν στις Ένοπλες Δυνάμεις και έχουν το δικαίωμα συμμετοχής στις εχθροπραξίες:  τα μέλη των τακτικών και μη ενόπλων δυνάμεων μέρους στη σύρραξη, σε κάθε περίπτωση  τα μέλη ειδικών αστυνομικών δυνάμεων και σωμάτων εθελοντών, εθνοφρουράς συμπαρατασσομένων στις τακτικές δυνάμεις  και μέλη οργανωμένων αντιστασιακών οργανώσεων, ή άλλων παραστρατιωτικών (militia) που εντάσσονται στις ένοπλες δυνάμεις  Πάνδημος συναγερμός (Levee en Masse)

45 ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Η έννοια του μαχητή στις διεθνείς ένοπλες συρράξεις  Οι παραπάνω κατηγορίες συμμορφώνονται προς ακόλουθες τέσσερις προϋποθέσεις (άρθρα 1- 3 Κανονισμών Χάγης 1907, 4 ΣΓ’49 ΙΙΙ, 43 Π ’77 Ι):  Να βρίσκονται υπό υπεύθυνη Διοίκηση.  Να φέρουν διακριτό Έμβλημα αναγνωρίσιμο από απόσταση.  Να φέρουν τα Όπλα τους φανερά και  Να Συμμορφώνονται κατά τις επιχειρήσεις τους προς τους νόμους και τα έθιμα του πολέμου.

Ορισμός 46 Η έννοια του μαχητή στις διεθνείς ένοπλες συρράξεις ΣΚ 20-1, ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε - ΝΟΜΟΙ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 14. Οι στρατιωτικοί κατά τη μάχη οφείλουν:  Να θεωρούν σαν «κανονικούς μαχητές», όσους ανήκουν στις ένοπλες δυνάμεις του εχθρού ή την εθνική πολιτοφυλακή, όπου περιλαμβάνεται μαζί και η οργανωμένη αντίσταση, με τον όρο ότι το προσωπικό αυτό είναι συγκροτημένο σε Μονάδες, έχει ένα ορισμένο αρχηγό, έχει κάποιο διακριτικό σημείο, κρατά όπλα με φανερό τρόπο και σέβεται τους Νόμους και τα έθιμα του πολέμου.  Καθένας, που δεν εκπληρώνει τους παραπάνω όρους, δε θεωρείται «κανονικός μαχητής» και εάν συλληφθεί, δεν έχει την προστασία των Νόμων, που ισχύουν για τους αιχμαλώτους. ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ

Ορισμός 47 Η έννοια του μαχητή στις μη διεθνείς ένοπλες συρράξεις  Σε μία εσωτερικού χαρακτήρα σύγκρουση, υφίσταται αντιπαράθεση μεταξύ κυβερνητικών ενόπλων δυνάμεων με αντίπαλες ένοπλες ομάδες, που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις οργάνωσης και διοίκησης, ή ανάμεσα σε τέτοιες ένοπλες ομάδες.  Ενώ, τυπικά δεν υφίσταται το καθεστώς του μαχητή, εντούτοις τα μέλη των ενόπλων ομάδων - άμαχοι, που έχουν χάσει την ασυλία που τους παρέχει το ΔΕΣ- θα πρέπει να διακρίνονται από τους άμαχους που δεν συμμετέχουν στις εχθροπραξίες και προστατεύονται.  Τα πρόσωπα αυτά καλύπτονται μόνο από τις «θεμελιώδεις εγγυήσεις» του ΔΕΣ που τυγχάνουν εφαρμογής σε αυτές τις περιπτώσεις (κοινό άρθρο 3 ΣΓ΄49 και 4-6 ΠΠ ΙΙ΄ 77). ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 48 ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Εξαιρέσεις στο καθεστώς του μαχητή Κατάσκοποι  Μέλος των ενόπλων δυνάμεων εμπόλεμης δύναμης που περιέρχεται στην εξουσία αντίπαλου Μέρους ενώ ενεργεί κατασκοπία χωρίς να φέρει στολή ή άλλο έμβλημα, δεν θα έχει δικαίωμα αναγνώρισής του ως αιχμαλώτου πολέμου, αλλά δικαιούται δίκαιης δίκης, και τις ελάχιστες εγγυήσεις του άρθρου 75 του ΠΠ Ι.  Η συλλογή πληροφοριών είναι αναγνωρισμένη πρακτική των εχθροπραξιών και νόμιμη. Όμως, επειδή πρέπει να γίνεται διάκριση πάντοτε ανάμεσα σε μαχητές και αμάχους, μόνο όσοι συλλέγουν πληροφορίες με στολή έχουν τα προνόμια του μαχητή, δηλαδή του ΑΧΠ.  Αυτό προκύπτει ήδη από τους Κανονισμούς της Χάγης 1907 (άρθρο 29 παρ. 1), αλλά συμπληρώνεται με το άρθρο 46 του ΠΠ Ι’ 77. Σύμφωνα με αυτό, κατάσκοπος θεωρείται μέλος των ενόπλων δυνάμεων εμπόλεμης δύναμης, που συλλέγει ή αποπειράται να συλλέξει πληροφορίες, εφόσον δεν φέρει τη στολή των ενόπλων δυνάμεων.  Κυβερνοκατασκοπεία, όχι στολή και απομακρυσμένα.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 49 ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Εξαιρέσεις στο καθεστώς του μαχητή Κατάσκοποι  Για να θεωρηθεί κάποιος κατάσκοπος θα πρέπει να δρα στην ευρύτερη περιοχή ή οποία ελέγχεται ή κατέχεται από το αντίπαλο Μέρος (ζώνη επιχειρήσεων)  Κυβερνοκατασκοπεία, όχι στολή και απομακρυσμένα.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 50 ΔΕΣ Ορισμός Μισθοφόροι  Πρόκειται για πρόσωπο που συμμετέχει εθελοντικά με κίνητρο τα χρήματα στις υπηρεσίες ενός κράτους του οποίου δεν είναι υπήκοος και συμμετέχει ενεργά στις εχθροπραξίες.  Το άρθρο 47 Π Ι, δίνει ένα ορισμό περισσότερο λεπτομερή, σύμφωνα με τον οποίο, ο μισθοφόρος είναι αλλοδαπός (μη πολίτης Μέρους στη σύρραξη) που στρατολογείται με σκοπό να μετάσχει σε ένοπλη σύρραξη, προκειμένου να αποκομίσει προσωπικό κέρδος, δηλαδή υλική ανταμοιβή, η οποία υπερβαίνει εκείνη την οποία υπόσχεται ή καταβάλλει το εν λόγω εμπόλεμο μέρος, σε μαχίμους παρόμοιου βαθμού και καθηκόντων.  Το εν λόγω πρόσωπο, πρέπει να λαμβάνει πραγματικά μέρος στις εχθροπραξίες. Δεν θεωρείται έτσι, μισθοφόρος, ένα μέλος των ενόπλων δυνάμεων τρίτης χώρας στη σύρραξη, σε διατεταγμένη αποστολή, διότι ασκεί επίσημα καθήκοντα του κράτους αποστολής. ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Εξαιρέσεις στο καθεστώς του μαχητή

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 51 ΔΕΣ Ορισμός  Ο μισθοφόρος, όταν συλληφθεί, δεν απολαμβάνει του δικαιώματος του μέλους ουδετέρου κράτους (ως υπήκοος τρίτου κράτους σε σύρραξη), αλλά δεν έχει δικαίωμα να θεωρηθεί μαχητής ή αιχμάλωτος πολέμου.  Αντίθετα μπορεί να διωχθεί και να καταδικασθεί και μόνο για την συμμετοχή του στις εχθροπραξίες. Δικαιούται μόνο την ελάχιστη ανθρωπιστική μεταχείριση του άρθρου 75 Π Ι’ 77.  Για να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο της χρήσης μισθοφόρων, έχει υιοθετηθεί το 1989 η Σύμβαση εναντίον της στρατολόγησης, χρήσης, χρηματοδότησης και εκπαίδευσης μισθοφόρων, η οποία επεκτείνει μεν την κρατική ευθύνη, πέραν της στρατολόγησης και στις περιπτώσεις υπόθαλψης και εκπαίδευσης μισθοφόρων.  Η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ μόλις το 2001 έχοντας επικυρωθεί από ελάχιστα κράτη. ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Εξαιρέσεις στο καθεστώς του μαχητή

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 52 ΔΕΣ Ορισμός Ιδιωτικές Εταιρείες Ασφαλείας  Σήμερα το ζήτημα των μισθοφόρων έχει επανέλθει στο προσκήνιο λόγω του φαινομένου των Ιδιωτικών Εταιρειών Ασφαλείας (private security companies), η εμπλοκή των οποίων στις ένοπλες συρράξεις προβληματίζει όσον αφορά τον ρόλο και το νομικό καθεστώς τους, υπό το ΔΕΣ.  Το πρόβλημα πηγάζει από την δυσκολία προσδιορισμού της ιδιότητας των στελεχών (contractors) των εταιρειών καθότι, παρά την αναφορά στα συμβόλαιά τους σε περιορισμένη χρήση βίας (αυτοάμυνα), στην πραγματικότητα φέρουν βαρύ οπλισμό και συχνά συμμετέχουν ενεργά σε πολεμικές επιχειρήσεις.  Εξετάζεται, έτσι, πρώτον, κατά πόσον είναι άμαχοι που δικαιούνται μεταχείριση ως αιχμάλωτοι πολέμου -ως πολιτικό προσωπικό που συνοδεύει τις ένοπλες δυνάμεις- ή εάν είναι μισθοφόροι, οπότε σε περίπτωση αιχμαλωσίας δύνανται να δικαστούν και μόνο για την -παράνομη- συμμετοχή τους στις εχθροπραξίες και να τιμωρηθούν. ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ Εξαιρέσεις στο καθεστώς του μαχητή Εξαιρετικά σημαντική είναι η ευθύνη των κρατών που προσλαμβάνουν τέτοιες εταιρείες και τους αναθέτουν έργο που κανονικά ανήκει στις ένοπλες δυνάμεις.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 53 ΔΕΣ Άμαχος  Άμαχοι είναι όσοι δεν εμπίπτουν στον ορισμό του μαχητή.  Δεν μπορούν να λάβουν μέρος στις εχθροπραξίες και εάν το κάνουν χάνουν την προστασία τους για όσο διάστημα διαρκεί η άμεση συμμετοχή τους, ενώ σε περίπτωση αμφιβολίας για το καθεστώς τους θεωρούνται άμαχοι (άρθρα 4,5 τέταρτης ΣΓ’49).  Οι μαχητές υποχρεούνται να διακρίνονται από τους αμάχους, εκτός εάν «η φύση των εχθροπραξιών» είναι τέτοια ώστε να μην είναι δυνατόν να ανταποκριθούν στην υποχρέωση αυτή (άρθρο 44 Π Ι’77).  Όσον αφορά την έννοια του άμαχου πληθυσμού, προβλέπει ότι περιλαμβάνει όλα τα πρόσωπα που θεωρούνται άμαχοι, ενώ η παρουσία μέσα στον άμαχο πληθυσμό, ορισμένων μαχητών, δεν αποστερεί τον χαρακτηρισμό του άμαχου πληθυσμού ως τέτοιου (άρθρο 50 παρ. 2, 3 Π Ι’77) ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 54 ΔΕΣ Άμαχος  Οι κανόνες που ρυθμίζουν την προστασία τους, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:  Η πρώτη αφορά την προστασία των πολιτών από αυθαίρετες πρακτικές του αντίπαλου και ρυθμίζεται από τη τέταρτη ΣΓ΄49.  Η δεύτερη αφορά την προστασία του άμαχου πληθυσμού από τις επιπτώσεις των εχθροπραξιών και ρυθμίζεται από τους κανόνες που αφορούν την διεξαγωγή των επιχειρήσεων (άρθρα 50 επ Π Ι’77).  Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία, τα προστατευόμενα πρόσωπα είναι τα πρόσωπα εκείνα τα οποία σε οποιαδήποτε στιγμή και με οποιοδήποτε τρόπο βρίσκονται στη διάρκεια σύρραξης ή κατοχής στην εξουσία μέρους στη σύρραξη, ή κατέχουσας δύναμης των οποίων δεν τυγχάνουν πολίτες (άρθρο 4 ΣΓ IV΄49). ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 55 Απώλεια της προστασίας για όσους έχουν άμεση συμμετοχή στις εχθροπραξίες  Δυνάμει του ΔΕΣ οι άμαχοι απολαμβάνουν ασυλίας από επιθέσεις «εκτός εάν και για όσο διάστημα συμμετέχουν ενεργά στις εχθροπραξίες».  Η συνέπεια της απώλειας της ασυλίας των αμάχων είναι ότι μπορούν να δεχθούν επίθεση ή να αποτελέσουν στρατιωτικό στόχο, μόνο για όσο διάστημα συμμετέχουν στις εχθροπραξίες.  Άμαχοι για τους οποίους υπάρχει τέτοια υποψία, μπορούν να συλληφθούν και να κρατηθούν, αρκεί να τηρηθούν οι αρχές ανθρωπιστικής μεταχείρισης και δίκαιης δίκης (ΣΓ άρθρα 79-141).  Αν και υπάρχει συμφωνία ότι δεν έχουν τα προνόμια των μαχητών ούτε και την ασυλία των αμάχων ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ως «μη προνομιούχοι μαχητές», όταν λαμβάνουν άμεσα μέρος σε εχθροπραξίες και συλλαμβάνονται, δικαιούνται μόνο της «ελάχιστης δυνατής προστασίας» του κοινού άρθρου 3 ΣΓ΄49 και 75 ΠΙ’77). ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ – ΑΜΑΧΟΥ

Ορισμός 56 Άμεση συμμετοχή στις εχθροπραξίες Ο Ερμηνευτικός Οδηγός του Ερυθρού Σταυρού ορίζει ότι για να θεωρηθεί ως άμεση συμμετοχή στις εχθροπραξίες μια πράξη θα πρέπει να πληροί σωρευτικά τρία κριτήρια: να είναι πιθανό να επηρεάσει δυσμενώς τις στρατιωτικές επιχειρήσεις ή την στρατιωτική ικανότητα μέρους της σύρραξης ή, εναλλακτικά να επιφέρει θάνατο, τραυματισμό ή βλάβες σε άτομα ή αντικείμενα που προστατεύονται από άμεση επίθεση (όριο βλάβης)· να υπάρχει άμεση αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της πράξης και της βλάβης που αναμένεται να προέλθει είτε από την πράξη αυτή καθαυτή, είτε από συντονισμένη στρατιωτική επιχείρηση της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος (άμεση αιτιώδης συνάφεια)· να είναι σχεδιασμένη να επιφέρει άμεσα βλαπτικά αποτελέσματα προς υποστήριξη ενός Μέρους στη σύρραξη και εναντίον του άλλου (σύνδεσμος με τους εμπόλεμους). ΈΝΝΟΙΕΣ ΜΑΧΗΤΗ - ΑΜΑΧΟΥ

 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 57

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 58 ΔIEΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ  Στο ΔΕΣ τα άτομα που προστατεύονται από τις επιπτώσεις των εχθροπραξιών ονομάζονται «προστατευόμενα πρόσωπα».  Από το περιεχόμενο των διατάξεών του προκύπτει ότι στοχεύουν στην προστασία των θυμάτων των ενόπλων συρράξεων και πιο συγκεκριμένα στην ανθρωπιστική μεταχείρισή τους χωρίς δυσμενή διάκριση βασισμένη στη φυλή, το φύλο, την πίστη, το χρώμα, την τάξη, ή άλλα όμοια κριτήρια.  Τα προστατευόμενα πρόσωπα δεν μπορεί να φονευθούν, να τραυματισθούν ή να χρησιμοποιηθούν σε ιατρικά πειράματα, να υποστούν βασανιστήρια ή άλλη απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση.  Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινες ασπίδες, ενώ οι αιχμάλωτοι και άλλοι κρατούμενοι θα πρέπει να έχουν φαγητό, στέγη, ιατρική και πνευματική φροντίδα.  Όλα τα προστατευόμενα πρόσωπα δικαιούνται δίκαιης δίκης σε περίπτωση παραβίασης του ΔΕΣ ή του εσωτερικού δικαίου των Μερών στη σύρραξη.

59 Ειδική προστασία: παιδιά, γυναίκες, κρατούμενοι, πρόσφυγες, μετακινούμενοι, δημοσιογράφοι (άρθρα 72 επ. Π Ι’77) Παιδιά  Εκτός της γενικής προστασίας που παρέχεται στα παιδιά ως κατηγορία του άμαχου πλη- θυσμού, το ΔΕΣ προβλέπει επιπλέον ότι πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερου σε- βασμού, να προστατεύονται έναντι οποιασδήποτε μορφής ανάρμοστης επίθεσης και τα εμπόλεμα μέρη να τους παρέχουν τη μέριμνα και τη βοήθεια που χρειάζονται ανεξαρτήτως ηλικίας ή άλλου λόγου (άρθρο 77 Π Ι)65.  Επίσης, θα λαμβάνουν όλα τα εφικτά μέτρα ώστε παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει ηλικία 15 ετών να μη στρατολογούνται στις ένοπλες δυνάμεις τους ή εάν έχουν στρατολογηθεί, να μην λαμβάνουν μέρος στις εχθροπραξίες.  Πιο αυστηρή είναι η ρύθμιση του άρθρου 38 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του 1989, ενώ το όριο ηλικίας στρατολόγησης ανέρχεται στο 18ο έτος σύμφωνα με το Προαιρετικό Πρωτόκολλο για την εμπλοκή των παιδιών στις εχθροπραξίες του 2000. Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

60 Γυναίκες  Έχει ενδιαφέρον ότι ενώ οι γυναίκες συμμετέχουν και ως μαχητές σε πολλές περιοχές συρράξεων σήμερα, ή έχουν ένα δυναμικό ρόλο στη διαχείριση προγραμμάτων βοήθειας που τις αφορούν, εντούτοις το ΔΕΣ τις αντιμετωπίζει μόνο ως θύματα, έχοντας δεχθεί πολλές κριτικές για αυτό.  Οι γυναίκες, έτσι, χρήζουν ειδικού σεβασμού και πρέπει να προστατεύονται από το βιασμό, την αναγκαστική πορνεία και οποιαδήποτε άλλη μορφή άσεμνης επίθεσης.  Οι έγκυες γυναίκες και μητέρες με εξαρτώμενα παιδιά, που συλλαμβάνονται, κρατούνται ή φυλακίζονται για λόγους σχετιζόμενους με τη σύρραξη, θα απολαμβάνουν απόλυτης προτεραιότητας ως προς την εξέταση των υποθέσεών τους.  Εξάλλου, ενδεχόμενη επιβολή θανατικής ποινής σε γυναίκα που ανήκει σε αυτήν την κατηγορία θα παραμένει ανεκτέλεστη (άρθρο 76 Π Ι΄77). Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

61 Επανασύνδεση διασκορπισμένων οικογενειών  Τα Μέλη σε ένοπλη σύρραξη οφείλουν να διευκολύνουν με κάθε δυνατό τρόπο την επανασύνδεση οικογενειών που διασκορπίσθηκαν ως αποτέλεσμα ένοπλης σύρραξης. Στο πλαίσιο αυτό θα ενθαρρύνουν το έργο των επιφορτισμένων επί τούτου ανθρωπιστικών οργανώσεων (άρθρο 73 Π Ι), δηλαδή, θα διευκολύνουν έρευνες που διεξάγονται από μέλη διασκορπισμένων οικογενειών, με σκοπό την αποκατάσταση επαφής και ει δυνατόν συνάντησής τους (άρθρο 26 ΣΓ IV).  Επίσης, όλα τα άτομα που βρίσκονται στο έδαφος εμπόλεμου μέρους ή κατεχόμενο από αυτό, θα μπορούν να αποστέλλουν ειδήσεις αυστηρά προσωπικού - οικογενειακού χαρακτήρα σε μέλη της οικογενείας τους οπουδήποτε κι αν βρίσκονται, καθώς και να λαμβάνουν νέα εξ αυτών (άρθρο 25 τέταρτη ΣΓ΄49). Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

62 Πρόσφυγες Οι πρόσφυγες και οι ανιθαγενείς εμπίπτουν καταρχήν στη γενική προστασία που παρέχεται στον άμαχο πληθυσμό. Επιπλέον, βάσει του άρθρου 73 Π Ι, άτομα που πριν την έναρξη εχθροπραξιών χαρακτηρίζονταν ως πρόσφυγες ή απάτριδες, σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες ή την εθνική νομοθεσία του κράτους καταφυγής ή του κράτους διαμονής θεωρούνται προστατευόμενα πρόσωπα σε κάθε περίπτωση και χωρίς καμιά απολύτως διάκριση. Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

63 Μετακινούμενοι πληθυσμοί  Τόσο σε διεθνείς όσο και σε εσωτερικές ένοπλες συρράξεις οι πολίτες δεν θα εξαναγκάζονται να εγκαταλείπουν την περιοχή τους για λόγους που σχετίζονται με τη σύρραξη (άρθρο 49 τέταρτη ΣΓ’49, άρθρο 17 παρ 2 Π ΙΙ).  Στην περίπτωση κατεχομένων εδαφών δεν επιτρέπεται η υποχρεωτική ατομική ή ομαδική μεταφορά προστατευομένων προσώπων εκτός των κατεχομένων εδαφών για οποιοδήποτε λόγο.  Επιπλέον, σε περίπτωση που η κατέχουσα δύναμη προβεί σε εκκένωση ορισμένης περιοχής από τον πληθυσμό για στρατιωτικούς λόγους, η εν λόγω μεταφορά μπορεί να γίνει μόνο στο εσωτερικό του κατεχομένου εδάφους.  Με τη λήξη των εχθροπραξιών ο εκκενωθείς πληθυσμός θα επαναφέρεται στις εστίες του. Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 64 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός Δημοσιογράφοι  Το άρθρο 79 ΠΠ Ι’77 προβλέπει ειδικό καθεστώς προστασίας για τους δημοσιογράφους που βρίσκονται σε επικίνδυνες αποστολές σε περιοχές ένοπλης σύρραξης.  Οι δημοσιογράφοι θεωρούνται άμαχοι και εφόσον δεν αναλαμβάνουν δράση που επηρεάζει την ιδιότητά τους προστατεύονται. Τέτοια δράση θα ήταν π.χ. να χρησιμοποιούν στρατιωτικά μέσα μεταφοράς.  Γι αυτό θα πρέπει να διακρίνονται από τους πολεμικούς ανταποκριτές, οι οποίοι είναι διαπιστευμένοι στις ένοπλες δυνάμεις και έχουν λάβει άδεια των στρατιωτικών δυνάμεων που συνοδεύουν, ενώ σε περίπτωση που συλληφθούν τους αναγνωρίζεται καθεστώς αιχμαλώτων πολέμου (άρθρο 4 παρ 4 τρίτης ΣΓ΄49).  Η ιδιότητα του δημοσιογράφου πιστοποιείται από ταυτότητα την οποία προμηθεύονται από την κυβέρνηση του κράτους του οποίου είναι υπήκοοι ή της έδρας τους. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ Τα προστατευόμενα πρόσωπα στο ΔΕΣ

65 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ Το απαραβίαστο των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών  Οι τραυματίες, ασθενείς και ναυαγοί, ανεξάρτητα εάν έχουν λάβει μέρος στην ένοπλη σύρραξη ή όχι, −είτε ως μέλη των ενόπλων δυνάμεων είτε ως άμαχοι− τυγχάνουν σεβασμού και προστασίας, δηλαδή, ανθρωπιστικής μεταχείρισης και τους παρέχεται, στο μέγιστο δυνατό βαθμό και με τη μικρότερη δυνατή καθυστέρηση, η ιατρική περίθαλψη και προσοχή που απαιτεί η κατάστασή τους. Δεν θα υπόκεινται σε καμία δυσμενή διάκριση, που να βασίζεται σε λόγους άλλους από τους ιατρικούς.  Από τον ορισμό προκύπτει ότι πρόκειται για «πρόσωπα τα οποία λόγω τραύματος, ασθένειας ή άλλης φυσικής ή πνευματικής διαταραχής ή αναπηρίας, χρειάζονται ιατρική βοήθεια ή φροντίδα και τα οποία απέχουν από κάθε εχθρική πράξη ή ενέργεια».  Τραυματίες και ασθενείς δεν θεωρούνται μόνον όσοι τραυματίζονται στο πεδίο της μάχης αλλά οποιοσδήποτε έχει ανάγκη ιατρικής φροντίδας (έγκυες γυναίκες, νεογέννητα, ηλικιωμένοι, κ.λπ.).  Υποχρέωση χωρίς χρονοτριβή αναζήτησης, περισυλλογής, ανταλλαγής και μεταφοράς  Αριθμός Μητρώου, ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, ημερομηνία σύλληψης ή θανάτου, στοιχεία ταυτότητας, ασθένεια και αίτια θανάτου στο γραφείο πληροφοριών του άρθρου 122 ΣΓ ΙΙΙ.

66 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ Το απαραβίαστο των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών  Υποχρέωση χωρίς χρονοτριβή αναζήτησης, περισυλλογής, ανταλλαγής και μεταφοράς  Αριθμός Μητρώου, ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, ημερομηνία σύλληψης ή θανάτου, στοιχεία ταυτότητας, ασθένεια και αίτια θανάτου στο γραφείο πληροφοριών του άρθρου 122 ΣΓ ΙΙΙ.  Δικαίωμα οικογενειών να γνωρίζουν την τύχη των νεκρών ή αγνοούμενων συγγενών τους.  Υποχρεώσεις εμπόλεμων μερών για: Αναζήτηση αγνοούμενων και νεκρών και για την παρεμπόδιση της σκύλευσης των τελευταίων. Τήρηση συγκεκριμένων διαδικασιών και πλήρωση ανάλογων προϋποθέσεων σχετικά με τον ενταφιασμό, την αποτέφρωση και τη ρίψη των νεκρών στη θάλασσα. Τιμητικό ενταφιασμό και για σεβασμό, σήμανση, συντήρηση και προστασία των ταφών. Ανταλλαγή πληροφοριών.

67 ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ Το απαραβίαστο των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών  Ναυαγοί είναι «πρόσωπα που βρίσκονται σε διακινδύνευση στη θάλασσα ή άλλα ύδατα σαν αποτέλεσμα ατυχήματος που συνέβη σε αυτούς ή το σκάφος, ή αεροσκάφος που τα μετέφερε, και τα οποία απέχουν από κάθε εχθρική ενέργεια» (άρθρο 8 β ΠΠ Ι’77).  Ο ορισμός είναι αρκετά διευρυμένος, αλλά το καθεστώς τους προσωρινό, αφού προστατεύονται ως ναυαγοί για όσο διάστημα διαρκεί η επιχείρηση διάσωσής τους έως ότου περάσουν σε κάποια άλλη κατηγορία προστατευμένων προσώπων (τραυματίες, ασθενείς, αιχμάλωτοι ή άμαχοι).  Κατά τη δεύτερη ΣΓ΄49, ναυαγοί μπορούν να είναι τα μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων, των εθελοντών, της αντίστασης, του πολιτικού προσωπικού που συνοδεύει τις Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά και ο πληθυσμός μετά από μαζικό ξεσηκωμό (levée en masse), κάτι που παρουσίαζε στην πράξη πολλά προβλήματα.  Πώς ήταν δυνατόν να ξέρει εκ των προτέρων ο αντίπαλος εάν ο ναυαγός που κινδυνεύει στη θάλασσα, ανήκει σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες ή όχι. Έτσι, με το Πρωτόκολλο Ι διευρύνθηκε η έννοια για να καλύψει κάθε πρόσωπο που βρίσκεται σε κίνδυνο στη θάλασσα ή άλλα ύδατα, αρκεί να απέχει από εχθρικές ενέργειες. Levée en masse, μια γαλλική πολιτική για τη στρατιωτική επιστράτευση. Διατάχθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια των πολέμων της Γαλλικής Επανάστασης (1792–99) το 1793, όταν όλοι οι αρτιμελείς άγαμοι άνδρες ηλικίας μεταξύ 18 και 25 ετών έπρεπε να καταταγούν.

Ορισμός 68 Το περιεχόμενο της υποχρέωσης σεβασμού και προστασίας  Οι προτεραιότητες στη περίθαλψη των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών θα πρέπει να καθορίζονται μόνο με βάση ιατρικά κριτήρια, ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία και τις πολιτικές πεποιθήσεις τους.  Το δικαίωμα των τραυματιών και ασθενών ή ναυαγών να προστατεύονται συνδέεται άμεσα με την υποχρέωση των εμπολέμων Μερών ή της Κατέχουσας δύναμης ή των μερών σε σύρραξη στην περίπτωση εσωτερικής σύρραξης να τους προστατεύουν και να διασφαλίζουν την περίθαλψή τους. Αυτό συνδέεται ακόμη με το δικαίωμα πρόσβασης σε θύματα συρράξεων, και άρα την υποχρέωση των εμπολέμων να δέχονται την ανθρωπιστική συνδρομή τρίτων κρατών, της ΔΕΕΣ ή άλλων ανθρωπιστικών οργανώσεων προς αυτόν τον σκοπό.  Οι υγειονομικές ζώνες προβλέπονται στα άρθρα 23 και 14 των δύο πρώτων ΣΓ΄49: «...μετά την έναρξη της σύρραξης τα Μέρη, μπορούν να δημιουργήσουν στο έδαφός τους και, αν παραστεί η ανάγκη, σε κατεχόμενες περιοχές, ζώνες και περιοχές υγειονομικές κι ασφαλείας... ώστε να προ- στατεύονται μέσα σε αυτές, από τις συνέπειες του πολέμου, οι τραυματίες, ασθενείς, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά κάτω των 15 ετών, οι εγκυμονούσες γυναίκες και οι μητέρες τέκνων κάτω των 7 ετών.…».  ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

69  Για να προστατεύονται, οι υγειονομικές εγκαταστάσεις, μονάδες, μεταφορικά μέσα και το προσωπικό, θα πρέπει να σηματοδοτούνται με το διακριτικό έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού ή της Ερυθράς Ημισελήνου (ή με το Πρωτόκολλο ΙΙΙ 2005 του Ερυθρού Κρυστάλλου).  Το έμβλημα αυτό επιτρέπεται να φέρουν οι υγειονομικές υπηρεσίες των ενόπλων δυνάμεων, καθώς και το μη μάχιμο (πολιτικό) υγειονομικό προσωπικό, και το προσωπικό των Συλλόγων ΕΣ/ΕΗ/ΕΚ.  Αν εξαιρέσουμε την αναγνωριστική χρήση του, η κύρια χρήση του είναι η προστατευτική: προστατεύει όσους το προστατεύουν.  Πρόκειται για την ορατή απεικόνιση της ασυλίας που παρέχεται προκειμένου να σηματοδοτεί στους μαχητές την παρουσία τραυματιών, ασθενών και ιατρικού -υγειονομικού προσωπικού ή μονάδων κινητών ή μονίμων. Ασυλία του προσωπικού και των υγειονομικών μονάδων και μεταφορών και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου/Κρυστάλλου ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

70  Προστασία της ιατρικής υπηρεσίας σημαίνει ακόμη ότι δεν θα τιμωρείται άτομο για την εκτέλεση ιατρικών δραστηριοτήτων συμβατών με την ιατρική δεοντολογία, ανεξάρτητα από το πρόσωπο που ωφελείται απ’ αυτές.  Σε περίπτωση συλλήψεως από τον αντίπαλο, το μόνιμο ιατρικό προσωπικό δεν περιέρχεται σε κατάσταση αιχμαλώτου πολέμου, αλλά μπορεί να κρατηθεί με σκοπό να παρέχει υγειονομική φροντίδα στους τραυματίες και ασθενείς των φίλιων δυνάμεων που έχουν επίσης συλληφθεί. Μετά πρέπει να επαναπατρίζεται άμεσα.  Οι υγειονομικές μονάδες και τα μεταφορικά μέσα θα τυγχάνουν σεβασμού και προστασίας καθ’ οιονδήποτε χρόνο και δεν θα αποτελούν αντικείμενο επίθεσης.  Η προστασία την οποία δικαιούνται δεν θα παύει εκτός εάν διαπράττουν εχθρικές πράξεις που δεν εντάσσονται στην ανθρωπιστική τους λειτουργία. Ακόμη και τότε η προστασία δύναται να παύσει, μόνο μετά την παροχή προειδοποιήσεως. Ασυλία του προσωπικού και των υγειονομικών μονάδων και μεταφορών και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου/Κρυστάλλου ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

Ορισμός 71 Προστατευόμενα μέλη Όλα τα παραπάνω, μολονότι θα έπρεπε να θεωρούνται αυτονότητα, έχουν παραβιαστεί κατάφωρα τα τελευταία χρόνια σε περιοχές όπως τα Παλαιστινιακά Κατεχόμενα Εδάφη (βλ. Έκθεση Goldstone), ο Λίβανος (Έκθεση Επιτροπής Έρευνας για το Λίβανο, 2006), το Αφγανιστάν, το Ιράκ, αλλά και σε συρράξεις μη διεθνούς χαρακτήρα, όπου ασθενοφόρα εμποδίζονται κατά τη μεταφορά τραυματιών, νοσοκομεία που χρηματοδοτούνται από κόμματα που θεωρούνται από κάποιους ότι πρόσκεινται σε τρομοκρατικές οργανώσεις (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Ταλιμπάν, Τίγρεις Ταμίλ κ.ά.) δέχονται επιθέσεις, νοσοκομειακά αεροσκάφη καταρρίπτονται, ενώ δεν επιτυγχάνονται συμφωνίες θέσπισης νοσοκομειακών ζωνών, με αποτέλεσμα η προστασία τραυματιών και ασθενών, μονάδων και μεταφορικών μέσων καθώς και η πρόσβαση ανθρωπιστικών οργανώσεων να συνιστούν πλέον μια από τις σοβαρότερες ανθρωπιστικές προκλήσεις. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ Ασυλία του προσωπικού και των υγειονομικών μονάδων και μεταφορών και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου/Κρυστάλλου

72 Ασυλία του προσωπικού και των υγειονομικών μονάδων και μεταφορών και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου/Κρυστάλλου ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

73 Ασυλία του προσωπικού και των υγειονομικών μονάδων και μεταφορών και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου/Κρυστάλλου ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ

Ορισμός 74 Προστατευόμενα μέλη ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΣΤΟ ΔΕΣ Ασυλία του προσωπικού και των υγειονομικών μονάδων και μεταφορών και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού/Ημισελήνου/Κρυστάλλου ΣΚ 30-1 Β’

 ΑΡΧΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 75

76 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ  Οι βασικές αρχές του ΔΕΣ εφαρμόζονται σε ένοπλες συρράξεις και σε κάθε είδος επιχειρήσεων (χερσαίες, ναυτικές, αεροπορικές). Ορισμένες από αυτές εμπίπτουν στις «γενικές αρχές του διεθνούς δικαίου που αναγνωρίζονται από πολιτισμένα κράτη», όπως για παράδειγμα η αρχή της καλής πίστης, της αναλογικότητας, της αναγκαιότητας και άλλες οι οποίες αντανακλούν εθιμικό δίκαιο.  Άλλες πιο εξειδικευμένες, που μπορούν να θεωρηθούν επιχειρησιακές στο πλαίσιο του ΔΕΣ, είναι οι εθιμικές αρχές της διάκρισης, του ανθρωπισμού και της στρατιωτικής αναγκαιότητας (military necessity), οι οποίες απορρέουν από υφιστάμενους κανόνες του ΔΕΣ.  Κάποιες είναι μεταξύ τους συμπληρωματικές (για παράδειγμα η αρχή της διάκρισης και η αρχή του ανθρωπισμού) και άλλες “ανταγωνιστικές” ή έστω σε αναζήτηση ισορροπίας (π.χ. ανθρωπισμός και αναγκαιότητα).  Είναι σημαντικό, όμως, ότι σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας περί του τι είναι «νόμιμο» κατά τη διεξαγωγή μιας επιχείρησης, οι αρχές αυτές λειτουργούν ως κατευθυντήριες γραμμές για τους στρατιωτικούς διοικητές. Αρχές ΔΕΣ που αφορούν την διεξαγωγή των εχθροπραξιών

77 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Mε το πέρασμα του χρόνου, ορισμένες εθιμικές αρχές που συνέβαλλαν στη διαμόρφωση του ΔΑΔ, έχουν αποκρυσταλλωθεί με το χρόνο, θεωρούνται θεμελιώδους χαρακτήρα και συγκροτούν τη κύρια υποδομή του. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι οι κάτωθι:  Η αρχή της διάκρισης μεταξύ μαχητών και αμάχων (Principle of distinction).  Η αρχή του ανθρωπισμού (Principle of humanity).  Η αρχή της στρατιωτικής αναγκαιότητας (Principle of military necessity).  Η αρχή της αναλογικότητας (Principle of proportionality).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 78 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο στοχεύει τελικά στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ δύο βασικών αρχών: - της αρχής του ανθρωπισμού απαγορεύει την πρόκληση πόνου, τραυμάτων ή καταστροφών που δε συνάδουν με το σκοπό της νίκης του πολέμου - και της αρχής της στρατιωτικής αναγκαιότητας, η οποία επιτρέπει τη χρήση της δύναμης που είναι απαραίτητη για την επίτευξη του στόχου μιας σύγκρουσης, αλλά με περιορισμούς στις απώλειες της ζωής και των πόρων. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 79 BAΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Αρχή της Διάκρισης  Η αρχή αυτή δηλώνει ότι όλα τα πρόσωπα που εμπλέκονται σε μια ένοπλη σύρραξη πρέπει να διαχωρίζονται σε εκείνα που έχουν άμεση συμμετοχή στις εχθροπραξίες, δηλαδή σε μαχητές, και στα πρόσωπα που δεν πρέπει να δέχονται επίθεση ή που δεν έχουν άμεση συμμετοχή σε αυτές- οι άμαχοι.  Η διάκριση αυτή συνθέτει δυο στοιχεία:  οι μαχητές πρέπει να διακρίνονται από τον άμαχο πληθυσμό  οι άμαχοι δεν επιτρέπεται να γίνονται αντικείμενο επίθεσης.  Αν ένα άτομο δεν εμπίπτει στην κατηγορία του μαχητή, τότε εμπίπτει στην κατηγορία του άμαχου, δηλαδή καθίσταται πολίτης.  Σύμφωνα με το άρθρο 5(2) της GCΙΙΙ, σε περίπτωση ύπαρξης αμφιβολίας αν ένα άτομο -ή μία ομάδα ατόμων- είναι μαχητής, το άτομο αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τέτοιο, μέχρι ένα αρμόδιο δικαστήριο να αποφασίσει για το εν λόγω καθεστώς.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 80 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Αρχή της διάκρισης  Η επίθεση εναντίον οποιουδήποτε στόχου δεν επιτρέπεται.  Προκειμένου να διασφαλισθεί η προστασία του άμαχου πληθυσμού και της περιουσίας του, τα μέρη στη σύρραξη υποχρεούνται να διακρίνουν σε όλες τις περιστάσεις, ανάμεσα στους στρατιωτικούς στόχους και την περιουσία των αμάχων και συνακόλουθα να κατευθύνουν τις στρατιωτικές τους επιχειρήσεις μόνο κατά στρατιωτικών στόχων (άρθρο 48 ΠΠ Ι).  Τα άρθρα 4-6 Π ΙΙ΄77 εξειδικεύουν την συγκεκριμένη απαγόρευση και σε εσωτερικές συρράξεις με την αναφορά σε απαγόρευση επιθέσεων κατά μη στρατιωτικών και ειδικά προστατευμένων στόχων, καθώς και επιθέσεων που προκαλούν δυσανάλογες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, την απαγόρευση τρομοκρατικών επιθέσεων και λιμοκτονίας του πληθυσμού, καθώς και την απαγόρευση των αναγκαστικών μετατοπίσεων.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 81 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Απαγόρευση επιθέσεων εναντίον αμάχων  Ως αποτέλεσμα της αρχής της διάκρισης, απαγορεύονται οι επιθέσεις εναντίον αμάχων και όσων δεν λαμβάνουν ενεργά μέρος στις εχθροπραξίες.  Οι υποχρεώσεις αφορούν τόσο τον επιτιθέμενο, όσο και τον αμυνόμενο, συνδέονται με την υποχρέωση διάκρισης μεταξύ αμάχου πληθυσμού και μαχίμων, ενώ σκοπό έχουν τη διασφάλιση του σεβασμού και την προστασία των αμάχων από τις πολεμικές επιχειρήσεις (άρθρο 48 Π Ι).  Το άρθρο 51 Π Ι προσδιορίζει το πεδίο της γενικής προστασίας των αμάχων από τους κινδύνους των στρατιωτικών επιχειρήσεων, απαγορεύοντας αδιάκριτες επιθέσεις εναντίον του άμαχου πληθυσμού, δηλαδή, επιθέσεις που δεν κατευθύνονται εναντίον συγκεκριμένου στρατιωτικού στόχου, ή επιθέσεις με χρήση μέσων ή μεθόδων που από τη φύση τους δεν δύνανται να διακρίνουν, καθώς και επιθέσεις με μέσα ή μεθόδους οι επιπτώσεις των οποίων δεν μπορούν να περιοριστούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ΔΕΣ (άρθρο 51 (4).  Παραδείγματα τέτοιων επιθέσεων είναι βολές πυροβολικού ή εκτόξευση πυραύλων προς τη γενική κατεύθυνση ενός στόχου ή οι βομβαρδισμοί ολόκληρων περιοχών ή πόλεων, αντί της επιλογής συγκεκριμένων στόχων μέσα σε αυτές.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 82 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Από τότε που καθιερώθηκε η αρχή της απαγόρευσης επιθέσεων εναντίον ανοχύρωτων πόλεων και χωριών (άρθρο 25 Κανονισμού Χάγης) και η αρχή ότι επιθέσεις επιτρέπονται μόνο εναντίον στρατιωτικών στόχων, ο ορισμός του στρατιωτικού στόχου έγινε καθοριστικός.  Η ερμηνεία του στρατιωτικού στόχου δεν είναι απλή, ούτε εύκολη, διότι δεν αφορά μόνο στόχους από τη φύση τους στρατιωτικούς (πυρομαχικά, στρατόπεδα, οχυρά), αλλά και  αγαθά που λόγω θέσης (στρατηγικής) ή προορισμού (φορτηγό που μεταφέρει στρατεύματα ή εξοπλισμό) ή χρήσης (σχολείο που χρησιμοποιείται για εκπαίδευση στρατιωτών) συνεισφέρουν στην πολεμική προσπάθεια.  Ο ορισμός προσδιορίζει, όμως, και ένα δεύτερο κριτήριο που πρέπει να καλύπτεται, αφού η καταστροφή, κατάληψη ή εξουδετέρωση του αγαθού θα πρέπει να προσφέρει ένα οριστικό ή συγκεκριμένο στρατιωτικό πλεονέκτημα (άρθρο 52, 2). Σύμφωνα με τον ορισμό του άρθρου 52 ΠΠ Ι Στόχος ο οποίος από τη φύση του, τοποθεσία, σκοπό ή χρήση συμβάλλει αποτελεσματικά στη στρατιωτική δράση και του οποίου η ολική ή μερική καταστροφή, κατάληψη ή εξουδετέρωση, στις περιστάσεις που επικρατούν κατά τον χρόνο, προσφέρει ένα συγκεκριμένο στρατιωτικό πλεονέκτημα

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 83 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Το πρόβλημα ερμηνείας των δύο κριτηρίων είναι πιο ευαίσθητο όσον αφορά στόχους στρατιωτικούς λόγω θέσης, προορισμού ή χρήσης, κυρίως ως προς την ερμηνεία της «συνεισφοράς» τους στην πολεμική προσπάθεια.  Ένα άλλο στοιχείο του ορισμού που περιορίζει τί μπορεί να θεωρηθεί ως στρατιωτικός στόχος είναι η αναφορά «στις περιστάσεις που υφίστανται τη δεδομένη στιγμή», και άρα δεν μπορεί να επικαλεστεί κανείς ότι κάθε στόχος δυνητικά θα μπορούσε να γίνει στρατιωτικός εάν χρησιμοποιηθεί π.χ. μελλοντικά από ένοπλες ομάδες.  Υπάρχουν και στόχοι διπλής χρήσης, που χρησιμοποιούνται και από αμάχους και από τις ένοπλες δυνάμεις, και οι οποίοι προσφέρουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα (γέφυρες, σταθμοί ηλεκτρικής ενέργειας, μεταφορικά μέσα, όπως επιβατικά τραίνα που μεταφέρουν και στρατιώτες)  Και εδώ είναι ζήτημα εκτίμησης του διοικητή που θα πρέπει να λάβει υπόψη του την αρχή της αναλογικότητας και τις προφυλάξεις κατά την επίθεση προκειμένου να περιορίσει τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 84 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Υπάρχουν δε και κάποια αντικείμενα τα οποία απολαμβάνουν αυξημένης προστασίας Σε αυτά τα αντικείμενα περιλαμβάνονται:  πολιτιστικοί στόχοι και χώροι λατρείας που αποτελούν την πολιτιστική ή πνευματική κληρονομιά των λαών (άρθρο 53 Πρωτοκόλλου, 16 Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΙΙ και κανόνες 38-41 Μελέτης ΔΕΣ).  Αστικά αντικείμενα απαραίτητα στην επιβίωση του άμαχου πληθυσμού (άρθρο 54 Πρωτοκόλλου, 14 Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΙΙ, διάταξη 150(c) του Εγχειρίδιου και κανόνας 54 Μελέτης ΔΕΣ). Η ενδεικτική λίστα στο ίδιο άρθρο περιλαμβάνει τρόφιμα, αγροτικές περιοχές για την παραγωγή τροφίμων, εσοδείες, ζώα, εγκαταστάσεις και παροχές πόσιμου νερού και αρδευτικά έργα. Άλλα σχετικά αντικείμενα που θα μπορούσαν να περιληφθούν είναι φάρμακα, ρούχα, κουβέρτες κλπ. (βλ. και άρθρο 59 Σύμβασης ΙV της Γενεύης).  Το φυσικό περιβάλλον (άρθρα 35.3 και 55 Πρωτοκόλλου, διατάξεις 35 και 44(a) Εγχειριδίου και κανόνες 42-45 Μελέτης ΔΕΣ Έτσι απαγορεύεται η χρήση μεθόδων ή μέσων πολέμου που έχουν σκοπό, ή από τα οποία μπορεί κανείς να αναμένει ότι θα προκληθεί «ευρεία, μακροπρόθεσμη και δριμεία βλάβη» στο φυσικό περιβάλλον.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 85 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Τάφοι ή τόποι ταφής ή αποτέφρωσης.  Παιδικά παιχνίδια ή άλλα φορητά αντικείμενα ή άλλα φορητά αντικείμενα ή προιόντα ειδικά σχεδιασμένα για το τάισμα, την υγεία, την υγεινή, την ένδυση ή την εκπαίδευση παιδιών  Σύνεργα ή συσκευές μαγειρίου εκτός από τα ευρισκόμενα σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις  Ζώα ή πτώματα ζώων  Παγίδες και άλλοι μηχανισμοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κατοικημένη ή άλλη περιοχή, όπου υπάρχει συγκέντρωση πολιτών, μόνο εφόσον έχουν τοποθετηθεί πάνω σε στρατιωτικό αντικείμενο ή πλησίον αυτού.  Ναρκοπέδια, ναρκοθετημένες περιοχές, νάρκες, παγίδες κ.α. θα πρέπει να καταγράφονται και με το πέρας των εχθροπραξιών θα πρέπει να εκκαθαρίζονται άμεσα.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 86 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Έργα ή εγκαταστάσεις που περιέχουν επικίνδυνες δυνάμεις (άρθρο 56 Πρωτοκόλλου, 15 Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΙΙ και κανόνας 42 Μελέτης ΔΕΣ).  Σε αυτά περιλαμβάνονται αποκλειστικά φράγματα, αναχώματα και πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενεργείας.  Η απαγόρευση επιθέσεων εκτείνεται στις περιπτώσεις που μια τέτοια επίθεση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές απώλειες στον άμαχο πληθυσμό.  Συγχρόνως απαγορεύεται και η επίθεση σε στρατιωτικούς στόχους πέριξ αυτών των έργων ή εγκαταστάσεων, καθώς σε εγκαταστάσεις που έχουν ανεγερθεί με μόνο σκοπό την υπεράσπιση των προστατευόμενων έργων ή εγκαταστάσεων κατά επιθέσεως.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 87 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Υγειονομικές μονάδες (άρθρο 12.1 Πρωτοκόλλου, 11 Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΙΙ και κανόνας 28 Μελέτης ΔΕΣ).  Σε αντίθεση με τις συνθήκες της Γενεύης, το Πρωτόκολλο συμπεριέλαβε και τις αστικές υγειονομικές μονάδες στο πεδίο προστασίας του.  Στην έννοια των υγειονομικών μονάδων περιλαμβάνονται, σύμφωνα με το άρθρο 8ε του Πρωτοκόλλου, εγκαταστάσεις και άλλες μονάδες με σκοπό την έρευνα, περισυλλογή, μεταφορά, διάγνωση ή θεραπεία των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών, ή για την πρόληψη ασθενειών.  Ο όρος περιλαμβάνει, π.χ., νοσοκομεία και άλλες παρόμοιες μονάδες, κέντρα μεταγγίσεως αίματος, κέντρα και ινστιτούτα προληπτικής ιατρικής, υγειονομικές αποθήκες και τα υγειονομικά και φαρμακευτικά αποθέματα αυτών των μονάδων. Οι ιατρικές μονάδες μπορεί να είναι σταθερές ή κινητές, μόνιμες ή προσωρινές. Επιπλέον και οι μεταφορές υγειονομικού υλικού προστατεύονται.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 88 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Οι αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας απολαμβάνουν προστασίας μέσω των άρθρων 59 της Σύμβασης IV της Γενεύης και 70 του Πρωτοκόλλου (βλ. και διάταξη 150(c) του Εγχειρίδιου καθώς και κανόνες 31-2 της Μελέτης ΔΕΣ).  Αν και δεν υπάρχει απαγόρευση επίθεσης σε καμία από τις δυο διατάξεις, θα μπορούσε τελολογικά να καταλήξουμε σε αυτό το συμπέρασμα λόγω της απαγόρευσης λιμοκτονίας κατά το άρθρο 54.1 του Πρωτοκόλλου και 14 του Προσθέτου Πρωτοκόλλου ΙΙ. Αντίστοιχη διάταξη για τις εγκαταστάσεις που χρησιμοποιεί κατά μέγιστο λόγο το ιερατικό προσωπικό (π.χ. εκκλησίες) δεν υπάρχει στις συνθήκες της Γενεύης ή στο Πρωτόκολλο. Ωστόσο το άρθρο 8.2β (ix) και 8.2ε (iv) του Καταστατικού της Ρώμης απαγορεύει την επίθεση σε κτίρια που είναι αφιερωμένα στην θρησκεία.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 89 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου Εφόσον βέβαια χρησιμοποιούνται για στρατιωτικό σκοπό (π.χ. ως αποθήκη πυρομαχικών), τότε προφανώς η χρήση τους αλλάζει και μετατρέπονται σε στρατιωτικό στόχο. Συνεπώς ένα σχολείο ή ένα ξενοδοχείο που στεγάζει στρατιωτικό προσωπικό μπορεί να αποτελέσει στόχο λόγω της χρήσης τους. Επίσης, μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις που παράγουν αγαθά, όπως όπλα ή ανταλλακτικά, μπορούν να αποτελέσουν στόχο λόγω σκοπού.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 90 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Άλλες όψεις της αρχής της διάκρισης  Ένας πύραυλος που εκτοξεύεται από το μέγιστο βεληνεκές του σε στρατιωτικό στόχο εντός κατοικημένης περιοχής είναι μέσο μάχης πιθανώς ακατάλληλο και απαγορευμένο. Αντίστοιχα δε η τυφλή (λόγω έλλειψης οπτικού πεδίου) στόχευση είναι απαγορευμένη.  Σημειωτέον δε ότι σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει παραβίαση του ΔΑΔ ακόμα και αν δεν υπάρξει ούτε μια ανθρώπινη απώλεια, καθώς οι τελευταίες μπορεί να αποφευχθήκανε καθαρά λόγω τύχης.  Επιπλέον η χρήση όπλου η οποία καταστρέφει μια σειρά κεχωρισμένων στρατιωτικών στόχων εντός κατοικημένης περιοχής με μια επίθεση είναι απαγορευμένη (άρθρο 51.5α Πρωτοκόλλου).  Αν και είναι προφανές το πλεονέκτημα από την διεξαγωγή λιγότερων επιθέσεων (τόσο για την ασφάλεια του επιτιθέμενου όσο και από άποψη κόστους), η αρχή του ανθρωπισμού υπερισχύει λόγω του υπέρμετρου κινδύνου που δημιουργείται για τον άμαχο πληθυσμό και τα μη στρατιωτικά αντικείμενα.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 91 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Ορισμός στρατιωτικού στόχου  Τέλος, το άρθρο 52 παρ 3 ορίζει : «σε περίπτωση αμφιβολίας κατά πόσο ένας στόχος ο οποίος είναι κανονικά αφιερωμένος σε μη στρατιωτικούς σκοπούς, όπως χώρος λατρείας, οικία ή σχολείο, χρησιμοποιείται για να συμβάλει αποτελεσματικά στη στρατιωτική δράση, θεωρείται ότι δεν χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο», και άρα δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο επίθεσης.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 92 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Η αρχή της αναλογικότητας  Η αρχή της αναλογικότητας απαγορεύει επίθεση που μπορεί να προκαλέσει απώλειες ανάμεσα σε πολίτες, δυσανάλογα υπέρμετρες σε σχέση με το άμεσο στρατιωτικό πλεονέκτημα που αναμένεται (άρθρο 51 Π Ι΄77).  Αρχή θεμελιωμένη στο εθιμικό δίκαιο, γνωρίζει σημαντικές δοκιμασίες στην πράξη, ιδιαίτερα αναφορικά με τον προσδιορισμό του τι σημαίνει «δυσανάλογο», «υπέρμετρο» και «παράπλευρη ζημιά», σε σχέση πάντοτε προς τον επιδιωκόμενο στόχο της συγκεκριμένης επίθεσης.  Πρώτη ερμηνευτική δυσκολία της αρχής είναι ότι ο εξωτερικός παρατηρητής δεν γνωρίζει πάντοτε ποιο είναι το πλεονέκτημα που αναμένεται και η δεύτερη ότι τα κράτη επιδιώκουν να ερμηνεύουν πολύ γενικά την αρχή μετρώντας από την μία απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και από την άλλη το γενικό αποτέλεσμα μιας επίθεσης και όχι σε σχέση με κάθε μεμονωμένο στόχο (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 93 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Η αρχή της αναλογικότητας - Προφυλάξεις κατά την επίθεση  Ο γενικός κανόνας που πρέπει να ακολουθείται από τις ένοπλες δυνάμεις είναι ότι όταν πλήττονται στρατιωτικοί στόχοι, οι άμαχοι και οι πολιτικοί στόχοι πρέπει να προστατεύονται κατά το δυνατόν, από τυχαίες ή παράπλευρες απώλειες.  Κατά τον σχεδιασμό, λοιπόν, ή την διεξαγωγή των επιχειρήσεων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τους διοικητές οι ενδεχόμενες επιπτώσεις σε αμάχους και την περιουσία τους, ενώ εάν οι απώλειες περιορίζονται με τη χρήση συγκεκριμένου τύπου όπλων, τότε είτε θα προάγεται η χρήση του είτε θα ακυρώνεται η επίθεση (άρθρα 22 και 23 πρώτης ΣΓ΄49, άρθρα 51 (4), 5β, 57 Π Ι΄77).  Εάν άμαχοι βρίσκονται κοντά ή μέσα σε αντικείμενο που συνιστά στρατιωτικό στόχο, τότε ενεργοποιείται συνδυαστικά η αρχή της αναλογικότητας και των προφυλάξεων κατά την επίθεση. Χαρακτηριστική η περίπτωση αμάχων σε εργοστάσιο πυρομαχικών ή ο οδηγός φορτηγού που μεταφέρει πετρέλαιο για ανεφοδιασμό στρατοπέδου που κινδυνεύουν λόγω της θέσης τους να πληγούν.  Ο διοικητής θα φροντίσει ώστε η επίθεση να γίνει σε χρόνο που θα ελαχιστοποιεί τις απώλειες.  Η υποχρέωση του αμυνόμενου είναι να απομακρύνει τους αμάχους από περιοχές που μπορούν να θεωρηθούν στρατιωτικοί στόχοι (άρθρο 58).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 94 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Η αρχή της αναλογικότητας - Προφυλάξεις κατά την επίθεση  Βέβαια, τα Μέρη στη σύρραξη, συχνά, υποστηρίζουν ότι οι άμαχοι συμβάλλουν εθελοντικά στην στρατιωτική προσπάθεια (βλ. ανθρώπινες ασπίδες στο Κόσοβο σε γέφυρες).  Επειδή, στην πράξη δεν μπορεί να διακρίνει κανείς τις περιπτώσεις, χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ενώ η αμφιβολία ισχύει υπέρ των αμάχων και σε κάθε περίπτωση απαιτείται έγκαιρη και αποτελεσματική προειδοποίηση (άρθρο 57 παρ. 2, 3 Π Ι).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 95 Έγκαιρη και αποτελεσματική προειδοποίηση  Το ΔΕΣ απαιτεί, όσο το επιτρέπουν οι περιστάσεις, οι εμπόλεμοι να προειδοποιούν έγκαιρα και αποτελεσματικά πριν από επιθέσεις που ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις σε αμάχους.  Τι συνιστά αποτελεσματική προειδοποίηση εξαρτάται από τις περιστάσεις και πρέπει κατά την εκτίμηση να λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος και η δυνατότητα των αμάχων να φύγουν από την περιοχή.  Εάν έχουν καταστραφεί δρόμοι και γέφυρες, ή βομβαρδίζονται οχήματα αμάχων παρεμποδίζεται η δυνατότητά τους να διαφύγουν. Αλλά και όσοι άμαχοι μείνουν στην περιοχή, παρά την προειδοποίηση, προστατεύονται από το ΔΕΣ.  Διαφορετικά τα μέρη στη σύρραξη θα χρησιμοποιούσαν τις προειδοποιήσεις για βίαιη εκτόπιση πληθυσμών. Ακόμη και μετά τις προειδοποιήσεις, λοιπόν, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των επιχειρήσεων οι αρχές της διάκρισης και της αναλογικότητας. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 96 Έγκαιρη και αποτελεσματική προειδοποίηση  Σε σχέση με πρακτική που χρησιμοποιήθηκε ευρέως στον πόλεμο του Λιβάνου, στη Γάζα από το Ισραήλ και στη Ν. Οσσετία από τη Γεωργία, με μεταμεσονύκτια τηλεφωνήματα ηχογραφημένων μηνυμάτων -«Φύγετε εντός δύο ωρών διότι θα χτυπήσουμε την πόλη»- χωρίς διασφάλιση διόδου διαφυγής, ή τα μηνύματα μέσω κινητών τηλεφώνων, όχι απλώς δεν θεωρήθηκαν από τις Επιτροπές Έρευνας ως έγκυρη και αποτελεσματική προειδοποίηση, αλλά συζητήθηκε ευρέως ότι μάλλον παραπέμπουν σε τακτικές που έχουν στόχο, όχι να προειδοποιήσουν τους αμάχους για την προστασία τους, αλλά να προκαλέσουν τρόμο, απειλώντας τη ζωή τους, ή θεωρήθηκαν ότι εμπίπτουν στην απαγόρευση τέλεσης τρομοκρατικών πράξεων, που συνιστά έγκλημα πολέμου. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 97 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ  Τα Μέρη στη σύρραξη δεν μπορούν να χρησιμοποιούν οποιοδήποτε μέσο και οποιαδήποτε μέθοδο πολέμου.  Πρόκειται για την αρχή του ανθρωπισμού και την αρχή της επιτακτικής στρατιωτικής αναγκαιότητας, άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, οι οποίες βρίσκονται σε αντίθετη εννοιολογικά κατεύθυνση και αντικατοπτρίζουν την πάλη μεταξύ της αναγκαιότητας προσφυγής στη βία κατά τη διάρκεια του πολέμου από τη μια, και σεβασμού προς τον άνθρωπο από την άλλη.  Βασικό περιεχόμενο της πρώτης αποτελεί η αντίληψη ότι οι εμπόλεμες δυνάμεις θα πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση μεθόδων ή μέσων εχθροπραξιών που προκαλούν στον άνθρωπο «μη αναγκαίο σωματικό πόνο», ενώ η δεύτερη -αντίρροπη της πρώτης- αρχή της αναγκαιότητας, προσδιορίζεται ως η αρχή «η οποία δικαιώνει τα μέτρα εκείνα, που δεν απαγορεύονται από το ΔΕΣ και τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για να εξασφαλιστεί η όσο το δυνατόν ταχύτερη παράδοση του εχθρού». Αρχή του ανθρωπισμού και αναγκαιότητας σε αναζήτηση ισορροπίας

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 98 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ  Οι δύο αυτές θεμελιώδεις αρχές του ΔΕΣ, εξειδικεύονται με μία δέσμη κοινά αποδεκτών θέσεων που καλύπτουν εννοιολογικά το περιεχόμενό τους και συγκεκριμένα:  Πρώτον, υπάρχουν περιορισμοί στην επιλογή μεθόδων και τη χρήση μέσων διεξαγωγής μιας ένοπλης σύγκρουσης,  Δεύτερον, οι περιορισμοί αυτοί θεσπίζονται ρητά στο διεθνές δίκαιο,  Τρίτον, η απώλεια της ανθρώπινης ζωής και γενικότερα η προκαλούμενη από τη σύγκρουση καταστροφή θα πρέπει να συναρτώνται άμεσα με την επίτευξη ενός συγκεκριμένου και σαφώς προσδιορισμένου στρατιωτικού πλεονεκτήματος και  Τέταρτον, οι απώλειες και οι καταστροφές αυτές δεν θα πρέπει να είναι δυσανάλογα μεγαλύτερες από το επιδιωκόμενο στρατιωτικό πλεονέκτημα. Αρχή του ανθρωπισμού και αναγκαιότητας σε αναζήτηση ισορροπίας

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 99 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Αρχή της απαγόρευσης ή του περιορισμού χρήσης όπλων και μεθόδων πολέμου που προκαλούν περιττά τραύματα και μη απαραίτητο πόνο  Πρόκειται για την βασική θέση που πηγάζει από τις προαναφερόμενες αρχές και αποτελεί ειδικότερη έκφανση του ανθρωπισμού, διατυπώθηκε γραπτώς για πρώτη φορά στη Διακήρυξη της Αγίας Πετρούπολης το 1868, έχει δε επαναληφθεί έκτοτε πολλές φορές σε διεθνείς συμβάσεις.  Στο άρθρο 35 Π Ι’77 προβλέπεται ότι:  το δικαίωμα των εμπολέμων μερών να επιλέγουν μεθόδους και μέσα πολέμου δεν είναι απεριόριστο.  απαγορεύεται η χρήση όπλων, βλημάτων, υλικού και μεθόδων πολέμου τέτοιας φύσεως ώστε να προκαλούν περιττά τραύματα και μη αναγκαίο πόνο και  απαγορεύεται η χρήση μεθόδων ή μέσων πολέμου που έχουν σκοπό, ή από τα οποία μπορεί κανείς να αναμένει, να προκαλέσουν ευρεία, μακροπρόθεσμη και δριμεία βλάβη στο φυσικό περιβάλλον.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 100 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Αρχή της απαγόρευσης ή του περιορισμού χρήσης όπλων και μεθόδων πολέμου που προκαλούν περιττά τραύματα και μη απαραίτητο πόνο  Τα μέρη στη σύρραξη θα χρησιμοποιούν, σε κάθε περίσταση, όπλα που μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα σε μαχητές και αμάχους. Όπλα που θεωρήθηκαν ότι δεν διακρίνουν από τη φύση τους και απαγορεύτηκαν είναι π.χ. οι νάρκες κατά προσωπικού, καθώς και οι βόμβες διασποράς.  Οι όροι «υπερβολικό τραύμα» και «μη απαραίτητος» ή «ανώφελος» πόνος, ερμηνεύονται αντικειμενικά, έτσι ώστε να υποδηλώσουν ότι δεν επιτρέπεται χρήση μέσων που προκαλούν πόνο πέρα από αυτόν που είναι απαραίτητος για την επίτευξη του στόχου της επίθεσης, δηλαδή της θέσης εκτός μάχης του αντιπάλου μαχητή.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 101 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Απαγορευμένα όπλα - Πυρομαχικά  Ο κορμός του ΔΕΣ, όπως αντανακλάται στις ΣΓ΄49 και ΠΠ΄77, μολονότι περιλαμβάνει γενικούς περιορισμούς στα μέσα και μεθόδους πολέμου, δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένους τύπους όπλων.  Κι επειδή, οι γενικές αρχές δεν θεωρήθηκε ότι επαρκούν, τα κράτη υιοθέτησαν συμβάσεις που απαγορεύουν ή περιορίζουν τη χρήση ορισμένων όπλων – Πέντε Πρωτόκολλα της Σύμβασης του 1980 για Ορισμένα Συμβατικά Όπλα (CCW) Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons  Tέτοια είναι τα χημικά, βιολογικά, τοξικά, ασφυξιογόνα, βακτηριολογικά ή άλλα όπλα που προκαλούν περιττό πόνο στον άνθρωπο, ακόμη νάρκες αντιαρματικές, αλλά και κατά προσωπικού, καθώς και οι εκρηκτικά βλήματα κατά προσωπικού με βάρος μικρότερο 400 γραμμαρίων, σφαίρες που διογκώνονται ή ανοίγουν στο ανθρώπινο σώμα (dum – dum, πεταλούδα), βόμβες διασποράς – μη ανιχνεύσιμα θραύσματα, όπλα laser που προκαλούν μόνιμη τύφλωση, εμπρηστικά όπλα.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 102 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Απαγορευμένα όπλα - Πυρομαχικά  Ειδικά για τα πυρηνικά όπλα, το ΔΔ στη σχετική Γνωμοδότησή του, περιλαμβάνει ενδιαφέρουσες αναφορές γύρω από τους περιορισμούς στη χρήση τους που απορρέουν από την αρχή του ανθρωπισμού και της διάκρισης, αν και δεν υπάρχει συμβατική απαγόρευση χρήσης τους.  Πυρομαχικά διασποράς ( εγκαιροφλεγή, κρουσιφλεγή και βραδυφλεγή)  Η Ελλάδα δεν έχει προσχωρήσει στη Σύμβαση για τα πυρομαχικά διασποράς, ως εκ τούτου η χρήση αυτών των όπλων από τις ΕΔ δεν απαγορεύεται.  Ζητήματα ασφαλείας και αμυντικές ανάγκες.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 103 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Απαγορευμένες μέθοδοι πολέμου  Από τις πιο σημαντικές απαγορευμένες μεθόδους πολέμου είναι:  Η δήλωση ότι δεν θα επιβιώσει κανείς (no quarter), δηλαδή, ότι οι εμπόλεμοι δεν θα σεβαστούν τραυματίες, ασθενείς, ή αιχμαλώτους.  Η δόλια χρήση προστατευμένων εμβλημάτων, όπως είναι τα εμβλήματα του Ερυθρού Σταυρού, των Ηνωμένων Εθνών κ.λπ. (perfidy).  Η λεηλασία, δηλαδή, η κλοπή και η λαφυραγώγηση μη στρατιωτικών αντικειμένων (άρθρο 54 Π Ι).  Τα αντίποινα εναντίον προστατευομένων προσώπων και αντικειμένων και  Η λιμοκτονία των αμάχων στη διάρκεια πολιορκίας, κατοχής ή αποκλεισμού.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ 104 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Απαγορευμένες μέθοδοι πολέμου  Όσον αφορά ειδικότερα την δόλια χρήση εμβλημάτων ή άλλου προστατευτικού καθεστώτος (π.χ. λευκή σημαία), απαγορεύεται η διάπραξη εχθρικών ενεργειών υπό το μανδύα νομικής προστασίας με στόχο να προδοθεί η εμπιστοσύνη του αντιπάλου ή η καλή πίστη του.  Δόλια είναι εάν μαχητής αποπειράται να προσποιηθεί προστατευόμενο καθεστώς ώστε να εκμεταλλευτεί την αδυναμία του αντιπάλου να επιτεθεί.  Απαγορεύεται, έτσι, ο φόνος, τραυματισμός ή αιχμαλωσία με χρήση δόλιων μέσων (τέταρτη ΣΧ 1907, άρθρα 28, 52, 53 τέταρτης ΣΓ΄49 και άρθρο 33 Π Ι).  Άμεση σχέση με την απαγορευμένη μέθοδο της λιμοκτονίας των αμάχων ή της καταστροφής των εφοδίων που είναι απαραίτητα για την επιβίωσή τους (άρθρα 55, 56 Π Ι’77) έχει ότι η άρνηση και παρεμπόδιση παροχής ανθρωπιστική βοήθειας που οδηγεί σε λιμοκτονία των αμάχων θεωρείται έγκλημα πολέμου.  Από αυτήν την απαγόρευση συνάγεται η σημασία της πρόσβασης σε πληθυσμούς που βρίσκονται σε καθεστώς ανάγκης και της παροχής ανθρωπιστικής συνδρομής.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 105 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Πρόσβαση στον άμαχο πληθυσμό Η πρόσβαση σε όσους έχουν ανάγκη, η διευκόλυνση της δράσης του υγειονομικού προσωπικού, η απρόσκοπτη μεταφορά τραυματιών και ασθενών από και προς υγειονομικές μονάδες, η πρόσβαση σε αιχμαλώτους πολέμου, ή κρατουμένους, η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη διάρκεια εχθροπραξιών ή κατοχής είναι υποχρεώσεις των μερών στη σύρραξη και η προσφορά συνδρομής δεν συνιστά παρέμβαση ή επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ενός κράτους εάν γίνεται με σεβασμό στο ΔΕΣ. Τα Μέρη στη σύρραξη έχουν δικαίωμα να αρνηθούν την πρόσβαση ανθρωπιστικών οργανώσεων, αρκεί να διασφαλίζουν ότι θα βρουν άλλους τρόπους να συμμορφωθούν προς τις υποχρεώσεις τους. Έχουν ακόμη δικαίωμα να θέτουν όρους για την ασφάλεια και την προστασία των τρίτων (κυκλοφορία, κοινοποίηση διαδρομής, να ελέγχουν τα μεταφορικά μέσα κ.ά.) αρκεί να μην παρεμποδίζουν την απρόσκοπτη, έγκαιρη και αποτελεσματική περισυλλογή και περίθαλψη τραυματιών και ασθενών, την παροχή των εφοδίων που είναι απαραίτητα για την επιβίωση των αμάχων κ.λπ. (άρθρο 23 τέταρτης ΣΓ’49).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 106 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Πρόσβαση στον άμαχο πληθυσμό Σύμφωνα με το άρθρο 70 Π Ι, που συμπληρώνει και αναπτύσσει περισσότερο τις ρυθμίσεις που αφορούν την ανθρωπιστική βοήθεια, διασαφηνίζεται ότι απαιτείται η συναίνεση όλων των μερών, αλλά ότι απαγορεύεται η παρεμπόδιση του έργου των ανθρωπιστικών οργανώσεων όταν ο άμαχος πληθυσμός δεν διαθέτει τα απαραίτητα εφόδια για την επιβίωσή του.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 107 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΚΑΤΆ ΣΚ 20-1 ΝΟΜΟΙ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 14. Οι στρατιωτικοί κατά τη μάχη οφείλουν: Να μεταχειρίζονται με ανθρωπισμό, χωρίς διάκριση, όλους όσους τέθηκαν εκτός μάχης. γ. Να περιμαζεύουν, προστατεύουν και φροντίζουν τους τραυματίες και τους αρρώστους, όσο επιτρέπουν οι περιστάσεις. δ. Να σέβονται τα νοσοκομεία και τους τόπους συγκεντρώσεως αρρώστων ή τραυματιών, το προσωπικό, τα κτίρια, τα υλικά και τα μεταφορικά μέσα των υγειονομικών υπηρεσιών. Επίσης να μην καταστρέφουν τα ιστορικά μνημεία, καθώς και τα κτίρια που προορίζονται γη τη θρησκευτική λατρεία, τις τέχνες, τις επιστήμες και την αγαθοεργία, με τον όρο, ότι δεν χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς σκοπούς.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 108 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΚΑΤΆ ΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΆ ΣΚ 20-1 Απαγορεύεται στους στρατιωτικούς κατά τη μάχη: α. Να κακοποιούν, τραυματίζουν ή σκοτώνουν εχθρό που είναι αιχμάλωτος ή που μαζί του έχει γίνει ανακωχή. β. Να σκυλεύουν τους νεκρούς και τους τραυματίες, γ. Να αρνούνται παράδοση του εχθρού άνευ όρων. δ. Να καταστρέφουν και να λεηλατούν χωρίς λόγο ιδιωτικές περιουσίες, ε. Να συλλαμβάνουν ομήρους και να κάνουν αντίποινα ή ομαδικές τιμωρίες. στ. Να καταδικάζουν άτομα, χωρίς δίκη, που γίνεται από δικαστήριο δημιουργημένο κανονικά σύμφωνα με τις νομικές εγγυήσεις που προβλέπονται από τους Νόμους. ζ. Να πυροβολούν ή να κρατούν αιχμάλωτο, κήρυκα του εχθρού που κρατά λευκή σημαία.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 109 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΚΑΤΆ ΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΆ ΣΚ 20-1 η. Να χρησιμοποιούν για εξαπάτηση, τη σημαία του κήρυκα, τα εθνικά εμβλήματα του εχθρού και τα διακριτικά σήματα των διεθνών οργανισμών. θ. Να προσβάλλουν τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα των αρρώστων, τραυματιών, ναυαγών, αιχμαλώτων, καθώς και των πολιτών, με φόνο, ακρωτηριασμούς, ωμότητες ή βασανιστήρια. ι. Να βάλουν εναντίον του πληρώματος και των επιβατών πολιτικών ή στρατιωτικών αεροπλάνων, όταν αυτοί πέφτουν με αλεξίπτωτο από σκάφος που κινδυνεύει, εκτός εάν παίρνουν μέρος σε αεροκίνητη επιχείρηση. ια. Να αναγκάζουν τους υπηκόους της εχθρικής Χώρας να πάρουν μέρος σε επιχειρήσεις εναντίον της Χώρας τους.

 ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΜΠΛΟΚΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 110

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 111 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Κανόνες Εμπλοκής  Οι κανόνες εμπλοκής (ΚΕ) - Rules of Engagement( ROE) δεν συνιστούν κανόνες δικαίου αλλά οδηγίες, οι οποίες καθορίζουν τις προϋποθέσεις, τις συνθήκες τον βαθμό και τον τρόπο χρήσης βίας ή/και περιγράφουν και ρυθμίζουν τη συμπεριοφόρα και τις ενέργειες των φιλίων δυνάμεων, οι οποίες μπορούν να εκληφθούν ως προκλητικές, σε περίοδο ειρήνης, κρίσης ή σύγκρουσης (ΜS 362/02 NATO ROE, 6 Sep 19).  Aποτελούν κατευθυντήριες οδηγίες που εκδίδονται από την αρμόδια αρχή (εθνική η πολυεθνική στην περίπτωση πολυεθνικών επιχειρήσεων) και ορίζουν τις περιστάσεις, τις συνθήκες, τον βαθμό και τον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί ένοπλη βία, καθώς και τις φίλιες ενέργειες που είναι δυνατό να ερμηνευτούν ως προκλητικές από το Αντίπαλο Μέρος.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 112 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΕΣ Κανόνες Εμπλοκής  Απευθύνονται στους Στρατιωτικούς Διοικητές και στις υπ’ αυτών Στρατιωτικές Δυνάμεις (μέχρι και επίπεδο ατόμου) και εξουσιοδοτούν τη χρήση ή μη βίας, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις ή εντός συγκεκριμένων ορίων. Σε κάθε περίπτωση δεν αποτελούν εντολές ή διαταγές ανάθεσης συγκεκριμένων αποστολών ή τακτικών αποστολών στις ΕΔ.  Ο στόχος των ΚΕ συνίσταται αφενός στο να εξυπηρετήσουν την υλοποίηση των αντικειμενικών σκοπών μιας επιχείρησης και αφετέρου να ελέγξουν στο πλαίσιο των γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και των υφιστάμενων νομικών περιορισμών, την εμπλοκή των στρατιωτικών δυνάμεων ώστε : α. να αποφευχθεί η ανεπιθύμητη κλιμάκωση της κατάστασης β. να εξασφαλιστεί η προστασία των φίλιων δυνάμεων και γ. να τηρηθεί η αρχή της αναλογικότητας αναφορικά με το βαθμό και το είδος της εκδηλούμενης αντίδρασης στην εχθρική ενέργεια. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 113 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Κανόνες Εμπλοκής  Σε ειρηνική περίοδο καθώς και σε περίοδο κρίσης στη διάρκεια της οποίας η ένοπλη βία δεν έχει φτάσει στο απαιτούμενο όριο έντασης ώστε να χαρακτηριστεί ένοπλη σύρραξη, οι εγκεκριμένοι ΚΕ συνιστούν την αποκλειστική εξουσιοδότηση για χρήση βίας από εμπλεκόμενο προσωπικό με εξαίρεση την περίπτωσης άσκησης του ατομικού δικαιώματος σε άμυνα.  Αντιθέτως, στην περίπτωση εκδήλωσης ένοπλης σύγκρουσης, διεθνούς χαρακτήρα ή μη, ο ρόλος των ΚΕ έγκειται κατά βάση στην επιβολή περιορισμών ή επιπρόσθετων παραμέτρων υπό τη μορφή διευκρινίσεων στην κατά τα άλλα νόμιμη χρήση βίας σύμφωνα με το ΔΕΣ, προκειμένου να εξασφαλισθεί η συμμόρφωση με αυτό και να να αποτραπεί μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της ένοπλης σύγκρουσης.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 114 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΜΠΛΟΚΗΣ  Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εξασφαλισθεί ότι οι ΚΕ δεν περιορίζουν υπερβολικά τη δυνατότητα του Διοικητή να εκτελέσει επιτυχώς την αποστολή του και να αποκτήσει στρατιωτικό πλεονέκτημα, ούτε δυσχεραίνουν το αυθύπαρκτο δικαίωμα κάθε στρατιωτικού σε άμυνα.  Οι ΚΕ θα πρέπει να είναι διατυπωμένοι με σαφήνεια ώστε να μη δημιουργούνται αμφιβολίες αναφορικά με το επιτρεπτό επίπεδο βίας. Πηγές  Διεθνές Δίκαιο - ΔΕΣ  Εθνικό Δίκαιο  Πολιτικοί παράγοντες (εθνική πολιτική, ΟΗΕ, ΝΑΤΟ,ΕΕ)  Επιχειρησιακές Παράμετροι

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 115 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Κανόνες Εμπλοκής  Οι κανόνες εμπλοκής περιέχουν πλήθος περιπτώσεων και υποπεριπτώσεων που επιλύουν νομικά ζητήματα και εξουσιοδοτούν για ενέργεια τα αντίστοιχα κλιμάκια διοίκησης. Κατά τη διάρκεια των μεγάλων διακλαδικών ή κλαδικών ασκήσεων εξετάζονται σενάρια που σχετίζονται με το ΔΑΔ, αλλά και σε μικρότερα κλιμάκια με την εκτέλεση Τακτικών Ασκήσεών Άνευ Στρατευμάτων (ΤΑΑΣ) ή Τακτικών Ασκήσεων Μετα Στρατευμάτων (ΤΑΜΣ), στις οποίες υλοποιούνται σενάρια χειρισμού αιχμαλώτων, τραυματιών και άμαχου πληθυσμού. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, στα επιτελεία των ενόπλων δυνάμεων, εξετάζοντ αι αντίτοιχα σενάρια υλοποίησης σε διεθνείς ασκήσεις στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών και διμερών συμφωνιών.

 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 116

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 117 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ   Η προστάτιδα δύναμη Προστάτιδα δύναμη, καλείται ένα κράτος που εξουσιοδοτείται από μέρος σε σύρραξη, να διαφυλάττει τα συμφέροντά του και εκείνα των υπηκόων του κατά τη διάρκειά της. Το ΔΕΣ (άρθρα 8, 8, 8, 9 ΣΓ΄49, 5 ΠΠ Ι) προβλέπει με λεπτομέρειες τον τρόπο διορισμού και τη δράση της, η οποία είναι : η παροχή καλών υπηρεσιών στα μέρη της σύρραξης, αλλά και η εκτέλεση οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας αναφέρεται στις ΣΓ, όπως π.χ.  η επίσκεψη σε προστατευόμενα πρόσωπα,  η αναμετάδοση πληροφοριών και αντικειμένων,  η παροχή συνδρομή σε δικαστικές διαδικασίες.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 118 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ  Προβλέπεται ακόμη ότι, εάν αποτύχει ο διορισμός προστάτιδας δύναμης, τότε η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού ΔΕΕΣ, ως ουδέτερη κι ανεξάρτητη οργάνωση, υποκαθιστά τον ρόλο της.  Στην πράξη, ο θεσμός λειτούργησε ελάχιστες φορές, με την Ελβετία να ορίζεται ως Προστάτιδα Δύναμη (Σουέζ 56 - Γκόα 61 - Ινδία/Πακιστάν 1971).  Στις άλλες περιπτώσεις την Προστάτιδα Δύναμη υποκαθιστούσε η ΔΕΕΣ.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 119 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού H ΔΕΕΣ είναι ελβετικός sui generis οργανισμός ιδιωτικού δικαίου με διεθνείς δραστηριότητες και 9000 διεθνείς αντιπροσώπους στο πεδίο της μάχης. Δεν είναι μια τυπική ΜΚΟ, αφού της έχουν ανατεθεί, με ρητή εντολή από τα κράτη μέσω των ΣΓ΄49 ανθρωπιστικές δραστηριότητες. Η ΔΕΕΣ χαρακτηρίζεται ως ο θεματοφύλακας του ΔΕΣ/ΔΑΔ και σχεδόν πάντοτε υποκαθιστά τον ρόλο των Προστάτιδων Δυνάμεων, εποπτεύοντας την εφαρμογή του (άρθρα 10,10,10 και 11). Οι αρχές που διέπουν τη δράση της ΔΕΕΣ είναι ο ανθρωπισμός, ανεξαρτησία, ουδετερότητα, αμεροληψία, εθελοντική υπηρεσία, ενότητα και παγκοσμιότητα. Σημαντικό τμήμα της δράσης της αφιερώνεται στην ανάπτυξη κι εξέλιξη του δικαίου αυτού (βλ. Διπλωματικές Διασκέψεις) ενώ στόχος της είναι η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δράσης και ο σεβασμός του δικαίου.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 120 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ Προς τούτο η διεθνής κοινότητα της έχει αναθέσει έναν «επίσημο» ρόλο στο ΔΕΣ:  της αναγνωρίζεται το σύστημα εποπτείας κι ελέγχου των συνθηκών μεταχείρισης των αιχμαλώτων πολέμου και των κρατουμένων (άρθρα 126 τρίτης και 153 τέταρτης ΣΓ), προβλέπονται οι ανθρωπιστικές δραστηριότητες της ΔΕΕΣ (άρθρα 9, 9, 9,10 και 81 Π Ι΄77),  το δικαίωμα ανάληψης πρωτοβουλίας της ΔΕΕΣ (κοινό άρθρο 3), για ζητήματα που αφορούν τις ανθρωπιστικές πτυχές του ΔΕΣ, οπότε σε συρράξεις μη διεθνούς χαρακτήρα μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες της στα μέρη στη σύρραξη, τα οποία στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων κάνουν δεκτή την προσφορά,  αναγνωρίζεται από τα συμβαλλόμενα Μέρη ως ο θεματοφύλακας του ΔΕΣ/ΔΑΔ (άρθρο 5.2 Καταστατικού ΕΣ).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 121 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ  Οι δραστηριότητες της ΔΕΕΣ σήμερα περιλαμβάνουν:  την επίσκεψη σε αιχμαλώτους πολέμου και κρατουμένους  την επανασύνδεση οικογενειών, την δράση ως ουδέτερος μεσολαβητής ανάμεσα στα εμπλεκόμενα σε μία σύρραξη Μέρη προς επίλυση ζητημάτων ανθρωπιστικού χαρακτήρα  την διασφάλιση ότι οι πολίτες γίνονται σεβαστοί, με την εποπτεία και παρακολούθηση τυχόν παραβιάσεων του ΔΑΔ, με ακριβή στοιχεία που συγκεντρώνονται και διασταυρώνονται  την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, που μπορεί να είναι ιατρικής φύσεως και να αφορά την παροχή ιατρικού προσωπικού ή ιατροφαρμακευτικού υλικού ή να αφορά την προμήθεια τροφίμων, η άλλων ειδών πρώτης ανάγκης για τον άμαχο πληθυσμό.  την διάδοση και διδασκαλία του ΔΑΔ στα Μέρη στη σύρραξη.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 122 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ  Η ΔΕΕΣ, όταν διαπιστώνεται παραβίαση του ΔΑΔ παρουσιάζεται -συνήθως εμπιστευτικά- στις αρμόδιες αρχές και ζητάει την θεραπεία της παραβίασης. Εάν οι παραβιάσεις είναι σημαντικές και επαναλαμβανόμενες διατηρεί το δικαίωμα να λάβει δημόσια θέση.  Ακόμη, ως ουδέτερος μεσολαβητής μπορεί να διαβιβάζει αιτήματα από και προς τα Μέρη στη σύρραξη.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 123 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ Διεθνής Διερευνητική Ανθρωπιστική Επιτροπή  Πρέπει να σημειωθεί ότι αν και οι ΣΓ΄49 προβλέπουν τη δυνατότητα έρευνας και καταγγελίας παραβιάσεων του ΔΕΣ/ΔΑΔ δεν εγκαθιδρύθηκαν σχετικές διαδικασίες/ μηχανισμοί.  Τη σχετική απουσία δράσης εκ μέρους των κρατών-Μερών επιχειρήθηκε να καλύψει το άρθρο 90 Π Ι΄77, που προβλέπει τη δράση μιας Διεθνούς Διερευνητικής Ανθρωπιστικής Επιτροπής.  Η Επιτροπή, μόνιμο όργανο, αποτελείται από 15 μέλη, εκλεγμένους ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες και έχει ως δικαιοδοσία:

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 124 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Οι μηχανισμοί εποπτείας και διασφάλισης του ΔΕΣ Τη διερεύνηση οποιωνδήποτε πραγματικών περιστατικών συνιστούν σοβαρή παραβίαση όπως προσδιορίζεται στις Συμβάσεις της Γενεύης ή στα Πρωτόκολλα και τη διευκόλυνση, μέσω της προσφοράς των καλών της υπηρεσιών, της αποκατάστασης στάσης σεβασμού προς τις Συμβάσεις και το Πρωτόκολλο.  Η υποχρεωτική συναίνεση των μερών για την ενεργοποίησή της, δημιουργεί κωλύματα κάτι που έχει αποδειχθεί δύσκολο να ξεπεραστεί, με αποτέλεσμα να μην έχει αναλάβει καμία υπόθεση μέχρι σήμερα.  Αντίθετα, όπου ενεργοποιήθηκαν τέτοιες διερευνητικές επιτροπές (Fact Finding) αυτό έγινε με απόφαση διεθνών οργάνων (χωρίς την εκφρασμένη συναίνεση των εμπολέμων) είτε του Συμβουλίου Ασφαλείας στο πλαίσιο των εξαναγκαστικών μέτρων του Κεφαλαίου VII του Χάρτη ΗΕ (Γιουγκοσλαβία, Ρουάντα), είτε του Συμβουλίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Λίβανος, Σουδάν, Γάζα, Λιβύη) είτε της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ρωσία /Γεωργία).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 125 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Η αντιμετώπιση παραβιάσεων του ΔΕΣ από τα συμβαλλόμενα μέρη στις ΣΓ΄49 και από την διεθνή κοινότητα  Τα τελευταία χρόνια οι εξελίξεις στο πεδίο εφαρμογής του ΔΕΣ είναι ραγδαίες και επιφυλάσσουν εκπλήξεις, άλλοτε θετικές, όπως είναι ο ισχυρά παρεμβατικός ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας μετά το 1989, ή η θεσμοθέτηση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, άλλοτε αρνητικές, όπως η χρήση βίας από το ΝΑΤΟ στην πρώην Γιουγκοσλαβία (1999) και από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο στο Ιράκ (2003) ή το Ιράν (2006) ή επιχειρήσεις στο πλαίσιο του νέου θεσμού της ευθύνης προστασίας, με πιο πρόσφατη περίπτωση την Λιβύη (2011) με στόχο την προστασία του άμαχου πληθυσμού εκεί., Λιβύη).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 126 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Η αντιμετώπιση παραβιάσεων του ΔΕΣ από τα συμβαλλόμενα μέρη στις ΣΓ΄49 και από την διεθνή κοινότητα  Όλη αυτή την περίοδο αναπτύσσεται μια ανθρωπιστική διπλωματία, που φέρνει στο προσκήνιο, πιο έντονα από ποτέ, την ανάγκη να αποδίδονται πλέον ευθύνες για παραβιάσεις του ΔΕΣ τόσο στα άτομα, όσο και στα κράτη, αλλά και την ευθύνη της διεθνούς κοινότητας να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις με ενεργοποίηση όλων των μέσων που έχει στη διάθεσή της.  Έτσι, στις περιπτώσεις του Ιράκ, της πρώην Γιουγκοσλαβίας, της Σομαλίας, της Ρουάντα, της Σιέρρα Λεόνε, του Σουδάν, του Αφγανιστάν, της Λιβύης κ.λπ. οι παραβιάσεις του ΔΕΣ, θεωρήθηκαν απειλή για τη διεθνή ειρήνη κι ασφάλεια και επιβλήθηκαν, στα μεν υπεύθυνα κράτη κυρώσεις, για δε την τιμωρία των υπευθύνων ατόμων, συστάθηκαν συχνά ειδικά διεθνή δικαστήρια ή παραπέμφθηκαν οι καταστάσεις στο ΔΠΔ (Σουδάν, Λιβύη).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 127 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Η αντιμετώπιση παραβιάσεων του ΔΕΣ από τα συμβαλλόμενα μέρη στις ΣΓ΄49 και από την διεθνή κοινότητα Κοινό άρθρο 1 ΣΓ΄49  Εκτός όμως από την δράση των διεθνών οργανισμών ή μεμονωμένων κρατών, έχει ενδιαφέρον να δούμε τα μέσα που διαθέτει το ίδιο το ΔΕΣ προς τον σκοπό της διασφάλισης των κανόνων του όπως αυτά περιλαμβάνονται στο κοινό άρθρο 1 ΣΓ΄49, που προβλέπει την υποχρέωση όλων των κρατών να σέβονται και να διασφαλίζουν τον σεβασμό του ΔΕΣ.  Σύμφωνα με αυτό, εάν ένα κράτος παραβιάζει τις υποχρεώσεις του, τα άλλα Συμβαλλόμενα Μέρη έχουν καθήκον να επιδιώκουν την επαναφορά του στη δέσμευση που έχει αναλάβει για σεβασμό των Συμβάσεων. Το καινοτόμο στοιχείο του άρθρου 1 είναι ότι η υποχρέωση διασφάλισης του σεβασμού δεν αφορά μόνο τα Μέρη σε μια ένοπλη σύρραξη, αλλά όλα τα κράτη, όπως επιβεβαιώνεται από τη διεθνή πρακτική.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 128 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Η αντιμετώπιση παραβιάσεων του ΔΕΣ από τα συμβαλλόμενα μέρη στις ΣΓ΄49 και από την διεθνή κοινότητα  Τρίτα κράτη έχουν, έτσι, την υποχρέωση να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα, μονομερώς ή συλλογικά, παρεμβαίνοντας υπέρ των θιγόμενων κρατών. Η «θετική» αυτή υποχρέωσή τους δεν επιτάσσει η παρέμβαση να έχει συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Πρόκειται, δηλαδή, για υποχρέωση μέσων και όχι αποτελέσματος.  Η υποχρέωση επεκτείνεται σε όλα τα Μέρη ενόπλων συρράξεων, όπως προκύπτει από πράξεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και Δηλώσεις και Ειδικές Συμφωνίες του κοινού άρθρου 3 που υπογράφουν τα Μέρη σε εσωτερικές συρράξεις, προκειμένου να διευρύνουν την εφαρμογή διατάξεων του ΔΕΣ, ή να δηλώσουν ότι δεσμεύονται να δια- σφαλίζουν το σεβασμό τους.

 ΠΟΙΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ - ΕΥΘΥΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 129

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 130 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΟΙΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ  Το ΔΕΣ υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα κράτη στις ΣΓ΄49 και τα Πρωτόκολλα να καταστέλλουν παραβιάσεις των διατάξεών τους.  Η υποχρέωση αυτή συνίσταται στη δίωξη και τιμωρία των ατομικά υπευθύνων για εγκλήματα πολέμου, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και για την γενοκτονία.  Αυτή η υποχρέωση είναι διττής μορφής: απαιτεί το κράτος να υιοθετήσει ειδική νομοθεσία και να παραπέμψει σε δίκη τους υπεύθυνους, ή  εναλλακτικά να τους εκδώσει να δικαστούν σε άλλο κράτος.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 131 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΟΙΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ  Στην περίπτωση ποινικής καταστολής των παραβιάσεων του ΔΕΣ το ζήτημα της ατομικής ποινικής ευθύνης εγείρεται σε δύο επίπεδα: ένα διεθνές κι ένα εθνικό.  Το πρώτο, παραπέμπει στη λειτουργία των ποινικών δικαιοδοτικών οργάνων, που ιδρύθηκαν στη δεκαετία του 1990 και ειδικότερα στο ΔΠΔ, το πεδίο δικαιοδοσίας του οποίου είναι οικουμενικό.  Σε εθνικό επίπεδο, οι εξελίξεις στο πεδίο της ατομικής ποινικής ευθύνης, σήμερα αφορά τόσο τα κράτη στο έδαφος των οποίων διαπράχθηκε η παραβίαση, ή τα κράτη της ιθαγένειας των θυμάτων ή των φερόμενων ως δραστών, όσο και τρίτα κράτη στο πλαίσιο της άσκησης οικουμενικής δικαιοδοσίας, που αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τρόπους επιβολής του ΔΕΣ.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 132 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ KΡΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Οι συμβάσεις αυτές, ως τμήμα του διεθνούς δικαίου, αποτελούν εσωτερικό δίκαιο και υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νόμου Σύνταγµα της Ελλάδος (ΦΕΚ Α΄ 120/2008), Άρθρο 28, παρ.1 : «Oι γενικά παραδεγµένoι κανόνες τoυ διεθνoύς δικαίoυ, καθώς και oι διεθνείς συµβάσεις, από την επικύρωσή τoυς µε νόµo και τη θέση τoυς σε ισχύ σύµφωνα µε τoυς όρoυς καθεµιάς, απoτελoύν αναπόσπαστo µέρoς τoυ εσωτερικoύ ελληνικoύ δικαίoυ και υπερισχύoυν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόµoυ. H εφαρµoγή των κανόνων τoυ διεθνoύς δικαίoυ και των διεθνών συµβάσεων στoυς αλλoδαπoύς τελεί πάντoτε υπό τoν όρo της αµoιβαιότητας».

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 133 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ KΡΑΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι υποχρέωση που έχουν όλοι εμπλεκόμενοι φορείς για την τήρηση των διατάξεων των συμβάσεων, οι οποίες κατά τα προβλεπόμενα από το Σύνταγμα, έχουν ενταχθεί στην εσωτερική έννομη τάξη.  Αυτό σημαίνει ότι το περιγραφόμενο πλαίσιο προστασίας που παρέχουν οι συμβάσεις της Γενεύης και τα πρωτόκολλα, θα πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα και η οποιαδήποτε απόκλιση από αυτό θα πρέπει να ελέγχεται κατά τα προβλεπόμενα.  Έτσι, το στράτευμα και ειδικότερα οι διοικήσεις, ανεξαρτήτως επιπέδου, είναι υποχρεωμένες να τηρούν όλα τα προαναφερόμενα.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 134 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Η παράγραφος 1α του άρθρου 13 του ΣΚ 20-1 ορίζει ότι κάθε στρατιωτικός θα πρέπει «να συμμορφώνεται με το Σύνταγμα και τους νόμους», ενώ η παράγραφος 1γ επισημαίνει ότι «να αποφεύγει κάθε ενέργεια ή συμπεριφορά, που είναι αντίθετη μετά συμφέροντα ή την τιμή του Έθνους».  Από τα παραπάνω διαπιστώνεται η υποχρέωση που έχει να σέβεται τους κανόνες του ΔΑΔ μιας και έχουν ενταχθεί στην εσωτερική έννομη τάξη καθώς επίσης και να αποφεύγει πράξεις οι οποίες αντίθετες με τα συμφέροντα του έθνους.  Αν και η τελευταία διάταξη δίνει το περιθώριο ευρύτατης ερμηνείας, θα μπορούσε να πει κανείς ότι αναφέρεται στο νομικό πλαίσιο το οποίο εξασφαλίζει τα συμφέροντα της χώρας, μέσα στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και το ΔΑΔ, και στις ηθικές αξίες που χαρακτηρίζουν το ελληνικό έθνος, μέσα στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι αρχές του ανθρωπισμού.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 135 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Η σωστή λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων, πέρα από τα χαρακτηριστικά που τη διακρίνουν όπως η μαχητική ικανότητα, η σωστή εκμετάλλευση των μέσων και η σωστή προπαρασκευή, βασίζονται και σε ένα ακόμα χωρίς το οποίο δε θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά.  Αυτό το χαρακτηριστικό είναι η πειθαρχία, η οποία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της λειτουργίας του στρατεύματος.  Διακρίνεται σε δύο μορφές, την εσωτερική και την εξωτερική.  Η πρώτη χαρακτηρίζει τα άτομα που ενσυνείδητα λειτουργούν με βάση την αποστολή τους και εκτελούν επακριβώς τις διαταγές των προϊσταμένων του.  Η δεύτερη λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας εξασφαλίζοντας, με πειθαρχικά μέσα επιβολής της πειθαρχίας, την εύρυθμη λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 136 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Τα μέλη των Ελληνικών ΕΔ, πλέον των πειθαρχικών κυρώσεων, διώκονται ποινικά στην περίπτωση που τελέσουν, επιχειρήσουν ή συμμετέχουν αξιόποινες πράξεις κατά το ΔΕΣ.  Ζήτημα επίσης προκύπτει στην περίπτωση που η τέλεση αξιόποινων πράξεων γίνεται κατόπιν διαταγής. Ως προς αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι κάθε στρατιωτικός σύμφωνα με άρθρο 53 του ΣΠΚ, οφείλει να υπακούει και να εκτελεί τις διαταγές των ανωτέρων του.  Ειδικά σε περίοδο επιχειρήσεων, η πράξη της ανυπακοής αντιμετωπίζεται ως κακούργημα από το Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα, ενώ σε περίοδο ειρήνης ως πλημμέλημα.  Ως προς τον όρο της ανυπακοής, νοείται ως η άρνηση ή παράλειψη εκτέλεσης προσταγής που έλαβε στρατιωτικός από τον αρχηγό του.  Σε αυτή τη διάταξη έχει προβλεφθεί, σύμφωνα με τη δεύτερη παράγραφο, εάν η διαταγή την οποία έλαβε ο υφιστάμενος είναι «προδήλως παράνομη», τότε η πράξη της ανυπακοής δεν είναι άδικη. (ΣΚΠ άρθρο 53(2) και ΠΚ άρθρο 21). Πρόδηλα παράνομη είναι η κατ’ αρχήν μια διαταγή όταν το περιεχόμενο της συνιστά καταφανώς προσβολή ενός έννομου αγαθού.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 137 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Σε αυτό το σημείο ανακύπτει το ζήτημα σχετικά με το κατά πόσο είναι ικανός κάθε στρατιωτικός να κρίνει αν μια διαταγή είναι παράνομη ή όχι.  Αυτό εξαρτάται πρωτίστως από την εκπαίδευση που έχει ο κάθε στρατιωτικός στα ζητήματα που αφορούν στο ΔΑΔ αλλά και στην κρίση και την ηθική του ίδιου.  Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει ίσως να ληφθεί υπόψη και το περιβάλλον εντός του οποίου ο στρατιωτικός θα κληθεί να κρίνει εάν η διαταγή που έλαβε είναι παράνομη ή όχι.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 138 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ  Συνεπώς, ο στρατιώτης ο οποίος θα διαταχθεί να βασανίσει έναν ΑΧΠ ή να βιαιοπραγήσει εναντίον αμάχων, οφείλει να μην υπακούσει, χωρίς η συγκεκριμένη άρνηση να συνιστά ανυπακοή.  Αντιθέτως, εάν υπακούσει και εκτελέσει, καθίσταται ποινικά υπόλογος και δύναται να κατηγορεί και για έγκλημα πολέμου.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 139 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΟΙΚΗΤΩΝ  «Στρατιωτικός διοικητής» θεωρείται και κάθε πρόσωπο που ασκεί εν τοις πράγμασι εξουσία διοίκησης, ελέγχου και έκδοσης διαταγών. ν. 3948/2011  Οι στρατιωτικοί Διοικητές οφείλουν να διασφαλίζουν ότι το προσωπικό το οποίο βρίσκεται υπό την Διοίκηση τους, τελούν σε επίγνωση των υποχρεώσεων τους σύμφωνα με το ΔΕΣ.  Το καθήκον αυτό πηγάζει από την ανάγκη πρόληψης και καταστολής εκ μέρους των Συμβαλλόμενων Μερών των σχετικών με το ΔΕΣ παραβιάσεων (ΠΠ Ι άρθρο 87). Επίσης υποχρεούνται να μην εκδίδουν διαταγές οι οποίες περιλαμβάνουν την τέλεση οποιασδήποτε σοβαρής παραβίασης του ΔΕΣ (ΣΓ 1, αρ.49, ΣΓ ΙΙ 50, ΣΓ ΙΙΙ 129 και ΣΓ IV 146).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 140 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΟΚΗΤΩΝ  Σύμφωνα δε με το Καταστατικό του Διεθνούς Δικαστηρίου ευθύνεται ποινικά και τιμωρείται για έγκλημα που εμπίπτει στη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, όποιος μεταξύ άλλων, προστάζει, παραγγέλλει ή παρακινεί προς διάπραξη τέτοιου εγκλήματος. το οποίο τελέσθηκε ή έγινε απόπειρά του (ΠΠ Ι, 87(3)].  Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το ΠΠ Ι, οποιοσδήποτε Διοικητής τελεί εν γνώσει ότι οι υφιστάμενοι του ή αλά πρόσωπα υπό τον έλεγχο του πρόκειται να διαπράξουν ή διέπραξαν παραβίαση των ΣΓ Ι-ΙV και του εν λόγω Πρωτοκόλλου οφείλει να εισάγει πειθαρχικά ή ποινικά μέτρα εναντίον των παραβατών (ΠΠΙ άρθρο 87(3).  Αν παραλείψει να το κάνει μολονότι έχει τη δυνατότητα το να το κάνει θεωρείται αυτουργός της εν λόγω πράξης. Επίσης, ποινικά υπόλογος αν δεν το ανέφερε στην αρμόδια αρχή για την έρευνα και δίωξη αρχή αξιόποινη πράξη σύμφωνα με το ΔΕΣ, η οποία τελέσθηκε από υφιστάμενο του

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 141 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΟΚΗΤΩΝ  Σύμφωνα με τον ελληνικό ποινικό κώδικα (άρθρο 15), «αν ο υπαίτιος της παράλειψης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει την επέλευση του αποτελέσματος» για αξιόποινη πράξη, αυτό το αποτέλεσ μα εξισώνεται «όπως η πρόκλησή του με ενέργεια».  Αντίστοιχες διατάξεις, σχετικά με την παράλειψη πρόληψης και καταστολής, αλλά και για την παράλειψη καταγγελίας.

 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 142

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 143 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ  Στις ελληνικές ΕΔ, οι νομικοί σύμβουλοι προέρχονται από τη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων (ΣΣΑΣ), οι οποίοι, κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στη σχολή, ολοκλήρωσαν το πλήρες πρόγραμμα της νομικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στη συνέχεια, μετά την αποφοίτησή τους, εκπαιδεύονται στο Σχολείο Εφαρμογής του σώματος Στρατολογικού - Στρατιωτικών Νομικών Συμβούλων, στο οποίο εξειδικεύονται σε θέματα στρατολογίας αλλά και σε θέματα νομικής υποστήριξης των ελληνικών ΕΔ, συμπεριλαμβανομένου και του ΔΑΔ.  Η πρώτη συνθήκη που καθόρισε ότι κάθε διοικητής θα πρέπει να έχει στη διάθεσή του ένα νομικό σύμβουλο ο οποίος θα είχε τον αντίστοιχο ρόλο αναφορικά με το δίκαιο των ενόπλων συγκρούσεων, ήταν το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο στις Συμβάσεις της Γενεύης άρθρο 82.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 144 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ  Εντούτοις και παρά το γεγονός ότι η ύπαρξη νομικών συμβούλων είναι υποχρεωτική, ανακύπτει μια αμφισβήτηση η οποία προέρχεται από την ύπαρξη των φράσεων «όταν είναι απαραίτητο», «στον απαιτούμενο βαθμό» και «κατάλληλες οδηγίες», των οποίων η ερμηνεία είναι διασταλτική και επιδέχεται διαφορετικών συμπερασμάτων.  Για παράδειγμα, δεν αναφέρονται τα προσόντα και τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να έχει ένας νομικός σύμβουλος στο πεδίο της μάχης, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί σε πραγματικές συνθήκες επιχειρήσεων.  Το ουσιαστικό προσόν σε αυτή την περίπτωση είναι να έχουν επαρκή γνώση τον Συμβάσεων, των Πρωτοκόλλων της Γενεύης και του εθνικού νομοθετικού πλαισίου για να είναι ικανοί να παρέχουν κατάλληλες νομικές συμβουλές στους διοικητές των μονάδων.  Αυτό προϋποθέτει ειδική εκπαίδευση στο συγκεκριμένο πεδίο του δικαίου, συνδυαστικά με τον τρόπο εκτέλεσης των επιχειρήσεων από τις μονάδες των ΕΔ, προκειμένου οι νομικοί σύμβουλοι να είναι ικανοί να αντιληφθούν την αρχή της αναγκαιότητας.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 145 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ  Σε περίοδο ειρήνης ο νομικός σύμβουλος παρέχει νομική υποστήριξη μέσω γνωμοδοτήσεων, ενημερωτικών σημειωμάτων κ.α., σύμφωνα με τη κείμενη νομοθεσία.  Θέματα ερμηνείας Διεθνούς Δικαίου και ΔΕΣ.  Θέματα εφαρμογής ΚΕ.  Διοικητικά θέματα – θέματα προσωπικού.  Νομικά ζητήματα  Παροχή διευκρινίσεων περί Δικαστικών πράξεων.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 146 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ  Σε περίοδο επιχειρήσεων ο νομικός σύμβουλος εντάσσεται στην ομάδα σχεδίασης και σύνταξης της Δγης Επιχειρήσεων.  Στοχοποίηση, εγκεκριμένα όρια, περιορισμοί κ.α.  ΚΕ της επιχείρησης. ΣΚ 30-1 Νομικοί περιορισμοί Μελετώνται κυρίως σε περίπτωση επιχειρήσεων στο πλαίσιο ειρηνευτικών ή άλλων πολυεθνικών αποστολών. Αναφέρονται σε περιορισμούς που πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο ή το Δίκαιο του Πολέμου).

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 147 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ  Σύμφωνα με το διεθνές συμβατικό και εθιμικό δίκαιο, η ευθύνη του Διοικητή είναι αυτοτελής και περιλαμβάνει το σύνολο των εντολών - διαταγών του, αλλά και τις ενέργειες, τις οποίες πραγματοποίησε ή παρέλειψε να πραγματοποιήσει, για να προλάβει έννομες καταστάσεις με βάση τη γνώση που είχε ή όφειλε να έχει κατά το χρόνο λήψης της απόφασης.  Η συνεχής νομική αξιολόγηση και η παροχή νομικών συμβουλών επί των επιχειρησιακών σχεδίων και διαταγών από τον νομικό σύμβουλο στο πλαίσιο του επιχειρησιακού σχεδιασμού, αλλά και της υλοποίησης μιας επιχείρησης αποσκοπεί στον περιορισμό του νομικού κινδύνου του Διοικητή.  Χρέος και ευθύνη του νομικού συμβούλου είναι να παρέχει την κατάλληλη νομική υποστήριξη στον Διοικητή και στο επιτελείο ώστε οι οδηγίες και διαταγές τους να είναι σύμφωνες με τις επιταγές του διεθνούς και εθνικού δικαίου, λαμβάνοντας υπόψη πάντοτε τη στρατιωτική αναγκαιότητα και την εκπλήρωση της αποστολής.

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Ορισμός 148 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΕΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Όπως σημειώνει o Jean De Preux (Jean De Preux, Commentary, ICRC, 1960) «ο ρόλος του νομικού συμβούλου είναι να εκπαιδεύει το προσωπικό σε θέματα ενόπλων συγκρούσεων, εκπαίδευση η οποία μπορεί να περιλαμβάνει την προετοιμασία επιχειρήσεων, την καθιέρωση ειδικών συμβουλευτικών διαδικασιών για νομικά ζητήματα καθώς και για την εξέταση των επιχειρησιακών σχεδίων από νομικής άποψης, η παροχή συμβουλών στο διοικητή για τις νομικές ευθύνες που προκύπτουν κατά τις επιθετικές ή αμυντικέ ς επιχειρήσεις καθώς επίσης και για διάφορα άλλα νομικά προβλήματα που ενδέχεται,να προκύψουν κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. Υποστηρίζει επί σης πως θα πρέπει να τοποθετούνται νομικοί σύμβουλοι σε όλα τα επίπεδα διοίκησης από το υψηλότερο (αρχηγεία Γενικών Επιτελείων) έως και την τελευταία ανεξάρτητη διοίκηση (μεραρχίες, ταξιαρχίες, μονάδες, ανεξάρτητες υπομονάδες, τακτικά συγκροτήματα, κατεχόμενη περιοχή)».

 ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 - ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 149

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΙ  Το έγκλημα πολέμου προκαλεί ατομική ποινική ευθύνη για ενέργειες των μαχητών, όπως σκόπιμη δολοφονία αμάχων ή σκόπιμη δολοφονία αιχμαλώτων πολέμου, βασανιστήρια, σύλληψη ομήρων, άσκοπη καταστροφή αστικής περιουσίας, απάτη με δόλο, σεξουαλική βία εν καιρώ πολέμου, λεηλασίες, στράτευση παιδιών, διάπραξη γενοκτονίας ή εθνοκάθαρσης, μη εκδήλωση οίκτου παρά την παράδοση, και παραβίαση των νομικών διακρίσεων της αναλογικότητας και της στρατιωτικής αναγκαιότητας.  Οι χαρακτηριζόμενοι ως εγκληματίες πολέμου προσάγονται στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, το οποίο και καθίσταται αρμόδιο για την εκδίκασή τους. 150 Εγκλήματα πολέμου

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΙ  Το τι συνιστά έγκλημα πολέμου μπορεί να διαφέρει, ανάλογα με το αν μια ένοπλη σύγκρουση είναι διεθνής ή μη διεθνής.  Από μια πιο ουσιαστική σκοπιά, τα εγκλήματα πολέμου θα μπορούσαν να χωριστούν σε:  (α) εγκλήματα πολέμου κατά προσώπων που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας,  (β) εγκλήματα πολέμου κατά εκείνων που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια και ειρηνευτικές επιχειρήσεις,  (γ) εγκλήματα πολέμου κατά της ιδιοκτησίας και άλλων δικαιωμάτων,  (δ) απαγορευμένες μέθοδοι πολέμου και  (ε) απαγορευμένα πολεμικά μέσα.  Σε αντίθεση με τη γενοκτονία και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου μπορούν να διαπραχθούν κατά μιας ποικιλίας θυμάτων, είτε μαχητών είτε μη, ανάλογα με το είδος του εγκλήματος. 151 Εγκλήματα πολέμου

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΙ Σύμφωνα με το άρθρο 8 του Καταστατικού της Ρώμης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, εγκλήματα πολέμου θεωρούνται τα εξής:  Εκ προθέσεως δολοφονία αθώων ανθρώπων.  Βασανιστήρια ή απάνθρωπη μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένων βιολογικών πειραμάτων.  Πρόκληση εσκεμμένα μεγάλης ταλαιπωρίας ή σοβαρού τραυματισμό στο σώμα ή στην υγεία.  Υποχρέωση αιχμαλώτου πολέμου ή άλλου προστατευόμενου ατόμου να υπηρετήσει στις δυνάμεις εχθρικής εξουσίας.  Χρήση παιδιών κάτω των δεκαέξι ετών σε ένοπλες δυνάμεις ή ομάδες ή χρήση τους για ενεργό συμμετοχή σε εχθροπραξίες.  Σκόπιμη διοχέτευση επίθεσης κατά του άμαχου πληθυσμού ως μη άμεσης συμμετοχής στις εχθροπραξίες. 152 Εγκλήματα πολέμου

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΙ  Εκτεταμένη καταστροφή και ιδιοποίηση περιουσίας, που δεν δικαιολογείται από στρατιωτική ανάγκη και πραγματοποιείται παράνομα και αθέμιτα.  Καταστροφή ή κατάσχεση της περιουσίας ενός αντιπάλου, εκτός εάν απαιτείται από τις ανάγκες της σύγκρουσης.  Χρήση δηλητηρίου ή τοξικών όπλων.  Σκόπιμη επίθεση εναντίον κτιρίου αφιερωμένου στη θρησκεία, στην εκπαίδευση, στην τέχνη, στην επιστήμη ή για φιλανθρωπικούς σκοπούς, στα ιστορικά μνημεία, στα νοσοκομεία, εφόσον δεν χρησιμοποιούνται ως στρατιωτικές υποδομές.  Εσκεμμένη στέρηση από αιχμάλωτο πολέμου ή άλλο προστατευόμενο πρόσωπο του δικαιώματος της δίκαιης δίκης.  Επίθεση ή βομβαρδισμός πόλεων, χωριών, κατοικιών ή κτιρίων που είναι ανυπεράσπιστα και που δεν αποτελούν στρατιωτικές υποδομές. 153 Εγκλήματα πολέμου

ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΙΙ  Παράνομη απέλαση, μεταφορά ή παράνομος περιορισμός.  Λήψη ομήρων.  Σκόπιμη επίθεση με τη γνώση ότι μια τέτοια επίθεση θα είχε ως αποτέλεσμα απώλεια ζωής ή απώλειες αμάχων ή ζημιά σε πολιτικά υποκείμενα ή εκτεταμένη, μακροπρόθεσμη και σοβαρή ζημιά στο φυσικό περιβάλλον. 154 Εγκλήματα πολέμου

ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ  Διεθνής Ερυθρός Σταυρός: https://www.icrc.org/https://www.icrc.org/  Διεθνής Αμνηστία: https://www.amnesty.org/https://www.amnesty.org/  European Civil Protection and Humanitarian Aid Operations: https://civil-protection- humanitarian-aid.ec.europa.eu/what/humanitarian-aid/international-humanitarian-law_el -https://civil-protection- humanitarian-aid.ec.europa.eu/what/humanitarian-aid/international-humanitarian-law_el  Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: www.hrw.orgwww.hrw.org Ταμείο Υπεράσπισης Παιδιών (CDF):. www.childrensdefense.orgwww.childrensdefense.org Κέντρο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα:. www.humanrightsactioncenter.orgwww.humanrightsactioncenter.org Ανθρώπινα Δικαιώματα Χωρίς Σύνορα (HRWF): www.hrwf.netwww.hrwf.net Εθνικός Σύνδεσμος για την Υποστήριξη των Εγχρώμων (NAACP): www.naacp.orgwww.naacp.org Κέντρο Simon Wiesenthal:. www.wiesenthal.comwww.wiesenthal.com 155

 ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΑΠΟΡΙΕΣ 156 «επιτρεπόμενη χρήση βίας είναι εκείνη που απαιτείται για την επίτευξη της νίκης μόνο όταν αποβλέπει σε καθαρά στρατιωτικούς σκοπούς, ενώ δεν είναι επιτρεπόμενη εκείνη επεκτείνεται στον άμαχο πληθυσμό». Hugo Grotius. «De jure ac pacis» (1625),

Επίλαρχος Δημήτριος Νούσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ 1.

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "Επίλαρχος Δημήτριος Νούσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ 1."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

Επίλαρχος Δημήτριος Νούσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ 1.

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "Επίλαρχος Δημήτριος Νούσης ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΣΥΡΡΑΞΕΩΝ 1."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια