Τα Δεδομένα της Μακροοικονομικής

Παρουσίαση με θέμα: "Τα Δεδομένα της Μακροοικονομικής"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Τα Δεδομένα της Μακροοικονομικής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Τα Δεδομένα της Μακροοικονομικής

2 Εθνικοί Λογαριασμοί Εισοδήματος
Οι εθνικοί λογαριασμοί μας προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες, καθώς αποτυπώνουν την οικονομική δραστηριότητα μίας χώρας και αντικατοπτρίζουν τη διάρθρωση της οικονομίας. Οι εθνικοί λογαριασμοί εισοδήματος συνιστούν ένα λογιστικό πλαίσιο, που χρησιμοποιείται για την αποτίμηση της τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας. Όλα τα κράτη τηρούν εθνικούς λογαριασμούς, που αποτελούν την κύρια πηγή συλλογής στατιστικών στοιχείων για τη μακροοικονομική ανάλυση. Οι εθνικοί λογαριασμοί στηρίζονται στην ιδέα ότι ο όγκος της οικονομικής δραστηριότητας, σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο, μπορεί να μετρηθεί.

3 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
Το ευρύτερο μέτρο της οικονομικής δραστηριότητας και το πιο γνωστό οικονομικό μέγεθος, είναι το ΑΕγχ.Π, ή ΑΕΠ. Το ΑΕγχ.Π μπορεί να μετρηθεί βάσει τριών προσεγγίσεων. Η προσέγγιση του προϊόντος ορίζει το Α.Εγχ.Π. ως την αξία των νέων τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Υπάρχουν διάφορα πρακτικά ζητήματα που προκύπτουν κατά τη μέτρηση του ΑΕγχ.Π.

4 Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
Ένας αριθμός που συνοψίζει τη συνολική παραγωγή: την εκροή της οικονομίας Τα χιλιάδες διαφορετικά αγαθά και υπηρεσίες που περιλαμβάνει η εκροή δεν μπορεί να αθροιστούν. Αθροίζεται η χρηματική αξία των τελικών αγαθών και υπηρεσιών Τελικά αγαθά και υπηρεσίες: πωλούνται για τελική χρήση και όχι για παρασκευή άλλων. Συνολική χρηματική αξία-τελικά αγαθά και υπηρεσίες-παράγονται για την αγορά-εντός των ορίων της χώρας από κατοίκους της χώρας-δεδομένη περίοδος

5 Πρακτικά ζητήματα Αγοραία αξία των αγαθών: Τα αγαθά και οι υπηρεσίες μετριούνται με βάση την αξία τους στην αγορά, δηλ. την τιμή στην οποία πωλούνται. Αυτό έχει το πλεονέκτημα ότι επιτρέπει την πρόσθεση διαφορετικών αγαθών, σύμφωνα με την τιμή πώλησής τους. Προσθέτουμε αξίες και όχι ποσότητες. Προβλήματα που παρουσιάζει η προσέγγιση αυτή είναι ότι, δεν περιλαμβάνει μη αγοραία αγαθά, όπως οι καθημερινές δουλειές του σπιτιού, η αξία της ποιότητας του περιβάλλοντος και η εξάντληση των φυσικών πόρων.

6 Πρακτικά ζητήματα δεν περιλαμβάνει την παραοικονομία. Η λύση που έχει βρεθεί είναι οι στατιστικές υπηρεσίες να αναπροσαρμόζουν περιοδικά τις εκτιμήσεις τους για το Αεγχ.Π. δεν περιλαμβάνει υπηρεσίες του κράτους που δεν πωλούνται στις αγορές, όπως η άμυνα, η δημόσια εκπαίδευση, η συντήρηση αυτοκινητόδρομων, κλπ. Η λύση που έχει βρεθεί είναι να αξιολογούνται στο κόστος παραγωγής τους.

7 Πρακτικά ζητήματα Μέτρηση μόνο νέων αγαθών και υπηρεσιών
Ως μέτρο της τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας το ΑΕγχΠ περιλαμβάνει μόνο αγαθά και υπηρεσίες που έχουν παραχθεί την τρέχουσα περίοδο και όχι αγαθά που παράχθηκαν σε προηγούμενες περιόδους. Παράδειγμα, η τιμή της αγοράς που καταβάλλεται για ένα νέο σπίτι πρέπει να συμπεριληφθεί στο ΑΕγχΠ, η τιμή που καταβάλλεται για ένα παλιό σπίτι δεν προσμετράτε, γιατί έχει συμπεριληφθεί στο Αεγχ.Π.

8 Πρακτικά ζητήματα Η αξία ωστόσο του μεσιτικού γραφείου που έχει αναλάβει την πώληση του παλαιού σπιτιού αποτελεί μέρος του ΑΕγχ.Π της τρέχουσας περιόδου. Μέτρηση μόνο τελικών αγαθών και υπηρεσιών Στην προσέγγιση του προϊόντος χρησιμοποιείται η μέθοδος της προστιθέμενης αξίας, δηλαδή δεν υπολογίζονται τα ενδιάμεσα αγαθά και οι υπηρεσίες (αυτά δηλαδή που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων αγαθών στην ίδια περίοδο που έχουν τα ίδια παραχθεί).

9 Πρακτικά ζητήματα Υπολογίζονται μόνο τα τελικά αγαθά και οι υπηρεσίες.
Πρόβλημα υπάρχει με τα κεφαλαιουχικά αγαθά (αγαθά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή άλλων αγαθών). Τα κεφαλαιουχικά αγαθά θεωρούνται τελικά αγαθά, διότι δεν χρησιμοποιούνται μόνο την περίοδο που παράγονται, συνεπώς συμπεριλαμβάνονται στο ΑΕγχΠ της τρέχουσας περιόδου.

10 Πρακτικά ζητήματα Μία ακόμη λεπτή διάκριση μεταξύ τελικών και ενδιάμεσων αγαθών είναι οι επενδύσεις σε αποθέματα. Τα αποθέματα είναι το στοκ των εμπορευμάτων που είναι απούλητα, ημι-έτοιμα προϊόντα σε εξέλιξη, καθώς και οι πρώτες ύλες. Οι επενδύσεις σε αποθέματα θεωρούνται ως τελικό αγαθό και συνεπώς αποτελούν τμήμα του ΑΕγχΠ.

11 Οι 3 προσεγγίσεις της μέτρησης του ΑΕΠ
- Οπτική της δαπάνης C + I + G + X - M - Προσέγγιση της προστιθέμενης αξίας = έσοδα των επιχειρήσεων- κόστος ενδιάμεσων αγαθών - Εισοδηματική προσέγγιση = μισθοί + τόκοι + ενοίκια + κέρδη + αποσβέσεις + έμμεσοι φόροι.

12 Οι 3 προσεγγίσεις της μέτρησης του ΑΕΠ
Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αποσβέσεις (D) και οι έμμεσοι φόροι (Tε) περιλαμβάνονται στην πλευρά της δαπάνης, θα πρέπει να προστεθούν στην πλευρά του εισοδήματος ώστε οι δύο όψεις του ΑΕΠ να είναι ίσες μεταξύ τους. ΑΕΠ = C + I + G + NX = W + R + ΙΝ + P + D + Tε

13 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
Η προσέγγιση δαπάνης για τον υπολογισμό του Α.Εγχ.Π Η προσέγγιση της δαπάνης υπολογίζει το ΑΕγχ.Π ως τη συνολική δαπάνη για τελικά αγαθά και υπηρεσίες, που παράγονται μέσα σε μια χώρα, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο Το ΑΕγχ.Π εκτιμάται βάσει τεσσάρων κύριων κατηγοριών δαπάνης: κατανάλωση (C), επένδυση (I), δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες (G) και καθαρές εξαγωγές (NX). Χρησιμοποιώντας σύμβολα, το Y =ΑΕγχ.Π = C + I + G + NX (1)

14 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
Η εξίσωση (1) αποτελεί μία από τις βασικές σχέσεις της μακροοικονομικής θεωρίας και ονομάζεται ταυτότητα εισοδήματος-δαπάνης, διότι δηλώνει ότι το εισόδημα ισούται με τη συνολική δαπάνη.

15 Γιατί δαπάνη = εισόδημα
Σε κάθε συναλλαγή, η δαπάνη του αγοραστή γίνεται το εισόδημα του πωλητή. Έτσι, το άθροισμα όλων των δαπανών ισούται με το άθροισμα όλων των εισοδημάτων. 14

16 Γιατί προϊόν = δαπάνη Το προϊόν που δεν πωλείται μπαίνει στο απόθεμα, και υπολογίζεται ως «επένδυση σε αποθέματα», είτε η αύξηση αυτή του αποθέματος ήταν σκόπιμη είτε όχι. Στην ουσία, υποθέτουμε ότι οι επιχειρήσεις αγοράζουν το προϊόν τους που δεν πουλήθηκε. 15

17 Η Κυκλική Ροή Εισόδημα (δολάρια) Εργασία Νοικοκυριά Επιχειρήσεις
Αγαθά (άρτος) Δαπάνη (δολάρια) 16

18 Τα συστατικά στοιχεία δαπανών του ΑΕΠ
Κατανάλωση Επένδυση Δημόσιες δαπάνες Καθαρές εξαγωγές 17

19 Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (C) Η Κατανάλωση αντιπροσωπεύει τη δαπάνη των εγχώριων νοικοκυριών για τελικά αγαθά και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων και όσων παράγονται στο εξωτερικό. Η κατανάλωση αποτελεί περίπου τα 2/3 του Α.Εγχ.Π και μπορεί να ταξινομηθεί σε Τρεις κατηγορίες. Τα διαρκή καταναλωτικά αγαθά (όπως, αυτοκίνητα, τηλεοράσεις, έπιπλα, βασικές συσκευές, όχι όμως κατοικίες που ταξινομούνται στις επενδύσεις). Τα μη διαρκή αγαθά (όπως, τρόφιμα, ρούχα, καύσιμα). Τις υπηρεσίες (όπως, εκπαίδευση, ιατρική περίθαλψη, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, μεταφορές).

20 Επένδυση (Ι) Ορισμός 1: δαπάνη για [τον συντελεστή παραγωγής] κεφάλαιο
Ορισμός 2: δαπάνη για αγαθά που αγοράζονται για μελλοντική χρήση Περιλαμβάνει : Πάγιες επιχειρηματικές επενδύσεις Επενδύσεις για εργοστάσια και εξοπλισμό που θα χρησιμοποιήσουν οι επιχειρήσεις για να παράγουν άλλα αγαθά και υπηρεσίες Πάγιες επενδύσεις σε κατοικίες Δαπάνες για μονάδες στέγασης από καταναλωτές και ιδιοκτήτες. Επενδύσεις σε αποθέματα Η αλλαγή στην αξία των αποθεμάτων όλων των επιχειρήσεων 19

21 Επένδυση έναντι Κεφαλαίου
Το κεφάλαιο είναι ένας από τους συντελεστές παραγωγής. Σε κάθε δεδομένη στιγμή, η οικονομία έχει ένα συγκεκριμένο συνολικό απόθεμα κεφαλαίου. Η επένδυση είναι δαπάνη για νέο κεφάλαιο. 20

22 Τι είναι επένδυση; Ο Χ αγοράζει ένα σπίτι του 1970.
Ο Ψ κατασκευάζει για τον εαυτό του ένα καινούργιο σπίτι. Ο Χ αγοράζει μετοχές της εταιρίας ΧΥΖ μέσω του ΧΑΑ. Η εταιρία ΧΥΖ πουλάει μετοχές αξίας €1 εκατ. και χρησιμοποίει τα έσοδα για την κατασκευή εργοστασίου. 21

23 Eπένδυση είναι: Η δαπάνη για αγορά νέων μηχανημάτων, εξοπλισμών και εγκαταστάσεων: κεφαλαιουχικών δηλαδή αγαθών που επιτρέπουν στην επιχείρηση να αυξήσει την παραγωγική της δυνατότητα. Από μακροοικονομική σκοπιά ΔΕΝ είναι επένδυση η τοποθέτηση χρημάτων σε χ/π τίτλους και χρεόγραφα (π.χ. αγορά μετοχών ή μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων) από όποιον και αν γίνεται. Από τη μεμονωμένη σκοπιά ενός νοικοκυριού μπορεί να θεωρείται «επένδυση» μια τέτοια τοποθέτηση αλλά ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ τίποτε άλλο από τοποθέτηση (placement) αποταμιεύσεων.

24 Eπένδυση είναι: Η συζήτηση για τους «επενδυτές» που αλωνίζουν στις χρηματαγορές-κεφαλαιαγορές με στόχο κερδοσκοπικές τοποθετήσεις πρέπει να διαχωριστεί απολύτως από την μακροοικονομική έννοια της επένδυσης. «Θεσμικοί επενδυτές» κατά την καθιερωμένη ορολογία στα χρηματιστηριακά είναι ασφαλιστικοί οργανισμοί και επιχειρήσεις όπως και άλλοι φορείς με αναγνωρισμένο ρόλο στο χ/π σύστημα που καταθέτουν σε τίτλους μέρος των αποθεματικών ή των κεφαλαίων που διαχειρίζονται

25 Αποθέματα έναντι χρονορροών – παραδείγματα
Stock Flow ΑΣΠΚ Απόθεμα Χρονορροή ο πλούτος ενός ατόμου δημόσιο χρέος αποταμίευση ενός ατόμου άτομα με πανεπιστημιακά πτυχία απόφοιτοι πανεπιστημίου έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού 24

26 Δημόσιες δαπάνες (G) Το G περιλαμβάνει όλες τις δημόσιες δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. Το G δεν περιλαμβάνει τις μεταβιβαστικές πληρωμές (π.χ. επιδόματα ανεργίας) επειδή δεν εκφράζουν τις δαπάνες για αγαθά και υπηρεσίες. 25

27 Καθαρές Εξαγωγές (NE) Καθαρές εξαγωγές: η διαφορά των εξαγωγών μείον τις εισαγωγές Εξαγωγές: αγαθά που παράγονται στο εσωτερικό και αγοράζονται στο εξωτερικό από κατοίκους άλλων χωρών Εισαγωγές: αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και αγοράζονται στο εσωτερικό από κατοίκους της χώρας Οι εισαγωγές αφαιρούνται από το Α.Εγχ.Π, καθώς αντιπροσωπεύουν αγαθά που παράγονται στο εξωτερικό και έχουν συμπεριληφθεί στην κατανάλωση, την επένδυση, και τις δημόσιες δαπάνες

28 Η προσέγγιση του εισοδήματος για τον υπολογισμό του Α.Εγχ.Π
Η προσέγγιση του εισοδήματος προσθέτει τα εισοδήματα που προκύπτουν από την παραγωγή. Μία σημαντική συνιστώσα της προσέγγισης του εισοδήματος είναι η έννοια του εθνικού εισοδήματος, Εθνικό εισόδημα = αμοιβές των εργαζομένων εκτός των αυτοαπασχολούμενων, όπως ημερομίσθια, μισθοί, παροχές (ασφαλιστικές εισφορές εργοδοτών). + εισόδημα από ατομική απασχόληση (εισόδημα από εργασία και κεφάλαιο). + εισόδημα φυσικών προσώπων από εκμισθώσεις + επιχειρηματικά κέρδη + καθαρό εισόδημα από τόκους + φόροι επί της παραγωγής και των εισαγωγών (έμμεσοι φόροι, ειδικοί φόροι + τρέχουσες επιχειρηματικές μεταβιβαστικές πληρωμές προς το δημόσιο, το εξωτερικό, τους ιδιώτες + κέρδη δημοσίων επιχειρήσεων

29 ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ Α.Ε.Π. ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΑΠΑΝΗΣ 2015
Τελική καταναλωτική δαπάνη Νοικοκυριών ΜΚΙΕΝ 4.732 Γενικής Κυβέρνησης 35.341 Ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου 17.270 Ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου 20.285 Μεταβολή αποθεμάτων + Αποκτήσεις μείον διαθέσεις τιμαλφών -3.015 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 56.074 Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 55.821 28

30 ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ Α.Ε.Π. 29

31 Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (GNP) έναντι ΑΕΠ (GDP)
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ): το συνολικό εισόδημα που κερδίζεται από τους εγχώριους συντελεστές παραγωγής, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους (GNP – ΑΕΠ) = (πληρωμές συντελεστών από το εξωτερικό) – (πληρωμές συντελεστών στο εξωτερικό) 30

32 Πραγματικό έναντι ονομαστικού ΑΕΠ
Το ΑΕΠ είναι η αξία όλων των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται. Το ονομαστικό ΑΕΠ μετράει αυτές τις αξίες χρησιμοποιώντας τις τρέχουσες τιμές. Το πραγματικό ΑΕΠ μετράει αυτές τις αξίες χρησιμοποιώντας τις τιμές ενός έτους βάσης. 31

33 Πραγματικό ΑΕΠ δεν επηρεάζεται από τον πληθωρισμό
Οι μεταβολές του ονομαστικού ΑΕΠ μπορεί να οφείλεται σε: Μεταβολές των τιμών Μεταβολές στις ποσότητες του προϊόντος που παράγονται Οι μεταβολές του πραγματικού ΑΕΠ μπορούν να οφείλονται μόνο σε μεταβολή των ποσοτήτων, επειδή το πραγματικό ΑΕΠ διαμορφώνεται με σταθερές τιμές έτους βάσης. 32

34 Ονομαστικό και Πραγματικό Α.Ε.Π.
Κάθε χρόνο – αν υποθέσουμε ότι αναφερόμαστε σε ετήσιες μεταβολές- η αλλαγή του ΑΕΠ σε αξία εμπεριέχει δύο ταυτόχρονες αλλαγές: Την αλλαγή της ποσότητας των αγαθών και υπηρεσιών για τα οποία δαπανήθηκαν χρήματα στην αγορά όπως και την αλλαγή των τιμών τους. Οι τιμές μεταβάλλονται – για διάφορους λόγους και με ιδιαίτερο τρόπο για κάθε αγαθό και υπηρεσία. Κάθε φορά λοιπόν που μετράμε το ΑΕΠ συνοψίζεται στο μέγεθος αυτό τόσο η πραγματική μεταβολή που αντιστοιχεί στην αλλαγή των πραγματικών ποσοτήτων αγαθών και υπηρεσιών, όσο και η μεταβολή των τιμών.

35 ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ ΑΕΠ
Πραγματικό και ονομαστικό ΑΕΠ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ ΑΕΠ Τιμές και ποσότητες Έτος Τιμή των ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Ποσότητα Τιμή ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ (εκατομ) 1 700 ευρώ 100.00 1,5 ευρώ 15 2 650 250000 2,5 20 3 600 3,5 25

36 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΕΠ (σε τρέχουσες τιμές)
ΑΕΠ 1 => 700 Χ = 1,5 AEΠ 2 650 2,5 ΑΕΠ 3 600 3,5 +79%

37 πρόβλημα: η αλλαγή των τιμών
Η αγοραστική αξία του χρήματος αλλάζει ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΟ ΑΕΠ όταν δεν έχει διορθωθεί για τις αλλαγές στο μέσο επίπεδο τιμών=> ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΑΕΠ όταν έχει διορθωθεί για τις αλλαγές στο γενικό επίπεδο τιμών: πόσο θα ήταν το ΑΕΠ αν οι τιμές δεν άλλαζαν = ΑΕΠ σε σταθερές τιμές

38 ΑΕΠ σε ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ ΑΕΠ σε ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ +39% => ΑΕΠ 1 AEΠ 2
700 Χ = 1,5 AEΠ 2 ΑΕΠ 3 +39%

39 Δείκτες Τιμών Ένας δείκτης τιμών μετρά το μέσο επίπεδο των τιμών για κάποια συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, σε σχέση με τις τιμές που ίσχυαν σε ένα δεδομένο έτος βάσης Παράδειγμα: Αποπληθωριστής του ΑΕγχ.Π, είναι ένας δείκτης που μετρά το μέσο επίπεδο των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο ΑΕγχ.Π, και ορίζεται από τον τύπο: Α.Εγχ.Π. = 100  ονομαστικό Α.Εγχ.Π. /πραγματικό Α.Εγχ.Π.

40 ΑΕΠ και ΕΥΗΜΕΡΙΑ Το ΑΕΠ αποτελεί μια μερική μόνο εκτίμηση της συνολικής ευημερίας: η παιδική θνησιμότητα, το ποσοστό αλφαβητισμού, το προσδόκιμο ζωής, η κατάσταση υγείας, η ποιότητα του περιβάλλοντος (+ πολλά αγαθά του σύγχρονου πολιτισμού) θα έπρεπε να συνεκτιμηθούν για να προσεγγίσουμε μια μέτρηση της ευημερίας. Σχετικός είναι ο σύνθετος δείκτης ευημερίας που εκτιμάται από τον ΟΗΕ (βλ. σχετικές εργασίες του νομπελίστα Amartya Sen) Αλλά: υψηλή συσχέτιση ύψους πραγματικού ΑΕΠ και επιμέρους δεικτών για το βιοτικό επίπεδο.

41 Επισήμανση: ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ-ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ: έννοιες
Μεγέθυνση: η αύξηση της παραγωγής ως σύνολο, σε συγκεκριμένο κλάδο ή τομέα (χώρα, περιφέρεια, ευρύτερη γεωγραφική περιοχή) Διακύμανση: η συγκυριακή αυξομείωση της παραγωγής, η αστάθεια των ρυθμών μεταβολής. Όταν μια περίοδος αυξητικών μεταβολών ακολουθείται από μια περίοδο πτωτικών μεταβολών μιλάμε για «οικονομικό κύκλο». Ανάπτυξη: μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα που συνδυάζει ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές στην οικονομία και προϋποθέτει, κατά κανόνα, την αύξηση της παραγωγής για διαδοχικές χρονικές περιόδους

42 ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΑΕΠ Το ΑΕΠ παράγεται από τους κατοίκους της χώρας που εργάζονται με βάση τον απασχολούμενο εξοπλισμό και τους άλλους διαθέσιμους πόρους. Πάντα όμως υπάρχουν άνεργοι όπως και διαθέσιμοι πόροι που αργούν ή υποαπασχολούνται. Η οικονομία δεν κινείται πάνω στην καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων αλλά κάτω από αυτήν. Το επίπεδο της παραγωγής που θα ήταν εφικτό σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης του εργατικού δυναμικού και «κανονικής» απασχόλησης των άλλων πόρων αποκαλείται δυνητικό ΑΕΠ. Η αρνητική απόκλιση του ΑΕΠ από το δυνητικό ΑΕΠ (σε ποσοστό) λέγεται παραγωγικό κενό (output gap).

43 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ)
Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), μετρά τις τιμές των καταναλωτικών αγαθών. Η μεταβολή του ΔΤΚ υπολογίζεται ανά μήνα, έτος, κλπ. Ο μηνιαίος δείκτης των τιμών καταναλωτή: ο μέσος όρος του δείκτη ισούται με 100 την περίοδο βάσης τιμών. Βασίζεται σ’ ένα καλάθι αγαθών την περίοδο βάσης δαπάνης.

44 Υπολογισμός πληθωρισμού:
Πληθωρισμός Μία σημαντική μεταβλητή που υπολογίζεται με τους δείκτες τιμών, είναι ο πληθωρισμός. Το ύψος του πληθωρισμού ισούται με την ποσοστιαία αύξηση του δείκτη τιμών ανά περίοδο. Υπολογισμός πληθωρισμού: t+1 = (Pt+1 – Pt)/Pt = Pt+1/Pt Παράδειγμα: Αν ο ΔΤΚ αυξηθεί από τις 100 μονάδες τον ένα χρόνο σε 105 μονάδες τον επόμενο, το ύψος του πληθωρισμού από τον πρώτο στο δεύτερο χρόνο είναι ( )/100= 5/100=0,05*100=5%.

45 Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (CPI) έναντι του Αποπληθωριστή του ΑΕΠ
Ο Αποπληθωριστής μετράει τις τιμές όλων των παραγόμενων προϊόντων, ενώ ο CPI μόνο προϊόντα και υπηρεσίες καταναλωτών (μία αύξηση της τιμής κεφαλαιουχικών αγαθών ή αγαθών που αγοράζει το δημόσιο δεν φαίνονται στον CPI). Αποπληθωριστής περιλαμβάνει μόνο εγχωρίως παραγόμενα αγαθά CPI: σταθερούς συντελεστές στάθμισης / Αποπλ.: μεταβαλόμενους συντελεστές στάθμισης (π.χ. καταστροφή παραγωγής αγροτικών προϊόντων)

46 Δύο μέτρα του πληθωρισμού
ποσοστιαία μεταβολή 16 CPI 14 12 10 αποπληθωριστής ΑΕΠ 8 6 4 2 - 2 1948 1953 1958 1963 1968 1973 1978 1983 1988 1993 1998 Έτη.

47 Ο ΔΤΚ υπερεκτιμά τον πληθωρισμό;
Σφάλμα υποκατάστασης. Εμφάνιση νέων αγαθών. Μεταβολές στην ποιότητα.

48 Κατηγορίες του πληθυσμού
Απασχολούμενοι Εργαζόμενοι σε μισθωτή εργασία. Άνεργοι Δεν απασχολούνται αλλά αναζητούν εργασία. Εργατικό δυναμικό Η ποσότητα της εργασίας που είναι διαθέσιμη για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών. Όλοι οι απασχολούμενοι συν οι άνεργοι. Άτομα που δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό Μη απασχολούμενοι, που δεν αναζητούν εργασία (φοιτητές, νοικοκυρές, συνταξιούχοι, αποθαρρυμένοι εργαζόμενοι, «άεργοι», brain drain).

49 Δύο σημαντικές έννοιες του εργατικού δυναμικού
Ποσοστό ανεργίας Ποσοστό του εργατικού δυναμικού που είναι άνεργο. Ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό Το τμήμα του ενήλικου πληθυσμού που «συμμετέχει» στο εργατικό δυναμικό

50 Τάσεις + συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό (νέες τεχνολογίες, έλεγχος γεννήσεων, κοινωνικό-πολιτικές αλλαγές) - συμμετοχή των ανδρών στο εργατικό δυναμικό (περισσότερα έτη σπουδών, νωρίτερη συνταξιοδότηση, μένουν σπίτι για την ανατροφή των παιδιών)

51 Νόμος του Okun Τα απασχολούμενα άτομα βοηθούν στην παραγωγή του ΑΕΠ, ενώ οι άνεργοι δεν βοηθούν. Θα περιμέναμε λοιπόν μια αρνητική σχέση μεταξύ της ανεργίας και του ΑΕΠ. Αυτή η σχέση είναι ξεκάθαρη στα στατιστικά στοιχεία.

52 Νόμος του Okun Ο Νόμος του Okun δηλώνει ότι μία μείωση της ανεργίας κατά μία ποσοστιαία μονάδα συνδέεται με δύο ποσοστιαίες μονάδες επιπλέον μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ. ποσοστιαία μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ 10 -3 -2 -1 1 2 4 3 8 6 1951 1984 2000 1999 1993 1975 1982 μεταβολή του ποσοστού ανεργίας

53 Σχέση παραγωγής - απασχόλησης
Δεχόμαστε ότι η συνολική απασχόληση συναρτάται στενά με την οικονομική δραστηριότητα (δηλαδή την αύξηση της παραγωγής και συνεπώς με τους ρυθμούς μεγέθυνσης). Η σχέση αυτή επηρεάζεται έντονα από τις τεχνολογικές αλλαγές που υιοθετούνται στην παραγωγή αλλά και από άλλες «διαρθρωτικές» αλλαγές. Έτσι η παραδοχή μιας σταθερής, θετικής σχέσης ανάμεσα στα δυο μεγέθη (παραγωγή-απασχόληση) στηρίζεται στην υπόθεση ότι βραχυπρόθεσμα τίποτε άλλο δεν αλλάζει: μόνο αν θεωρήσουμε την τεχνολογία σταθερή μπορούμε να δεχτούμε ότι αρκεί η αύξηση της παραγωγής για να εξαλειφθεί η ανεργία!