Αρχές κοινωνικής ψυχολογίας και Κοινωνιογνωστικές θεωρίες

Παρουσίαση με θέμα: "Αρχές κοινωνικής ψυχολογίας και Κοινωνιογνωστικές θεωρίες"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αρχές κοινωνικής ψυχολογίας και Κοινωνιογνωστικές θεωρίες
ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Θέμα 2 Αρχές κοινωνικής ψυχολογίας και Κοινωνιογνωστικές θεωρίες

2 I. Αρχές κοινωνικής ψυχολογίας
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ I. Αρχές κοινωνικής ψυχολογίας II. Κοινωνική γνώση ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

3 Έννοιες κοινωνικής ψυχολογίας
Εαυτός ή Εμένα (The self or own self) Ένας όρος που αποσαφηνίζει το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν νοητικές αναπαραστάσεις του εαυτού τους. Tο φαινόμενο αυτό ορίζει την ταυτότητα του ατόμου. Ο εαυτός δημιουργείται ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον. Η διαδικασία ξεκινάει με την παρατήρηση και την περιγραφή του σώματος και τις εκδηλώσεις της συμπεριφοράς των άλλων. Από την εξωτερική παρατήρηση των άλλων, το άτομο μαθαίνει πώς να βλέπει τον εαυτό του και να περιγράφει το δικό του σώμα του και τη συμπεριφορά του. Με τον καιρό, το άτομο κάνει πιο σύνθετη παρατήρηση των συμπεριφορών του σύμφωνα με τα υποδείγματα που αντιλαμβάνεται ως άτομο, τα συνακόλουθα πρότυπα και τις συνέπειες που απορρέουν από τις παρατηρήσεις του. Όταν στην αυτο-παρατήρηση των συμπεριφορών του ατόμου αρχίζουν να συμπεριλαμβάνονται ενδιαφέροντα και κίνητρα, τότε θεωρούμε ότι αναπτύσσεται η αντίληψη του εαυτού (self-concept). Παράδειγμα: Στην αρχή το κοριτσάκι μιλάει για τον εαυτό του και κάνει μια συνομιλία σε τρίτο πρόσωπο από την περιγραφή των άλλων για τη δράση του Αργότερα, το κορίτσι αντικαθιστά την αναφορά τρίτου προσώπου με το πρώτο πρόσωπο και αρχίζει να περιγράφει τη δική της συμπεριφορά «Η Άννα ολοκλήρωσε την εργασία της και τακτοποίησε το δωμάτιο της» «Ο μπαμπάς μου με πήγε στο σχολείο» «Τελειώσα την εργασία μου και τακτοποίησα το δωμάτιό μου».        «Πήγα στο σχολείο» ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

4 Βουλητικός Γνωστικός Συναισθηματικός/ Αξιολογικός Η έννοια του εαυτού
Στοιχεία Βουλητικός Γνωστικός Συναισθηματικός/ Αξιολογικός Αποτελεσματικότητα Αυτο-εκτίμηση Αυτο-αντίληψη ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

5 Έννοιες κοινωνικής ψυχολογίας
Η έννοια του εαυτού Αναφέρεται σε διανοητικές αναπαραστάσεις λίγο πολύ σταθερές τις οποίες σχηματίζει το άτομο για τον εαυτό του (από την άποψη των φυσικών, προσωπικών, κοινωνικών χαρακτηριστικών κ.λπ.) και οι οποίες βασίζονται στις εμπειρίες αλληλεπίδρασης με άλλους, αλλά και στην παρατήρηση και την αυτο-αντίληψη του ατόμου. Η έννοια του εαυτού είναι ένα σύνολο γνώσεων που προκύπτει από τις εμπειρίες του ατόμου, και η οποία επηρεάζεται από τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός δημιουργεί μια σειρά από πεποίθησεις για τον εαυτό μας που είναι αποτέλεσμα της ιστορίας της ζωής μας σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά που περιλαμβάνονται στους κοινωνικούς μας ρόλους, τα ενδιαφέροντά μας, τις αξίες κ.λπ. Σε αυτές τις πεποιθήσεις, πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι το άτομο αναγνωρίζεται ως μέλος μιας κουλτούρας και συμβάλλει στις παραδόσεις, τη θρησκεία, τους τρόπους αλληλεπίδρασης, τη γλώσσα κ.λπ. Αυτές οι πεποιθήσεις συνεχίζονται μέσα στον χρόνο καθώς οι άνθρωποι τις ασπάζονται και αυτό με τη σειρά του ενισχύει τη δημιουργία της έννοιας του εαυτού. Όπως συμβαίνει με την ταυτότητα και τον εαυτό, η αντίληψη του εαυτού είναι μια δυναμική κατασκευή που τροποποιείται με τον χρόνο. Επιπλέον, η παρουσία μας σε διαφορετικά κοινωνικά πλαίσια και ζωτικά γεγονότα μάς εκθέτει σε μια σειρά εκτιμητικών προτύπων που μας κάνουν να αναπτύξουμε αρκετές ιδέες του εαυτού ή αναπαραστάσεις σχετικά με αυτό που ήμασταν, είμαστε ή θέλουμε να είμαστε στο μέλλον. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

6 Οργανωτικός Πολυεπίπεδος Ιεραρχικός Χαρακτηριστικά Σταθερός
Στο Shavelson κ.ά. (1976), ορίζονται 7 χαρακτηριστικά της έννοιας του εαυτού: Χαρακτηριστικά Οργανωτικός Πολυεπίπεδος Ιεραρχικός Σταθερός Διερευνητικός Aξιολογικός Διαφοροποιημένος Ο αριθμός των βιωμένων εμπειριών οργανώνεται σε κατηγορίες προκειμένου το άτομο να τις απλοποιεί και να τους δίνει κάποιο νόημα. Οι διάφορες πτυχές του εαυτού αντικατοπτρίζουν το σύστημα κατηγοριοποίησης που δημιουργείται από άτομα ή ομάδες. Οι όψεις της αυτο-αντίληψης μπαίνουν σε σειρά προτεραιότητας σύμφωνα με συγκεκριμένες καταστάσεις, από το κατώτατο σημείο ιεράρχισης μέχρι τη γενική αυτο-αντίληψη που είναι στην κορυφή. Η γενική αυτο-αντίληψη είναι σταθερή αλλά μπορεί να είναι λιγότερο σταθερή ανάλογα με τις συγκεκριμένες καταστάσεις που βρίσκονται στο κάτω μέρος της ιεράρχισης. Με την ενηλικίωση, καθώς οι εμπειρίες των ατόμων αυξάνονται, ο εαυτός γινεται πιο σαφής και δομημένος. Οι αυτο-αξιολογήσεις δεν γίνονται μόνο βάσει συγκεκριμένων καταστάσεων, αλλά μπορούν να γίνουν και από τη σύγκριση προτύπων ή ιδεωδών. Η έννοια του εαυτού διαφοροποιείται από άλλες δομές που θεωρητικά συνδέονται με αυτήν. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

7 Έννοιες κοινωνικής ψυχολογίας
Αυτοεκτίμηση Οι Watkins & Dhawan (1989), ορίζουν την αυτοεκτίμηση ως αγάπη ή εκτίμηση που έχει το άτομο για τον εαυτό του. Αυτό συνεπάγεται μια ορισμένη αξιολόγηση που κάνουν τα άτομα για τον εαυτό τους. Με αυτή την έννοια, η αυτοεκτίμηση μπορεί να γίνει κατανοητή ως στοιχείο της αυτο-αντίληψης (Burns, 1990). Η έννοια του εαυτού είναι μια κατασκευή που δεν ενσωματώνει αξιολογικές πτυχές (καλό, κακό, υψηλό, χαμηλό κ.λπ.) όταν αναφέρεται σε γνώσεις και τις πεποιθήσεις που έχει το άτομο για τον εαυτό του και που βασίζονται στην εμπειρία του. Ωστόσο, η αυτοεκτίμηση ενσωματώνει και τις αξιολογικές αποχρώσεις. Το αν η αξιολόγηση ενός ατόμου για τον εαυτό του, τα χαρακτηριστικά και τη συμπεριφορά του είναι θετική ή αρνητική, τότε αυτό μας δίνει μια ιδέα για το επίπεδο αυτοπεκτίμησης που έχει το εν λόγω άτομο. Με άλλα λόγια, εάν κάποιος/α έχει μια γενικά θετική άποψη για τον εαυτό του, και δέχεται και θεωρεί ότι μπορεί να διαχειριστεί τις διάφορες πτυχές της ζωής του, θα λέγαμε ότι παρουσιάζει υψηλή αυτοεκτίμηση. Αλλά εάν, αντιθέτως, εκδηλώνει αρνητική γνώμη, υποτιμά τον εαυτό του/της και πιστεύει ότι δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις καθημερινές προκλήσεις της ζωής, τότε θα υποθέταμε ότι το άτομο έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

8 Έννοιες κοινωνικής ψυχολογίας
Ταυτότητα Η έννοια της ταυτότητας αναφέρεται στο σύνολο χαρακτηριστικών των ατόμων, που τους επιτρέπει να ταυτίζονται και να αναγνωρίζονται από τους άλλους. Ο Burr (1995) θεωρεί ότι η ταυτότητά μας είναι το προϊόν μιας κοινωνικής κατασκευής, που σημαίνει ότι η ταυτότητα αναπτύσσεται μέσω κοινωνικών αλληλεπιδράσεων με την οικογένεια, το σχολείο, τους θεσμούς κ.λπ. Η ταυτότητα είναι ο χάρτης που καθοδηγεί τον τρόπο που κινούμαστε στον κόσμο. Η γλώσσα μάς επιτρέπει να δημιουργούμε συνθήκες και κατηγορίες για την ταυτότητα των ανθρώπων. Μας επιτρέπει να αναγνωρίζουμε ο ένας τον άλλο, σε σχέση με αυτά που λένε οι άλλοι και σε σχέση με τα πράγματα που τους διαφοροποιούν από εμάς. Οι ταυτότητες εξελίσσονται διαρκώς, δεν είναι παγιωμένες και δεν δημουργούνται φυσικά και αυθόρμητα. Αντίθετα, όπως έχουμε πει, οι ταυτότητες διαμορφώνονται καθώς δημιουργούνται οι σημαντικοί δεσμοί μας σε καθορισμένα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια και υπό συγκεκριμένες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες. Επιπλέον, η προσωπική ταυτότητα δεν είναι ενιαία, αλλά αποτελείται από μια σειρά ταυτοτήτων που ενεργοποιούνται όταν αναλαμβάνουμε διαφορετικούς ρόλους. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

9 Ακαδημαϊκή πειθάρχηση
Πώς τα στοιχεία με τα οποία αλληλεπιδρούμε επηρεάζουν τη διαμόρφωση της ταυτότητας; Οικογένεια Δημιουργεί καταστάσεις που ενισχύουν την αυτοπαρατήρησή μας και αντανακλούν αυτό που κάνουμε στους άλλους. Σε κάθε στιγμή ιστορικών ή κοινωνικών συμφραζομένων, αυτοί οι θεσμοί διδάσκουν, νομιμοποιούν και καθορίζουν ζωτικές όψεις της ζωής των ατόμων, όπως καταναλωτικές συνήθειες, τρόπους σκέψης, εκδηλώσεις, ντύσιμο κ.λπ., που ασκούν επιρροή στην οικοδόμηση των κοινωνικών και των ατομικών ταυτοτήτων. Θρήσκευμα, υγεία, πολιτικοί και στρατιωτικοί θεσμοί, κ.λπ. Ακαδημαϊκή πειθάρχηση Οι επιστημονικοί θεσμοί συμβάλλουν στη δημιουργία της αντίληψης που έχουμε για εμάς. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

10 Αυτός ο δεσμός συνεπάγεται τη συναισθηματική έννοια αυτού του ανήκειν.
Κοινωνική ταυτότητα Ο Tajfel (1978) ορίζει την κοινωνική ταυτότητα ως «το μέρος εκείνο του εαυτού του ατόμου που απορρέει από τη γνώση του ανήκειν σε κοινωνικές ομάδες, μαζί με τη σημαντική αξία που δίνουμε σε αυτό το ανήκειν». Η κοινωνική ταυτότητα αποτελείται από τις όψεις του εαυτού οι οποίες προέρχονται από τις κοινωνικές κατηγορίες στις οποίες ανήκει το άτομο. Καθώς η προσωπική ταυτότητα δημιουργείται μέσω της κοινωνικής διαντίδρασης, οι συλλογικές ταυτότητες δομούνται από καταστάσεις που μας κάνουν να γίνουμε μέλη μιας ομάδας ή που μας κάνουν να ανήκουμε σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον (Turner, 1991). Η ταυτότητά μας συνδέεται με τους άλλους μέσω των κοινωνικών θεσμών. Αυτός ο δεσμός συνεπάγεται τη συναισθηματική έννοια αυτού του ανήκειν. Ενώ η κοινωνική ταυτότητα σημαίνει ταυτοποίηση με άλλους, η προσωπική ταυτότητα συνίσταται σε μια άσκηση διαφοροποίησης του εαυτού από τους άλλους. Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι ένα συνεχές στο οποίο η ατομική συμπεριφορά βρίσκεται στον ένα άκρο και οι διασυλλογικές-ομαδικές σχέσεις και δράσεις βρίσκονται στο άλλο. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

11 Πολιτισμική ταυτότητα
Η πολιτισμική ταυτότητα αποτελείται από δύο συμπληρωματικά φαινόμενα: • Ταύτιση και αίσθηση συμμετοχής σε μια ομάδα (εσωομάδα): βάσει ορισμένων χαρακτηριστικών που ορίζονται στην ομάδα. Το άτομο ενσωματώνει παραδόσεις που προϋπήρχαν στην ομάδα κατά τη διάρκεια γενεών. • Διαφοροποίηση και σύγκριση με τον “Άλλο” (εξωομάδα). Πάνω σ’ αυτή τη σχέση μεταξύ ταύτισης και διαφοροποίησης δομείται η πολιτισμική ταυτότητα. Η ταυτότητα είναι η διαλεκτική σχέση μεταξύ του Άλλου και του Εαυτού, επειδή ‒και αυτό είναι κοινά αποδεκτό‒ δεν υπάρχει ταυτότητα χωρίς τον Άλλο. Όπως γίνεται με την προσωπική ταυτότητα, η πολιτισμική ταυτότητα μεταβάλλεται∙ δεν είναι σταθερή στον χρόνο. Μπορούμε να έχουμε πολλές πολιτισμικές ταυτότητες. Καθώς η προσωπική ταυτότητα διαμορφώνεται σε σχέση με τον πολιτισμό ‒πράγμα που μας κάνει κοινωνικά όντα‒, η πολιτισμική ταυτότητα βασίζεται στην αίσθηση ότι ανήκουμε σε μια συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα. Όταν μεταναστεύουμε, η εθνοτική ή πολιτισμική μας ταυτότητα μετασχηματίζεται. Εμφανίζονται αντιφάσεις από την επαφή των δύο πολιτισμικών συστημάτων, καθώς και αντινομίες που πρέπει να επιλυθούν μέσω συγκεκριμένων στρατηγικών προσπολιτισμού ή αφομοίωσης. Προκειμένου να εξελίσσονται οι πολιτισμοί, είναι αναγκαίο να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η διαπολιτισμικότητα είναι εγγενής στο πολιτισμικό φαινόμενο. (βλ. θέμα 4) ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

12 «Η ταυτότητα δεν τεμαχίζεται
«Η ταυτότητα δεν τεμαχίζεται. Δεν μπορείς να την κόψεις στα δύο ή στα τρία ή σε άλλα μικρότερα κομμάτια. Δεν έχω πολλές ταυτότητες: έχω μόνο μία, που αποτελείται από πολλά συστατικά σ’ ένα μίγμα που, για μένα, είναι μοναδικό. Όταν οι άνθρωποι με ρωτούν: τι αισθάνεσαι πραγματικά, βαθιά μέσα σου; Αυτό προϋποθέτει ότι στο “βαθιά μέσα” υπάρχει για τον καθένα μας μόνο μια σχέση που πραγματικά έχει σημασία, ένα είδος “θεμελιώδους αλήθειας” για το κάθε άτομο, μια “ουσία” που καθορίζεται για πάντα κατά τη γέννησή του. Όσο για τα υπόλοιπα; Όλα τα υπόλοιπα έχουν να κάνουν με ολόκληρο το ταξίδι μας μες στον χρόνο ... τις πεποιθήσεις μας τις αποκτάμε στην πορεία ... είναι σαν να μην μετράνε». AMIN MAALOUF ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

13 Έννοιες κοινωνικής ψυχολογίας
Ετερότητα Σύμφωνα με τoν Quesada (2011), η ετερότητα είναι η ικανότητα αναγνώρισης του Άλλου, το ενδιαφέρον για την άλλη ύπαρξη, η ανταλλαγή από την οποία προκύπτουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Η ταυτότητα μάς κάνει μοναδικά όντα διαφορετικά από τους Άλλους. Δημιουργείται από τις πληροφορίες των Άλλων για το πώς μας βλέπουν και τις πληροφορίες της εσωομάδας, η οποία προϋποθέτει την αναγνώριση των Άλλων. Ο Marcus (2011) εξηγεί ότι η ταυτότητα «αναλύεται σε τρία επίπεδα: την αναγνώριση του εαυτού μας, την αναγνώριση των Άλλων και την αναγνώριση του εαυτού μας από τους Άλλους». Η αναγνώριση της ετερότητας σημαίνει συνύπαρξη ομοτίμων-ίσων, σεβασμός του Άλλου και των διαφορών του. Επιτρέπει την κατανόηση του Άλλου από την οπτική του εαυτού αλλά και της αντίθετης κατάστασης. Όπως και με την ταυτότητα, η ετερότητα δεν είναι ένα σταθερό στοιχείο, ενεργοποιείται καθώς οικοδομείται ο εαυτός, έτσι ώστε ετερότητα και εαυτός να είναι συμπληρωματικά μεταξύ τους. MODULE 2. Cultural diversity and interethnic relations. Topic 2: Principles of social psychology and social cognition theories

14 Η καλύτερη κατανόηση των σκέψεων και της συμπεριφοράς των άλλων
Κοινωνική γνώση Ο όρος κοινωνική γνώση αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ερμηνεύουν, αναλύουν, ανακαλούν και χρησιμοποιούν τις πληροφορίες σχετικά με την κοινωνική πραγματικότητα, δηλαδή, περιγράφει τις διαδικασίες που χρησιμοποιούμε όταν εκφέρουμε κρίσεις/απόψεις για άλλους ανθρώπους. Στην Κοινωνική Ψυχολογία, η κύρια σχολή στην Ευρώπη είναι η κοινωνική διάσταση της γνώσης. Οι Rodrigo, Rodriguez & Marrero (1993) θεωρούν ότι από αυτή την οπτική, το άτομο αναπτύσσει τις γνώσεις του για τον κοινωνικό κόσμο, προσπαθώντας να σχεδιάσει και να ελέγξει τις ενέργειές του. Η κοινωνική αντίληψη είναι μια γνωστική διαδικασία που μας επιτρέπει να συλλέγουμε και να ερμηνεύουμε τις πληροφορίες που έχουμε προσλάβει από τον κόσμο μας (Van der Zander, 1986). Σκοπός Η καλύτερη κατανόηση των σκέψεων και της συμπεριφοράς των άλλων Αυτή η διαδικασία μας επιτρέπει: Να δημιουργούμε εντυπώσεις για τους άλλους. Να δημιουργούμε εντυπώσεις σχετικά με διαφορετικές κοινωνικές καταστάσεις, που μας επιτρέπουν να τις προσαρμόσουμε στα μέτρα μας και έτσι να σχετιστούμε μαζί τους. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

15 Η επεξεργασία των εντυπώσεων
Τι είναι οι εντυπώσεις; Είναι συμπεράσματα σχετικά με τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου που βασίζονται στην παρατήρηση ορισμένων πλευρών του και που μας επιτρέπουν να τις οργανώνουμε σ’ ένα ολοκληρωμένο σύνολο, εικόνα ή ιδέα που σχηματίζουμε γι’ αυτό το άτομο. Οι πρώτες εντυπώσεις δεν είναι πάντα ακριβείς επειδή βασίζονται σε μη λεπτομερείς πληροφορίες. Είναι σημαντικές επειδή επηρεάζουν την επεξεργασία μεταγενέστερων εντυπώσεων. Ποικίλουν ανάλογα με τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης, από την οποία προσαρμόζεται η εικόνα που σχηματίζουμε για ένα πρόσωπο. Πώς επεξεργαζόμαστε τις εντυπώσεις; Όταν συναντάμε κάποιο νέο πρόσωπο, εστιάζουμε σε ένα μόνο μέρος των πληροφοριών που αντιλαμβανόμαστε, εστιάζουμε σε ό,τι μας είναι πιο χρήσιμο και οικείο: σε ορισμένες φυσικές όψεις, σε πτυχές της συμπεριφοράς, σε ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας κ.λπ. Για να επεξεργαστούμε κάποιες πρώτες σταθερές εντυπώσεις, αποθηκεύουμε στη μνήμη διαφορετικά είδη κωδικοποιημένων πληροφοριών, έτσι ώστε να μπορέσουμε αργ΄΄οτερα να τις ανακτήσουμε. Κατά τον ίδιο τρόπο, εξάγουμε συμπεράσματα που μας επιτρέπουν να προβλέπουμε μελλοντικά γεγονότα. Οι εντυπώσεις που επεξεργαζόμαστε για τους άλλους εξαρτώνται από τα δικά μας χαρακτηριστικά, τα κίνητρα και τις επιθυμίες μας. Η επεξεργασία των εντυπώσεων μπορεί είναι, εν μέρει, μεροληπτική. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

16 Σχήματα και πρότυπα Σχήματα Πρότυπα
Οι άνθρωποι αποθηκεύουν τη γνώση σε νοητικές αναπαραστάσεις∙ πρόκειται για δομές που βοηθούν να απλοποιήσουμε την εξωτερική πληροφόρηση και να διευκολύνουμε την αντίληψη και την ερμηνεία της πραγματικότητας. Σχήματα και πρότυπα επηρεάζουν την κοινωνική μας γνώση και επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας, διότι επιδρούν στην προσοχή μας, την κωδικοποίηση και την ανάκτηση των προσλαμβανόμενων πληροφοριών. Πρόκειται για νοητικά πλαίσια με συναφείς / γενικές πληροφορίες για συγκεκριμένες καταστάσεις ή ενέργειες. Είναι διαδικασίες του «όλα η τίποτα», πράγμα που σημαίνει ότι ενεργοποιούνται ή δεν ενεργοποιούνται. Όταν ενεργοποιούνται μας επιτρέπουν να λαμβάνουμε αποφάσεις με γρήγορο και αβίαστο τρόπο. Είναι ανεξάρτητες μονάδες γνώσης, πράγμα που σημαίνει ότι αν ενεργοποιηθεί ένα νοητικό σχήμα, δεν ενεργοποιούνται απαραίτητα και τα άλλα. -Διαμορφώνονται από τις εμπειρίες. Εμπεριέχουν αιτιώδεις δεσμούς, πεποιθήσεις για το πώς λειτουργεί η πραγματικότητα. -Υπάρχουν διάφοροι τύποι σχημάτων : Σχήματα Για ανθρώπους—> χαρακτηριστικά και συμπεριφορές των άλλων Για κοινωνικούς ρόλους -> τρόποι δράσης/συμπεριφοράς Για καταστάσεις και σενάρια -> τι αναμένεται να συμβεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο Αυτο-εικόνες -> θεωρίες για τον εαυτό Νοητικά μοντέλα που περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τα μέλη μιας ομάδας. Πρότυπα ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

17 Εξαγωγή Κοινωνικών Συµπερασµάτων (Social Inference)
Θεωρείται αποτέλεσμα μιας επαγωγικής διαδικασίας σε σχέση με μια συγκεκριμένη πληροφορία στην οποία έχουμε πρόσβαση, αλλά πηγαίνει πάρα πέρα. Τα κοινωνικά συμπεράσματα επιδιώκουν να ολοκληρώσουν τις ελλιπείς πληροφορίες. Αν τα άτομα περιοριστούν μόνο στα δεδομένα που ήδη γνωρίζουν, δεν προκύπτει διαδικασία εξαγωγής κοινωνικών συμπερασμάτων. Τύποι εξαγωγής κοινωνικών συμπερασμάτων: Με βάση τις κατηγοριοποιήσεις: έχουμε πληροφορίες για ένα στοιχείο της κοινωνικής κατηγορίας και γενικεύουμε σε ολόκληρη την κατηγορία. Λ.χ., μια κακή εμπειρία με έναν θυμωμένο ηλικιωμενο θα με κάνει να πιστεύω ότι όλοι οι ηλικιωμένοι είναι ίδιοι. Με βάση τις αιτίες: σχηματίζονται όταν αναζητούμε αιτίες για το γεγονός που παρατηρούμε. Λ.χ., ψάχνουμε τον λόγο να απορρίψουμε ένα πρόσωπο που προφανώς μας άρεσε. Με βάση τη διάρθρωση των κοινωνικών σχέσεων: πρόκειται για διαδικασίες σκέψης που ακολουθούν κάποιους κανόνες ισορροπίας. Λ.χ., εάν σε έναν φίλο μας αρέσουν τα αυτοκίνητα, θα συμπεράνουμε ότι στο μέλλον θα ήθελε να έχει ένα αυτοκίνητο. Παράδειγμα Κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών, οι υποψήφιοι δίνουν τηλεοπτικές συνεντεύξεις. Πολλοί ψηφοφόροι χρησιμοποιούν αυτή την πηγή πληροφόρησης ως μοναδικό δίαυλο για να μάθουν τις προτάσεις και πολιτικές των διαφόρων κομμάτων. Ο μέσος όρος με τον οποίο ενσωματώνουμε αυτές τις πληροφορίες και επεξεργαζόμαστε μια πολύτιμη κρίση για τον κάθε υποψήφιο είναι μια διαδικασία εξαγωγής κοινωνικού συμπεράσματος ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

18 Κοινωνικά συμπεράσματα
Διαδικασία εξαγωγής κοινωνικών συμπερασμάτων Φάσεις Συγκέντρωση πληροφοριών Δειγματοληψία πληροφοριών Χρήση των πληροφοριών Πιθανά σφάλματα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας Στη συγκέντρωση πληροφοριών Στη διάρκεια της δειγματοληψίας Όταν χρησιμοποιούμε τις πληροφορίες -Επιλέγουμε πληροφορίες που ταιριάζουν στις πεποιθήσεις μας - Γενικεύσεις που βασίζονται σε ελάχιστα δεδομένα Χρήση ακραίων περιπτώσεων σε εκτιμήσεις συμπερασμάτων -Μη ορθή εφαρμογή του νόμου των πιθανοτήτων - Χρήση ελάχιστων δεδομένων και ελάχιστων πληροφοριών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

19 Ευρετικές Νοητικές διαδικασίες (Heuristics)
Είναι ευρετικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται στην κοινωνική αντίληψη. Λειτουργούν ως διανοητικές συντομεύσεις ή παρακαμπτήριες στρατηγικές που μας επιτρέπουν να λύσουμε προβλήματα με έναν εύκολο, γρήγορο τρόπο και χωρίς τεράστια σπατάλη βασικών νοητικών πόρων. Οι παρακαμπτήριες-ευρετικές νοητικές διαδικασίες είναι πολύ χρήσιμα προσαρμοστικά εργαλεία, αν και μερικές φορές μας οδηγούν σε σφάλματα. Για να θεωρηθούν χρήσιμες πρέπει να πληρούνται οι παρακάτω συνθήκες (Franzoi, 2003): Πρέπει να διευκολύνουν την ταχεία επεξεργασία των κρίσεων/απόψεων. Πρέπει να είναι ακριβείς. Λόγοι/καταστάσεις που μας παρακινούν να χρησιμοποιήσουμε ευρετικές νοητικές διαδικασίες: Έλλειψη χρόνου Υπερπληθώρα πληροφοριών Μη σημαντικά / ασήμαντα θέματα ‘Ελλειψη Προτεραιότητες Καταστάσεις που δείχνουν ότι όλα πάνε καλά και δεν χρειάζεται να καταβάλουμε προσπάθεια ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

20 Ευρετικές νοητικές διαδικασίες Κανόνες επεξεργασίας των κρίσεων
Tύποι παρακαμπτήριων νοητικών διαδικασιών Ευρετικές νοητικές διαδικασίες Κανόνες επεξεργασίας των κρίσεων Προκαλούμενα σφάλματα Εκπροσώπησης «Όταν ένα άτομο-υποκείμενο εμφανίζεται να είναι παρόμοιο με τα τυπικά μέλη μιας ομάδας, είναι πιθανότερο αυτό το άτομο-υποκείμενο να ανήκει στην ομάδα» Σφάλμα βασικών δεδομένων Λ.χ., υποθέτουμε ότι ένας τσιγγάνος είναι επικίνδυνος, λόγω μιας κακής παρελθούσας εμπειρίας. Διαθεσιμότητας Τείνουμε να κρίνουμε την πιθανότητα ενός γεγονότος ανάλογα με το πόσο εύκολο είναι να σκεφτούμε παρόμοια παραδείγματα Ψευδής συσχέτηση Λ.χ., κάποιος λέει ότι η κατανάλωση αλκοόλ δεν βλάπτει την υγεία επειδή ο πατέρας του έπινε έως το τέλος της ζωής του και πέθανε 98 χρονών. Προσομοίωσης Τείνουμε να εκτιμάμε την πιθανότητα ενός γεγονότος ανάλογα με το πόσο εύκολα μπορούμε να φανταστούμε ένα παράδειγμα Λ.χ., ένα άτομο που χάνει το μπίνγκο για έναν μόνο αριθμό, είναι πιο πιθανό να φανταστεί ότι θα κερδίσει σε σχέση με κάποιον που έχει χάσει για 10 αριθμούς. Προσαρμογής και επιβεβαίωσης Όταν κάνουμε αβέβαιες κρίσεις, προσπαθούμε να κάμψουμε την αβεβαιότητα με προσφυγή σε αρχικές πληροφορίες (βέβαιες) που τις προσαρμόζουμε για να βρούμε κάποια λύση Λ.χ., αναρωτιόμαστε για τον αριθμό των ατόμων που πεθαίνουν σε τροχαία ατυχήματα κατά τις αργίες και χρησιμοποιούμε τα δεδομένα του περασμένου έτους για να έχουμε μια άποψη. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

21 Πηγές Αναφορές Burr, V. (1995). An introduction to Social Constructionism. New York: Routledge. Burns, R. (1990). El autoconcepto. Teoría, Medición Desarrollo y Comportamiento. Bilbao: Ego. Franzoi, S.L. (2003) Psicología Social (4ª Ed.). México: McGraw-Hill. Quesada, B. (2011). Aproximación al concepto de alteridad en Lévinas: Propedéutica de una nueva ética como filosofía primera. Investigaciones fenomenológicas : anuario de la Sociedad Española de Fenomenología. Serie Monográfica, (3), Disponible en M.03/pdf/25_QUESADA.pdf Marcús, J. (2011). Apuntes sobre el concepto de identidad, Intersticios, Revista sociológica de pensamiento crítico 1 ,5, Rodrigo, M.J., Rodríguez, R. & Marrero, J.(1993). Teorías sobre la construcción del conocimiento. En M.J. Rodrigo y cols.(Eds.), Las teorías implícitas. Una aproximación al conocimiento cotidiano. Madrid. Visor aprendizaje. Shavelson, R., Hubner, J. & Stanton, J. (1976). Self concept: Validation of construct interpretation. Review of Educational Research, 46 (3), Tajfel, H. (1978). Differentiation between social groups: Studies in the social psychology of intergroups relations. Londres: Academic Press Turner, J. C. (1991). Social Influence. Buckingham. Open University Press. Van der Zander, J.W. (1986). Manual de Psicología Social. Buenos Aires: Paidós. Watkins, D. & Dhawam, N. (1989). Do We Need to Distinguish the Constructs of Self-Concept and Self-Esteem? Journal of Social Behaviour and Personality, 4 (5), ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες

22 Πηγές Bauman, Z. (2005). Identidad. Madrid: Losada.
Βιβλιογραφία Bauman, Z. (2005). Identidad. Madrid: Losada. Baumann, G. (1996). Contesting Culture: Discourses of Identity in Multi-ethnic. London: Cambridge University Press. Berry, J. W. (1993). Ethnic identity in plural societies. In M.E. Bernal & G.P. Knights (Eds.), Ethnic identity: Formation and transmission among hispanics and other minorities, Albany: State University of New York Press. Blanco, A., Horcajo, J. & Sánchez, F.(2017). Cognición social. Pearson. Brewer, M. B. (1991). Τhe social self: On being the same and different at the same time. Personality and Social Psychology Bulletin, 17, Fiske, S.T., Gilbert, D.T., & Lindzey, G. (Eds.). Handbook of Social Psychology López Zafra, E.; Berrios Martos & Augusto Landa, J. M. (2008). Introducción a la Psicología Social. Jaén: Del Lunar. Fitzgerald, T. K. (1993). Metaphors of Identity. A Culture Communication Dialogue. Albany: State University of New York Press. Rodrigo, M., Gayá, C. & Oller M.T. (1997). De la identidad cultural a las identidades culturales. Revista Reflexiones, (57), 3-23. ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Πολιτιστική πολυμορφία και διεθνικές σχέσεις. Θέμα 2: Αρχές κοινωνικής ψυχολογ ίας και γνωστικές κοινωνικές θεωρίες