ΑΠΑΡΧΑΙΝΤ απαρτχάιντ ουδέτερο

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΠΑΡΧΑΙΝΤ απαρτχάιντ ουδέτερο"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΠΑΡΧΑΙΝΤ απαρτχάιντ ουδέτερο
η πολιτική που επιβάλλει απόσταση μεταξύ των διαφόρων φυλετικών ομάδων, ειδικά η πολιτική του φυλετικού διαχωρισμού και η αντιμετώπιση όλων των μη-ευρωπαϊκών εθνικών ομάδων ως πολιτών β' κατηγορίας στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή, την οποία εφάρμοσε έως το 1990 η Νότιος Αφρική. apartheid στα αφρικάανς σημαίνει «ξεχωριστότητα".

2 Πατρότητα του όρου Η πατρότητα του όρου "απαρτχάιντ" αποδίδεται στον καθηγητή P. van Biljoen, ο οποίος το 1935πρότεινε τον καθορισμό μιας νέας πολιτικής, η οποία θα βασιζόταν στον κάθετο διαχωρισμό διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων και θα διαφοροποιούνταν από το φυλετικό διαχωρισμό που υφίστατο μέχρι εκείνη τη στιγμή.

3 Γενικά στοιχεία και διαχωρισμός
Σύμφωνα με το απαρτχάιντ, η γεωγραφική θέση, η εθνικότητα και το κοινωνικό στάτους ενός ατόμου εξαρτιόταν από τη φυλή του. Επεκτεινόταν επίσης στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και γεωγραφική διαίρεση του νοτιοαφρικανικού εδάφους. Διαχωριζόταν σε δυο κατηγορίες: το μικρό απαρτχάιντ, που προστάτευε την καθημερινή ζωή των Λευκών από τη συναναστροφή τους με "μη-Λευκούς" και το μεγάλο απαρτχάιντ, που αφορούσε τη διοικητική διαίρεση της χώρας σε διακριτές ζώνες, με βάση φυλετικά κριτήρια. Η πολιτική αυτή συνοδεύτηκε από μετατοπίσεις και ανασυντάξεις πληθυσμών "Μαύρων" σε εθνικούς θύλακες, οι οποίοι ονομάστηκαν μπαντουστάν. O πληθυσμός χωριζόταν σε τέσσερις εθνικές κατηγορίες ιεραρχικά κατατμημένες:

4 Λευκοί Έγχρωμοι (ή μιγάδες) Μαύροι (ή Μπαντού)
Πρόκειται κυρίως για τους απόγονους των Ευρωπαίων μεταναστών που έφτασαν στην περιοχή από το 1652, ανάμεσα στους οποίους διακρίνονται οι Αφρικάνερς, από τους οποίους προήλθε και η αφρικάανς, και ο αγγλόφωνος πληθυσμός, κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως τάξη, αντιπροσώπευαν περίπου το 21% του πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής, όταν ξεκίνησε το απαρτχάιντ. Ασιάτες Πρόκειται για τους απόγονους των φτωχών εργατών της Ινδοκίνας, οι οποίοι ήταν γνωστοί με τον υποτιμητικό όρο κούληδες. Εργάζονταν από το 1860 στις περιοχές του Μαδρας και της Καλκούτα της Ινδίας, κυρίως σε φυτείες ζαχαροκάλαμων στο Νατάλ. Αντιπροσώπευαν τη δεκαετία του 50 λιγότερο από το 3% του πληθυσμού της περιοχής. Έγχρωμοι (ή μιγάδες) Διαχωρίζονταν αφενός στους πληθυσμούς που προήλθαν από επιμειξίες κατά τον 16ο και 17ο αιώνα μεταξύ Λευκών και Μαλάι, μουσουλμάνων σκλάβων ιωδονησιακής καταγωγής, και αφετέρου μεταξύ Λευκών και Κχοϊχόι, γνωστών με την ονομασία Οτεντόνοι από το ολλανδικό Huttentut, που σημαίνει τραυλός, επειδή έτσι ακουγόταν η γλώσσα τους στους αποικιοκράτες. Αντιπροσώπευαν το 9% του πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής το 1950. Μαύροι (ή Μπαντού) Αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 67% του νοτιοαφρικανικού πληθυσμού, αλλά επρόκειτο για την λιγότερο αστικοποιημένη "κατηγορία", ευρισκόμενοι κυρίως στην ύπαιθρο. Χωρίζονται σε πολλές επιμέρους εθνότητες, από τις οποίες οι πιο σημαντικές είναι οι Ζουλού και οι Ξόσα. Το απαρτχάιντ εφαρμόστηκε επίσης από το 1959 μέχρι το 1979 και στη Νοτιοδυτική Αφρική, σημερινή Ναμίμπια Κατά τη δεκαετία του 80, υπήρξαν σταδιακές μεταρρυθμίσεις, με τη θέσπιση πολιτικών δικαιωμάτων στους "Ινδούς" και στους "Μιγάδες", μέχρι που καταργήθηκε ως καθεστώς το 1991

5 Μια οικογένεια "Μιγάδων", τρεις γενεές

6 Ριζεσ και θεσπιση του Απαρτχαιντ
Αν και το απαρτχάιντ σαν πολιτική θεσπίστηκε το 1948, οι φυλετικές διακρίσεις στη Νότια Αφρική υφίσταντο για τουλάχιστον 3 αιώνες και προκλήθηκαν από το σύνθετο ιστορικό πλαίσιο, τους μύθους και τη μοναδικότητα της ιδιόμορφης πραγματικότητας της Νοτίου Αφρικής. Οι παλαιοί αποικιοκράτες έφτασαν στην περιοχή αυτή από τον 17ο αιώνα, "αποκήρυξαν" νωρίς το ευρωπαϊκο παρελθόν πίσω τους, είτε είχαν ολλανδικές είτε γερμανικές είτε γαλλικές ρίζες, και διεκδίκησαν την "αφρικανικότητά" τους. Αυτή τους η διαφοροποίηση αντιτάχθηκε έναντι στην ολλανδική μητρόπολη, αλλά και σε σχέση με τους Βρετανούς αποικιοκράτες, οι οποίοι κατέφτασαν το 19ο αιώνα και διατηρούσαν στενούς δεσμούς με τη μητέρα πατρίδα. Τελικά, καθοδηγήθηκε σε ένα εθνικιστικό κίνημα των Αφρικάνερς, το οποίο επηρεάστηκε από τη θρησκεία, τις ταλαιπωρίες και τον πόλεμο ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία, εκδήλωση του οποίου αποτέλεσε και η πολιτική του απαρτχάιντ. Συνεπώς, το απαρτχάιντ δεν μπορεί να θεωρηθεί μονάχα σαν μια μορφή πρώιμου καλβινισμού ούτε ένα προπύργιο της αποικιοκρατίας ούτε μια τοπική έκφανση του ευρωπαϊκού φασισμού ή ναζισμού. Η ιδεολογία του έλκει τις ρίζες της από τη θεολογία και το δόγμα της "λύτρωσης μέσω πίστης« των αποικιοκρατών. Κέντρο της καλβινιστικής διδασκαλίας είναι η παντοδύναμη κυριαρχία του Θεού και η προκαθορισμένη από αυτόν πορεία των ανθρώπων: κάποιοι θα λυτρώνονταν και θα πήγαιναν στον παράδεισο, ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Οι δεύτεροι ήταν φυσικό να θεωρούνται "κατώτεροι" των πρώτων, τους οποίους θα έπρεπε να υπακούν. Η σωτηρία της ψυχής θα ήταν επιτεύξιμη μόνο με την πίστη. Οι Μπόερς αφομοιώθηκαν εξίσου εύκολα εντός των "εκλεκτών" και μεγάλος αριθμός τους μέχρι την κατάργηση του απαρτχάιντ πίστευαν ότι ο Θεός τους είχε δώσει τη Νότια Αφρική, όπως στη Βίβλο έδωσε τη Χανάαν στους Ισραηλίτες, εξομοιώνοντας τους Μαύρους με τους Χαναναίους. Η νίκη του Εθνικού Κόμματος της Νοτίου Αφρικής το 1948 εξέφρασε τη νίκη των Αφρικάνερς έναντι στην αγγλισαξονική πολιτιστική αλλοτρίωση. Το ζήτημα δεν ήταν πλέον η προάσπιση της ταυτότητας των Αφρικάνερς, αλλά η προστασία των Λευκών της Νοτίου Αφρικής από την απειλή της δημογραφικής ισχύος των Αφρικανών, κάτι που έγινε γνωστό ως "Μαύρη Απειλή", στα αφρικάανς Swaart Gevaar. Ως αντίμετρο στην απειλή αυτή, οι Αφρικάνερς ανέπτυξαν το σύστημα του απαρτχάιντ, το οποίο, σύμφωνα με τους ίδιους, ήταν ο μόνος τρόπος να επιβιώσουν σαν εθνική ομάδα και να προφυλάξουν τα κοινωνικά τους συμφέροντα. Επίσης, παρουσιάστηκε σαν ένα μέτρο δικαιοσύνης και ισότητας, το οποίο θα επέτρεπε στην κάθε φυλετική ομάδα που απάρτιζε την νοτιοαφρικανική κοινωνία να ξεχωρίσει σαν διακριτή εθνότητα. Πολλοί εθνικιστές Αφρικάνερς πρέσβευαν ότι το απαρτχάιντ θα έδινε ευκαιρίες στους Μαύρους, ευκαιρίες που δε θα είχαν διαφορετικά, αν υποχρεώνονταν σε έναν ίσοις όροις ανταγωνισμό με τους Λευκούς σε μια ενοποιημένη κοινωνία. Ωστόσο, ουδέποτε ελήφθησαν υπόψη οι ανάλογες προσδοκίες του μαύρου πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής. Το απαρτχάιντ επιβλήθηκε στις ομάδες αυτές μέσω της έννοιας Βaasskap: της κυριαρχίας του "λευκού αφέντη". Από τη δεκαετία του 70, οι Αφρικάνερς δεν έχουν πλέον το φόβο να χάσουν την εθνική τους ταυτότητα, καθώς βρίσκονται σε ένα κράτος πλέον στρατιωτικά και οικονομικά ισχυρό. Οι διακρίσεις και ο κοινωνικός διαχωρισμός δεν τεκμηριώνονται πλέον με ιδεολογικά, αλλά οικονομικά και πολιτικά κριτήρια, την κυριαρχία του καπιταλισμού και την πάταξη του κουμμουνισμού. Ανάλογος με τον όρο Μαύρη Απειλή, ήταν ο όρος Κόκκινη Απειλή (αφρικάανς Rooi Gevaar). Ριζεσ και θεσπιση του Απαρτχαιντ

7 Διαχωρισμοί πριν το 1948 Οι φυλετικοί διαχωρισμοί υπήρχαν πριν καν τη δημιουργία της Ένωσης της Νότιας Αφρικής. Από το 17ο αιώνα, ο περιορισμός των μη-Λευκών στις αγροτικές ζώνες του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας ή της επαρχίας Νατάλ, όπως και στα βιομηχανικά κέντρα, πήγαζαν από την επιθυμία να μειωθεί η κοινωνική παραβατικότητα των Αφρικανών παρά να ελεγχθεί η διαθεσιμότητα εργατικών χεριών. Το 1894, η νομοθετική συνέλευση της επαρχίας του Ακρωτηρίου ψηφίζει νόμο, που καθορίζει την υποχρεωτική γεωγραφική οριοθέτηση περιοχών για το μαύρο πληθυσμό της αποικίας του Ακρωτηρίου. Μετά το τέλος του Πολέμου των Μπόερς, οι θεωρίες του κοινωνιόύ δαρβινισμού και του επιστημονικού ρατσισμού υιοθετούνται από μεγάλο αριθμό διανοουμένων της εποχής και, με επιχείρημα την ανωτερότητα των Λευκών, μια από τις προτάσεις περιλάμβανε τη δημιουργία περιοχών όπου θα διέμεναν μόνο ιθαγενείς σε όλη τη Νότια Αφρική. Οι πρακτικές του απαρτχάιντ ίσως να χρονολογούνται και από την πρωταρχική μάλιστα εγκατάσταση των Ολλανδών στην περιοχή το 1652.

8 Απαρτχιντ Τον Ιούνιο του 1948, το Εθνικό Κόμμα ανεβαίνει στην εξουσία και θέτει σε εφαρμογή επίσημα την πολιτική του απαρτχάιντ, μια πολιτική πολύ πιο ακριβή, συμπαγή, μόνιμη και αμετάβλητη από το παλαιότερο σκεπτικό των φυλετικών εμποδίων (Colour Bar). O στόχος της πολιτικής αυτής ήταν να διασφαλίσει επίσημα και θεσμικά τη διακριτή ανάπτυξη των φυλετικών κοινοτήτων, χωρίς η μια να εκμεταλλεύεται την άλλη, σύμφωνα με το θεωρητικό Χέντρικ Φέρβερντ, τον αποκαλούμενο πατέρα και αρχιτέκτονα του Απαρτχάιντ. Σταδιακά, ο διαχωρισμός μεταξύ των Αφρικάνερς και των υπολοίπων Λευκών σταμάτησε να υφίσταται. Οι διαφυλετικοί γάμοι μεταξύ Μαύρων και Λευκών απαγορεύονταν. Πέρα από το διαχωρισμό των 4 εθνικών κατηγοριών που αναπτύχθηκε παραπάνω (Λευκοί, Κούληδες, Μιγάδες, Μπαντού), θεσπίστηκαν νομοθετικά κείμενα για την κατοικία, την εκπαίδευση, τη μετακίνηση των ατόμων, την εργασία και οτιδήποτε άλλο ενέπιπτε στην κοινωνική ζωή του πληθυσμού. Από το 1953, τέθηκε σε ισχύ και ο νόμος που αφορούσε την πρόσβαση σε υπηρεσίες και δημόσιους χώρους, με αποτέλεσμα ταμπέλες με την επιγραφή "Μόνο Λευκοί" να υπάρχουν σε όλη τη Νότια Αφρική. To 1956, o διάδοχος του Ντανιέλ Φρανσουά Μαλάν, Γιοχάνες Στράιντομ, κατάργησε το δικαίωμα ψήφου των "έγχρωμων" κατοίκων της Επαρχίας του Ακρωτηρίου, Μιγάδων και Μαύρων. Δημιουργήθηκαν εθνικά κρατίδια, τα λεγόμενα Μπαντουστάν, στη θέση των παλαιών περιοριστικών τομέων της παλαιάς νομοθεσίας. Οικονομικά ελάχιστα επιβιώσιμα και αποτελώντας μονάχα το 13% του συνολικού εδάφους της χώρας, τα Μπαντουστάν περιέκλειαν ολόκληρους πληθυσμούς σε απομονωμένες νησίδες γης, ως επί το πλείστον στερημένες από φυσικό πλούτο και βιομηχανία, χωρίς πρόσβαση στο διεθνές εμπόριο. H επιφανειακή αυτή "ανεξαρτησία" κάποιες φορές βόλευε τους ντόπιους άρχοντες. Μόνο οι Λευκοί απολάμβαναν δημοκρατικό πολίτευμα και αργότερα, το 1984, ένα μικρό ποσοστό Ινδών και Μιγάδων.

9 Νόμοι του απαρτχάιντ Νόμος απαγόρευσης των μεικτών γάμων (1949)
Νόμος ανηθικότητας(1950), που τιμωρούσε τη σεξουαλική επαφή μεταξύ Λευκών και μη-Λευκών. Νόμος κατηγοριοποίησης του πληθυσμού ανάλογα με τη φυλή τους (1950) Νόμος καταστολής του κομουνισμού (1950), που επέτρεπε στην κυβέρνηση να απαγορεύσει την ύπαρξη κομουνιστικού πολιτικού κόμματος Νόμος ξεχωριστών κατοικιών (27 Απριλίου 1950), που καθόριζε τις αστικές ζώνες κατοίκησης μες στην πόλη Pass Laws (1952), οι οποίοι υποχρέωναν τους Μαύρους άνω των 16 ετών να έχουν πάντοτε μαζί τους ένα έγγραφο σαν πάσο/σιαβατήριο, που όριζε αν είχαν κυβερνητική άδεια να βρίσκονται σε συγκεκριμένες συνοικίες. Νόμος για ξεχωριστή χρήση των δημοσίων χώρων (1953), π.χ. δημόσιες τουαλέτες, πλατείες, σιντριβάνια κ.ά. Νόμος για την εκπαίδευση Μπαντού (1953), που αφορούσε το σχολικό πρόγραμμα των Μαύρων. Απαγόρευση των απεργιών στους Μαύρους εργάτες και της παθητικής αντίστασης (1953). Νόμος μετεγκατάστασης γηγενών πληθυσμών (1954), που επέτρεπε την εκδίωξη Μαύρων που ζούσαν σε περιοχές που είχαν αποδοθεί στους Λευκούς. Νόμος περί Εργασίας και Ορυχείων (1956), που επισημοποιούσε τις φυλετικές διακρίσεις στο χώρο εργασίας. Νόμος προώθησης αυτόνομων Μαύρων κυβερνήσεων, κατά τον οποίο δημιουργήθηκαν μπαντουστάν υπό διοίκηση μη-Λευκών. Νόμος περί ιθαγένειας των Μαύρων, που αφαιρούσε τη νοτιοαφρικανική ιθαγένεια από τους Μαύρους που ζούσαν στα μπαντουστάν. Διάταγμα περί αφρικάανς (1974), το οποίο υποχρέωνε όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να διδάσκουν στην αφρικάανς τα μαθηματικά, τις κοινωνικές επιστήμες, ιστορία και γεωγραφία. Νόμος απαγόρευσης της επαγγελματικής κατάρτισης των Μαύρων (1976)

10 I follow the Moskva Down to Gorky Park Listening to the wind of change An August summer night Soldiers passing by Listening to the wind of change The world closing in Did you ever think That we could be so close,like brothers The future's in the air I can feel it everywhere Blowing with the wind of change Chorus: Take me to the magic of the moment On a glory night Where the children of tomorrow dream away In the wind of change Walking down the street Distant memories Are buried in the past forever I fallow the Moskva Down to Gorky Park Listening to the wind of change Take me to the magic of the moment On a glory night Where the children of tomorrow share their dreams With you and me Take me to the magic of the moment On a glory night Where the children of tomorrow dream away In the wind of change The wind of change blows straight Into the face of time Like a stormwind that will ring The freedom bell for peace of mind Let your balalaika sing What my guitar wants to say Take me to the magic of the moment On a glory night Where the children of tomorrow share their dreams With you and me Take me to the magic of the moment On a glory night Where the children of tomorrow dream away In the wind of change Προβολή video

11 Ανάπτυξη και διεθνής καταδίκη του απαρτχάιντ
Το απαρτχάιντ προκάλεσε οργή και απογοήτευση στους Μαύρους και άλλες μειονοτικές ομάδες, οι οποίοι βρήκαν βήμα έκφρασης μέσα από το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, αλλά και σε ορισμένους φιλελευθεριστές Λευκούς, οι οποίοι αντιπροσωπεύονταν από το Δημοκρατικό Κόμμα της χώρας. Η κυβέρνηση αντιδρούσε με βίαιο συχνά τρόπο: οι διαμαρτυρόμενοι καταδικάζονταν και φυλακίζονταν. Οι πρώτες εκστρατείες αντίθεσης στην εφαρμογή του απαρτχάιντ χρονολογούνται το Το 1955, στο Κλιπτάουν, το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, το Κομουνιστικό Κόμμα, οι Δημοκρατικοί και άλλα κινήματα διαμαρτυρίας υιοθέτησαν μια χάρτα δικαιωμάτων, με την οποία θα καταργούνταν όλες οι φυλετικές διακρίσεις στη Νότια Αφρική, θα εγκαθίστατο δημοκρατικό καθεστώς και ένα πολιτικό πρόγραμμα αγροτικής και σοσιαλιστικήμεταρρύθμισης (κατώτατο όριο μισθών, 44ωρο εργασίας την εβδομάδα, κοινωνική ασφάλιση κλπ.). 156 άτομα (105 Μαύροι, 21 Ινδοί, 23 Λευκοί και 7 Μιγάδες) συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για εσχάτη προδοσία, ότι σχεδίαζαν την ανατροπή της κυβέρνησης με τη βία και την εγκαθίδρυση κομουνιστικού καθεστώτος. Η ποινή για εσχάτη προδοσία ήταν θάνατος. Στις 29 Μαρτιου 1961, η νοτιοαφρικανική δικαιοσύνη αποφαίνεται την αθώωση όλων των συλληφθέντων. Το κίνημα εναντίον του απαρτχάιντ διαιρείται το 1959, όταν οι ριζοσπαστικοί εγκαταλείπουν το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ιδρύουν το Παναφρικανικό Κογκρέσο, αργότερα γνωστό ως Παναφρικανικό Κογκρέσο της Αζανίας. Μετά τη σφαγή της Σάρπβιλ, όπου δεκάδες ειρηνικοί διαδηλωτές κατά του απαρτχάιντ σφαγιάστηκαν στις 21 Μαρτίου 1960], χιλιάδες Μαύροι Νοτιοαφρικανοί κατέστρεψαν το "πάσο" τους, η κυβέρνηση κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στις 8 Απριλίου 1960 και απαγορεύτηκε η λειτουργία στο Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και στο Παναφρικανικό Κογκρέσο, θέτοντας σε ισχύ το νόμο περί καταστολής του κομουνισμού. Σε διεθνές επίπεδο, φθίνει το στάτους της Νοτίου Αφρικής για πρώτη φορά, καθώς τίθεται εκτός από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, την ΟΥΝΕΣΚΟ και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας. To 1961, ιδρύθηκε το Δόρυ του Έθνους (Umkhonto we Sizwe), το στρατιωτικό παρακλάδι του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, και εισήγαγε εκστρατεία σαμποτάζ. Οι πρώτες επιθέσεις αφορούσαν κυβερνητικά κτίρια, αλλά γρήγορα οι αρχηγοί του κινήματος συνελήφθησαν τον Ιούνιο του 1963 στη Ριβονία, προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ, και καταδικάστηκαν σε ισόβια το 1964, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Νέλσον Μαντέλα. Κάποιος εκσυγχρονισμός των βασικών εννοιών της πολιτικής του απαρτχάιντ πραγματοποιήθηκε μετά τη δολοφονία του Χένρικ Φέρβερντ το 1966 από τον Δημήτρη Τσαφέντα, Έλληνα από τη Μοζαμβίκη Η ιδεολογία του απαρτχάιντ συνεχώς από τότε εκμοντερνιζόταν. Έμφαση δε δινόταν στην προάσπιση μόνο των Αφρικάνερς, αλλά όλων των Λευκών της Νοτίου Αφρικής, σε μια προσπάθεια να ενσωματωθούν οι ευρωπαϊκές πληθυσμιακές ομάδες της χώρας, οι οποίες δεν πρέσβευαν "το ιστορικό δικαίωμα και καθήκον να διατηρήσουν την κυριαρχία τους στη Νότια Αφρική": γι' αυτούς οι Μαύροι δεν ήταν πλέον κατώτεροι, αλλά διαφορετικοί. Ακολούθησε μια πολιτική στρατηγική προσέγγισης των Μιγάδων, των Ινδών και των Ασιατών της χώρας, με την ίδρυση κοινοβουλευτικών σωμάτων για καθεμιά από τις φυλετικές αυτές ομάδες, το 1984. Από την άλλη πλευρά, οι εκφραστές του απαρτχάιντ στο διπλωματικό τομέα, βασιζόμενοι στην προάσπιση των δυτικών αξιών στην Αφρική και στην πάταξη του αθεϊστικού κομουνισμού, προχώρησαν σε μια αποσταθεροποίηση των γειτόνων τους, προκειμένου να αποσοβήσουν τον κίνδυνο επέκτασης μαρξιστικού καθεστώτος στην Αφρική, υποστηριζόμενο από την Κούβα, την Κίνα ή τη Σοβιετική Ένωση (Αγκόλα και Μοζαμβίκη από το 1975).

12 Εμπάργκο και κυρώσεις από τον ΟΗΕ
Αν κατά τη δεκαετία του '70, οι Αφρικάνερς δεν είχαν πλέον το φόβο να χάσουν την εθνική τους ταυτότητα, ο φόβος αυτός επανήλθε κατά τη δεκαετία του '80 λόγω τριών παραγόντων: της αύξησης των εσωτερικών διαμαχών με τους Μαύρους από το 1976. της αυξανόμενης αντίθεσης των Αφρικάνερς ιερέων, καθώς η τοπική ολλανδική μεταρρυθμιστική εκκλησία καταδίκασε το απαρτχάιντ το 1986. της διεθνούς καταδίκης της Νοτίου Αφρικής για την πολιτική του απαρτχάιντ. Το 1973, ένα ψήφισμα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αναγνώριζε το απαρτχάιντ ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση, σε εμπάργκο από τη δεκαετία του '70, ανέπτυξε ένα σύστημα παράκαμψης των οικονομικών και βιομηχανικών κυρώσεων, βασιζόμενη στη διεθνοποίηση μεγάλων οικονομικών και βιομηχανικών κεφαλαίων, μέσω των λεγόμενων offshore επενδύσεων και επαφών με πολιτικο-στρατιωτικούς συνέταιρους, όπως το Ισραήλ και η Ταϊβάν. Από το 1976 και την εξέγερση του Σοβέτο, η χώρα αποτελεί θέατρο πολιτικής βίας και αστυνομικής καταστολής στα μπαντουστάν. Έπειτα από πολύμηνες ταραχές, ο φόρος αίματος φτάνει τους 600 νεκρούς. Το κίνημα βάσης της Μαύρης Συνείδησης μένει ακέφαλο με το θάνατο του αρχηγού του, Στίβεν Μπίκο, από εγκεφαλικές κακώσεις, μετά από ξυλοδαρμό από αστυνομικούς του καθεστώτος απαρτχάιντ (12 Σεπτεμβρίου 1977), κάτι που οδήγησε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να επιβάλει κυρώσεις για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική, υιοθετώντας εμπάργκο στην αγορά πολεμικού εξοπλισμού. Το 1961, η Νότιος Αφρική είχε ήδη υποχρεωθεί να αποσυρθεί από την Βρετανική Κοινοπολιτεία, ενώ ακολούθησαν το 1984 και 1985 οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία.

13 Κατάργηση του απαρτχάιντ
Το 1989, η εξουσία περνάει στον Φρεντερίκ ντε Κλερκ, τον τελευταίο Λευκό πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής. Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησής του, απελευθερώνεται ο Νέλσον Μαντέλα στις 11 Φεβρουαρίου 1990, με τον οποίο μοιράστηκε το 1993 το Νόμπελ Ειρήνης, "για τη συνεισφορά τους στον ειρηνικό τερματισμό του απαρτχάιντ και για τη θεμελίωση μιας νέας δημοκρατικής Νότιας Αφρικής". Επίσης, νομιμοποιούνται τα άλλοτε απαγορευμένα πολιτικά κόμματα και από το Μάρτιο του 1990 αρχίζουν επίσημες διαπραγματεύσεις με το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο. Η πλειονότητα των νόμων του απαρτχάιντ καταργούνται μεταξύ του 1989 και 1991 και τον Απρίλιο του 1992 πραγματοποιείται συνταγματική συνέλευση. Αν και ορισμένοι συντηρητικοί Αφρικάνερς καταφεύγουν σε ουτοπιστικές πεποιθήσεις του παρελθόντος (Βόλκσταατ, λαϊκό κράτος), άλλοι, οι οποίοι θεωρούνται οι κύριοι εκπρόσωποι των Λευκών Νοτιοαφρικανών, υιοθετούν και πάλι το παλιότερο σλόγκαν "Προσαρμογή ή αφανισμός", οδηγώντας μια πολιτική "ανοίγματος" προς τη μαύρη πλειοψηφία της χώρας. Μετά από τέσσερα χρόνια συνταγματικών διαπραγματεύσεων, οι πρώτες πολυφυλετικές εκλογές διεξάγονται τον Απρίλιο του 1994, οι οποίες οδηγούν στην εκλογή του Νέλσον Μαντέλα, πρώτου μαύρου προέδρου της Νοτίου Αφρικής. Από το 1996 ως το 1998, η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης διέσχισε όλη τη χώρα για να συλλέξει μαρτυρίες θυμάτων και καταπιεστών, οπαδών ή αντιπάλων του απαρτχάιντ, προκειμένου να καταγράψει όλες τις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μεταξύ 1960 και 1993 και να διαλευκάνει τα εγκλήματα και τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν είτε από την κυβέρνηση είτε από τα απελευθερωτικά κινήματα. Η τελική έκθεση της Επιτροπής υπογραμμίζει την έλλειψη μεταμέλειας ή επεξηγήσεων ορισμένων πρώην πολιτικών ηγετών του καθεστώτος του απαρτχάιντ (Πίτερ Βίλεμ Μπότα, Φρεντερίκ ντε Κλερκ, Μάγκνους Μάλαν), αλλά και την ανάλογη συμπεριφορά ορισμένων αρχηγών του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, ιδίως στα στρατόπεδα εκπαίδευσης της Αγκόλα και της Τανζανίας. Η πλειοψηφία όσων βρέθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης, αθωώθηκαν λόγω ελλιπών αποδείξεων ή συμμόρφωσης με τους κανόνες. Η Νότια Αφρική αναφέρεται συχνά ως Έθνος Ουράνιο Τόξο, όρος που επινοήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Ντέσμοντ Τούτου και χρησιμοποιήθηκε από τον Νέλσον Μαντέλα ως μεταφορά για την περιγραφή της πολυπολιτισμικής απάντησης στον ρατσισμό και την ξενοφοβία της ιδεολογίας του απαρτχάιντ. Τα κατάλοιπα του απαρτχάιντ πλήττουν ακόμα την πολιτική και την κοινωνία της Νοτίου Αφρικής.

14 Νέλσον Μαντέλα Ο Νέλσον Μαντέλα (Nelson Rolihlahla Mandela) γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1918 στην Τράνσκεΐ της Νότιας Αφρικής. Δικηγόρος στο Γιοχάνεσμπουργκ, έγινε μέλος του ANC το 1944.Πήγε στο Γιοχάνεσμπουργκ επειδή οι γονείς του ήθελαν να τον παντρέψουν χωρίς να το θέλει αυτός. Για 20 χρόνια τέθηκε επικεφαλής στη μεγάλη εκστρατεία κατά της ρατσιστικής πολιτικής της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής. Ήταν ο πρώτος έγχρωμος, δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Πριν να εκλεγεί πρόεδρος, ήταν από τους επικεφαλής του κινήματος κατά του Άπαρτχαϊντ και ενεργό μέλος του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου ANC (African National Congress). Φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών. Ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990, αφού ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ αναγνώρισε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ανέστειλε τις εκτελέσεις. Ο Νέλσον Μαντέλα αμέσως παρότρυνε τις ξένες δυνάμεις να μην ελαττώσουν την πίεση που ασκούσαν στη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση για συνταγματική μεταρρύθμιση. Η απελευθέρωσή του το 1990 σημάδεψε την απαρχή θεμελιακών αλλαγών στο αφρικανικό κράτος, που οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού του καθεστώτος. Έγινε ο πρώτος πρόεδρος του αφρικάνικου λαού το Κατέκτησε το Νόμπελ Ειρήνης που το μοιράστηκε με τον Φρεντερίκ Ντε Κλερκ. Έχασε τον ένα γιο του από AIDS και τον άλλο σε τροχαίο ατύχημα, το 1969 (σε τροχαίο έχασε και τη δισέγγονή του, το 2010). Από τότε ο Νέλσον Μαντέλα έγινε εξαιρετικά δραστήριος κατά του AIDS. Ο ίδιος δηλώνει ότι ο μόνος τρόπος να αναδείξουμε το AIDS ως φυσιολογική ασθένεια είναι να μην το κρύβουμε και να κάνουμε τους ανθρώπους να σταματήσουν να το θεωρούν κάτι που χτυπά ορισμένα άτομα τα οποία πηγαίνουν στην κόλαση και όχι στον παράδεισο».

15 Νέλσον Μαντέλα

16 Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ Η αγαπημένη φράση του Νέλσον Μαντέλα είναι «hamba kahle», η οποία σημαίνει «να προχωρείς αργά». Ο μαύρος ηγέτης, τον οποίο οι βιογράφοι στο μέλλον θα τον χαρακτηρίσουν «αιώνιο αντάρτη», ακολούθησε βήμα βήμα το πεπρωμένο του. Γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1918 στο Μβέζο, ένα μικρό χωριό της Νότιας Αφρικής στην επαρχία Τρανσκέι, στις όχθες του ποταμού Μπάσε. Ο πατέρας του, ο Γκάντλα Χένρι Μπακανιάσουα, είχε οριστεί αρχηγός του χωριού από τον βασιλιά της φυλής Τέμπου. Οταν ήρθε στον κόσμο ο γιος του, άρχισε να τον αποκαλεί με το όνομα «Ρολιλάλα», το οποίο σημαίνει «αυτός που τραβά το κλαδί ενός δέντρου». Στην τοπική διάλεκτο της επαρχίας Τρανσκέι όμως «Ρολιλάλα» σημαίνει «ταραχοποιός» και ενδεχομένως ο πατέρας του μόλις αντίκρισε το παιδί του να διάβασε στα μάτια του και το πεπρωμένο του. Μια αναδρομή στη ζωή του Νέλσον Μαντέλα αρκεί για να δικαιωθεί η προνοητικότητα που επέδειξε ο πατέρας του. Εκδιώκεται από το πανεπιστήμιο όταν πρωταγωνιστεί σε μια διαδήλωση. Εξεγείρεται στην προσπάθεια να τον παντρέψουν με το ζόρι και φεύγει για το Γιοχάνεσμπουργκ. Το 1944 καταγγέλλει το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο ως «αντιδραστικό» και ιδρύει μια ριζοσπαστική νεολαία. Εξι χρόνια αργότερα ορίζεται γραμματέας της οργάνωσης για το Τρανσβάαλ και συγκροτεί ένα ευρύ μέτωπο κατά του απαρτχάιντ. Αντέχει 28 χρόνια στη φυλακή, αρνείται τις προτάσεις των ρατσιστών για απελευθέρωση υπό όρους και όταν τελικά βρίσκει την ελευθερία του κάνει την τελευταία του επανάσταση: χωρίζει με τη γυναίκα του, τη Γουίνι, και παντρεύεται ξανά. Το όνομα «Νέλσον» του δόθηκε στο σχολείο από ένα δάσκαλο, ενώ τα φοιτητικά του χρόνια τα έζησε στο πανεπιστημιακό κολέγιο Φορτ Χέαρ στην πόλη Αλις. Ηταν το μοναδικό αστικό κέντρο ανώτερης εκπαίδευσης για μαύρους στη Νότια Αφρική, μια μάλλον ελιτίστικη σχολή, ενώ πήρε πτυχίο στη Νομική από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αφρικής, ένα φημισμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα το οποίο παρείχε τίτλους σπουδών και πτυχία διά αλληλογραφίας. Στη συνέχεια ακολούθησε στο Γιοχάνεσμπουργκ μια μέτρια δικηγορική καριέρα στο γραφείο Γουίτκιν, Σιντέλσκιν και Αϊντερμαν, και κάθε ημέρα με το τέλος της εργασίας ξεκινούσε για τον νεαρό Μαντέλα το «φλερτ» με την ελευθερία. Ηταν γύρω στο 1943 όταν ξεκίνησε να πηγαίνει σε συνελεύσεις της Συμβουλευτικής Επιτροπής Συνοικισμού αλλά και του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου. Το 1947 εκλέγεται στην Εκτελεστική Επιτροπή του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου και όταν αργότερα θα καταλάβει το αξίωμα του προέδρου του ΕΑΚ δεν θα σταματήσει ούτε λεπτό να αγωνίζεται ενάντια στο απαρτχάιντ. Ούτε και όταν θα καταδικαστεί ­ στην ηλικία των 46 χρόνων ­ σε ισόβια φυλάκιση. Ηταν στις 12 Ιουνίου 1964 (είχε συλληφθεί από το 1961), στην Πρετόρια, όπου δικάστηκε για προδοσία. Εκείνη την ημέρα άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί κρατώντας πανό και πινακίδες με συνθήματα συμπαράστασης. Σε κάποιο σημείο της δίκης, στην οποία μιλούσε τέσσερις ώρες ασταμάτητα, είπε: «Αφιέρωσα τη ζωή μου στον αγώνα του λαού της Αφρικής. Εχω πολεμήσει εναντίον της λευκής κυριαρχίας και έχω πολεμήσει εναντίον της μαύρης κυριαρχίας. Αγαπώ την ιδέα μιας ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας στην οποία όλοι θα ζουν αρμονικά μαζί και θα έχουν ίσες ευκαιρίες. Είναι ένα ιδανικό που ελπίζω να ζήσω και να επιτύχω. Αλλά, αν χρειαστεί, τότε είναι και ένα ιδανικό για το οποίο είμαι έτοιμος να πεθάνω». Ο Νέλσον Μαντέλα φυλακίστηκε στη νήσο Ρόμπεν χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα για το τι μέλλει γενέσθαι. Κάθε κελί είχε μια λευκή κάρτα κρεμασμένη απέξω με το όνομα και τον αριθμό που είχε κάθε κατάδικος στη φυλακή. Η κάρτα του μαύρου ηγέτη έγραφε, «Ν. Μαντέλα 466/64», που σήμαινε ότι ήταν ο 466ος κρατούμενος που είχε φθάσει στο νησί το Δεν έχασε όμως ποτέ την ψυχραιμία του και όταν του έδωσαν τη στολή του φυλακισμένου είπε στον φρουρό: «Δεν έχω φορέσει πιο κομψό ριγέ κουστούμι». Σημαδιακή για τη ζωή του Νέλσον Μαντέλα ήταν η 11η Φεβρουαρίου Ηταν η μέρα που βγήκε από τις φυλακές Βίκτορ Βέρστερ της Νότιας Αφρικής αποφασισμένος να σβήσει με μια μονοκονδυλιά την οργή ­ αλλά όχι τη μνήμη ­ για τα χρόνια που πέρασε στο κελί. Ηταν έτοιμος για συνδιαλλαγή με τους ανθρώπους του απαρτχάιντ για να οδηγήσει τους μαύρους στη μεγάλη νίκη ύστερα από τέσσερα χρόνια, στις 10 Μαΐου 1994, στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές που τον ανέδειξαν πρόεδρο. Το 1993 μοιράστηκε το Βραβείο Νομπέλ για την ειρήνη με τον Φ. Ντε Κλερκ για τον αγώνα του ενάντια στο απαρτχάιντ και παρέμεινε στον προεδρικό θώκο ως τον Ιούνιο του 1999, οπότε αποχώρησε δίνοντας τη σκυτάλη στον σημερινό πρόεδρο, τον Τάμπο Μπέκι. Τότε ο «αιώνιος» αντάρτης εξεδήλωσε την ακόλουθη επιθυμία: «Θα ήθελα να επιστρέψω στο χωριό μου και να μπορώ να περπατώ στα λιβάδια, στους λόφους και στα ποτάμια όπου μεγάλωσα». Είχε εκπληρώσει τον στόχο του προχωρώντας αργά. Μια πορεία που κράτησε 46 χρόνια...

17 Είκοσι χρόνια ελευθερίας κλείνει ο Νέλσον Μαντέλα
Είκοσι χρόνια έχουν περάσει από τη μέρα που ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε, ύστερα από 27 χρόνια κράτησης που του επέβαλε το ρατσιστικό καθεστώς της Νότιας Αφρικής. Η απελευθέρωσή του ήταν μια από τις πλέον αξιοσημείωτες στιγμές του 20ου αι. και αποτέλεσε ορόσημο στην ιστορία της χώρας του. Ο Μαντέλα είχε κλειστεί στη φυλακή από την κυβέρνηση του Απαρτχάιντ 27 χρόνια πριν και απ’οτι φαινόταν τότε, κανείς δεν επρόκειτο να ξανακούσει γι’ αυτόν. Στις 11 Φεβρουαρίου όμως του 1990, ο κόσμος είδε κάτι που κανείς δεν περίμενε: ο Μαντέλα έβγαινε επιτέλους ελεύθερος από τη φυλακή του Robben Island. Πέντε χρόνια αργότερα, ο πιο διάσημος πολιτικός κρατούμενος του κόσμου ανέλαβε τον προεδρικό θώκο της χώρας του. Την ημέρα της απελευθέρωσης του, ο Μαντέλα δήλωσε ότι το κόμμα του, το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο ή ANC, είχε ως διπλό στόχο, την χειραφέτηση της Νότιας Αφρικής τόσο πολιτικά, όσο και οικονομικά. Ο Μαντέλα επέμεινε στην ήπια ανατροπή του καθεστώτος του απαρτχάιντ και ενέπλεξε την κυβέρνηση της μειονότητας των λευκών σε διαπραγματεύσεις που διάρκεσαν τρία χρόνια και κορυφώθηκαν με την πλειοψηφία των μαύρων της Νότιας Αφρικής να παίρνει την εξουσία, σε εκλογές και χωρίς μάχη. Είκοσι χρόνια αργότερα, η Νότια Αφρική έχει σημειώσει σημαντικά βήματα, με κύριο το γεγονός ότι όλοι οι πολίτες της έχουν το δικαίωμα ψήφου, κάτι που το απαρτχάιντ δεν επέτρεπε. Παρά το γεγονός ότι ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής και το κόμμα του πέτυχαν να μειώσουν τη φτώχεια, να αυξήσουν τα ποσοστά στέγασης, ύδρεσης και ηλεκτρισμού όπως και να χτίσουν σχολεία για τον πληθυσμό που κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ έμειναν χωρίς μόρφωση, οι ανάγκες παραμένουν μεγάλες μέχρι σήμερα. Η πλειοψηφία των μαύρων πολιτών παραμένει σε συνθήκες φτώχειας, στοιβαγμένοι σε παραγκουπόλεις. Ένας στους τέσσερις μαύρους πολίτες είναι άνεργος, με το 75% εξ αυτών να έχει ηλικία μικρότερη των 35 χρόνων. Σε αυτή την ηλικία, ένας στους 4 δεν είχε ποτέ εργασία, παρά την ισχυρή ανάπτυξη που βίωσε η χώρα επί 10 χρόνια, μέχρι το 2008. Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας εξακολουθεί να είναι σε κακή κατάσταση παρά την αρκετά καλή χρηματοδότηση για κατασκευή νέων σχολείων. Ως αποτέλεσμα, βγαίνουν ορδές νέων από τα σχολεία χωρίς τα απαραίτητα εφόδια για μια ικανοποιητική εργασία και πολλοί από αυτούς εν τέλει στρέφονται στο έγκλημα προκειμένου να επιβιώσουν. Η ανασφάλεια κυριαρχεί, αφού καθημερινά 50 άνθρωποι πέφτουν θύμα δολοφονίας και άλλοι 50 επιβιώνουν από απόπειρα. Η κατάσταση είναι τεταμένη μεταξύ την αυξανόμενη μεσαία τάξη και στη δυσαρεστημένη κατώτερη τάξη. Πρόσφατα, ο πρώτος μαύρος πρύτανης του πανεπιστημίου Orange Free State, δέχθηκε επικρίσεις όταν ανακοίνωσε ότι το ίδρυμα σκόπευε να δεχθεί πίσω τους τέσσερις λευκούς φοιτητές οι οποίοι είχαν κινηματογραφήσει τους εαυτούς τους να ουρούν στο φαγητό των μαύρων εργαζόμενων στην καθαριότητα του πανεπιστημίου και στη συνέχεια να τους αναγκάζουν να φάνε. Στο παρελθόν ίσως αυτή η διάθεση για συγχώρεση να είχε μεγαλύτερη ανταπόκριση, σήμερα όμως αντιμετωπίζει οργισμένες αντιδράσεις. Για το λόγο αυτό, ο πρύτανης ξεκίνησε διαβουλεύσεις προ τετραμήνου, οι οποίες όμως διαρκούν ακόμα μέχρι και σήμερα. «Πρέπει να βαδίσουμε έξω από τη φυλακή της παρελθούσης επιτυχίας μας», έγραψε ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Ντζαμπούλο Ντέμπελε, ο οποίος προσέθεσε ότι «είναι καλό να γιορτάζεις τις παλιές επιτυχίες, αλλά γίνεται μοιραίο να προσπαθείς να τις επαναλάβεις κάτω από αλλαγμένες συνθήκες».

18 Η ΑΠΟΦΥΛΑΚΙΣΗ Προβολή video