Σημασιολογία και Πραγματολογία

Παρουσίαση με θέμα: "Σημασιολογία και Πραγματολογία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Σημασιολογία και Πραγματολογία

2 1. Σημασιολογία: η μελέτη της σημασίας
1. Σημασιολογία: η μελέτη της σημασίας Λεξική σημασιολογία Φραστική/προτασιακή σημασιολογία

3 Λεξική σημασιολογία Όταν γνωρίζουμε τη σημασία μιας λέξης, γνωρίζουμε τις σημασιακές της ιδιότητες. Οι σημασιακές ιδιότητες περιγράφουν τη γλωσσική σημασία μιας λέξης, π.χ., νερό: υγρό και πρόκειται για ιδιότητες διαφορετικές από τις φυσικές ιδιότητες, π.χ., νερό: υδρογόνο και οξυγόνο σε Χ αναλογίες Η ίδια σημασιακή ιδιότητα μπορεί να αποτελεί μέρος της σημασίας πολλών λέξεων, π.χ., θηλυκό, ζώο, άνθρωπος.

4 θηλυκό θηλυκό θηλυκό θηλυκό άνθρωπος άνθρωπος
θηλυκό θηλυκό θηλυκό θηλυκό άνθρωπος άνθρωπος λέαινα κότα θεία δεσποινίδα ελαφίνα φοράδα φοιτήτρια χήρα προβατίνα γίδα κορίτσι γυναίκα άνθρωπος άνθρωπος άνθρωπος άνθρωπος νεαρό γιατρός κοσμήτορας καθηγητής παιδί εργένης γονέας μωρό

5 Σημασιακές ιδιότητες Έχουμε ενδείξεις για την ύπαρξη των σημασιακών ιδιοτήτων από: Παραδρομές ομιλίας Κανόνες υποκατηγοριοποίησης (βλέπε ταξινομητές – π.χ. άσκηση 8, σελ. 166 του βιβλίου) Επίσης, στις γλώσσες μας τα ουσιαστικά έχουν διαφορετικές καταλήξεις ανάλογα με το αν είναι αρσενικά ή θηλυκά. Ακόμη, στις γλώσσες Bantu, για παράδειγμα, τα ουσιαστικά έχουν διαφορετικές καταλήξεις ανάλογα με το αν είναι άνθρωποι, ζώα, φρούτα, υγρά, μακρουλά αντικείμενα, μεγάλα αντικείμενα, αφηρημένες έννοιες, τοπικές έννοιες.

6 Γλωσσικές διαταραχές Δείτε τα παραδείγματα της άσκησης 2, σελ του βιβλίου. Οι λέξεις με τις οποίες αντικαθιστούν κάποιες άλλες οι ασθενείς έχουν κάποια κοινή σημασιακή ιδιότητα με αυτές. Οι σημασιακές ιδιότητες αναπαρίστανται με τα σημασιακά χαρακτηριστικά, π.χ.: Γυναίκα: +θηλυκό, +άνθρωπος, -νεαρό (θυμηθείτε τα φωνητικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή των φθόγγων, π.χ.: [p]: κλειστό, διχειλικό, άηχο)

7 Σημασιακές ιδιότητες (συν.)
Ας δούμε παρακάτω μερικές σημασιακές ιδιότητες ρημάτων: [Κίνηση]: φέρνω, πέφτω, περπατώ, τρέχω… [Επαφή]: χτυπώ, φιλώ, αγγίζω… [Δημιουργία]: κατασκευάζω, φαντάζομαι, φτιάχνω… [Αίσθηση]: βλέπω, ακούω, νιώθω, κρυώνω…

8 Σχέσεις των λέξεων Οι λέξεις σχετίζονται μεταξύ τους με διάφορους τρόπους: Ομώνυμα. Διαφορετικές λέξεις που προφέρονται με τον ίδιο τρόπο (αλλά μπορεί να μην έχουν την ίδια ορθογραφία). Αποτέλεσμα: (λεξική) αμφισημία.* Πολύσημα. Μία λέξη με πολλαπλές σημασίες Ετερώνυμα. Λέξεις που έχουν την ίδια ορθογραφία, αλλά προφέρονται διαφορετικά και έχουν διαφορετική σημασία. Ομόγραφα. Λέξεις με την ίδια ορθογραφία, αλλά διαφορετική σημασία. Όταν τα ομώνυμα γράφονται με τον ίδιο τρόπο είναι ομόγραφα. * Θα πρέπει να γνωρίζετε τη διαφορά από τη δομική αμφισημία.

9 Σχέσεις των λέξεων (συν.)
Συνώνυμα. Λέξεις που προφέρονται διαφορετικά αλλά έχουν την ίδια (ή σχεδόν την ίδια) σημασία. Αποτέλεσμα: (λεξικές) παραφράσεις Αντώνυμα. Λέξεις που έχουν αντίθετη σημασία ▪ Συμπληρωματικά ▪ Διαβαθμίσιμα (χαρακτηρισμένο – μη χαρακτηρισμένο) ▪ Συσχετιστικά Όλες οι παραπάνω σχέσεις μας δίνουν επιχειρήματα για την ύπαρξη των (κοινών) σημασιακών ιδιοτήτων. Στην Ελληνική σχηματίζουμε αντώνυμα με προσφήματα όπως τα: α-, αντί-, δυσ- Υπώνυμα Μετώνυμα Ρετρώνυμα

10 2. Η σημασία των φράσεων και των προτάσεων
Οι λέξεις (και τα μορφήματα) αποτελούν τις μικρότερες μονάδες σημασίας. Επικοινωνούμε όμως και με φράσεις και προτάσεις, οι οποίες προφανώς έχουν επίσης σημασία. Αρχή της συνθετικότητας (principle of compositionality) Η σημασία μιας φράσης ή μιας πρότασης εξαρτάται τόσο από τη σημασία των επί μέρους λέξεων όσο και από τον τρόπο που οι λέξεις συνδυάζονται δομικά. Ονοματοκεντρική σημασία Οι σημασίες των ονοματικών φράσεων είναι συνδυασμοί της σημασίας των ονομάτων, επιθέτων, άρθρων (ανάλογα με τις σημασιακές τους ιδιότητες). Αυτοί οι συνδυασμοί δεν είναι πάντα οι ίδιοι όμως:

11 Στις ονοματικές φράσεις:
‘το κόκκινο μπαλόνι’ και ‘το μεγάλο μπαλόνι’ Τα δύο επίθετα δεν έχουν την ίδια σχέση με τα ουσιαστικά. Το ‘κόκκινο’ είναι πάντα κόκκινο, ενώ το τα ‘μεγάλο’ μπορεί να είναι μεγάλο για μπαλόνι, αλλά μικρό για ελέφαντα. Δείτε επίσης: ‘καλός φίλος’ και ‘ψεύτικος φίλος’ ή ‘φερόμενος δολοφόνος’ Ο ‘καλός φίλος’ είναι φίλος, ο ‘ψεύτικος φίλος’ δεν είναι φίλος. Ο ‘φερόμενος δολοφόνος’ δεν είναι απαραίτητα δολοφόνος (είναι υποτιθέμενος δολοφόνος).

12 Αυτές οι σημασιακές διαφορές συχνά έχουν και επιπτώσεις στη σύνταξη των ονοματικών φράσεων:
Για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε: το κόκκινο μπαλόνι ή το κόκκινο το μπαλόνι Μπορούμε να πούμε επίσης: ο υποτιθέμενος δολοφόνος αλλά μάλλον δεν μπορούμε να πούμε: *ο υποτιθέμενος ο δολοφόνος.

13 Έννοια και αναφορά Η γνώση της σημασίας των ονοματικών φράσεων (ΟΦ) συνίσταται στο να ανακαλύψουμε σε τι αναφέρονται. Το αντικείμενο στο οποίο δείχνει μια ΟΦ ονομάζεται αντικείμενο αναφοράς και λέμε ότι η ΟΦ έχει αναφορά (reference) ή έκταση/διάταση (extension) Η σημασία πολλών ΟΦ δεν περιορίζεται στην αναφορά. Γι αυτό και αν δύο εκφράσεις έχουν την ίδια αναφορά (συναναφορικές) δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα έχουν και την ίδια σημασία. Υπάρχει και η επιπλέον σημασία που καλείται έννοια (sense) ή ένταση (intention)

14 Έννοια και αναφορά (συν.)
Σημασία = Έννοια + Αναφορά [ένταση] [έκταση, διάταση] Τα ουσιαστικά Αυγερινός και Αποσπερίτης έχουν την ίδια αναφορά, αλλά διαφορετική σημασία (επειδή έχουν διαφορετική έννοια). Ο συνδυασμός αναφοράς και έννοιας αποτελεί τη σημασία μιας λέξης. Ορισμένα κύρια ονόματα έχουν μόνο αναφορά. Κάποιες φορές δύο κύρια ονόματα έχουν το ίδιο αντικείμενο αναφοράς.

15 Τα κύρια ονόματα Τα κύρια ονόματα είναι ιδιαίτερη περίπτωση ονομάτων, αφού αναφέρονται σε ένα αντικείμενο ή μια οντότητα, δηλαδή, έχουν αναφορά, αλλά δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη σημασία ή έννοια. Αναφέρονται σε μοναδικά αντικείμενα (εντός της συνομιλίας/ περικειμένου), τα οποία μπορεί να υφίστανται, μπορεί και όχι, ή και μπορεί να είναι φανταστικά. Αφού αναφέρονται σε ένα αντικείμενο, είναι οριστικά, πράγμα που δηλώνεται και με το γεγονός ότι συνοδεύονται από το οριστικό άρθρο σε γλώσσες που χρησιμοποιούν άρθρο με κύρια ονόματα. Σε πολλές γλώσσες όμως δεν συνοδεύονται από το (οριστικό) άρθρο, κι όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο έχει ιδιαίτερο υφολογικό αποτέλεσμα. π.χ., The New York I knew and loved. Συνήθως τα κύρια ονόματα δεν προσδιορίζονται από επίθετα (αφού συχνά τα επίθετα περιορίζουν το πεδίο αναφοράς του ονόματος).

16 Ρηματοκεντρική σημασία
Θεματικοί ρόλοι (thematic roles): οι σχέσεις του ρήματος με τις ΟΦ που το συνοδεύουν (οι οποίες δεν εξαρτώνται από τη συντακτική τους θέση μέσα στην πρόταση). Δράστης (agent) – (Η Μαίρη έφαγε/έγραψε ένα ποίημα) Θέμα/δέκτης (theme/patient) – (Η Κατερίνα σπρώχτηκε/ βρήκε το κλειδί) Τόπος (location) – (Πήγε στην Κύπρο) Στόχος (goal) – (έβαλα το βιβλίο στο τραπέζι) Πηγή (source) – (έφυγε από το γραφείο/την Αθήνα) Όργανο (instrument) – (το έκοψα με το μαχαίρι) Φορέας εμπειρίας (experiencer) – (ο Γιώργος αισθάνθηκε το κρύο)

17 Θεματικοί ρόλοι (συν.) Αίτιο (cause) – (η σημαία σκίστηκε από τον άνεμο) Κτήτορας (possessor) – (Η μητέρα/το βιβλίο του Πέτρου) Η γνώση μας για τα ρήματα περιλαμβάνει: α) τη συντακτική κατηγορία στην οποία ανήκουν, β) τα αντικείμενα με τα οποία συντάσσονται, και γ) τους θεματικούς ρόλους των ΟΦ υποκειμένου και αντικειμένου μέσα στις προτάσεις, δηλαδή τη Δομή Θεματικών Ρόλων ή Δομή Οργανικών Όρων (Argument Structure, στην Αγγλική) Οι παραπάνω πληροφορίες που συνοδεύουν τη γνώση μας για τα ρήματα (και όχι μόνο) θεωρούμε ότι περιλαμβάνονται στο λεξικό.

18 Θεματικό κριτήριο (Theta Criterion)
Η διαδικασία εκχώρησης θεματικών ρόλων στις διάφορες φράσεις λέγεται θεματική εκχώρηση και διέπεται από το θεματικό κριτήριο. Σύμφωνα με το θεματικό κριτήριο ένας συγκεκριμένος θεματικός ρόλος μπορεί να απαντά μόνο μια φορά σε μια πρόταση (και κάθε διαθέσιμος θεματικός ρόλος πρέπει να εκχωρηθεί1). *Το αγόρι άνοιξε Το αγόρι άνοιξε την πόρτα Το αγόρι άνοιξε την πόρτα με το κλειδί *Το αγόρι άνοιξε την πόρτα με το κλειδί με το αντικλείδι. Το αγόρι άνοιξε την πόρτα με το κλειδί και με το αντικλείδι --- 1εκχωρηθεί= δοθεί

19 Η σημασία των προτάσεων
Και οι προτάσεις έχουν έννοια (ένταση). Υποστηρίζεται επίσης ότι έχουν αναφορά (έκταση), μπορεί δηλ. να είναι αληθείς ή ψευδείς. Η έννοια μιας δηλωτικής πρότασης μας επιτρέπει να γνωρίζουμε κάτω από ποιες συνθήκες η πρόταση είναι αληθής. Αυτές οι συνθήκες ονομάζονται συνθήκες αλήθειας της πρότασης και στην περίπτωση δηλωτικής πρότασης είναι ίδιες με την έννοια της πρότασης. Συγκρίνοντας τις συνθήκες αλήθειας της πρότασης με τον πραγματικό κόσμο μπορούμε να πούμε ποια πρόταση είναι αληθής και ποια ψευδής. Η αλήθεια ή το ψέμα των προτάσεων ισοδυναμεί με την αναφορά ή την έκτασή τους.

20 Η σημασία των προτάσεων (συν.)
Μπορούμε να κατανοήσουμε τις ορθά σχηματισμένες προτάσεις της γλώσσας μας χωρίς να γνωρίζουμε την τιμή αλήθειας τους. Ακριβώς επειδή γνωρίζουμε τις συνθήκες αλήθειας τους όμως μπορούμε να ανακαλύψουμε και την τιμή αλήθειας τους (ή τουλάχιστον τι πρέπει να κάνουμε για να την ανακαλύψουμε). Η σημασία μιας πρότασης προσδιορίζεται από τους κανόνες που συνδυάζουν τα διάφορα τμήματά της, αλλά και από το να γνωρίζουμε κάτω από ποιες συνθήκες είναι αληθής ή ψευδής.

21 Σχέσεις των προτάσεων Παράφραση δύο προτάσεις αποτελούν παραφράσεις όταν έχουν τις ίδιες συνθήκες αλήθειας Συνεπαγωγή όταν η γνώσης της αλήθειας μιας πρότασης συνεπάγεται, ή υπονοεί, την αλήθεια μιας άλλης πρότασης. Αντίφαση η αρνητική συνεπαγωγή, δηλ., όταν η αλήθεια μιας πρότασης συνεπάγεται το ψεύδος μιας άλλης. Μια πρόταση που είναι ψευδής εξαιτίας της σημασίας των λέξεων που περιέχει είναι αντιφατική.

22 Γεγονότα και καταστάσεις
Κάποιες προτάσεις περιγράφουν γεγονότα (γεγονοτικές) (Ο Γιάννης φίλησε τη Μαρία). Άλλες περιγράφουν καταστάσεις (καταστασιακές) (Η Μαρία γνωρίζει το Γιάννη). Διαφορές όπως αυτές φαίνεται να έχουν διάφορες συντακτικές συνέπειες, π.χ., ως προς τη δυνατότητα μετατροπής της ενεργητικής πρότασης σε παθητική, στη δυνατότητα χρήσης εξελισσόμενων χρόνων, στη δυνατότητα χρήσης τους στην προστακτική κλπ. Η παραπάνω περίπτωση είναι μία από αυτές που δείχνουν την αλληλοεπίδραση της σύνταξης και της σημασιολογίας. Παρότι και τα δύο παραπάνω ρήματα είναι μεταβατικά, μόνο το πρώτο μπορεί να έχει και παθητική εκδοχή. Οι κανόνες αναφοράς των αυτοπαθών αντωνυμιών αποτελούν άλλη μία περίπτωση αλληλοεπίδρασης σύνταξης και σημασιολογίας.

23 Ασαφείς σημασίες Ανωμαλία
Εκφράζεται με διάφορους τρόπους, όπως, αντιφατικές σημασιακές ιδιότητες, λέξεις χωρίς σημασία, κλπ. Μεταφορά Οι μεταφορές έχουν έντονο πολιτιστικό στοιχείο, και συνιστούν την υψηλότερη έκφραση της γλωσσικής δημιουργικότητας. Αν τις ερμηνεύσουμε κυριολεκτικά μπορεί να ακουστούν ανώμαλες. Ιδιωματισμοί Οι περισσότεροι ιδιωματισμοί προέρχονται από μεταφορικές εκφράσεις και δεν τηρείται η αρχή της συνθετικότητας. Γι αυτό εξάλλου και δεν μπορεί κανείς να αλλάξει τη συντακτική δομή των ιδιωματισμών. Για παράδειγμα, ενώ η πρόταση 1β. σημαίνει λίγο-πολύ ότι και η 1α., η 2β. έχει μόνο την κυριολεκτική σημασία της 2α., και όχι την ιδιωματική. 1. α. έβαλα λίπασμα στις γλάστρες β. μπήκε λίπασμα στις γλάστρες 2. α. έβαλα νερό στο κρασί μου β. μπήκε νερό στο κρασί μου.

24 Όλα τα προηγούμενα γίνονται πολύ περισσότερο κατανοητά μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα, πολλά από τα οποία υπάρχουν στα σχετικά σημεία του 5ου κεφαλαίου του βιβλίου σας.

25 2. Πραγματολογία: η μελέτη της σημασίας στο περικείμενο
2. Πραγματολογία: η μελέτη της σημασίας στο περικείμενο Γλωσσικό περικείμενο Ο λόγος (discourse/συμφραζόμενα) που προηγείται (και απαιτείται) για να ερμηνευτεί η φράση που ακολουθεί. Περιστασιακό περικείμενο Η γνώση του κόσμου που προϋποτίθεται για την ερμηνεία της φράσης. π.χ. Παραδόξως είναι ήδη ερωτευμένος μαζί της. Για την ερμηνεία των αντωνυμιών στην παραπάνω πρόταση χρειάζεται γλωσσικό περικείμενο (οι ονοματικές φράσεις στις οποίες αναφέρονται οι αντωνυμίες). Για την ερμηνεία του ‘παραδόξως’ όμως χρειάζεται το περιστασιακό περικείμενο.

26 Γλωσσικό περικείμενο Η παρουσία του γλωσσικού περικείμενου είναι απαραίτητη για την ερμηνεία των αντωνυμιών όπως είδαμε στο προηγούμενο παράδειγμα. Επίσης, για τη χρήση του κατάλληλου άρθρου (οριστικού ή αόριστου), για παράδειγμα.

27 Περιστασιακό περικείμενο
Το περιστασιακό περικείμενο είναι οι γνώσεις που έχουμε για τον κόσμο (εξωγλωσσικές πληροφορίες) οι οποίες εμπλέκονται άμεσα στην ερμηνεία των λογικών υπονοημάτων που θα συζητήσουμε λίγο πιο κάτω. ► Συχνά το περιστασιακό περικείμενο είναι αυτό που βοηθά στην κατανόηση σε περίπτωση γλωσσικών διαταραχών. Για παράδειγμα, οι αφασικοί Broca (αγραμματικοί) έχουν πρόβλημα κατανόησης των παθητικών προτάσεων. Παρόλα αυτά, δεν έχουν πρόβλημα να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν μια παθητική πρόταση όπως: Το μήλο φαγώθηκε από το Γιάννη Αυτό γίνεται επειδή η ερμηνεία μίας τέτοιας πρότασης μπορεί να εξαχθεί από το περιστασιακό περικείμενο και μόνο, δηλ. από τις γνώσεις που έχουμε για τον κόσμο, σύμφωνα με τις οποίες οι άνθρωποι τρώνε μήλα και όχι τα μήλα ανθρώπους.

28 Τα αξιώματα της συνομιλίας
Η Πραγματολογία λοιπόν μελετά τους κανόνες που διέπουν τη χρήση της γλώσσας μας, πώς δηλαδή τελικά οι γνώσεις που έχουμε για τη γλώσσα μας ‘εφαρμόζονται’ – πάντα με συγκεκριμένους στόχους, δηλ. την επικοινωνία μας με τον έξω κόσμο. Ένα από τα θέματα που μελετά η Πραγματολογία είναι οι κανόνες της συνομιλίας. Πρόκειται για κανόνες (αρχές) που διέπουν τη διεξαγωγή μιας επιτυχούς συνομιλίας και διατυπώθηκαν για πρώτη φορά από τον P. Grice (1975). Γι αυτό είναι γνωστοί ως: Αρχές ή Αξιώματα της συνομιλίας του Grice (Grice’s maxims) Αναφέρονται στην: Ποσότητα Συνάφεια Τρόπο Ποιότητα

29 Τα αξιώματα της συνομιλίας (συν.)
Αξίωμα της Ποσότητας (maxim of quantity): Πείτε ούτε περισσότερα ούτε λιγότερα από όσα απαιτεί το θέμα. Αξίωμα της Συνάφειας (maxim of relation): Να είστε συναφείς με το θέμα της συνομιλίας Αξίωμα του Τρόπου (maxim of manner): Να είστε σύντομοι και μεθοδικοί, αποφεύγοντας την αμφισημία και την ασάφεια. Αξίωμα της Ποιότητας (maxim of quality): Μην ψεύδεστε. Μην ισχυρίζεστε πράγματα που δεν μπορείτε να τα υποστηρίξετε.

30 Τα αξιώματα της συνομιλίας (συν.)
Τα αξιώματα της συνομιλίας επίσης αναλύουν και εξηγούν: 1. πώς εννοούμε περισσότερα από αυτά που λέμε 2. πώς, ως συνομιλητές, αντιλαμβανόμαστε τα διαλογικά υπονοήματα (conversational implicatures) Τα διαλογικά υπονοήματα είναι οι σημασίες/ερμηνείες που προκύπτουν όταν παραβιάζονται τα αξιώματα της συνομιλίας. Τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού έχουν πραγματολογικά προβλήματα. Δείτε το άρθρο των Surian et al. (1996) που ανέβασα στην ιστοσελίδα του μαθήματος, σχετικά με τα προβλήματα ακόμη και ατόμων με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας ως προς τα Αξιώματα του Grice.

31 Γλωσσικές πράξεις Με τη χρήση της γλώσσας στοχεύουμε και στο να επιφέρουμε κάποια αποτελέσματα, ή, γενικότερα, να κάνουμε πράγματα. Οι πράξεις που επιτελούμε λέγοντας (ή και γράφοντας κάτι), π.χ., δήλωση, υπόσχεση, ανακοίνωση, παράκληση, απειλή λέγονται γλωσσικές πράξεις. Η θεωρία των γλωσσικών πράξεων μελετά το πώς επιτυγχάνουμε τα παραπάνω. Διάφορα μέσα (ή τρόποι) με τα οποία επιτυγχάνονται οι γλωσσικές πράξεις λοιπόν είναι τα παρακάτω. Επιτελεστικά ρήματα (performative verbs): Πρόκειται για ρήματα που όταν εκφωνηθούν στο α’ πρόσωπο του ενικού, και στον ενεστώτα της οριστικής σε μια κύρια πρόταση, συνιστούν από μόνα τους την επιτέλεση της γλωσσικής πράξης που δηλώνουν: Υπόσχομαι να έρθω στις 6. Παραδέχομαι το λάθος μου. Σε συγχαίρω για το θάρρος σου.

32 Γλωσσικές πράξεις (συν.)
Επιτελεστικές εκφράσεις (performative expressions): πρόκειται για στερεότυπες εκφράσεις όπως, συγχαρητήρια, εύγε, τα σέβη μου, κλπ. Στη μελέτη και την ερμηνεία των γλωσσικών εκφράσεων είναι σημαντική η σπουδαιότητα του περικειμένου Η ίδια ακριβώς πρόταση μπορεί να εκληφθεί ως υπενθύμιση, προειδοποίηση, απειλή, κλπ. Με άλλα λόγια, η ίδια πρόταση μπορεί να έχει διαφορετική προσλεκτική δύναμη (illocutionary force). Η έγκλιση (οριστική, προστακτική, κλπ.) ή ο επιτονισμός είναι κάποια από τα γραμματικά μέσα που σημαδεύουν την προσλεκτική δύναμη μιας πρότασης και για αυτό το λόγο θεωρούνται προσλεκτικοί ενδείκτες.

33 Πριν τελειώσουμε, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στα μαθήματα ειδικότητας (Λογοπαθολογίας) αντί για τον όρο Πραγματολογία συχνά χρησιμοποιείται ο όρος χρήση της γλώσσας. Και για να ανακεφαλαιώσουμε, η αντιστοιχία με τους τομείς της γλώσσας στους οποίους έχουμε αναφερθεί ως τώρα και η ορολογία είναι διαφορετική στη Λογοπαθολογία και έχει ως εξής: Φωνητική/Φωνολογία, Μορφολογία, Σύνταξη: Μορφή Σημασιολογία: Περιεχόμενο Πραγματολογία: Χρήση