Στερεα αποβλητα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Παρουσίαση με θέμα: "Στερεα αποβλητα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Στερεα αποβλητα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Στερεα αποβλητα Κατερίνα Παπαοικονόμου Διάλεξη στο πλαίσιο του μαθήματος «Ρύπανση και Προστασία Περιβάλλοντος» του ΠΜΣ «Χωρική Ανάλυση και Διαχείριση Περιβάλλοντος» 15 Δεκεμβρίου 2016 ΒΟΛΟΣ

2 Στερεά απόβλητα και διαχείριση
Στερεά απόβλητα νοούνται ουσίες ή αντικείμενα που εμφανίζονται κυρίως σε στερεά φυσική κατάσταση, από τις οποίες ο κάτοχός τους θέλει ή υποχρεούται να απαλλαγεί, και δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο επικινδύνων αποβλήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην κατηγορία των ΣΑ περιλαμβάνονται όλα τα απόβλητα με εξαίρεση: - Απόβλητα σε υγρή φάση χωρίς αξιόλογο ποσοστό αιωρούμενων σωματιδίων (υγρά απόβλητα). - Αέριους ρύπους. Διαχείριση απορριμμάτων είναι το σύνολο των δραστηριοτήτων από τη φάση της παραγωγής τους έως και τη φάση της τελικής διάθεσής τους στο περιβάλλον, με ή χωρίς προηγούμενη βιομηχανική επεξεργασία.

3 Κατηγορίες στερεών αποβλήτων
Τα ΣΑ ομαδοποιούνται γενικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες: α. Αστικά απόβλητα (απορρίμματα). β. Ειδικά απόβλητα: β1. Επικίνδυνα απόβλητα. β2. Μη επικίνδυνα απόβλητα. β3. Ιατρικά απόβλητα.

4 Είδη στερεών αποβλήτων
Αστικά απορρίμματα (οικιακά, βιοτεχνικά, εμπορικά, οδοκαθαρισμού κλπ.). Στερεά ή υδαρή (με αξιόλογο ποσοστό αιωρούμενων στερεών) απόβλητα που δεν μπορούν να διατεθούν μαζί με τα οικιακά (ορισμένα βιομηχανικά, τοξικά ή αδρανή και απόβλητα της βιομηχανίας παραγωγής ενέργειας). Πετρελαιοειδή απόβλητα (προέρχονται από την επεξεργασία του πετρελαίου, διυλιστήρια, χημικά εργοστάσια, ναυπηγεία κλπ.).

5 Είδη στερεών αποβλήτων
Απόβλητα γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Απόβλητα ορυχείων και μεταλλείων. Απόβλητα εκσκαφών (από ξηρά και θάλασσα). Απόβλητα οικοδομικών εργασιών και κατεδαφίσεων. Ιλύς από την επεξεργασία αστικών λυμάτων και τη βιομηχανία. Απόβλητα εμπορικών δραστηριοτήτων. Ιατρικά απόβλητα. Ελαστικά. Σκράπ (π.χ. αποσυρθέντων αυτοκινήτων, παλαιών ηλεκτρονικών υπολογιστών κλπ).

6 Αστικά (δημοτικά) απόβλητα
Οικιακά απορρίμματα και όλα όσα προσομοιάζουν σ’ αυτά (από εμπορικά καταστήματα, βιοτεχνίες, γραφεία κλπ.) Ανομοιογενές συνονθύλευμα υλικών. Κλάσματα υλικών στα αστικά απόβλητα: Ζυμώσιμα (υπολείμματα κουζίνας και κήπου) Χαρτί (χαρτί, χαρτόνια από έντυπο υλικό και συσκευασίες προϊόντων) Μέταλλα (σιδηρούχα, μη σιδηρούχα) Γυαλί (λευκό, καφέ και πράσινο) Πλαστικό (πολυμερή απορρίμματα, αυξάνεται συνεχώς, έντονη ανομοιογένεια) Δέρμα – Ξύλο – Λάστιχο – Ύφασμα (λοιπά καύσιμα) Αδρανή (ανενεργά υλικά που καταλήγουν στα οικιακά απορρίμματα πχ χώματα, πέτρες κλπ.) Λοιπά

7 Ειδικά απόβλητα Α. Επικίνδυνα απόβλητα
Ως επικίνδυνο απόβλητο ορίζεται κάθε στερεό απόβλητο ή συνδυασμός, τα οποία λόγω της ποιότητάς τους, της συγκέντρωσης των συστατικών τους ή και των φυσικών, χημικών ή μεταδοτικών χαρακτηριστικών τους, έχουν την ιδιότητα να: Προκαλούν ασθένειες που μπορούν να οδηγήσουν έως και το θάνατο Μολύνουν ανεπανόρθωτα το περιβάλλον (έδαφος, νερό και ατμόσφαιρα) με αποτέλεσμα την καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας. Β. Μη επικίνδυνα απόβλητα Γ. Ιατρικά απόβλητα Διακρίνονται σε: Νοσοκομειακά Λοιπά ιατρικά και φαρμακευτικά απόβλητα

8 Ειδικά βιομηχανικά στερεά απόβλητα
Αδρανή απόβλητα κατασκευαστικών δραστηριοτήτων (δραστηριότητες όπως ανεγέρσεις οικοδομών, κατεδαφίσεις και εκσκαφές, είναι αδρανή και ογκώδη). Στερεά απόβλητα οχημάτων (ελαστικά, καταλύτες, οχήματα). (ελαστικά δυσεπίλυτο πρόβλημα, μεγάλος όγκος, επικινδυνότητα, αιτίες αύξησης: κακή κατάσταση οδικού δικτύου, κακή οδική συμπεριφορά, αναπόφευκτές φθορές) (οι καταλύτες έχουν όριο ζωής περίπου χιλιόμετρα. Περιέχουν πολύτιμα μέταλλα (πλατίνα)

9 Ειδικά βιομηχανικά στερεά απόβλητα
Αγροτικά στερεά απόβλητα (γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες). Γεωργικά θεωρούνται τα φυτικά υπολείμματα και παραπροϊόντα των διαφόρων καλλιεργειών και διακρίνονται στα ακόλουθα είδη: Ό,τι απομένει από τη συγκομιδή Κλαδεύματα οπωροφόρων δέντρων και αμπελώνων Υπολείμματα γεωργικών βιομηχανιών όπως κελύφη (αμύγδαλα, φουντούκια κλπ.) και κουκούτσια καρπών Στην Ελλάδα υπάρχει ένα σημαντικό δυναμικό σε αγροτικά υπολείμματα τα οποία χρησιμοποιούνται ως τροφή των ζώων ελευθέρας βοσκής ή διατίθενται στη γη για τη βελτίωση του εδάφους. Ελεύθερη καύση. Χωματερές.

10 Ειδικά βιομηχανικά στερεά απόβλητα
Κτηνοτροφικά απόβλητα Μάντρες εκτροφής ζώων. Σφαγεία. Εργοστάσια παραγωγής κρέατος. Οι μεγαλύτερες ποσότητες αξιοποιούνται στη γεωργία ως βελτιωτικό εδάφους. Επιπτώσεις (δυσοσμία, ρύπανση της ατμόσφαιρας και νιτρορύπανση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων).

11 Ειδικά βιομηχανικά στερεά απόβλητα
Ιλύς (παραπροϊόν από τις δεξαμενές καθιζήσεως των υγρών αποβλήτων) Η λάσπη είναι ένα παχύρευστο υγρό που περιέχει 40 περίπου φορές περισσότερες στερεές ουσίες απ’ ότι τα αστικά λύματα. Μόνο μετά την επεξεργασία συμπυκνώσεως , χωνεύσεως, αφυδατώσεως η λάσπη παίρνει στερεή μορφή με αρκετή ακόμη υγρασία (60%). Η ιλύς παράγεται από τις εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού τόσο των αστικών όσο και των βιομηχανικών λυμάτων. Ενδείκνυται να αφυδατώνεται πριν τη μεταφορά τους. Παράμετρος για την περαιτέρω επεξεργασία της ιλύς είναι η περιεκτικότητά της σε βαρέα μέταλλα και άλλους ρύπους, η οποία καθορίζεται από τη φύση των λυμάτων.

12 Ειδικά βιομηχανικά στερεά απόβλητα
Στερεά βιομηχανικά απόβλητα (προκύπτουν από τις βιομηχανικές δραστηριότητες τόσο από την παραγωγική διαδικασία όσο και από τα απορρίμματα που ομοιάζουν με τα οικιακά). Οι κύριοι βιομηχανικοί κλάδοι στην Ελλάδα οι οποίοι παράγουν μη επικίνδυνα απόβλητα είναι (σύμφωνα με την ταξινόμηση του EWC (Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων): Βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων Βιομηχανία παραγωγής ποτών και χυμών Ελαιουργεία Βιομηχανίες παραγωγής πολτού και χαρτιού Μονάδες εκτύπωσης έντυπου υλικού Βιομηχανίες πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής μετάλλων Βιομηχανίες πλαστικών Βιομηχανίες παραγωγής ανόργανων λιπασμάτων Βιομηχανίες παραγωγής υάλου Βιομηχανίες παραγωγής προϊόντων ξυλείας Ατμοηλεκτρικοί σταθμοί

13 Επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα
Βιομηχανίες που παράγουν επικίνδυνα απόβλητα: βυρσοδεψία, μονάδες επιφανειακής επεξεργασίας μετάλλων, κλωστοϋφαντουργία, βαφεία- φινιριστήρια, μονάδες παραγωγής γεωργικών φαρμάκων, και συσσωρευτών μολύβδου. Στην κατηγορία των επικίνδυνων αποβλήτων εντάσσονται και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB’s), τα οποία χρησιμοποιούνται ακόμη σε μεγάλο βαθμό ως διηλεκτρικά υγρά σε μετασχηματιστές της ΔΕΗ. Επίσης, εκτός από τους βιομηχανικούς κλάδους, επικίνδυνα απόβλητα παράγονται και από τα ναυπηγεία, από τα οποία παράγονται τόνοι πετρελαιοειδών καταλοίπων. Βασικά χαρακτηριστικά των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων, είναι: 1. Αναφλεξιμότητα. 2. Διαβρωτικότητα. 3. Δραστικότητα. 4. Τοξικότητα.

14 Ποσοτική ανάλυση απορριμμάτων
Στην Ελλάδα παράγονται περίπου (1997) τόνοι αστικών ΣΑ το χρόνο, δηλαδή στον κάθε πολίτη αντιστοιχεί περίπου μία παραγωγή ενός κιλού απορριμμάτων ανά ημέρα. Το 85% συλλέγεται και διατίθεται συστηματικά, ενώ για το υπόλοιπο 15%, που αφορά κυρίως σε απομονωμένες ορεινές και νησιωτικές περιοχές, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει σοβαρά προβλήματα ακόμα και στο σύστημα συλλογής, πέρα από το σύστημα διαχείρισής τους. Το 20% αφορά απορριπτόμενα υλικά συσκευασίας. Περίπου το 9% των συλλεγόμενων αστικών απορριμμάτων ανακυκλώνεται ενώ το υπόλοιπο διατίθεται σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) (50.3%) ή χωματερές (49,7%).

15 Υφιστάμενη παραγωγή αποβλήτων ανά περιφέρεια (έτος αναφοράς 2011)

16 Συγκεντρωτικά στοιχεία υφιστάμενης διαχείρισης αποβλήτων (έτος αναφοράς 2011)

17 Μοναδιαία Παραγωγή Απορριμμάτων (ΜΠΑ) και ρυθμός παραγωγής απορριμμάτων (ΡΠΑ)
Η ΜΠΑ εκφράζεται από το βάρος των απορριμμάτων που παράγει ένα άτομο σε μια ημέρα (kg/cap.day). H τιμή της ΜΠΑ για την Ελλάδα κυμαίνεται από 0,6 kg/cap.day για τις αγροτικές περιοχές ως 1,4 kg/cap.day για τις οικονομικά ακμαίες αστικές περιοχές. Ο ΡΠΑ εκτιμάται για μια περιοχή πολλαπλασιάζοντας την ΜΠΑ με τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό της: ΡΠΑ = Πληθυσμός x ΜΠΑ (kg/day) Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται παγκοσμίως μία αύξηση των ΜΠΑ και ΡΠΑ.

18 Μεταβολή ΜΠΑ ανάλογα την ανάπτυξη των χωρών
Xώρες με πολύ χαμηλό εισόδημα (π.χ. Aιθιοπία) 0,4 (kg/cap.day) Aναπτυσσόμενα κράτη (π.χ. Aίγυπτος, Bραζιλία) 0,7 (kg/cap.day) Bιομηχανικά αναπτυγμένα κράτη 1,1 (kg/cap.day) Πλούσια κράτη (π.χ. Kαναδάς, Eλβετία) έως 2,5 (kg/cap.day) Eλλάδα 0,8-1,0 (kg/cap.day)

19 Παράγοντες που επηρεάζουν το ΡΠΑ
Πληθυσμιακή πυκνότητα. Πληθυσμιακές διακυμάνσεις (ιδιαίτερα για τουριστικές περιοχές). Εποχές χρόνου. Συχνότητα συλλογής (αύξηση συχνότητας συλλογής αντιστοιχεί σε αύξηση της ΠΑ). Οικονομο-κοινωνικό επίπεδο. Πολιτισμικό επίπεδο. Μορφωτικό επίπεδο.

20 Παράγοντες που επηρεάζουν το ΡΠΑ
Γεωγραφική περιοχή αναφοράς. Ηλικία καταναλωτών. Εμπορική δραστηριότητα. Βιομηχανική δραστηριότητα. Ύπαρξη προγραμμάτων ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Ενημέρωση καταναλωτών. Όγκος και είδη κάδων. Εφαρμογή και άλλων δυνατοτήτων διάθεσης

21 Μέθοδοι καθορισμού του ΡΠΑ
Υπάρχουν τρεις μέθοδοι καθορισμού του ΡΠΑ μιας περιοχής: 1. Απ’ευθείας ζύγιση των συλλεγομένων απορριμμάτων για ορισμένη χρονική περίοδο (μέσω ζύγισης των απορριμματοφόρων πάνω σε γεφυροπλάστιγγα) ΡΠΑ = Σ(Bzi –ΒAi)/Τ όπου Bzi βάρος ζύγισης για κάθε απορριμματοφόρο (kg). ΒΑi Απόβαρο (= βάρος εν κενώ) του απορριμματοφόρου (kg). Τ Χρονική περίοδος παρακολούθησης και μέτρησης, η οποία πρέπει να είναι μεγάλη για να αποφεύγεται η επίδραση των εποχιακών διακυμάνσεων (ημέρες).

22 Μέθοδοι καθορισμού του ΡΠΑ
2. Ανάλυση φορτίων: Καταμέτρηση των φορτίων των απορριμματοφόρων σε μια δεδομένη χρονική περίοδο και ανά τακτά διαστήματα για λόγους αντιπροσωπευτικότητας. Το φορτίο του απορριμματοφόρου (βάρος) προκύπτει από ειδικό βάρος των απορριμμάτων (kg/m3)) Τα φορτία είναι περίπου γνωστά από τη χωρητικότητα των απορριμματοφόρων ή υπολογίζονται βάσει της συνολικής χωρητικότητας των κάδων που εκκενώνονται εντός αυτού: ΡΠΑ =Σ(Ci∗Ei)/ T όπου: Ci= Χωρητικότητα απορριμματοφόρου ή κάδου (m3). Ei=Ειδικό βάρος απορριμμάτων σε κάθε περίπτωση (kg/m3). Τ= Χρονική περίοδος παρακολούθησης και μέτρησης, οποία πρέπει να είναι μεγάλη για να αποφεύγεται η επίδραση των εποχιακών διακυμάνσεων (ημέρες). Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χρήση της μεθόδου αυτής είναι η γνώση των παρακάτω στοιχείων: Χωρητικότητα απορριμματοφόρων (ή κάδων), πληρότητα απορριμματοφόρων στο τέλος του δρομολογίου συλλογής (η πληρότητα κάδων κατά την εκκένωση τους), τύπος απορριμματοφόρου, ειδικό βάρος απορριμμάτων

23 Μέθοδοι καθορισμού του ΡΠΑ
Ανάλυση ισοζυγίου υλικών: Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στην αρχή του ισοζυγίου μάζας που επικρατεί σε ένα σύστημα (νοικοκυριό, περιοχή, δήμος, χώρα, κ.λπ.). Τα υλικά που εισέρχονται σε ένα σύστημα παραμένουν ένα χρονικό διάστημα (μικρό ή μεγάλο αναλόγως το υλικό, π.χ. τα απορρίμματα των τροφίμων εξέρχονται αυθημερόν ενώ τα έπιπλα μετά από χρόνια), και στη συνέχεια εξέρχονται απορριπτόμενα. Με τη μέθοδο αυτή ο υπολογισμός της ΠΑ στηρίζεται στον υπολογισμό των υλικών που καταναλώνονται. Τα μειονεκτήματα της μεθόδου επικεντρώνονται στα παρακάτω: Δε λαμβάνονται υπόψη οι παράμετροι που επηρεάζουν την καταναλωτική συμπεριφορά των πολιτών, άρα και την παραγωγή των απορριμμάτων ποιοτικά και ποσοτικά Πολυπλοκότητα υπολογισμών. Εξάρτηση της μεθόδου από τα στοιχεία κατανάλωσης/παραγωγής που δεν είναι πάντα διαθέσιμα για όλα τα προϊόντα. Κύρια πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι: Δυνατότητα μελέτης ενός προϊόντος ή ομάδας προϊόντων. Ακριβής υπολογισμός του ΡΠΑ. Δυνατότητα πρόβλεψης μελλοντικής ΠΑ.

24 Ποιοτική ανάλυση Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά μπορούν να διαχωριστούν σε τέσσερις κατηγορίες: 1. Φυσικά – ανάλογα την εκατοστιαία φυσική σύσταση κατά βάρος σε ευδιάκριτα υλικά, όπως χαρτί, γυαλί, μέταλλα, κ.ά., το ειδικό βάρος, το μέγεθος-κατανομή μεγεθών και τη διαπερατότητα των απορριμμάτων. 2. Χημικά – ανάλογα τη χημική σύσταση, όπως υγρασία, περιεκτικότητα σε πτητικά συστατικά, περιεκτικότητα σε ανόργανα, ποσοστιαία σύσταση σε χημικά στοιχεία (άνθρακας, οξυγόνο, κ.λπ.), κ.ά. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και η θερμογόνος δύναμη των απορριμμάτων καθώς και η περιεκτικότητα τους σε επικίνδυνα συστατικά. 3. Μικροβιολογικά – που ορίζονται από το ποσοστό των μολυσματικών αποβλήτων στην παραγόμενη ποσότητα. 4. Βιολογικά - ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του οργανικού κλάσματος των στερεών απορριμμάτων είναι η δυνατότητα μετασχηματισμού τους μέσω βιολογικών διεργασιών σε αέρια συστατικά και σχετικά αδρανή οργανικά και αέρια και στερεό συστατικά. Η έκλυση οσμών και η προσέλκυση εντόμων έχει άμεση σχέση με τις διαδικασίες σήψης των οργανικών συστατικών και ιδιαίτερα των υπολειμμάτων τροφών.

25 Φυσικά χαρακτηριστικά
Όπως προαναφέρθηκε η φυσική σύσταση αναφέρεται στην ποσοστιαία σύσταση των απορριμμάτων σε ευδιάκριτα υλικά. Ο προσδιορισμός της φυσικής σύστασης των απορριμμάτων αποτελείται (όπως και κάθε διεργασία μέτρησης και ανάλυσης) από τα ακόλουθα τρία βασικά στάδια: Δειγματοληψία. Προεπεξεργασία δείγματος. Ανάλυση.

26 Φυσικά χαρακτηριστικά
Ειδικό βάρος Το ειδικό βάρος ή η πυκνότητα των στερεών απορριμμάτων προσδιορίζεται είτε στη μορφή που αυτά συναντιόνται μέσα στα δοχεία συλλογής τους, είτε σε συμπιεσμένη μορφή. Τυπικές τιμές ειδικού βάρους είναι παρακινδυνευμένο να αναφερθούν, αφού αυτό εξαρτάται τόσο από τη γεωγραφική θέση της εξεταζόμενης περιοχής και την εποχή του έτους, όσο και από το χρόνο παραμονής των απορριμμάτων στα δοχεία συλλογής. Στη μορφή που τα απορρίμματα παραλαμβάνονται από τα απορριμματοφόρα οχήματα, το ειδικό βάρος τους κυμαίνεται μεταξύ kg/m3.

27 Φυσικά χαρακτηριστικά
Μέγεθος και καταvομή μεγεθώv Το μέγεθος των στερεών απορριμμάτων έχει ιδιαίτερη σημασία όταν πρόκειται να εφαρμοστεί κάποιο πρόγραμμα ανάκτησης υλικών, ειδικά αν η ανάκτηση αυτή πραγματοποιηθεί με μηχανικά μέσα, όπως οι εσχάρες ή οι μαγνητικοί διαχωριστές. Το μέγεθος των απορριμμάτων εκφράζεται σε συνάρτηση μιας, δύο ή τριών διαστάσεων, εφαρμόζοντας μια σειρά από εξισώσεις. Διαπερατότητα. Η ειδική διαπερατότητα ή υδατοπερατότητα ή υδραυλική αγωγιμότητα των στερεών απορριμμάτων είναι η ιδιότητα που δίνει ένα μέτρο της ευκολίας κίνησης του νερού και των άλλων ρευστών μέσα από τα απορρίμματα. Η ειδική διαπερατότητα εξαρτάται αποκλειστικά από τα χαρακτηριστικά των απορριμμάτων και συγκεκριμένα το πορώδες, την κατανομή των πόρων, την κατανομή μεγεθών και την ειδική επιφάνεια.

28 Φυσικά χαρακτηριστικά
Διαπερατότητα. Η ειδική διαπερατότητα δίνεται από τον ακόλουθο τύπο: Κ = C*d2 (γ/μ) = k (γ/μ) όπου Κ = Συντελεστής διαπερατότητας. C = Αδιάστατη σταθερά d = Mέσο μέγεθος πόρων. γ = Eιδικό βάρος του διερχόμενου ρευστού. μ = Δυναμικό ιξώδες του ρευστού. k = Πραγματική (intrinsic) διαπερατότητα, (η οποία μέσα σε ένα ΧΥΤΑ λαμβάνει τιμές περίπου m/s στην κατακόρυφη διεύθυνση, και m/s στην οριζόντια διεύθυνση

29 Χημικά χαρακτηριστικά
Υγρασία Η υγρασία των απορριμμάτων υπολογίζεται εργαστηριακά με ξήρανση δείγματος (είτε του συνόλου των απορριμμάτων είτε του κάθε συστατικού ξεχωριστά) σε φούρνο στους 105οC για μία ώρα. Επειδή τα δείγματα δε μπορούν να είναι μεγάλα, προτιμάται ο υπολογισμός της υγρασίας στα διάφορα επιμέρους συστατικά και, βάσει αυτής ο υπολογισμός της συνολικής. H περιεχόμενη υγρασία των στερεών απορριμμάτων εκφράζεται συνήθως σαν το βάρος υγρασίας που περιέχεται στη μονάδα του βάρους του υγρού ή ξηρού υλικού. Kατά τη μέτρηση της υγρασίας με αναφορά στο υγρό υλικό, η υγρασία αυτή σ'ένα δείγμα εκφράζεται ως ποσοστό του βάρους του υγρού υλικού. Aντίστοιχα, κατά την ξηρή μέθοδο, εκφράζεται σαν ποσοστό του βάρους του ξηρού υλικού. Σε μια σχέση ισότητας το υγρό βάρος της περιεχόμενης υγρασίας εκφράζεται ως εξής:

30 Χημικά χαρακτηριστικά
Υγρασία ΠΥ(%)= 100 (Α-Β)/Α όπου: ΠΥ = Περιεχόμενη υγρασία A = Αρχικό βάρος του δείγματος. B = Βάρος του δείγματος κατά την ξήρανση. Για τα περισσότερα αστικά απορρίμματα η περιεχόμενη υγρασία κυμαίνεται μεταξύ 15 και 40%, εξαρτώμενη από τη σύσταση των απορριμμάτων, την εποχή του έτους, τις καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα τη βροχή. Aπό έρευνα που έγινε στο Παρίσι παρατηρήθηκε στα απορρίμματα αύξηση της υγρασίας το καλοκαίρι και ελάττωση το χειμώνα, ενώ και στην Ελλάδα εκτιμούνται ανάλογα φαινόμενα.

31 Χημικά χαρακτηριστικά
Χωρητικότητα υγρασίας. Η χωρητικότητα υγρασίας (field capacity) των στερεών απορριμμάτων εκφράζει την ποσότητα νερού που μπορεί να συγκρατήσει ο όγκος των απορριμμάτων που υπόκειται στις δυνάμεις της βαρύτητας. Το μέγεθος αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο για τον προσδιορισμό της ποσότητας εκχυλισμάτων που μπορούν να παραχθούν από ένα ΧΥΤΑ. Νερό σε περίσσεια της χωρητικότητας υγρασίας είναι δυνατό να κινηθεί εντός του όγκου των αποτιθεμένων απορριμμάτων. Η χωρητικότητα υγρασίας μεταβάλλεται σε συνάρτηση της πίεσης και του βαθμού αποσύνθεσης των απορριμμάτων. Οι συνήθεις τιμές που λαμβάνει για μη συμπιεσμένα απορρίμματα από οικιστικές και εμπορικές πηγές προέλευσης, κυμαίνονται μεταξύ 50-60%.

32 Χημικά χαρακτηριστικά
Πτητικά στερεά Η περιεκτικότητα σε πτητικά στερεά υπολογίζεται εργαστηριακά με καύση δείγματος στους 950οC, στην οποία καίγονται όλα τα οργανικά. Ο υπολογισμός μπορεί να γίνει είτε για το σύνολο των απορριμμάτων είτε για κάθε συστατικό ξεχωριστά. Η περιεκτικότητα σε ανόργανα υπολογίζεται από το υπόλειμμα μετά την καύση. Στοιχειακή ανάλυση Η στοιχειακή ανάλυση των απορριμμάτων γίνεται επίσης εργαστηριακά με καύση των δειγμάτων σε υψηλή θερμοκρασία ώστε να κατακρατηθούν τα παραγόμενα οξείδια (άνθρακα, υδρογόνου, αζώτου και θείου) σε ειδικές στήλες όπου και θα αναλυθούν και θα καθορισθούν τα χημικά στοιχεία. Ο υπολογισμός μπορεί να γίνει είτε για το σύνολο των απορριμμάτων είτε για κάθε συστατικό ξεχωριστά.

33 Χημικά χαρακτηριστικά
Θερμογόνος δύναμη Θερμογόνος δύναμη των οικιακών απορριμμάτων είναι η ποσότητα θερμότητας που απελευθερώνεται κατά την καύση της μονάδας βάρους και εκφράζεται σε χιλιοθερμίδες ανά κιλό απορριμμάτων. Συνήθως έχει τιμές από 1200 έως 2000 kcal/kg. Η θερμογόνος δύναμη του συνόλου των απορριμμάτων ή των συστατικών τους υπολογίζεται εργαστηριακά με τη βοήθεια θερμιδόμετρου. Ο υπολογισμός της γίνεται στην περίπτωση ανάκτησης ενέργειας από τα απορρίμματα. Θερμοκρασία τήξης της τέφρας Η θερμοκρασία τήξης και συσσωμάτωσης της τέφρας που παράγεται μετά την καύση των απορριμμάτων κυμαίνεται μεταξύ 1100 –1200°C.

34 Προσδιορισμός χημικής σύστασης
Tα απορρίμματα μπορούν να θεωρηθούν ως μείγμα καυσίμων και μη καυσίμων υλικών. Σε περίπτωση που τα απορρίμματα πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σαν καύσιμη ύλη, οι σημαντικότερες ιδιότητες που πρέπει να είναι γνωστές είναι οι εξής: 1. Προσεγγιστική ανάλυση. α. Yγρασία (απώλεια στους 105οC σε μια ώρα. β. Πτητικές ουσίες (πρόσθετη απώλεια στους 950οC ). γ. Στάχτη (υπόλειμμα μετά την καύση). δ. Mόνιμος άνθρακας. 2. Σημείο τήξης της στάχτης. 3. Xημική ανάλυση των καυσίμων συστατικών, δηλαδή των ποσοστών άνθρακα (C), αζώτου (N), θείου (S), και στάχτης. Λόγω του αυξημένου ενδιαφέροντος σχετικά με την εκπομπή χλωριωμένων ενώσεων κατά την καύση απορριμμάτων, πολλές φορές η στοιχειακή ανάλυση περιλαμβάνει και προσδιορισμούς περιεκτικοτήτων σε αλογόνα.

35 Τυπική κατανομή συστατικών σε χώρες με χαμηλό, μέσο και υψηλό εισόδημα
Συστατικό Χώρες με χαμηλό εισόδημα (% επί τοις εκατό κατά βάρος) Χώρες με μέσο εισόδημα (% επί τοις εκατό κατά βάρος) Χώρες με υψηλό εισόδημα (% επί τοις εκατό κατά βάρος) Οργανικά Υπολείμματα τροφών 40-85 20-65 6-30 Χαρτιά 1-10 8-30 20-45 Χαρτόνια 5-15 Πλαστικά 1-5 2-6 2-8 Ράκη 2-10 Ξύλα 1-4 Ανόργανα Γυαλί 4-12 Κονσέρβες Αλουμίνιο 0-1 Λοιπά μέταλλα Στάχτες και υπολείμματα καύσης 1-40 1-30 0-10

36 Πυκνότητα απορριμμάτων (μπαλαφουτασ, 1990)
Συστατικά Πυκνότητα (kg/m3) Υπολείμματα τροφών 290 Χαρτιά 85 Χαρτόνια 50 Πλαστικά 65 Γυαλιά 195 Μέταλλα 210 Κονσέρβες 90 Απορρίμματα κήπων 105 Στάχτη, σκόνη, τούβλα κλπ. 480 Δέρμα 160 Υφάσματα 240 Αδρανή άνω των 20 mm 250 Αδρανή κάτω των 20 mm

37 Πυκνότητα απορριμμάτων (ηπα)
Συστατικό Πυκνότητα (kg/m3) Περιεχόμενη υγρασία (% κατά βάρος) Διακύμανση Μέση τιμή Υπολείμματα τροφών 243 25-40 35 Χαρτιά - Χαρτόνια 35-109 74 2-5 3 Πλαστικά 35-67 42 2-2 2 Ράκη 67-109 55 0-7 1 Ξύλα 3-20 5 Γυαλί 198 7-2 10 Κονσέρβες 42-134 164 0-2 Αλουμίνιο 55-201 1-2 Λοιπά μέταλλα 134 Στάχτες και υπολείμματα καύσης 268 1-6

38 Τυπικές τιμές υγρασίας απορριμμάτων (μπαλαφουτασ, 1990)
Συστατικά Υγρασία (%) Υπολείμματα τροφών 70 Χαρτιά 6 Χαρτόνια 5 Πλαστικά 2 Γυαλιά Μέταλλα 3 Κονσέρβες Απορρίμματα κήπων 60 Στάχτη, σκόνη, τούβλα κλπ. 8 Υφάσματα 10 Αδρανή κάτων των 20 mm

39 Ποσότητα απορριμμάτων
Περιοχή Γραμμάρια/άτομο και ημέρα Χώρες με πολύ χαμηλό εισόδημα (Αιθιοπία, Ινδία) 400 Αναπτυσσόμενα κράτη (Αίγυπτος, Βραζιλία) 700 Βιομηχανικά ανεπτυγμένα κράτη 1100 Πλούσια κράτη (Καναδάς, Ελβετία) 2500 Ελλάδα Εκάλη, Νομός Αττικής 2000 ΗΠΑ 1950 Λος Άντζελες, ΗΠΑ 3200

40 Διαχείριση απορριμμάτων
Προσυλλογή με ευθύνη της νοικοκυράς. Αποκομιδή με ευθύνη της δημοτικής αρχής. Υγειονομική ταφή με ευθύνη της δημοτικής αρχής.

41 Αρχές αειφορικής διαχείρισης
Μείωση της ποσότητας και της επικινδυνότητας των απορριμμάτων. Επαναχρησιμοποίηση απορριμμάτων όπως π.χ. γυάλινες φιάλες. Ανακύκλωση υλικών. Ανάκτηση πολύτιμων μετάλλων. Ανάκτηση ενέργειας. Διάθεση των απορριμμάτων με τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό.

42 Προτεραιότητες της ΕΕ για την αειφορική διαχείριση των στερεών αποβλήτων

43 Μέθοδοι διαχείρισης α) Συλλογή απορριμμάτων
β) Μεταφορά απορριμμάτων – σταθμοί μεταφόρτωσης γ) Υγειονομική ταφή απορριμμάτων δ) Ανακύκλωση ε) Θερμικές μέθοδοι επεξεργασίας αποτέφρωση – καύση (incineration – combustion) αεριοποίηση (gasification) τεχνική του πλάσματος (plasma technology) πυρόλυση (pyrolysis) ζ) Βιολογικές μέθοδοι επεξεργασίας αερόβια επεξεργασία (κομποστοποίηση) αναερόβια επεξεργασία (ζύμωση) βιολογική ξήρανση

44 Δυο σημαντικές οδηγίες
Α) Οδηγία για τους ΧΥΤΑ (Landfill Directive) 99/31/ΕΚ Σταδιακή εκτροπή των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από τους ΧΥΤΑ Β) Οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα

45 Εναρμόνιση στο εθνικό δίκαιο
ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ – Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ – Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα ΚΥΑ με αρ /2727/2003 «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν. 4042/2012

46 ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της οδηγίας 1999/31/ΕΚ Θέσπιση προδιαγραφών για τις εγκαταστάσεις και την πρακτική της υγειονομικής ταφής, συμπεριλαμβανομένης της εκτροπής των ΒΑΑ, καθώς αυτά προκαλούν τις περισσότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ΧΥΤΑ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΧΡΙ 16/7/2010 : Οι ΧΥΤΑ μπορούν να δέχονται έως το 75% των ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995 ΜΕΧΡΙ 16/7/2013 : Οι ΧΥΤΑ μπορούν να δέχονται έως το 50% των ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995 ΜΕΧΡΙ 16/7/2020 : Οι ΧΥΤΑ μπορούν να δέχονται έως το 35% των ΒΑΑ που είχαν παραχθεί το 1995 ΣΤΟΧΟΙ

47 ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της οδηγίας 1999/31/ΕΚ Συμπεριλαμβάνει διατάξεις για: Τις κατηγορίες χώρων ταφής. Ποια απόβλητα γίνονται αποδεκτά και ποια όχι. Τους φορείς διαχείρισης και τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας. Τη λειτουργία, έλεγχο και παρακολούθηση κατά τη φάση λειτουργίας, τις δαπάνες υγειονομικής ταφής και τη διαδικασία παύσης λειτουργίας.

48 Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (στρατηγική, πολιτικές, στόχοι) Ειδικά Εθνικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ειδικά ρεύματα αποβλήτων πχ αμίαντος, υδράργυρος, απόβλητα υγειονομικών μονάδων, ζωικά υποπροϊόντα) Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων που παράγονται σε μια Περιφέρεια)

49 Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) Κάθε οργανισμός ή επιχείρηση που προτίθεται να προβεί σε εκτέλεση εργασιών επεξεργασίας υποχρεούται πριν από την έναρξη εργασιών να λάβει: α) Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.), σύμφωνα με τα άρθρα 3, 4 και 5 του ν. 1650/1986, όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3010/2003 (Α΄ 91) και το ν /2011 (Α΄ 209), η οποία να καλύπτει τις εργασίες αυτές. β) Άδεια λειτουργίας, από την κατά περίπτωση αρμόδια αρχή.

50 Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/13-2-2012) α) Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού.
Σύμφωνα με την αρχή αυτή οι επιχειρήσεις που διαθέτουν προϊόντα στην αγορά, αναλαμβάνουν την οικονομική ευθύνη για τις δραστηριότητες που αφορούν την πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση ή άλλες μορφές ανάκτησης για τα απόβλητα που παράγονται από τη χρήση των προϊόντων τους. Επίσης, οφείλουν να πληροφορούν το κοινό για το βαθμό στον οποίο το προϊόν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί. β) Μετάβαση σε μια κοινωνία ανακύκλωσης: έως το 2020 η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων, όπως τουλάχιστον το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 50% κατά βάρος. έως το 2020 η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών επίχωσης (backfilling) όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων εξαιρουμένων των υλικών που απαντώνται στη φύση πρέπει να αυξηθεί κατ’ ελάχιστον στο 70% κατά βάρος.

51 ΚΥΑ με αρ /2727/2003 (Μέτρα και όροι για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης) Να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας Εξοικονόμηση πρώτων υλών, νερού, ενέργειας, επιφάνειας γης Μείωση των αερίων εκπομπών Επιμήκυνση της ζωής των ΧΥΤΑ Η τελική διάθεση με μικρή επικινδυνότητα

52 ΚΥΑ με αρ /2727/2003 Στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων λαμβάνονται μέτρα ώστε: Να μη δημιουργούνται κίνδυνοι για το νερό, τον αέρα, το έδαφος, τη χλωρίδα, την πανίδα και τη βιώσιμη ανάπτυξη Να μη δημιουργούνται ενοχλήσεις από το θόρυβο ή τις οσμές Να μην προκαλείται αλλοίωση του τοπίου και των περιοχών που παρουσιάζουν ιδιαίτερο οικολογικό, πολιτιστικό, αισθητικό ενδιαφέρον

53 ΚΥΑ με αρ /2727/2003 Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων διέπεται από τις ακόλουθες αρχές: Την αρχή της πρόληψης Την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» Την αρχή της εγγύτητας

54 ΚΥΑ με αρ /2727/2003 Η διαχείριση των στερεών αποβλήτων στοχεύει στην: Πρόληψη ή μείωση της παραγωγής αποβλήτων Αξιοποίηση των υλικών (ανακύκλωση, ανάκτηση) Τελική διάθεση κατά τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό.

55 ΚΥΑ με αρ. 50910/2727/2003 Εξειδίκευση των παραπάνω στόχων:
Εξάλειψη του φαινομένου της ανεξέλεγκτης διάθεσης (παύση της λειτουργίας ΧΑΔΑ) Μεταφορά αποβλήτων (δίκτυο σταθμών μεταφόρτωσης) Αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας και άλλων προϊόντων (συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης) Διαλογή στην πηγή Σταδιακή διαχρονική μείωση της ποσότητας των βιοποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται προς υγειονομική ταφή Κάλυψη του συνόλου της χώρας με σύγχρονες και ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις Πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση του κοινού.

56 Ρόλοι και αρμοδιότητες εμπλεκομένων φορέων
Υπόχρεοι φορείς για τη συλλογή και τη μεταφορά των στερεών αποβλήτων (αρ. 7, ΚΥΑ /2727/2003) είναι οι οικείοι Δήμοι. Οι Δήμοι είναι αρμόδιοι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης. Η διαχείριση πραγματοποιείται σύμφωνα με τον αντίστοιχο σχεδιασμό που καταρτίζεται από την Περιφέρεια. Σύνδεσμοι και ανώνυμες εταιρίες των Δήμων, οι ΦοΔΣΑ (ΝΠΔΔ) (Φορεάς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Χρονική διάρκεια λειτουργίας 30 έτη.

57 Ρόλοι και αρμοδιότητες εμπλεκομένων φορέων
Σκοπός του περιφερειακού συνδέσμου ΦοΔΣΑ είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, σύμφωνα με το ΠΕΣΔΑ και ειδικότερα η εξειδίκευση και η υλοποίηση των στόχων και δράσεων αυτού για την προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, θαλάσσια μεταφορά ΑΣΑ, η επεξεργασία, ανάκτηση και διάθεση των στερεών αποβλήτων της χωρικής τους αρμοδιότητας

58 Ρόλοι και αρμοδιότητες εμπλεκομένων φορέων
Οι φορείς διαχείρισης αποβλήτων πρέπει να τηρούν χρονολογικά αρχεία με τις ποσότητες, τη φύση, την προέλευση και άλλα στοιχεία, όπως αναφέρονται στο αρ. 20 του Ν. 4042/2012 για τουλάχιστον δύο έτη και να διαθέτουν τις εν λόγω πληροφορίες, κατόπιν αιτήματος, στις αρμόδιες αρχές.

59 Κατάταξη έργων και δραστηριοτήτων
Η κατάταξη των έργων και δραστηριοτήτων ακολουθεί τις διατάξεις του Ν. 4014/2011. Δύο βασικές κατηγορίες, η πρώτη (Α) και η δεύτερη (Β). Η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαμβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία απαιτείται η διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και χωρίζεται στις υποκατηγορίες: (Α1) για έργα και δραστηριότητες που ενδέχεται να προκαλέσουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) γίνεται με απόφαση του Υπουργού. (Α2) για αυτά που ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις. Η έκδοση ΑΕΠΟ γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η δεύτερη (Β) κατηγορία περιλαμβάνει έργα και δραστηριότητες τα οποία χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές μόνο επιπτώσεις στο περιβάλλον. Δεν υπόκεινται σε ΜΠΕ, αλλά σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ).

60 Άδειες και εγκρίσεις Με βάση το άρθ. 36 του Ν. 4042/2012, κάθε εγκατάσταση ή επιχείρηση ή φορέας διαχείρισης αποβλήτων που προτίθεται να εκτελέσει εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων υποχρεούται να λάβει: 1. Περιβαλλοντική αδειοδότηση (ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ) 2. Άδεια λειτουργίας Η Περιβαλλοντική αδειοδότηση δίνεται σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση έργων του ΥΑ1958/2012, από τις κατά περίπτωση αρμόδιες για την περιβαλλοντική αδειοδότηση υπηρεσίες του Υπουργείου, των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και των Περιφερειών. Η άδεια λειτουργίας λαμβάνεται από τις κατά περίπτωση αρμόδιες υπηρεσίες, όπου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι κωδικοί αποβλήτων σύμφωνα με τον ΕΚΑ που υπόκεινται στις διαδικασίες επεξεργασίας των αποβλήτων.

61 Άδειες και εγκρίσεις α) Για τις εργασίες προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, ανάκτησης και διάθεσης αποβλήτων απαιτούνται: 1. Περιβαλλοντική αδειοδότηση (ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ) 2. Άδεια λειτουργίας β) Για τη συλλογή και μεταφορά μη επικίνδυνων αποβλήτων ενιαία άδεια συλλογής και μεταφοράς από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

62 ΧΑΔΑ Σύμφωνα με το αρ. 10, παρ.2 της ΚΥΑ 50910/2727/2003, απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη και η ανεξέλεγκτη διάθεση των στερεών αποβλήτων. Οι ΦοΔΣΑ, στα γεωγραφικά όρια των οποίων έχουν λειτουργήσει κατά τα τελευταία 20 έτη, χωρίς άδεια και κατά ανεξέλεγκτο τρόπο, χώροι διάθεσης ή αξιοποίησης αποβλήτων και οι οποίοι έχουν εγκαταλειφθεί, πρέπει να λάβουν άδεια αποκατάστασής τους. Η αξιολόγηση της επικινδυνότητας των ΧΑΔΑ, σύμφωνα με την Εγκύκλιο του ΥΠΕΧΩΔΕ με αριθ.πρωτ.οικ /3106/ , γίνεται με βάση της «πηγή ρύπανσης», το «μονοπάτι» διασποράς του ρυπαντικού φορτίου και τον «αποδέκτη» και στηρίζεται στα εξής στοιχεία: α) Τον όγκο και το είδος των αποβλήτων β) Την απόσταση του ΧΑΔΑ από τον υδροφόρο ορίζοντα και την υδατοπερατότητα του εδάφους γ) Την απόσταση του ΧΑΔΑ από πηγές ύδρευσης, προστατευόμενες περιοχές, παιδικές χαρές, καλλιέργειες, οικίες και σχολεία, βιομηχανίες, οδικούς δρόμους, λατομεία και ορυχεία, εκβολές ποταμών και άλλα υδατικά συστήματα

63 ΧΥΤΑ Αρμόδια υπηρεσία για την έκδοση άδειας λειτουργίας ΧΥΤΑ είναι η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της οικείας Περιφέρειας, σύμφωνα με το αρ. 57, παρ. 1 β) του Ν. 4042/2012. Την ευθύνη της παρακολούθησης των ΧΥΤΑ κατά τη διάρκεια της λειτουργίας τους (αρ. 14, ΚΥΑ 29407/3508/2002) καθώς και κατά τη διάρκεια της μετέπειτα φροντίδας αυτών έχει ο οικείος ΦοΔΣΑ (αρ. 15, ΚΥΑ /3508/2002).

64 Δυνατότητες εκτροπής / επεξεργασίας των ΒΑΑ
Για την επίτευξη των στόχων εκτροπής των ΒΑΑ μπορούν να αναπτυχθούν (α) προγράμματα ελαχιστοποίησης (κυρίως κομποστοποίηση στο σπίτι, παραμονή του κομμένου γρασιδιού στο έδαφος και μείωση της κατανάλωσης χαρτιού), (β) χωριστής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας (δηλ. κομποστοποίησης ή αναερόβιας χώνευσης) του καθαρού, οργανικού κλάσματος, (γ) μηχανικής- βιολογικής επεξεργασίας (ΜΒΕ) του χαμηλότερης καθαρότητας, οργανικού κλάσματος που λαμβάνεται μετά τη μηχανική διαλογή και (δ) θερμικής επεξεργασίας (καύση, αεριοποίηση, πυρόλυση) των σύμμεικτων αποβλήτων Η εμπειρία των Ευρωπαϊκών χωρών που έχουν ανεπτυγμένα προγράμματα εκτροπής δείχνει ότι αυτή μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα με ένα μείγμα των τεσσάρων μεθόδων, ανάλογα με τα ιδιαίτερα γεωγραφικά, δημογραφικά, χωροταξικά και κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής.

65 Η κατάσταση στην ευρωπαϊκή ένωση
Η κατάσταση της διαχείρισης των ΑΣΑ διαφοροποιείται σημαντικά ανάμεσα στα κράτη- μέλη, όσον αφορά στις παραγόμενες κατ’ άτομο ποσότητες, τη σύνθεση των αποβλήτων και τις μεθόδους συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν διαφορετικό βαθμό δυσκολίας στην επίτευξη των στόχων εκτροπής των ΒΑΑ. Η ετήσια παραγωγή των ΑΣΑ κυμαίνεται από 220 kg/ca για την Πολωνία έως 960 kg/ca για την Ισλανδία με μέσο όρο για την ΕΕ-15 τα 560 kg/ca το 2001, όταν η αντίστοιχη τιμή για την Ελλάδα ήταν 430 kg/ca. Η σύνθεση των ΑΣΑ επίσης παρουσιάζει πολύ σημαντικές διαφοροποιήσεις, με γενική – αν και όχι απόλυτη – τάση αναφορικά με τα ΒΑΑ, τη μείωση του ποσοστού των ζυμώσιμων και την αύξηση του ποσοστού του χαρτιού (έντυπου και συσκευασίας) όσο αυξάνει το ΑΕΠ. Το ποσοστό των ζυμώσιμων εξαρτάται πάντως και από άλλους γεωγραφικούς παράγοντες, με τις Μεσογειακές χώρες να εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά.

66 Η κατάσταση στην ευρωπαϊκή ένωση
Πιο σημαντική ωστόσο είναι η διαφοροποίηση ως προς τις μεθόδους διαχείρισης των ΑΣΑ, οι οποίες επηρεάζουν και το ποσοστό των ΒΑΑ που διατίθεται σε ΧΥΤΑ. Ορισμένες χώρες όπως η Δανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και η Φλαμανδική περιοχή του Βελγίου υπερκαλύπτουν ήδη τις απαιτήσεις εκτροπής για το 2016, αφού σήμερα λιγότερο από 25% των ΒΑΑ διατίθενται σε ΧΥΤΑ. Από τις χώρες αυτές, άλλες χρησιμοποιούν καύση για σημαντικό ποσοστό των αποβλήτων τους (Δανία και Ολλανδία) ενώ άλλες χρησιμοποιούν περισσότερο κομποστοποίηση και ανακύκλωση (Αυστρία και Φλαμανδία). Αντίθετα, χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Μ. Βρετανία και η Ιταλία, εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο ποσοστό στην υγειονομική ταφή και είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην έγκαιρη επίτευξη των στόχων εκτροπής, παρά τη χρονική παράταση τεσσάρων χρόνων που έχουν λάβει οι τρεις πρώτες από αυτές.

67 Η κατάσταση στην ευρωπαϊκή ένωση

68 Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα
Σύμφωνα με το ΥΠΕΧΩΔΕ η παραγόμενη ποσότητα των ΑΣΑ το 2001 ανήλθε σε τόνους (Λάλας κ.ά., 2007) παρουσιάζοντας μια αυξητική τάση της τάξης του 50% κατά τη δεκαετία 3 μονάδες ΜΔΚ Καλαμάτα, Αν. Λιόσια, Χανιά, που θα είχαν τη δυνατότητα εκτροπής του 12% του ΒΑΑ ετησίως που παράγονται σήμερα.

69 Σχεδιασμός για τη διαχείριση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των ΒΑΑ
α) η εκτίμηση των ποσοτήτων ΒΑΑ που θα πρέπει να εκτραπούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Οδηγίας 99/31/ΕΚ, με βάση διαφορετικά σενάρια εξέλιξης της ποσότητας και της σύνθεσης των παραγόμενων ΑΣΑ, β) ο υπολογισμός της απαιτούμενης δυναμικότητας επεξεργασίας για την επίτευξη των στόχων εκτροπής και ανά Περιφέρεια, λαμβάνοντας υπ’ όψη και την εκτροπή του χαρτιού και γ) η διαμόρφωση κριτηρίων των διαφορετικών τεχνολογιών και συστημάτων επεξεργασίας των ΒΑΑ. Το 1995 ανήλθε σε τόνους. Συνεπώς τα έτη 2010, 2013 και 2020 επιτρέπεται να οδηγούνται σε ταφή , , και τόνοι ΒΑΑ αντίστοιχα. Τι θα γίνει;

70 Προβληματικές για την Ελλάδα
Ενώ συζητούσαμε, ως πρόσφατα, στην Ελλάδα για το πώς θα κλείσουμε τις χωματερές και θα τις αντικαταστήσουμε με χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), αποδεικνύεται ότι ήδη η φιλοσοφία της ΕΕ έχει προχωρήσει προς την κατεύθυνση της ιεράρχησης της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, με την ταφή των απορριμμάτων να βρίσκεται τελευταία στην λίστα. Οι άλλες προηγμένες χώρες της Ε.Ε. ήδη προπορεύονται, τουλάχιστον μια δεκαετία. Πρόληψη – ρητορική, ανακύκλωση – ανεπαρκής. Η υλοποίηση των Περιφερειακών Σχεδιασμών Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) έχει ουσιαστικά βαλτώσει, καθώς σχεδόν κανένα, άξιο λόγου έργο ,από όσα προβλέπονται, δεν έχει ολοκληρωθεί ή έστω προχωρήσει στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Το 2013 θα έπρεπε ήδη, σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο για τους ΧΥΤΑ, να είχαν εκτραπεί 50% των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων.

71 Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας