Μάθημα: Παιδαγωγικά της λαογραφίας

Παρουσίαση με θέμα: "Μάθημα: Παιδαγωγικά της λαογραφίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μάθημα: Παιδαγωγικά της λαογραφίας
Πανεπιστήμιο Αιγαίου Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Ρόδος, 2010 Μάθημα: Παιδαγωγικά της λαογραφίας Παρουσίαση ενός σχεδίου διδασκαλίας Διδάσκων: Κατσαδώρος Γεώργιος Φοιτήτρια: Παπαδοπούλου Αναστασία (Α.Μ.: 411/ )

2 Ταυτότητα Διδασκαλίας:
Τάξη: Γ' Δημοτικού Αριθμός Μαθητών: 20 Διαθεματικές πτυχές: Γλώσσα, Μελέτη του περιβάλλοντος, Ιστορία, Θεατρική αγωγή, Καλλιτεχνικά Μέσα: σχολικά βιβλία, Η/Υ Χώροι που χρησιμοποιούμε: η σχολική αίθουσα, το εργαστήρι πληροφορικής Συνολική διάρκεια: 10 περίπου ώρες

3 Οργάνωση Μαθητών: Ομαδικά ή ατομικά: αρχικά ατομικά και στη συνέχεια σε ομάδες των 5 ατόμων Διαμόρφωση τάξης: θρανία σε σχήμα Π και έπειτα κατα ομάδες Εκπαιδευτικές τεχνικές: συζήτηση, διάλογος, ομάδες εργασίας, ερωτήσεις-απαντήσεις, παιχνίδι ρόλων

4 Εκπαιδευτικοί στόχοι:
Γνωστικοί στόχοι: Γνωριμία του τρόπου ζωής και διασκέδασης των ανθρώπων στα παλαιότερα χρόνια και κατανόηση των διαφορών με τον σημερινό τρόπο ζωής. Εντοπισμός διάφορων γραμματικών φαινομένων και εφαρμογή των αντίστοιχων γραμματικών κανόνων. Εντοπισμός πληροφοριών και εικόνων στο Διαδίκτυο. Γνωριμία των αρχαιοελληνικών εορτών.

5 Συναισθηματικό-κινητικοί στόχοι:
Τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται και να δουλεύουν σε ομάδες. Έχουν την ευκαιρία να αφήσουν ελεύθερη τη φαντασία τους και να εκφραστούν καλλιτεχνικά, ενθαρρύνεται η δημιουργική δράση. Αναπτύσσουν κριτική σκέψη και την ικανότητα διαλόγου.

6 Η Γλώσσα μου

7 Αρχικά διαβάζεται στην τάξη το κείμενο “Τα πανηγύρια”, το οποίο βρίσκεται στις σελίδες του βιβλίου της Γλώσσας της Γ' τάξης. Το κείμενο αυτό παρουσιάζει μια παρέα παιδιών που συζητούν για τα πανηγύρια που γίνονται στον τόπο τους. Με αυτή την αφορμή, λοιπόν, μπορεί να ξεκινήσει στην αίθουσα διάλογος για το αν έχουν πάει τα παιδιά σε μια εκδήλωση τέτοιου είδους και πώς τους φάνηκε η εμπειρία. Τα παιδιά διατυπώνουν τις απόψεις και τις εντυπώσεις τους πάνω στο θέμα και περιγράφουν τι τους αρέσει περισσότερο σε αυτά και ποίο είναι το αγαπημένο τους πανηγύρι.

8 Έπειτα, ο δάσκαλος αναφέρει πως τα πανηγύρια αποτελούσαν τον παραδοσιακό τρόπο διασκέδασης των ανθρώπων στα παλιότερα χρόνια. Αν και είχαν κυρίως εμπορικό χαρακτήρα (γι αυτό και τα αποκαλούσαν εμποροπανύγηρι), ο θρησκευτικός χαρακτήρας είχε πρωτεύουσα θέση. Έτσι λοιπόν, ανάλογα στον κάθε τόπο με το πότε γιόρταζε η εκκλησία του χωριού ή σε προκαθορισμένες ημερομηνίες, γινόταν η εμποροπανήγυρη σε επίκαιρα σημεία της περιοχής, που προσφέρονταν εδαφικά και οδικά στον ευρύτερο χώρο.

9 Ως προς το γραμματικό μέρος, τα παιδιά μαθαίνουν ποιες λέξεις γράφονται με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα τους. Έπειτα, εξασκούνται σε αυτό λύνοντας διάφορες ασκήσεις. Για παράδειγμα, τους δίνεται μια λίστα λέξεων και τους ζητείται να γράψουν όσες από αυτές τις λέξεις χρειάζεται με κεφαλαίο γράμμα. Μια τέτοια λίστα θα μπορούσε να περιέχει τις εξής λέξεις: 28η οκτωβρίου, κυριακή, εκκλησία, ελένη, βουνό, ιούνιος, χωριό, αθήνα. Επίσης, τα παιδιά κάνουν επανάληψη στην κλίση των ουσιαστικών.

10 Αξιολόγηση: Στην πρώτη άσκηση αξιολόγησης τα παιδιά καλούνται να γράψουν την πτώση και τον αριθμό του γένους που τους ζητείται. Για παράδειγμα: Ο άνθρωπος: γενική ενικού: Η ημέρα: ονομαστική πληθυντικού:

11 Μια δεύτερη άσκηση μπορεί να ζητά από τα παιδιά να βρούν τα λάθη ενός κειμένου. Για παράδειγμα: “το Πανηγύρι του Χωριού μου γίνεται κάθε χρόνο τον αύγουστο. Καθ' όλη τη διάρκεια του Καλοκαιριού γίνονται κι άλλα πανηγύρια, αλλά αυτό είναι το πιο μεγάλο. Τότε έρχονται Κάτοικοι από τις γύρω περιοχές και η Πλατεία του χωριού γεμίζει. Φέτος το πανηγύρι θα γίνει κυριακή.

12 Τέλος, τα παιδιά δημιουργούν προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις: κόσμος, χαρά, παζάρι, πανηγύρι, χωριό, διασκέδαση, χορός, κρασί.

13 Μελέτη του περιβάλλοντος

14 Εμπορική αξία των πανηγυριών:
Τα παλαιότερα χρόνια τα μαγαζιά ήταν λιγοστά και έτσι τα πανηγύρια έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων. Ήταν ευκαιρία για κοινωνικές σχέσεις και ανταλλαγές προϊόντων. Όσοι ήθελαν να πουλήσουν και να αγοράσουν προϊόντα περίμεναν την ημέρα του πανηγυριού για να πάνε στο κεντρικό χωριό ή πόλη που γινόταν αυτό. Υφασματέμποροι, ζαρζαβάτηδες, έμποροι ζώων, ξυλοκόποι και πολλοί άλλοι πουλούσαν την πραμάτεια τους και ή προμηθεύονταν προϊόντα στην πιο συμφέρουσα τιμή.

15 Κοινωνική σημασία και διασκέδαση:
Στα πανηγύρια έπιναν κρασί ή σούμα με μεζέδες και χόρευαν παραδοσιακούς χορούς. Μερικές φορές μάλιστα εμφανίζονταν φακήριδες και ταχυδακτυλουργοί για να διασκεδάσουν τον κόσμο ή αρκουδιάρηδες, συνήθεια που έχει σταματήσει τα τελευταία χρόνια. Έτσι, αυτό το κομφούζιο ανθρώπων και εμπορευμάτων ήταν μια ευκαιρία να συναντηθούν συγγενείς, φίλοι και γνωστοί, αλλά και να δημιουργηθούν νέες κοινωνικές σχέσεις. Σ' αυτό το πανηγύρι, έκαναν έντονη την παρουσία τους οι νέοι του χωριού, που γάμπριζαν.

16 Ανάλογα με τον πληθυσμό και την αξία του κάθε πανηγυριού, ήταν και η διάρκειά του, που συνήθως κυμαινόταν από 3 ως και 8 ημέρες. Στο πανηγύρι συμμετείχε ολόκληρο το χωριό, με ιδιαίτερη χαρά. Ήταν μια ευκαιρία να ξεχάσουν τα βάσανα μιας ολόκληρης κοπιαστικής χρονιάς, γι αυτό και το περίμεναν με λαχτάρα κάθε φορά. Αυτός ήταν ο κύριος τρόπος διασκέδασης των ανθρώπων στα παλαιότερα χρόνια.

17 Έπειτα, τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες των 5 ατόμων
Έπειτα, τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες των 5 ατόμων. Τους δίνονται μερικές εικόνες που παρουσιάζουν παραδοσιακά πανηγύρια και ζητείται να τις περιγράψουν και να διατυπώσουν τα συναισθήματα τους για το συγκεκριμένο τρόπο διασκέδασης.

18 Στη συνέχεια, τα παιδιά καλούνται να απαριθμήσουνε τους τρόπους με τους οποίους συνηθίζει να διασκεδάζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Σε αυτό το σημείο, γίνεται διάλογος με θέμα την αλλαγή στις συνήθειες του ανθρώπου, καθώς και τους παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτή τη μεταβολή.

19 Για παράδειγμα: Διασκέδαση κυρίως μέσω των πανηγυριών Δεν είναι απαραίτητο να δαπανηθούν χρήματα Στα πανηγύρια οι άνθρωποι διασκέδαζαν παρέα Σινεμά, κέντρα διασκέδασης, συναυλίες, θέατρο κτλ. Απαιτούνται τις περισσότερες φορές χρήματα Ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να ψυχαγωγηθεί και μόνος (π.χ. επίσκεψη στο θέατρο)

20 Εντούτοις, αν και η αξία των πανηγυριών έχει ατονίσει, ο σύγχρονος άνθρωπος διατηρεί ακόμα την παράδοση και με αφορμές μεγάλες θρησκευτικές γιορτές πραγματοποιούνται πανηγύρια σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Τα παιδιά μαθαίνουν πως η επιστήμη που μελετά τον τρόπο ζωής και τις συνήθεις ενός λαού λέγεται λαογραφία.

21 Αξιολόγηση: Μια άσκηση που θα μπορούσε να δοθεί στα παιδιά είναι το ακόλουθο σταυρόλεξο που περιέχει λέξεις που σχετίζονται με το πανηγύρι. Π_ _ _ _ _ _ _ α _ _ 3 _ _ _ _ _ _ _ _ ν _ _ _ _ _ _ _ η _ _ _ _ _ _ _ _ _ γ_ _ _ _ _ _ _ _ υ_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ρ_ _ _ _ _ _ _ ι

22 Ερωτήσεις σταυρόλεξου:
1. στα πανηγύρια γινόντουσαν μεγάλα ... 2. όλοι οι κάτοικοι του χωριού συμμετείχαν στο πανηγύρι με... 3. αλλιώς το πανηγύρι. 4. ο χαρακτήρας των πανηγυριών ήταν ... 5. το πανηγύρι είναι μια μεγάλη ... 6. συχνά στα πανηγύρια εμφανίζονταν ... 7. σημαντικό ρόλο στα πανηγύρια έπαιζε ο ... 8. στα πανηγύρια τρώνε μεζέδες και πίνουν ... (απαντήσεις: παζάρια, χαρά, εμποροπανήγυρι, θρησκευτικός, γιορτή, ταχυδακτυλουργοί, χορός, κρασί)

23 Μια άλλη άσκηση θα μπορούσε να δοθεί είναι η συμπλήρωση κενού με λέξεις που θα δίνονται στα παιδιά. Παράδειγμα: λέξεις: έμποροι, χαρά, κάτοικοι, ενθουσιασμό, πίνουν, χρόνο,τρώνε. Στο πανηγύρι του χωριού μου κάθε χρόνο έρχονται ______ των γύρω χωριών. Εκεί υπάρχουν πολλοί _____ που διαλαλούν την πραμάτεια τους. Οι άνθρωποι _____, _____ και χορεύουν. Για το χωριό το πανηγύρι προκαλεί _____ σε μικρούς και μεγάλους και κάθε _____ όλοι το περιμένουν με ___.

24 Ιστορία

25 Όπως προαναφέρθηκε, τα πανηγύρια είχαν βεβαίως εμπορικό σκοπό, αλλά ο χαρακτήρας τους ήταν από τη μια θρησκευτικός και από την άλλη διασκεδαστικός. Ως πρώιμη μορφή των πανηγυριών μπορούν να θεωρηθούν οι θρησκευτικές τελετές που λάμβαναν χώρα στην αρχαία Ελλάδα με αφορμή γιορτές προς τιμή των θεών. Μερικές από αυτές τις γιορτές ήταν τα Ανθεστήρια, τα Απολλώνια, τα Δήλια, τα Μικρά και Μεγάλα Διονύσια, τα Ολύμπια και πολλές άλλες που κατανέμονταν σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.

26 Τα παιδιά μπορούν χωρισμένα σε ομάδες να αναζητήσουν στο Διαδίκτυο πληροφορίες για κάποια αρχαιοελληνική γιορτή. Για παράδειγμα, η πρώτη ομάδα μπορεί να αναζητήσει πληροφορίες για τα Διονύσια, η δεύτερη για τα Ανθεστήρια και ούτω καθ' εξής. Μπορούν, επίσης, να καταγράψουν σε χαρτόνια τα χαρακτηριστικά τους και να τα παρουσιάσουν την επόμενη ημέρα στους συμμαθητές τους κάνοντας έτσι το μάθημα περισσότερο ενδιαφέρον και δίνοντας στους ίδιους τους μαθητές πρωταγωνιστικό ρόλο.

27 Αξιολόγηση: Μια από τις ασκήσεις αξιολόγησης που θα μπορούσε να δοθεί στους μαθητές είναι η ακόλουθη αντιστοίχηση των αρχαίων ελληνικών γιορτών με τα χαρακτηριστικά τους και με το θεό στον οποίο ήταν αφιερωμένες. Για παράδειγμα: γιορτή: θεός: χαρακτηριστικό: Ήραια Ανθεστήρια Διόνυσος τέλεση αγωνισμάτων Διονύσια Ερμής εξιλαστήριος σκοπός Ολύμπια Απόλλωνας αποστολή θεωριών Απολλώνια Άρτεμις οινοποσία Δήλια Ήρα δραματικοί αγώνες Αρτεμίσια

28 Μια δεύτερη άσκηση μπορεί να είναι το ακόλουθο κρυπτόλεξο, στο οποίο τα παιδιά θα αναζητήσουν τις ονομασίες αρχαίων εορτών και θεών.

29 Καλλιτεχνικά

30 Τα παιδιά μπορούν να ζωγραφίσουν ένα παραδοσιακό πανηγύρι στο οποίο παρευρέθησαν ή να δημιουργήσουν μια τέτοια φανταστική εικόνα. Επίσης, θα ήταν πολύ δημιουργικό αν η κάθε ομάδα δημιουργούσε συνεργατικά μια μεγάλη ζωγραφιά με σχετικό θέμα. Σε αυτή τη ζωγραφιά μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκτός από μπογιές διάφορα άλλα υλικά, όπως υφάσματα, ξύσματα μολυβιού, κουμπιά μαλλί κτλ αφήνοντας ελεύθερη τη δημιουργική φαντασία των παιδιών.

31 Θεατρική Αγωγή

32 Χωρισμένα σε ομάδες τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν μόνα τους ένα μικρό σκετσάκι μερικών λεπτών που να παρουσιάζει κάποια παραδοσιακή γιορτή ή ένα πανηγύρι σε κάποιο χωριό. Επίσης, δημιουργώντας ένα κύκλο τα παιδιά μπορούν να κατασκευάσουν όλα μαζί μια ιστορία που να διαδραματίζεται στο πλαίσιο ενός πανηγυριού και στη συνέχεια να ενσαρκώνουν οι ίδιοι την ιστορία αυτή. Θα μπορούσαν, επίσης, να κάνουν μια γιορτή στο σχολείο, στην οποία να ανεβάσουν την παράσταση τους και να προσπαθήσουν να αναπαραστήσουν ένα παραδοσιακό πανηγύρι χρησιμοποιώντας κατάλληλα σκηνικά και κατάλληλες ενδυμασίες.

33 ΤΕΛΟΣ!