Ανεπιθύμητες ενέργειες

Ανεπιθύμητες ενέργειες και αλληλεπιδράσεις φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του πόνου

Ανεπιθύμητες ενέργειες
Λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες Εξαιρετική ανακούφιση από τον πόνο

Ανεπιθύμητες ενέργειες
Οπιοειδή Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) Αντιεπιληπτικά Αντικαταθλιπτικά Διάφορα συνοδά αναλγητικά

Ανεπιθύμητες ενέργειες οπιοειδών

Επηρεάζουν την ποιότητα ζωής Αυξάνουν την νοσηρότητα Αιτία διακοπής θεραπείας

Μία πρόσφατη μετα-ανάλυση κατέδειξε συχνότητα διακοπής της θεραπείας λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών και ανεπαρκούς αναλγησίας που έφθασε στο 32% για την από του στόματος χορηγούμενη μορφίνη και στο 17% για την διαδερμική φεντανύλη

Γαστρεντερικό σύστημα Ναυτία- Έμετος Δυσκοιλιότητα Καθυστερημένη κένωση του στομάχου Αναπνευστικό σύστημα Αναπνευστική καταστολή Δέρμα Κνησμός

Κεντρικό νευρικό σύστημα Ευφορία Υπνηλία, Καταστολή Δυσφορία, Ταραχή, Ζάλη Υπεραλγησία Ουροποιητικό σύστημα Επίσχεση ούρων Ενδοκρινικό σύστημα Ορμονική δυσλειτουργία Σεξουαλική δυσλειτουργία

Καρδιαγγειακό σύστημα Ελαττωμένη αρτηριακή πίεση Ελάττωση καρδιακής συχνότητας Περιφερικό οίδημα Οφθαλμοί Μύση Μυοσκελετικό σύστημα Συσπάσεις Ανοσοποιητικό σύστημα Πιθανή καταστολή

Ναυτία - Έμετος Παρατηρούνται συνήθως στην έναρξη της θεραπείας και υποχωρούν σταδιακά μετά από λίγες ημέρες Ποσοστό ασθενών : 10% - 50%

Ναυτία - Έμετος Θεωρείται ότι υψηλές δόσεις οπιοειδών μειώνουν τη ναυτία και τον έμετο από την αλληλεπίδραση με τους μ υποδοχείς στο κέντρο εμέτου

Ναυτία - Έμετος Μηχανισμός κέντρο εμέτου βρίσκεται στον προμήκη μυελό
προμήκης μυελός

Ναυτία - Έμετος Μηχανισμός
Δράση των οπιοειδών στην εκλυτική ζώνη των χημοϋποδοχέων, στο αιθουσαίο σύστημα και στον ίδιο το γαστρεντερικό σωλήνα Εκλυτική ζώνη χημοϋποδοχέων Αιθουσαίο σύστημα Γαστρεντερικός σωλήνας

Ναυτία - Έμετος Μηχανισμός
Η «εκλυτική ζώνη χημοϋποδοχέων» είναι περιοχή του εγκεφάλου όπου τα τριχοειδή καθίστανται περισσότερο διαπερατά (θεωρείται ότι βρίσκεται έξω από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό) Λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας μπορεί να ανιχνεύσει παράγοντες που κυκλοφορούν στο αίμα και στο ΕΝΥ Η διέγερση της «εκλυτικής ζώνης χημοϋποδοχέων» από τα οπιοειδή γίνεται δια μέσου ενεργοποίησης των μ και δ υποδοχέων

Ναυτία - Έμετος Αντιμετώπιση Μετοκλοπραμίδη (γαστρική στάση)
Αντισταμινικά (διαταραχές αιθουσαίου συστήματος) Προχλωροπεραζίνη, Αλοπεριδόλη (διέγερση της εκλυτικής ζώνης των χημοϋποδοχέων) Ανταγωνιστές 5-ΗΤ3 (οντασετρόνη, τροπισετρόνη κ.λπ)

Δυσκοιλιότητα Είναι η πιο συνηθισμένη παρενέργεια των οπιοειδών καθώς εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εμφανισθεί σε ποσοστό που φθάνει έως και το 90% των ασθενών Δεν εμφανίζει βελτίωση με την πάροδο του χρόνου

Κριτήρια για τη διάγνωση της δυσκοιλιότητας
Δυσκοιλιότητα Κριτήρια για τη διάγνωση της δυσκοιλιότητας Έντονη προσπάθεια σε τουλάχιστον 25% των κενώσεων. Αίσθημα κωλύματος σε τουλάχιστον 25% των κενώσεων. Αίσθημα ατελούς κένωσης σε τουλάχιστον 25% των κενώσεων. Χρήση χειρισμών για την υποβοήθηση της κένωσης σε τουλάχιστον 25% των κενώσεων. Κόπρανα σκληρά ή σε σχήμα σβόλου σε τουλάχιστον 25% των κενώσεων. Λιγότερες από 3 κενώσεις εβδομαδιαίως.

Δυσκοιλιότητα Τα οπιοειδή δημιουργούν καθυστέρηση στη κένωση του στομάχου, μειώση του περισταλτισμού του γαστρεντερικού σωλήνα Τα οπιοειδή μπορούν να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, χορηγούμενα τόσο συστηματικά όσο και τοπικά

Δυσκοιλιότητα Δράση Η δράση των οπιοειδών στο γαστρεντερικό ασκείται στους μ υποδοχείς του εντέρου Οι υποδοχείς των οπιοειδών στο νωτιαίο μυελό δεν φαίνεται να παίζουν ρόλο στην εκδήλωση της δυσκοιλιότητας

Δυσκοιλιότητα Αντιμετώπιση Χορήγηση τροφής πλούσιας σε ίνες
Αύξηση των χορηγούμενων υγρών

Δυσκοιλιότητα Αντιμετώπιση
Φάρμακα που διεγείρουν την εντερική κινητικότητα Δισακοδύλη (Dulcolax) Καστορέλαιο Σέννα Πικοθεϊκό νάτριο Διογκωτικά των κοπράνων Πίτουρο σιτηρών Ψύλλιο (Lepicol , Metamucil) Ωσμωτικώς δρώντα Άλατα μαγνησίου Λακτουλόζη/Λακτιλόλη (Duphalac) Γλυκερίνη

Δυσκοιλιότητα Αντιμετώπιση Νέο φάρμακο: Μεθυλνατρεξόνη (Relistor)
Δρα εκλεκτικά μόνο τους περιφερικούς μ υποδοχείς οπιοειδών στο γαστρεντερικό σωλήνα Δεν περνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και δεν αναστρέφει την δράση των οπιοειδών στο ΚΝΣ και συνεπώς την αναλγησία

Δυσκοιλιότητα Αντιμετώπιση Νέο φάρμακο: Μεθυλνατρεξόνη (Relistor)
Έχει πάρει έγκριση για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας των οπιοειδών σε ασθενείς τελικού σταδίου οι οποίοι λαμβάνουν παρηγορητική φροντίδα και η ανταπόκριση στη συνήθη θεραπεία με υπακτικά δεν είναι επαρκής

Δυσκοιλιότητα Αντιμετώπιση Νέο φάρμακο: Μεθυλνατρεξόνη
Το σύνηθες δοσολογικό σχήμα είναι 8 mg υποδορίως κάθε δεύτερη μέρα για ασθενείς σωματικού βάρους από 38 έως 61Κg και 12 mg την ημέρα για ασθενείς σωματικού βάρους από 62έως 114Κg

Κνησμός Συναντάται με συχνότητα 1% όταν τα οπιοειδή χορηγούνται συστηματικά 46% όταν τα οπιοειδή χορηγούνται επισκληριδίως ή υπαραχνοειδώς

Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός
Κνησμός Μηχανισμός Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός Η μεγαλύτερη επίπτωση του κνησμού όταν τα οπιοειδή χορηγούνται επισκληριδίως ή υπαραχνοειδώς υποδεικνύει εμπλοκή των υποδοχέων των οπιοειδών στο νωτιαίο μυελό

Κνησμός Μηχανισμός Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός Πιθανός μηχανισμός είναι η απελεύθερωση ισταμίνης από τα μαστοκύτταρα Η φεντανύλη και η σουφεντανύλη που δεν προκαλούν απελευθέρωση ισταμίνης, δημιουργούν κνησμό

Κνησμός Μηχανισμός Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι γνωστός Άλλος πιθανός μηχανισμός είναι η ενεργοποίηση των 5-ΗΤ3 υποδοχέων

Κνησμός Αντιμετώπιση Αντισταμινικά Ανταγωνιστές οπιοειδών (ναλοξόνη)
Ανταγωνιστές 5-ΗΤ3 (οντασετρόνη) Κρύες κομπρέσσες Ενυδατικές κρέμες

Επιδράσεις των οπιοειδών στο επίπεδο εγρήγορσης
Επιδράσεις των οπιοειδών στο επίπεδο εγρήγορσης Τα οπιοειδή θεωρούνται ότι έχουν κατασταλτική δράση και προκαλούν έκπτωση των ανώτερων γνωστικών λειτουργιών Είναι δράσεις που γρήγορα εμφανίζουν ανοχή και προβληματίζουν τους ασθενείς κυρίως στις περιόδους έναρξης των οπιοειδών

Επιδράσεις των οπιοειδών στο επίπεδο εγρήγορσης
Επιδράσεις των οπιοειδών στο επίπεδο εγρήγορσης Εάν τα ενοχλήματα δεν υφεθούν, τότε πιθανότατα αυτό οφείλεται είτε σε συνοδά κατασταλτικά είτε σε οργανικό υπόβαθρο όπως εγκεφαλικές μεταστάσεις, εγκεφαλοπάθεια ή ενδοκράνια υπέρταση Καθησυχασμός του ασθενούς και του περιβάλλοντος για τη προσωρινή διάρκεια των ενοχλημάτων

Παραλήρημα (delirium)
Oξεία συγχυτική κατάσταση Η εμφάνιση delirium αφορά κυρίως ασθενείς τελικού σταδίου με πλήθος συνοδών προβλημάτων τα οποία θα μπορούσαν να αποτελούν και τον κύριο παθοφυσιολογικό μηχανισμό

Παραλήρημα (delirium)
Σήμερα θεωρείται ότι τα οπιοειδή εμπλέκονται στην εμφάνιση του συνδρόμου στα 2/3 των περιστατικών αυτών Η εναλλαγή οπιοειδούς φαίνεται να βοηθά στον έλεγχο των συμπτωμάτων ενώ επί αποτυχίας, η χορήγηση νευροληπτικών του τύπου της αλοπεριδόλης αποτελεί αποδεκτή θεραπεία

Μυοκλονίες Ο μηχανισμός δεν είναι εξακριβωμένος. Αποδίδεται στη νευροτοξική δράση ορισμένων μεταβολιτών Φαίνεται ότι σχετίζεται με τις χορηγούμενες δόσεις των οπιοειδών και τη διάρκεια της θεραπείας Τα συμπτώματα ποικίλουν από απλούς ινιδισμούς έως και γενικευμένους τονικοκλωνικούς σπασμούς

Μυοκλονίες Η εναλλαγή οπιοειδούς, έχει φανεί ότι βοηθά στον έλεγχο
των συμπτωμάτων Θεραπείες που έχουν δοκιμασθεί σε μικρές σειρές περιστατικών είναι οι βενζοδιαζεπίνες, τα μυοχαλαρωτικά, το δανδρολένιο, τα τοπικά αναισθητικά και τα αντιεπιληπτικά

Αναπνευστική καταστολή
Είναι η πιο σοβαρή και επικίνδυνη παρενέργεια και δυνητικά θανατηφόρα. Η καταστολή της αναπνοής φαίνεται να σχετίζεται με ενεργοποίηση των μ υποδοχέων στο στέλεχος του εγκεφάλου (στο κέντρο της αναπνοής)

Ως επιπλοκή αναμένεται σε φάσεις έναρξης της θεραπείας, αλλαγής του δοσολογικού σχήματος, εναλλαγής οπιοειδών και συγχορήγησης άλλων κατασταλτικών.

Σπάνια στους ασθενείς με χρόνιο πόνο Ο πόνος είναι φυσικό διεγερτικό του κέντρου της αναπνοής Συνήθως οι ασθενείς λαμβάνουν τα οπιοειδή per os, (δεν έχουμε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις στο πλάσμα) Η αύξηση των δόσεων γίνεται σταδιακά Η χρόνια χρήση οπιοειδών οδηγεί σε ανοχή των παρενεργειών στο αναπνευστικό

Σπάνια στους ασθενείς με χρόνιο πόνο Σε ασθενείς όμως με σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια όπου υπάρχει φόβος βαριάς καταστολής, τα οπιοειδή πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και σωστό υπολογισμό των δόσεων

Δράση Μείωση του αριθμού των αναπνοών Μείωση όγκου αναπνοής ανάπτυξη υπερκαπνίας άπνοια

Αντιμετώπιση Χορήγηση ανταγωνιστών των οπιοειδών ταχείας δράσης όπως η ναλοξόνη (σε δόση 0,4 mg), όταν ο αριθμός των αναπνοών είναι > 8/min Σε ασθενείς που λαμβάνουν μακράς δράσης οπιοειδή, πρέπει να επαναλάβουμε την χορήγηση ναλοξόνης Aσθενείς σε κατάσταση βαρειάς καταστολής ή κώματος χρειάζονται διασωλήνωση για υποστήριξη της αναπνοής

Φόβος εθισμού Σύμφωνα με: Αμερικάνικη Ακαδημία Αλγολογίας, Εταιρεία Πόνου, Εταιρεία Ιατρικής του Εθισμού Εθισμός (Addiction) Μια πρωτοπαθής, χρόνια, νευροβιολογική νόσος με γενετικούς, ψυχοκοινωνικούς και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν την ανάπτυξη και τις εκδηλώσεις της. Χαρακτηρίζεται από τις εξής συμπεριφορές:

Φόβος εθισμού Σύμφωνα με: Αμερικάνικη Ακαδημία Αλγολογίας, Εταιρεία Πόνου, Εταιρεία Ιατρικής του Εθισμού Εθισμός (Addiction) Φθίνοντα έλεγχο στη χρήση του φαρμάκου Ψυχαναγκαστική χρήση Συνεχιζόμενη χρήση παρά την πρόκληση βλάβης Σφοδρή επιθυμία χρήσης της ουσίας

Φόβος εθισμού Συχνά ο εθισμός συγχέεται με τη σωματική εξάρτηση και την ανοχή Σωματική εξάρτηση (physical dependence) Εμφάνιση στερητικού συνδρόμου εάν το οπιοειδές διακοπεί ή ελαττωθεί απότομα, ή χορηγηθεί ένας ανταγωνιστής του Σωματική εξάρτηση παρουσιάζουν όλοι οι ασθενείς

Φόβος εθισμού Ανοχή (Tolerance)
H μακροχρόνια χορήγηση οπιοειδούς μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την ελάττωση της δράσης του ή την ανάγκη για αύξηση της δόσης για να διατηρήσει την δράση του

Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών
Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών

Μηχανισμός δράσης Παρεμποδίζουν τη μετατροπή του αραχιδονικού οξέος σε κυκλικά ενδοϋπεροξείδια, αναστέλλοντας το ένζυμο κυκλοοξυγενάση που έχει σαν αποτέλεσμα την μειωμένη παραγωγή προσταγλανδινών

Μηχανισμός δράσης Η κυκλοξυγενάση έχει 2 ισομορφές την COX-1 και την COX-2

Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Μηχανισμός δράσης Η COX-1 συμμετέχει στην παραγωγή προσταγλανδινών που ενέχονται σε λειτουργίες όπως: συγκόλληση των αιμοπεταλίων προστασία του γαστρικού βλεννογόνου ομοιόσταση των αγγείων και των νεφρών

Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Μηχανισμός δράσης Η CX-2 παράγεται σε παθολογικές καταστάσεις όπως: φλεγμονή τραύμα πόνος πυρετός καρκινιγένεση

Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών ΜΣΑΦ χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: Μη ειδικοί αναστολείς της COX Εκλεκτικοί αναστολείς της COX-2

Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη ειδικών αναστολέων COX Αιμορραγική διάθεση Διάβρωση του βλεννογόνου του στομάχου Νεφρική δυσλειτουργία Αύξηση της ΑΠ Βροχόσπασμος

Ανεπιθύμητες ενέργειες Μη Στεροειδών Αντιφλεγμονωδών Ανεπιθύμητες ενέργειες Εκλεκτικών αναστολέων της COX-2 Ναυτία, δυσπεψία, διάρροια Κεφαλαλγία, ίλιγγος Κατακράτηση υγρών, οίδημα Υπέρταση Κόπωση Αυξημένος κίνδυνος θρομβολυτικών επεισοδίων, εμφράγματος μυοκαρδίου, εγκεφαλικών επεισοδίων ( η ροφεκοξίμπη αποσύρθηκε από την κυκλοφορία)

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντιεπιληπτικών

Παλαιότερα φάρμακα Νεότερα φάρμακα φαινοβαρβιτάλη μιδαζολάμη φαινυτοίνη λεβετιρασετάμη καρβαμαζεπίνη τιαγκαμπίνη Βαλπροϊκό Να ρουφιναμίδη αιθοσουξιμίδη βιγκαμπατρίνη διαζεπάμη κλομπαζάμη κλοναζεπάμη τοπιραμάτη οξκαρβαζεπίνη λαμοτριγίνη γκαμπαπεντίνη πρεγκαμπαλίνη

Γκαμπαπεντίνη – Πρεγκαμπαλίνη Τρόπος δράσης: Συνδέονται με την α2δ υπομονάδα ενός διαύλου Cα στα οπίσθια κέρατα του ΝΜ και στα οπίσθια γάγγλια των νωτιαίων νεύρων, μπλοκάροντας αυτήν την υπομονάδα των διαύλων Cα++ Τροποποιούν την είσοδο Cα++ στις προσυναπτικές απολήξεις, και μειώνουν την απελευθέρωση διαφόρων νευροδιαβιβαστών (γλουταμινικό, νορεπινεφρίνη, oυσία P)

Γκαμπαπεντίνη – Πρεγκαμπαλίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ζάλη Υπνηλία Ξηροστομία Περιφερικό οίδημα Θάμβος όρασης Διαταραχές προσοχής και συγκέντρωσης

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών
Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών

Σχέση κατάθλιψης και πόνου
(ΝΕ&5-ΗΤ) κατάθλιψη (ΝΕ&5-ΗΤ) πόνος Dysregulation of Serotonin (5HT) and Norepinephrine (NE) in the brain are strongly associated with depression Dysregulation of 5HT and NE in the spinal cord may explain an increased pain perception among depressed patients1-3 Imbalances of 5HT and NE may explain the presence of both emotional and physical symptoms of depression.

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών Άμεση δράση Αναστολείς επαναπρόσληψης ΝΕ&5-ΗΤ Δράση οπιοειδών (λιγότερο σημαντική) Ανταγωνιστές NMDA Εμποδίζουν τα κανάλια Νατρίου (τοπική δράση)

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών Βενλαφαξίνη, Ντουλοξετίνη SNRIS Νεφαζοδόνη SNRI/5-ΗT2Blocker Φλουοξετίνη,Παροξετίνη,Σιταλοπράμη Σερταλίνη SSRIS Μακλοβεμίδη RIMA Φενελντιζόνη,Τρανυλσυπρομίνη MAOI Μαπροτυλίνη,Τραζοδόνη,Βουπροπιόνη ΑΤΥΠΑ Αμιτριπτιλίνη,Χλωριμιπραμίνη, Ιμιπραμίνη,Δοξεπίνη TCAS ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ ΟΜΑΔA

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών Ανεπιθύμητες ενέργειες TCAs Αποκλείουν: μουσκαρινικούς, α1-αδρενεργικούς,ισταμινεργικούς υποδοχείς Δημιουργούν: ορθοστατική υπόταση, χολινεργικό αποκλεισμό, καρδιακό αποκλεισμό Η χρήση τους περιορίζεται

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών Ανεπιθύμητες ενέργειες SSRIs Tα SSRIs είναι λιγότερο αποτελεσματικά από τα TCAs Η αναστολή επαναπρόσληψης της 5-ΗΤ από μόνη της δεν επαρκεί για την ανακούφιση του πόνου, γιατί η αναστολή της ΝΕ παίζει τον κυριότερο ρόλο στην αναλγητική δράση

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών Ανεπιθύμητες ενέργειες SSRIs Γαστρεντερικές (ναυτία, έμετος, διάρροια, απώλεια βάρους, ξηροστομία) Διαταραχές ύπνου, κεφαλαλγία, ζάλη Υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας Ημικρανία Σεξουαλικές διαταραχές

Ανεπιθύμητες ενέργειες Αντικαταθλιπτικών Ανεπιθύμητες ενέργειες SNRIs Βενλαφαξίνη - Ντουλοξετίνη ναυτία ξηροστομία κεφαλαλγία εφίδρωση υπνηλία

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών
Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές α2 αγωνιστές Διφωσφονικά Καλσιτονίνη Μπακλοφένη

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές Κεταμίνη Δεξτρομεθορφάνη Μεμαντίνη Αμανταδίνη

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές Κεταμίνη Χορηγείται: Νευροπαθητικό πόνο Καρκινικός πόνο Μετεγχειρητικό πόνο

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές Κεταμίνη Τρόπος δράσης: Αποκλεισμός NMDA υποδοχέων. Δρα σε επίπεδο ΝΜ στα οπίσθια κέρατα, αναστέλλοντας την κεντρική ευαισθητοποίηση Δράση στα τροποποιητικά συστήματα Περιφερική δράση: Αποκλείει τους διαύλους Να+ με αποκλεισμό ανάλογο αυτού των ΤΑ, και στην ίδια θέση. Ενισχύει δράση ΤΑ. Εμποδίζει ή προλαμβάνει την ανοχή στη μορφίνη (εν μέρει συνδέεται με το γλουταμικό σύστημα) Ταυτόχρονη χορήγηση Κεταμίνης & Μg++ είναι πιο αποτελεσματική στον έλεγχο του πόνου από ότι η χορήγηση του κάθε φαρμάκου χωριστά

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές Κεταμίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ζάλη Παραισθησίες Αργός λανθάνων χρόνος αντίδρασης Μείωση οπτικής οξύτητας Καταστολή Ερύθημα σημείο έγχυσης

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές Δεξτρομεθορφάνη Αναλγητική δράση: Αποκλείει τους NMDA υποδοχείς Ενισχύει το αναλγητικό αποτέλεσμα της μορφίνης Ανεπιθύμητες ενέργειες Σε πολύ μεγάλες δόσεις καταστολή του ΚΝΣ Κλινικές μελέτες είναι λίγες, με μικρό αριθμό ασθενών

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών NMDA ανταγωνιστές Μεμαντίνη - Αμανταδίνη Είναι Αντιπαρκισονικά φάρμακα Αποκλείουν NMDA υποδοχείς Οχι αξιόλογα αναλγητικά αποτελέσματα Δρουν μόνο όταν ο αυλός του NMDA υποδοχέα είναι ανοιχτός

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Κλονιδίνη Χορηγείται: Νευροπαθητικό πόνο Mετεγχειρητικό πόνο Eνισχύει την δράση των αναλγητικών Eνισχύει την δράση τοπικών αναισθητικών στους περιφερικούς αποκλεισμούς & τοπικές διηθήσεις

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Κλονιδίνη Τρόπος δράσης Κατιόντα τροποποιητικά συστήματα: Η διέγερση των κατιόντων αναλγητικών συστημάτων προκαλεί αναστολή της ανταπόκρισης των κυττάρων των οπισθίων κεράτων στην είσοδο πληροφοριών πόνου

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Κλονιδίνη Τρόπος δράσης Ενισχύει τα νωτιαία τροποποιητικά συστήματα προσυναπτικά: αναστέλλει την απελευθέρωση μεταβιβαστών μετασυναπτικά: προκαλεί υπερπόλωση του κυττάρου

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Κλονιδίνη Τρόπος δράσης Περιφερική δράση: α2 υποδοχείς υπάρχουν στις περιφερικές απολήξεις των αμύελων C ινών Διέγερση των α2, προκαλεί μείωση του CAMP και ενδοκυττάριου Cα++

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Κλονιδίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες Ξηροστομία Υπόταση Βραδυκαρδία Υπνηλία Καταστολή

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Διφωσφονικά Χορηγούνται: Οστικές μεταστάσεις Οστεοπόρωση νόσο Paget Πολλαπλούν μυέλωμα Υπερασβεστιαιμία από κακοήθεια

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Διφωσφονικά Γενιές διφωσφονικών: 1η Γενιά (Κλοδρονάτη, Ετιδρονάτη, Τιλουδρονάτη) 2η Γενιά (Παμιδρονάτη, Αλενδρονάτη, Ιμπανδρονάτη) 3η Γενιά (ζολεδρονάτη)

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Διφωσφονικά Τρόπος δράσης: Αναστέλλουν τη δραστηριότητα των οστεοκλαστών Αναστέλλουν την εξέλιξη των οστεοκλαστών από πρόδρομες μορφές σε ώριμους και δραστικούς Αναστέλλουν την μετακίνηση των οστεοκλαστών προς την οστική επιφάνεια Μειώνουν την υπερασβεστιαιμία

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών α2 αγωνιστές Διφωσφονικά Ανεπιθύμητες ενέργειες: Πυρετός Μυαλγία Γαστρεντερικές διαταραχές Υπνηλία Σύγχυση

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Καλσιτονίνη Είναι μια πολυπεπτιδική ορμόνη, που παράγεται από τα παραθυλακιώδη (C) κύτταρα του θυροειδούς αδένα

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Καλσιτονίνη Τρόπος δράσης: Στα οστά, αναστέλλει την οστεολυτική δράση των οστεοκλαστών Εχει πιθανή κεντρική δράση μέσω ειδικών υποδοχέων σε περιοχές του εγκεφάλου Η αναλγητική της δράση φαίνεται ότι εμπλέκεται σε μηχανισμούς σεροτονινεργικούς, κατεχολαμινεργικούς σε νευρώνες που συμετέχουν στην αντίληψη του πόνου Αύξηση των κυκλοφορούντων β-ενδορφινών

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Καλσιτονίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: Ερυθρότητα (flushing Nαυτία, Εμετος, Διάρροια Υποασβεστιαιμία Νευρικότητα

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Μπακλοφαίνη Είναι ένας GABA αγωνιστής

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Μπακλοφαίνη Χορηγείται: Σαν μυοχαλαρωτικό χρόνιο μυϊκό σπασμό σπαστικότητα από κακώσεις στον σπονδυλικό σωλήνα Νευραλγία τριδύμου

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Μπακλοφαίνη Τρόπος δράσης: Ενεργοποιεί τους GABA υποδοχείς στα ενδογενή τροποποιητικά συστήματα του Ν.Μ Προσυναπτικά: αναστολή ρευμάτων Cα++ και μειωμένη απελευθέρωση διεγερτικών αμινοξέων Μετασυναπτικά: αύξηση της αγωγιμότητας των ρευμάτων Κ+, και υπερπόλωση του κυττάρου Cα++,και

Ανεπιθύμητες ενέργειες Συνοδών αναλγητικών Μπακλοφαίνη Ανεπιθύμητες ενέργειες: Νυσταγμός, ζάλη, γαστρεντερικές διαταραχές, σύγχυση Απαγορεύεται η απότομη διακοπή του. προκαλεί: παραισθησίες, επεισόδια μανίας, επιληπτικές κρίσεις

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων

Οι αλληλεπιδράσεις συμβαίνουν, επειδή στη θεραπευτική αγωγή χορηγούνται στον ασθενή περισσότερα από ένα φάρμακα, προκειμένου να αντιμετωπισθούν διάφορα νοσήματα ή να ανακουφιστεί ο ασθενής από συμπτώματα της ίδιας νόσου

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία: Στο 10-20% των νοσηλευομένων σε Γενικά Νοσοκομεία, εμφανίζονται ανεπιθύμητες ενέργειες από φάρμακα. Το 8% περίπου των ανεπιθύμητων ενεργειών αυτών είναι αποτέλεσμα σημαντικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των φαρμάκων Στο 1-4% των εισαγωγών σε νοσοκομεία θεωρούνται υπεύθυνες οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων Η συχνότητα των αλληλεπιδράσεων κυμαίνεται από 3%- 5% σε ασθενείς που παίρνουν λίγα φάρμακα και 20%, σε ασθενείς που παίρνουν φάρμακα

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία: Στους ηλικιωμένους, η πιθανότητα εμφάνισης αλληλεπιδράσεων, από την ταυτόχρονη λήψη 2 φαρμάκων είναι 6%, αυξάνεται στο 50% από τη λήψη 5 φαρμάκων και καταλήγει στο 100% από τη λήψη 8 φαρμάκων. Το 70% όλων των νόσων και κακώσεων, υποβάλλονται στην αρχή σε θεραπεία εκλογής του ιδίου του ασθενή, συχνά με φάρμακα που πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή. Για τη λήψη αυτών των ουσιών, σπάνια ενημερώνεται ο γιατρός

Ορισμός Η χορήγηση μιας ουσίας ή η έκθεση σε μια ουσία τροποποιεί την ανταπόκριση του ασθενούς σε ένα φάρμακο.

Είδη αλληλεπιδράσεων φάρμακο-φάρμακο (drug-drug interactions) φάρμακο-τρόφιμο (drug-food interactions) φάρμακο-άλλη ουσία, όπως ο καπνός ή το οινόπνευμα φάρμακο-νόσημα

Το αποτέλεσμα μιας αλληλεπίδρασης μπορεί να είναι δυσάρεστο ή ευνοϊκό για τον ασθενή. Στην περίπτωση όμως των δυσάρεστων αλληλεπιδράσεων, το φάρμακο είτε παύει να είναι αποτελεσματικό, οπότε αποτυγχάνει η φαρμακοθεραπεία, είτε χάνει την ασφάλειά του, οπότε εμφανίζονται ανεπιθύμητες ενέργειες ή φαινόμενα τοξικότητας

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου (drug-drug interactions)
Κάθε μεταβολή των φυσικοχημικών , φαρμακοκινητικών ή φαρμακοδυναμικών ιδιοτήτων ενός ή περισσοτέρων φαρμάκων από κάποιο άλλο ή άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα από κάποιον ασθενή Φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις

Φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις Αφορούν τις φυσικοχημικές ιδιότητες των φαρμάκων Παρατηρούνται in vitro (χορηγούνται με την ίδια σύριγγα, φιάλη, στην ίδια ενδοφλέβια οδό) και in vivo (μέσα στον οργανισμό, παρατηρείται πιο συχνά σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια) Έχουν ως αποτέλεσμα την εξουδετέρωση των φαρμακολογικών ενεργειών των φαρμάκων ή τη δημιουργία παραγώγων ή συμπλόκων ουσιών, επικίνδυνων για τη ζωή του ασθενή

Φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις Για την αποφυγή φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων, ασφαλέστερος τρόπος είναι η χορήγηση φαρμάκων ξεχωριστά και όχι μέσα στην ίδια σύριγγα ή την ίδια ενδοφλέβια οδό

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Οι φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις περιλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό των αλληλεπιδράσεων που παρατηρούνται στην κλινική πράξη και σχετίζονται άμεσα με τη συγκέντρωση του φαρμάκου στο αίμα, που υφίσταται την επίδραση.

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Συμβαίνουν: 1. απορρόφηση 2. κατανομή 3. μεταβολισμό 4. απέκκριση Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις φαρμάκων απορρόφηση μεταφορά Κατανομή (πρωτεϊνική σύνδεση) μεταβολισμός απέκκριση

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Απορρόφηση Ως απορρόφηση εννοούνται οι λειτουργίες με τις οποίες το φάρμακο περνάει στο αίμα και η βιοδιαθεσιμότητά του μπορεί να ελαττωθεί δραστικά Αυτές οι αλληλεπιδράσεις μπορούν να αποφευχθούν όταν η χορήγηση των φαρμάκων γίνει ξεχωριστά και σε τέτοια χρονικά διαστήματα που αποκλείουν την ανάμιξή τους

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Κατανομή (σύνδεση με πρωτεΐνες) Τα περισσότερα φάρμακα μεταφέρονται στο κυκλοφορικό με δύο μορφές: Ελεύθερη μορφή Συνδεδεμένη μορφή

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Κατανομή (σύνδεση με πρωτεΐνες) Το συνδεδεμένο ποσοστό του φαρμάκου δεν ασκεί φαρμακολογική ενέργεια Το ελεύθερο ποσοστό, φθάνει στους τόπους δράσης του, συνδέεται με ειδικούς υποδοχείς και αρχίζει η εκδήλωση της φαρμακολογικής ενέργειας Όταν το ελεύθερο ποσοστό ελαττώνεται (μεταβολισμός, απέκκριση) ελευθερώνεται ένα μέρος από το συνδεδεμένο ποσοστό ώστε να διατηρείται μια σταθερή ισορροπία

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Κατανομή (σύνδεση με πρωτεΐνες) Όταν ένα φάρμακο έχει μεγαλύτερη συγγένεια με τις πρωτεΐνες, εκτοπίζει ένα άλλο και αυξάνεται το ελεύθερο ποσοστό του εκτοπισμένου φαρμάκου. Αύξηση ή παράταση της ενέργειας του εκτοπισμένου φαρμάκου Δυστυχώς οι γνώσεις μας όσον αφορά την σύνδεση με πρωτεΐνες στην αλληλεπίδραση φαρμάκων για την αντιμετώπιση του πόνου, είναι ανεπαρκείς

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει πολύπλοκα ενζυμικά συστήματα για την απομάκρυνση ουσιών που δεν ενσωματώνονται στον μεταβολισμό του κυττάρου για την παραγωγή ενέργειας Η αδρανοποίηση και η απομάκρυνση των φαρμάκων από τον οργανισμό ανήκουν στους μηχανισμούς άμυνας που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της εξέλιξης

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων Χημική δομή: καθορίζει την πιθανότερη μεταβολική οδό, καθώς και το βαθμό αδρανοποίησης και αποβολής. Η ίδια ουσία μπορεί να ακολουθήσει περισσότερες από μια μεταβολικές οδούς

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων Δόση και συχνότητα χορήγησης: δυνητική πρόκληση κορεσμού των μεταβολικών οδών, με ενδεχόμενο αποτέλεσμα την επαγωγή των ενεχόμενων ενζύμων.

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων Ατομικοί παράγοντες: Γενετικοί (π.χ., η συγγενής έλλειψη ενός ενζύμου) Ασθένειες (ηπατοπάθεια, νεφροπάθεια, ορμονικές διαταραχές) Εγκυμοσύνη (υπερπαραγωγή ενδογενών ορμονών που ακολουθούν τις ίδιες μεταβολικές οδούς)

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων Ατομικοί παράγοντες: Ηλικία (σε πολύ νεαρά ή πολύ ηλικιωμένα άτομα, τα ενζυμικά συστήματα μπορεί να εμφανίζουν λειτουργική ανεπάρκεια)

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων Ατομικοί παράγοντες: Το φύλο (υπάρχουν πολλά παραδείγματα διαφορετικής φαρμακολογικής απόκρισης μεταξύ γυναικών και ανδρών, χωρίς να ισχύει κάποιος γενικός κανόνας)

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των φαρμάκων Περιβαλλοντικοί παράγοντες Ποιότητα τροφής και γενική θρέψη του ατόμου Επιβάρυνση του οργανισμού με ξένες ουσίες (φάρμακα - ναρκωτικά - περιβαλλοντικοί ρύποι) -πιθανή αντίδραση στη φάση της απορρόφησης, της κατανομής και του μεταβολισμού

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Το ήπαρ έχει κεντρική θέση στον μεταβολισμό των φαρμάκων. Άλλοι ιστοί στους οποίους μπορεί, επίσης, να αδρανοποιηθεί ένα ξενοβιοτικό είναι ο εντερικός βλεννογόνος, οι νεφροί, οι πνεύμονες, το δέρμα, ο πλακούντας και το αίμα (το πλάσμα και τα λευκοκύτταρα) δέρμα πνεύμονες νεφροί ήπαρ Εντερικός βλεννογόνος

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός Μεταβολική φάση Ι Μεταβολική φάση ΙΙ

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Εμπλέκονται μικροσωμιακά ένζυμα και περιλαμβάνει αντιδράσεις οξείδωσης, αναγωγής και υδρόλυσης φαρμάκων που έχουν ως αποτέλεσμα ενδομοριακές μεταβολές Η μεταβολική φάση Ι καταλύεται πρωτίστως από τα ένζυμα του κυτοχρώματος P450 (CYP450)

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Το σύστημα του κυτοχρώματος P450 (μικροσωμιακό ενζυμικό σύστημα των οξειδασών), αποτελεί ενζυμική υπεροικογένεια αιμοπρωτεϊνών που έχουν την ικανότητα να οξειδώνουν και να ανάγουν ποικιλία υποστρωμάτων

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Το κυτόχρωμα P450 αποτελείται από πλήθος επιμέρους ισοενζύμων, από τα οποία εμπλέκονται στο μεταβολισμό των φαρμάκων τα CYP1A2, CYP3A4, CYP2D6, CYP2C9 και CYP2C19

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Ονοματολογία ισοενζύμων: CYP κυτόχρωμα P450 οικογένεια Α υποοικογένεια ισομορφή CYP3A4

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 CYP3A4 CYP2C9 CYP2D6 CYP1A2 Mεταβολισμός των οπιοεδών από τα ισοένζυμα CYP450

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Φάρμακα και P450 υποστρώματα: τα φάρμακα που μεταβολίζονται αναστολείς: φάρμακα που μειώνουν το μεταβολισμό των υποστρωμάτων επαγωγείς: φάρμακα που αυξάνουν το μεταβολισμό των υποστρωμάτων

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Αναστολή: Αναστολή του μεταβολισμού και συσσώρευση φαρμάκου υποστρώματος στον οργανισμό, με αποτέλεσμα παρατεταμένη φαρμακολογική δράση, σοβαρές παρενέργειες και αυξημένη πιθανότητα τοξικότητας

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Επαγωγή: Αύξηση του μεταβολισμού των φαρμάκου υποστρώματος Μεταβολή της διάρκειας και της έντασης της φαρμακολογικής δράσης Μείωση της δραστικότητας του φαρμάκου

Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου Μακρολιδικά αντιβιοτικά
Κυτόχρωμα P450 CYP3A4 Υποστρώματα Αναστολείς Επαγωγείς 0πιοειδή Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου Αντινεοπλασματικά Μακρολιδικά αντιβιοτικά Αντιεπιληπτικά φεντανύλη διλτιαζέμη δοσεταξέλη κλαρυθρομυκίνη٭ καρβαμαζεπίνη κωδεΐνη φελοδιπίνη πακλιταξέλη ερυθρομικίνη٭ φαινοβαρβιτάλη μεθαδόνη νιφεδιπίνη ταμοξιφαίνη Αζόλες φαινυτοΐνη٭ βεραπαμίλη Στατίνες φλουκοναζόλη٭ Αντιφυματικά Αντιαρρυθμικά Κορτικοστεροειδή ιτρακοναζόλη ισονιαζίδη φενυτοΐνη Ανασοκατασταλτικά κετοναζόλη٭ ριφαμπικίνη٭ αιθοσουξιμίδη Διάφορα Αντικαταθλιπτικά εναλαπρίλη φλουοξετίνη δεξαμεθαζόνη αμυτρυπτιλίνη ερυθρομυκίνη φλουβοξαμίνη κλοτριμαζόλη δοξεπίνη Αντιϊσταμινικά οιστρογόνα σερτραλίνη γκριζεοφουλβίνη ιμιπραμίνη αστεμιζόλη ομεπραζόλη χυμός γκρέιπφρουτ σερταλίνη φεξοφεναδίνη Αντι-ιικά βενλαφαξίνη τερφεναδίνη θεοφυλλίνη σιμετιδίνη Βενζοδιαζεπίνες Αντιπηκτικά βαρφαρίνη διλτιαζέμη٭ διαζεπάμη απιξαμπάνη μιδαζολάμη ριβαροξάνη κινιδίνη αλπραζολάμη βεραπαμίλη٭ τριαζολάμη Βαλπροϊκό οξύ

Κυτόχρωμα P450 CYP2D6 Αναστολείς Υποστρώματα Επαγωγείς Οπιοειδή
αντιψυχωσικά Αντικαταθληπτικά αντιφυματικά κωδεϊνη αριπιπραζόλη τερφεναδίνη ντουλοξετίνη ισονιαζίδη δεξτρομεθορφάνη κλοζαπίνη τομοξετίνη φλουοξετίνη٭ ριμφαμπικίνη τραμαδόλη αλοπεριδόλη παροξετίνη٭ κορτικοειδή αιθυλμορφίνη περφαιναζίνη βουποπριόνη δεξαμεθαζόνη αντικαταθληπτικά ρισπεριδόνη αμιτριπτυλίνη θειοριδαζίνη διάφορα κλομιπραμίνη ζουκλοπενθιξόλη αμιοδαρόνη٭ δεσιπραμίνη αντιαρρυθμικά βουπροπιόνη ενκαϊνίδη σιμετιδίνη ιμιπραμίνη φλεκαϊνίδη κινιδίνη٭ παροξετίνη μεξιλετίνη χλωρφαιναμίνη βενλαφαξίνη προπαφαινόνη χλωμιπραμίνη φλουοξετίνη ριτοναβίρη β-αποκλειστές ονδανσετρόνη αλπρενόλη ταμοξιφαίνη μετοπρολόλη αμιφλαμίνη προπανολόλη ινδοραμίνη τιμολόλη φαινφορμίνη

Αναστολείς υποδοχέα αγγειοτενσίνης
Κυτόχρωμα P450 CYP2C9 Υποστρώματα Αναστολείς Επαγωγείς ΜΣΑΦ αμιοδαρόνη ριφαμπικίνη σελεκοξίμπη φλουκοναζόλη δεξαμεθαζόνη δικλοφαινάκη ισονιαζίδη βαρβιτουρικά ιβουπροφαίνη σιμετιδίνη καρβαμαζεπίνη ναπροξένη κλοπιδογρέλη φενυτοΐνη πιροξικάμη μετρονιδαζόλη αντιδιαβητικά σουλφαφεναζόλη γλιπιζίδη βαλπροϊκό οξύ τολμπουταμίδη Αναστολείς υποδοχέα αγγειοτενσίνης Το CYP2C9 είναι το πρωτεύον ένζυμο που είναι υπεύθυνο για το μεταβολισμό των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (NSAIDs), των αντιδιαβητικών από του στόματος και των αναστολέων των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης ΙΙ ιρβεσαρτάνη τολβουταμίδη διάφορα κυκλοφοσφαμίδη φλουβαστατίνη φαινυτοϊνη σουλφαμεθοξαζόλη βαρφαρίνη

Κυτόχρωμα P450 CYP2C19 Αναστολείς Υποστρώματα Επαγωγείς
διαζεπάμη σιμετιδίνη βαρβιτουρικά σιταλοπράμη εσορμεπραζόλη καρβαπαζεπίνη φλουοξετίνη φλουκοναζόλη φενυτοϊνη ιμιπραμίνη ριφαμπικίνη ολανζεπίνη ισονιαζίδη μεθαδόνη ομεπραζόλη φενυτοΐνη σερταλίνη προπανολόλη κλοπιδογρέλη Τα φάρμακα που μεταβολίζονται από το CYP2C19 έχουν συχνά και άλλα μονοπάτια μεταβολισμού. Αν ο ασθενής έχει έλλειψη στο CYP2C19, τα άλλα μονοπάτια μπορεί να γίνουν πιο σημαντικά. π.χ το κύριο μονοπάτι για την ομεπραζόλη είναι το CYP2C19, με το CYP3A4 ως δευτερεύων μονοπάτι. Σε έναν ασθενή με φυσιολογική CYP2C19 δραστηριότητα, οι αναστολείς του CYP3A4 έχουν μικρή επίδραση στον μεταβολισμό της ομεπραζόλης. Εάν ο ασθενής είναι ανεπαρκής για το CYP2C19, οι αναστολείς του CYP3A4 μπορεί να αυξήσουν σημαντικά τις συγκεντρώσεις της ομεπραζόλης.

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση Ι Κυτόχρωμα P450 Η Γκαμπαπεντίνη και η Πρεγκαμπαλίνη δεν μεταβολίζονται από το CYP450 Δεν παρατηρείται σχεδόν καμία φαρμακευτική αλληλεπίδραση με άλλα φάρμακα

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση ΙΙ Περιλαμβάνει τις αντιδράσεις εκείνες που οδηγούν στην προσθήκη κάποιου ενδογενούς υδατοδιαλυτού μορίου (συνδέσεις ή συζεύξεις) που καθιστά το φάρμακο λιγότερο λιποδιαλυτό, δηλαδή επιταχύνει την απομάκρυνσή του από τον οργανισμό Η συχνότερη σύζευξη γίνεται με το γλυκουρονικό οξύ

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση ΙΙ Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, το συζευγμένο φάρμακο καθίσταται ανενεργό

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση ΙΙ Η μορφίνη παρουσιάζει μια σημαντική εξαίρεση Η σύζευξη της μορφίνης οδηγεί στην παραγωγή της μορφίνης-6-γλουκορονίδιο (M-6-G) και της μορφίνης -3-γλουκουρονίδιο (M-3-G) H συζευγμένη ένωση Μ-6-G διατηρεί το αναλγητικό της αποτέλεσμα, ενώ η συζευγμένη ένωση M-3-G φαίνεται να είναι θεραπευτικά αδρανής, αλλά συνδέεται με τοξικά φαινόμενα

Φαρμακοκινητικές αλληλεπιδράσεις Μεταβολισμός - μεταβολική φάση ΙΙ Το ένζυμο για τον μεταβολισμό της των αναλγητικών οπιοειδών είναι UDP-γλυκουρονοζυλτρανσφεράση-2Β (UGT2B7). Αυτό το ένζυμο είναι η κύρια οδός απέκκρισης της μορφίνης, υδρομορφόνης και οξυμορφόνης

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Πρόκειται για τις αλληλεπιδράσεις εκείνες κατά τις οποίες, η ενέργεια ενός φαρμάκου επηρεάζεται από την ενέργεια ενός άλλου φαρμάκου επειδή αυτό είτε συνδέεται με τον ίδιο υποδοχέα, είτε δρα στο ίδιο λειτουργικό σύστημα, χωρίς να μεταβάλλεται η φαρμακοκινητική τους Η συγκέντρωση και των δύο φαρμάκων στο πλάσμα είναι σταθερή Οι επιδράσεις αυτές μπορεί να έχουν ανεπιθύμητο αποτέλεσμα ή επιθυμητό

Το κλινικό αποτέλεσμα μπορεί να εκδηλώνεται ως: ανταγωνισμός (η κλινική ανταπόκριση ενός φαρμάκου ελαττώνεται, όταν χορηγηθεί ένα δεύτερο φάρμακο) (1+1=0) δυναμική συνέργεια (ο συνδυασμός των φαρμάκων παράγει μια υπερβολικά μεγάλη ανταπόκριση) (1+1=3) αθροιστική συνέργεια ( αυξημένη ανταπόκριση, όταν συγχορηγούνται φάρμακα με παρόμοιες δράσεις) (1+1=2) μη-αναμενόμενες αλληλεπιδράσεις

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Επιθυμητής δυναμικής ή αθροιστικής συνέργειας τραμαδόλη – παρακεταμόλη οπιοειδή – παρακεταμόλη μορφίνη – παρεκοξίμπη πρεγκαμπαλίνη – οξυκωδόνη ή λιδοκαΐνη patch 5% μορφίνη - γκαμπαπεντίνη μπουπιβακαΐνη – μορφίνη μορφίνη – κλονιδίνη μπακλοφένη – μορφίνη ή φεντανύλη λαμοτριγίνη - φαινυτοΐνη

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Ανεπιθύμητης δυναμικής ή αθροιστικής συνέργειας Ενίσχυση των ανεπιθύμητων ενεργειών των φαρμάκων

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου παραδείγματα
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου παραδείγματα Αντικαταθλιπτικά (SSRIs, SNRΙs) Οπιοειδή (οξυκοδώνη, τραμαδόλη, πεθιδίνη) Κίνδυνος σεροτονινεργικού συνδρόμου Αζόλες (φλουκοναζόλη, ιτρακοναζόλη, βορικοναζόλη) Οπιοειδή (οξυκοδώνη, τραμαδόλη, φεντανύλη) Αύξηση τοξικότητας ή παράταση ανεπιθύμητων ενεργειών Βενζοδιαζεπίνες (λοραζεπάμη, οξαζεπάμη, βρομαζεπάμη) Οπιοειδή Υπόταση, αναπνευστική καταστολή, καταστολή ΚΝΣ ΜΣΑΦ Αντικαταθλιπτικά Αιμορραγία από το γαστρεντερικό Βεραπαμίλη, κλαριθρομυκίνη, αμιοδαρόνη Οπιοειδή (φεντανύλη) Αύξηση δράσης αντικαταθληπτικά (TCAs,SSRIs) Οπιοειδή (τραμαδόλη) Κίνδυνος επιληπτικών κρίσεων Αντικαταθληπτικά (φλουοξετίνη, παροξετίνη, σερτραλίνη) Οπιοειδή (κωδεΐνη, οξυκοδώνη, τραμαδόλη) Μείωση αναλγητικής αποτελεσματικότητας Σιμετιδίνη Οπιοειδή (μεθαδόνη, μορφίνη, πεθιδίνη) αναπνευστική καταστολή, καταστολή ΚΝΣ Οπιοειδή (τραμαδόλη, μεθαδόνη) Βαρφαρίνη αιμορραγικά επεισόδια Αντι-αρρυθμικά (μεξιτιλίνη, δισοπυραμίδη, κινιδίνη) Βαρβιτουρικά, οπιοειδή Μείωση συγκέντρωσης πλάσματος αντι-αρρυθμικών Αντι-αγχολιτικά Οπιοειδή, αντικαταθληπτικά Αύξηση της καταστολής ΚΝΣ

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου παραδείγματα
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου παραδείγματα Οπιοειδή Αναστολείς διαύλων Ca++ Βραδυκαρδία και υπόταη ΜΣΦΑ Κορτικοειδή Έλκος στομάχου Αναστολείς αγγειοτενσίνης Νεφρική ανεπάρκεια Βενλαφαξίνη Τριπτάνες Επιληπτικές κρίσεις Κετοκοναζόλη Οξυκοδόνη Μυδρίαση, ναυτία, υπνηλία Ντουλοξετίνη Βενζοδιαζεπίνες Καταστολή ΚΝΣ Βαλπροϊκό οξύ Λαμοτριγίνη Αμινογλυκοσίδες ΜΣΑΦ Νεφροτοξικότητα Παρακεταμόλη Αιθανόλη (Αλκοολισμός) Βαρεία ηπατική βλάβη

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Ανεπιθύμητης δυναμικής ή αθροιστικής συνέργειας σεροτονινεργικό σύνδρομο σοβαρό και δυνητικά απειλητικό για τη ζωή προκαλείται από φάρμακα που δρουν στα επίπεδα της σεροτονίνης, αυξάνοντας την συγκέντρωσή της (υπερενεργοποίηση τόσο των κεντρικών όσο και των περιφερικών υποδοχέων σεροτονίνης)

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Ανεπιθύμητης δυναμικής ή αθροιστικής συνέργειας σεροτονινεργικό σύνδρομο SSRIs (σιταλοπράμη, φλουοξετίνη, φλουβοξαμίνη, παροξετίνη, σερταλίνη) SNRIs (βενλαφαξίνη, ντουλοξετίνη) αναστολείς ΜΑΟ φάρμακα κατά της ημικρανίας (τριπτάνες) οπιοειδή (κωδεΐνη, φαιντανύλη, οξυκοδόνη, τραμαδόλη) αντιεμετικά (μετοκλοπραμίνη, οντασετρόνη, γρανισετρόνη) αντιϊσταμινικά αντιβιοτικά λίθιο aμφεταμίνες, κοκαΐνη, LSD βαλσαμόχορτο, ginseng, μοσχοκάρυδο

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Ανεπιθύμητης δυναμικής ή αθροιστικής συνέργειας σεροτονινεργικό σύνδρομο Συμπτώματα διαταραχές νοητικών λειτουργιών (διέγερση , άγχος, αποπροσανατολισμός, ανησυχία) διαταραχές νευρομυϊκής λειτουργίας (τρόμος, μυοκλονίες, αύξηση τενόντιων αντανακλαστικών, Babinski άμφω, ακαθισία) αστάθεια ΑΝΣ (ταχυκαρδία, υπέρταση, ταχύπνοια, υπερθερμία, μυδρίαση, διαφόρεση, ρίγος, διάρροια, έμετος, αρρυθμίες)

Φαρμακοδυναμικές αλληλεπιδράσεις Ανεπιθύμητης δυναμικής ή αθροιστικής συνέργειας σεροτονινεργικό σύνδρομο Αντιμετώπιση ήπια συμπτώματα (διακοπή φαρμάκων, ψύξη, χορήγηση διαζεπάμης) μέτρια συμπτώματα (χορήγηση ανταγωνιστών 5-ΗΤ “κυπροεπταδίνη”, εισαγωγή στο νοσοκομείο “καρδιαγγειακό monitoring, παρακολούθηση”) σοβαρά συμπτώματα (αντιμετώπιση υπέρτασης/αρρυθμιών, διασωλήνωση, μηχανική υποστήριξη)

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "Ανεπιθύμητες ενέργειες"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "Ανεπιθύμητες ενέργειες"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια