ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής / DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ E-mail: gzee11@otenet.gr / akalamatas@sch.gr ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής / DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ E-mail: gzee11@otenet.gr / akalamatas@sch.gr ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής / DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ / ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ  

2 Δ. Ε. 1: Ο ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ
Δ. Ε. 1: Ο ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ

3 Ενάντια στη συστηματοποιημένη ηθική…
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Α. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, «Ένα κορίτσι με μαγιό / μπήκε την εκκλησία. Ένα ανέκδοτο ποίημα - αναστεναγμός υπαινικτικός – του Κυριάκου Χαραλαμπίδη και η ουσία της Θεολογίας: «Ένα κορίτσι με μαγιό μπήκε στην εκκλησία πλην όμως δεν διέκοψε την ιεράν θυσίαν. Ο νιος παπάς αντίθετα της χάιδεψε τα μάτια, της γλυκοχαμογέλασε κι ας πάει στα κομμάτια. Εκείνη - ακούστε τούτο δω γιατί έχει σημασία - του πρόσφερε τριαντάφυλλο μια είναι η ουσία». Κυριάκος Χαραλαμπίδης

4 Μια… εκδοχή της «ηθικής»…

5 ΗΘΙΚΗ – ΘΕΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ
Ηθικός προβληματισμός  απόψεις, ενέργειες, στάση και συμπεριφορά του ανθρώπου. Ηθική Θεός  άκτιστος. Θεολογία Κόσμος και άνθρωπος  κτιστός. Ανθρωπολογία

6 Μια κουβέντα για την ηθική
Πραγματική σπαζοκεφαλιά, αν δει κανείς το ζητούμενο, που για τον άνθρωπο οφείλει να είναι: Η επιλογή ανάμεσα στο ίσιο και το στραβό. Στον τρόπο ζωής που καθορίζουν τις πράξεις του. Ωστόσο, τα ερωτήματα εδώ είναι καίρια: Ποιανού η ηθική είναι μπορεί να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη; Τι είναι ήθος και τι ηθική; Οι δύο αυτές έννοιες είναι ασύμπτωτες; Τελικά τι είναι τα «καλά» και τι τα «κακά» έργα; Ποιά είναι η δυναμική της τήρησης των «καλών» εντολών για «καλά» έργα;

7 Ο Α. Παπαδιαμάντης για την Ηθική…
«Η ηθική δεν είναι επάγγελμα και όστις ως επάγγελμα θέλει να την μετέλθη, πλανάται οικτρώς και γίνεται γελοίος».

8 Θ. Παπαθανασίου, Χαμένοι στην Ηθική…

9 π. Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, Αγαπώ τους ανθρώπους του περιθωρίου, γιατί μέσα τους βλέπω μια καθαρότητα... που δεν υπάρχει στα μάτια πολλών «καθώς πρέπει» πολιτών…

10 ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΟΜΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ…
Πως ορίζεται το καλό και το κακό; Τι είναι το σωστό και τι το λάθος στη συμπεριφορά του ανθρώπου; Για ποια ανθρωπολογία μιλούμε όταν αναφερόμαστε στη χριστιανική ηθική; Είναι συμβατή με τη διδασκαλία της βιβλικής και πατερικής παράδοσης η άποψη που θέλει τα χριστιανό να υπακούει σε ορισμένους κανόνες, (κυρίως απαγορεύσεις); Είναι πράγματι ο άνθρωπος δέσμιος, σκλάβος στα χέρια ενός Θεού δικτάτορα;

11 Η ΣΧΕΣΗ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΘΕΟΣ: άκτιστος, υπάρχει δίχως να οφείλει την ύπαρξη του σε κανέναν και σε τίποτα. ΑΝΘΡΩΠΟΣ: κτιστός, ον δημιουργημένο, του οποίου η ύπαρξη οφείλεται σε κάποιον. Ο κόσμος δεν έχει νόημα, παρά ως πεδίο διαλόγου μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Συνεπώς, η σχέση Θεού και ανθρώπου, δεν μπορεί να νοηθεί ως ζήτημα νομικό, ως ζήτημα πειθαρχίας ή απειθαρχίας σε διάφορες προσταγές, αλλά ως ζήτημα ζωής, μετοχής σε μια ζωή χωρίς λήξη, όπου ο άνθρωπος μακριά από κάθε ατομοκεντρισμό, ως ψυχή και σώμα, στα Έσχατα θα προσμένει την κατάργηση του θανάτου.

12 ΖΩΗ ΧΩΡΙΣ ΛΗΞΗ ΚΙ ΟΧΙ ΑΠΛΩΣ ΑΝΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΛΗΞΗΣ
Η νίκη του θανάτου…

13 Με τη σάρκωσή Του ο Χριστός…
Η Ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού. Ο Χριστός στην Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ. Μπαίνει στην Ιστορία ως «φύσει γενόμενος άνθρωπος δι’ ημάς», (βλ. Θεοτοκίον της Ακολουθίας του Μεγάλου Εσπερινού). Το Ευαγγέλιο χαρμόσυνο μήνυμα για ανακεφαλαίωση, επανένταξη και αφετηρία ανανέωσης της αρχικής σχέσης Θεού και ανθρώπου.

14 ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΣΑΡΚΩΣΗ ΣΤΟ ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Η Γέννηση του Χριστού σημαίνει ότι για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, ο Θεός ενώθηκε με τον άνθρωπο. Η αναμέτρηση ζωής και θανάτου στο Σώμα του Χριστού. Η μετοχή μας στο θάνατό Του με: την ένταξή μας στο Σώμα Του, την Εκκλησία. Πρώτο γεγονός το Βάπτισμα. Τη συμμετοχή μας στο Σταυρό Του, «υπέρ του Χριστού πάσχειν». Η Ανάσταση, το «μεγάλο σκάνδαλο», το ξεπέρασμα του θανάτου. Η Ανάσταση, θεμέλιο της διδασκαλίας της Εκκλησίας.

15 «Ο Ιησούς Χριστός ποτέ δεν καταδίκασε κανέναν δίχως να τον ακούσει: φίλε, πως μπήκες εδώ μέσα; Σε κείνον που δεν είχε γαμήλιο ένδυμα;» Blaise Pascal Ο παραπάνω πασκαλικός λόγος, κοφτερός σα λεπίδι, απευθύνεται σε κάθε λογής ηθικολόγους θρησκειολάγνους, οι οποίοι με γνώμονα τη χριστιανική διδασκαλία, επιζητούν να επιβάλλουν μια ηθική καθαρότητα, καθ’ όλα ξένη, προς το χώρο της εκκλησιαστικής εμπειρίας. Είναι προφανές, ότι όλη αυτή η λαίλαπα, που χρόνια τώρα προσπαθεί να μετατρέψει την Ορθοδοξία, από εκκλησιαστική ζωή σε θρησκεία, δεν γνωρίζει ότι η συμμετοχή του ανθρώπου στην αγάπη του Χριστού, πάνω από όλα, προϋποθέτει οικεία και αγαπητική σχέση μαζί του. Αυτό σημαίνει, ότι ο Χριστός δεν μπορεί να καταδικάσει κανέναν, αν δεν εξετάσει τούτη την προϋπόθεση. Ο παραπάνω πασκαλικός λόγος, κοφτερός σα λεπίδι, απευθύνεται σε κάθε λογής ηθικολόγους θρησκειολάγνους, οι οποίοι με γνώμονα τη χριστιανική διδασκαλία, επιζητούν να επιβάλλουν μια ηθική καθαρότητα, καθ’ όλα ξένη, προς το χώρο της εκκλησιαστικής εμπειρίας. Είναι προφανές, ότι όλη αυτή η λαίλαπα, που χρόνια τώρα προσπαθεί να μετατρέψει την Ορθοδοξία, από εκκλησιαστική ζωή σε θρησκεία, δεν γνωρίζει ότι η συμμετοχή του ανθρώπου στην αγάπη του Χριστού, πάνω από όλα, προϋποθέτει οικεία και αγαπητική σχέση μαζί του. Αυτό σημαίνει, ότι ο Χριστός δεν μπορεί να καταδικάσει κανέναν, αν δεν εξετάσει τούτη την προϋπόθεση.

16 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΞΕΛΟΣ Κ., Για μια προβληματική ηθική, εκδ. Εστία, Αθήνα 1992. ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ Η., Χριστιανισμός και κόσμος. Αναζητώντας ένα σύγχρονο χριστιανικό λόγο, εκδ. Αρμός, Αθήνα 1993. ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ Χ., Η ελευθερία του ήθους, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1979, [2η έκδοση, Ίκαρος, Αθήνα 2002]. ΖΗΖΙΟΥΛΑΣ Ι., (Μητροπ. Περγάμου), «Το είναι του Θεού και το είναι του ανθρώπου», Σύναξη, τχ. 37 (Ιανουάριος – Μάρτιος 1991) Ο ΙΔΙΟΣ, Άνθρωπος και κόσμος κατά τον άγιο Μάξιμο Ομολογητή, ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ Γ., Κείμενα πατερικής ηθικής, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1982. Ο ΙΔΙΟΣ, Μαθήματα χριστιανικής ηθικής, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1986.

17 Ο ΙΔΙΟΣ, Εισαγωγή στην ηθική
Ο ΙΔΙΟΣ, Εισαγωγή στην ηθική. Η ηθική στην κρίση του παρόντος και την πρόκληση του μέλλοντος, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1988. ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ Ν., Κόσμος, άνθρωπος, κοινωνία κατά τον Μάξιμο Ομολογητή, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 1980. ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ Δ., «Ήθος και ηθική. Έννοιες ασύμπτωτες;», Σύναξη, τχ. 116 (Οκτώβριος – Δεκέμβριος 2010) ΜΠΕΡΝΤΙΑΕΦ Ν., Πέντε στοχασμοί περί υπάρξεως, μτφρ. Βάσω και Σωτήρης Γουνελάς, Πρόλογος Μάριος Μπέγζος, εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1996. ΠΑΤΡΩΝΟΣ Γ., Η ιστορική πορεία του Ιησού. Από τη φάτνη ως τον κενό τάφο, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1997. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ ΧΡ., Κάλλος το άγιον, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2010. ΦΛΩΡΟΦΣΚΙ Γ., (πρωτοπρ.), Ανατομία προβλημάτων της πίστεως, μτφρ. Αρχιμ. Μελέτιος Καλαμαράς, εκδ. Ρηγόπουλος, Θεσσαλονίκη 1977.

18 K. ΑΞΕΛΟΣ, Για μια προβληματική ηθική, εκδ. Εστία, Αθήνα 1992
Είμαστε - αλλά ποιοι ή, καλύτερα, τι είμαστε - σε αναζήτηση μιας ηθικής; Μιας ηθικής - ας πούμε, καινούργιας; Αλλά τι σημαίνει εφεξής καινούργιο; Ενώ κυριαρχεί μια σύνθετη ηθική παράδοση, όλες οι αρχαίες ηθικές, προορισμένες να επιβιώνουν με συνδυασμούς πολύτροπους κι αναγεννήσεις επιμέρους, δεν έχουν γίνει άραγε ανεφάρμοστες σαν τέτοιες με συνέπεια, αφού κάθε ιδέα για το υπέρτατο αγαθό εξακολουθεί να παραμένει α- διανόητη και ανέφικτη; Το ίδιο και μια «καινούργια» ηθική, δεν θ' αποδείχνονταν κι αυτή σχεδόν αδύνατη κι άπειρα προβληματική, στο σημείο που συναντιώνται εκείνο που περιγράφουν με τη λέξη θεωρία κι εκείνο που περιγράφουν με τη λέξη πρακτική; Πού είναι, λοιπόν, ο κρυφός τόπος του ηθικού προβλήματος, - που δεν είναι πρόβλημα μονάχα ηθικό -, πού ελλοχεύει το ερώτημα; Τι αποτελεί πρόβλημα; Και τούτο το πρόβλημα πώς γίνεται να το εκθέσουμε;

19 ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ, Η ελευθερία του ήθους, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2002
Πρόκειται για την πρώτη στη βιβλιογραφία απόπειρα να αντληθεί μια εκδοχή ήθους και ηθικής όχι από συμβατικές σκοπιμότητες χρηστικής ωφελιμότητας, κοινωνικής αναγκαιότητας ή ψυχολογικών ναρκισσικών απαιτήσεων, αλλά από οντολογικές ερμηνευτικές προτάσεις. Να συνδεθεί το ήθος με στόχους υπαρκτικής γνησιότητας, αποφυγής των ποικίλων μορφών αλλοτρίωσης - υποδούλωσης του ανθρώπου. Ένα βιβλίο τολμηρής αντιπαράθεσης με αρτηριοσκληρωτικές συμβάσεις, βολικούς εθισμούς, τυποποιημένες κανονιστικές αρχές βασανιστικές του ανθρώπου. Προσπαθεί να καταδείξει τις δυνατότητες για το προσωπικό άθλημα της ελευθερίας, να τεκμηριώσει πειστικά ότι η «αρετή στοχεύει στην αλήθεια, όχι η αλήθεια στην αρετή».

20 ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ Η επιστροφή της ηθικής. Παλαιά και νέα ερωτήματα, εκδ. Άρτος ζωής, Αθήνα 2013

21 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ: διερευνητική μέθοδος
Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ο Τ Η Τ Ε Σ Σ Τ Η Ν Τ Α Ξ Η ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΛΕΞΙΚΟΥ Γράψτε τον ορισμό των παρακάτω λέξεων: ήθος, ηθικισμός, ηθικολογία, ηθική, υποκρισία. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Κινηματογράφος: Η Λευκή Κορδέλα. Η διδασκαλία περί ήθους στον Προτεσταντισμό. Κίνητρα και ηθικά διλήμματα και διαμόρφωση προσωπικών στάσεων.

22 Η Λ Ε Υ Κ Η Κ Ο Ρ Δ Ε Λ Α

23 ΣΤΟΧΟΣ: διερεύνηση των εννοιών ήθος, ηθική, στη θεωρία και στην πράξη…
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ: Σε τέσσερεις καρτέλες, που γράφουν «διδασκαλία, ηθική, σκοπός, κοινότητα», οι μαθητές αντιστοιχίζουν ομαδοσυνεργατικά τις καρτέλες με καίριες σκηνές της ταινίας… ΣΤΟΧΟΣ: διερεύνηση των εννοιών ήθος, ηθική, στη θεωρία και στην πράξη…

24 Οι καρτέλες

25 ΟΜΑΔΑ 1η / ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ: ΤΑΞΗ – ΤΜΗΜΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Διδασκαλία περί ήθους... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

26 ΟΜΑΔΑ 2η / ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ: ΤΑΞΗ – ΤΜΗΜΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Η ηθική των ηρώων της ταινίας... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

27 ΟΜΑΔΑ 3η / ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ: ΤΑΞΗ – ΤΜΗΜΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Σκοπός της ηθικής... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

28 ΟΜΑΔΑ 4η / ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΑ: ΤΑΞΗ – ΤΜΗΜΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: Η ηθική στην κοινότητα... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

29 Οι μαθητές σε κύκλο, θέτουν ηθικά διλλήματα και τοποθετούνται έναντι αυτών
Κ Υ Κ Λ Ο Σ Τ Η Σ Σ Υ Ν Ε Ι Δ Η Σ Η Σ