Η ΓαλλικΗ ΕπαναΣταΣη.

Παρουσίαση με θέμα: "Η ΓαλλικΗ ΕπαναΣταΣη."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η ΓαλλικΗ ΕπαναΣταΣη

2 Συμβολή της βιομηχανικής και γαλλικής επανάστασης
Αν η οικονομία του κόσμου τον 19ο αι. δημιουργήθηκε κάτω από την επίδραση της βιομηχανικής επανάστασης Η ιδεολογία του κόσμου διαμορφώθηκε κάτω από την επίδραση της γαλλικής επανάστασης

3 Βιομηχανική & Γαλλική Επανάσταση
2 κορυφαία γεγονότα που άλλαξαν τη μορφή του δυτικού πολιτισμού Η σύγχρονη ιστορία αρχίζει με αυτές τις 2 επαναστάσεις

4 Βιομηχανική & Γαλλική Επανάσταση
Τα κύρια συμβάντα του 19ου και των αρχών του 20ου αι. αστικός φιλελευθερισμός Ιδανικό οικονομικής επιτυχίας Παρακμή της γαιοκτητικής αριστοκρατίας Η δημιουργία εργατικής τάξης Η δημιουργία των σύγχρονων πόλεων Αντιπροσωπευτική δημοκρατία

5 Η συμβολή της γαλλικής επανάστασης
Η ευρωπαϊκή πολιτική μεταξύ των ετών 1789 και 1917 ήταν αγώνας υπέρ ή κατά των αρχών της γαλλικής επανάστασης

6 Η συμβολή της γαλλικής επανάστασης
Λεξιλόγιο [παράδειγμα ο όρος ελευθερία] Βασικά θέματα της φιλελεύθερης και ριζοσπαστικής-δημοκρατικής πολιτικής Την έννοια και το λεξιλόγιο του εθνικισμού Τους νομικούς κώδικες Την οργάνωση του νέου κράτους

7 Η συμβολή της γαλλικής επανάστασης
Χαρακτήρας μαζικής κοινωνικής επανάστασης Οικουμενικός χαρακτήρας Οι στρατιές της ξεκίνησαν να ξεσηκώσουν τον κόσμο Οι ιδέες της τον ξεσήκωσαν Παράδειγμα: Αμερικανική και Γαλλική Μεγάλο γεγονός της αμερικανικής ιστορίας Εξεγέρσεις που οδήγησαν στην απελευθέρωση της Λατινικής Αμερικής μετά το 1808

8 Η συμβολή της γαλλικής επανάστασης
Η επανάσταση της εποχής και όχι μία ανάμεσα στις επαναστάσεις

9 Ο χρόνος της επανάστασης
Τέλη του 18ου αιώνα Εποχή κρίσης για τα παλαιά καθεστώτα της Ευρώπης Πληθώρα πολιτικών αναταραχών, αυτονομιστικά κινήματα αποικιών, επαναστάσεις ΗΠΑ ( ), Ιρλανδία ( ), Βέλγιο και Λιέγη ( ), Ολλανδία ( )

10 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Στην ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης Στην μεγαλύτερη πληθυσμιακά με εξαίρεση τη Ρωσία ( Γάλλοι) Στα 1789, 1 στους 5 Ευρωπαίους ήταν Γάλλος Η Γαλλία ήταν το κέντρο του ευρωπαϊκού πολιτισμού

11 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
18ος αι., η Γαλλία ήταν ο σημαντικότερος διεθνώς οικονομικός ανταγωνιστής της Βρετανίας Το εξωτερικό της εμπόριο τετραπλασιάστηκε μεταξύ του 1720 και του 1780 Το αποικιοκρατικό της σύστημα ήταν ισχυρό αλλά

12 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
ευγενείς σε 23 εκ. πληθυσμό Σημαντικά προνόμια απαλλαγή φόρων δικαίωμα να εισπράττουν φεουδαλικό φόρο Σφετερίζονταν σταθερά τις κρατικές θέσεις Πίεζαν για την ανάληψη της περιφερειακής και κεντρικής διοίκησης

13 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Σημαντικά προβλήματα Τα έσοδά τους μειώνονταν Στους ευγενείς απαγορεύονταν να εμπορεύονται ή να ασκούν επάγγελμα Βασίζονταν στο εισόδημα από τα κτήματά τους Αν ανήκαν στην προνομιούχο μειονότητα των ευγενών της Αυλής είχαν έσοδα και από βασιλικές επιχορηγήσεις

14 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Οι δαπάνες τους ήταν μεγάλες και συνεχώς αυξάνονταν Τα έσοδά τους μειώνονταν λόγω πληθωρισμού και απουσία μεταρρυθμίσεων

15 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Πολλές οι αντιστάσεις στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις Παράδειγμα: μεταρρυθμιστική προσπάθεια Turgot ( ) Παρέμενε τυπική αριστοκρατική απόλυτη μοναρχία Η σύγκρουση ανάμεσα στο καινούργιο και στο παλαιό καθεστώς ήταν οξύτερη

16 Ταξική διαστρωμάτωση: Η πρώτη και η δεύτερη τάξη
Ταξική διαστρωμάτωση: Η πρώτη και η δεύτερη τάξη Η τάξη των ευγενών και ο κλήρος Αριστοκρατία και εκκλησία Εθιμική προστασία από την πληρωμή των φόρων που τους αναλογούσαν

17 Ο κλήρος Πολλοί ενοριακοί ιερείς ήταν φτωχοί
Οι αρχιερείς, οι επίσκοποι, οι αρχιεπίσκοποι και οι καρδινάλιοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας της Γαλλίας είχαν οι ίδιοι μεγάλα εισοδήματα καθώς και η Εκκλησία ως οργανισμός Οι εκκλησιαστικοί ηγέτες προσέφευγαν στο μεσαιωνικό δικαίωμα της φοροαπαλλαγής , πληρώνοντας περιοδικά μια εθελοντική δωρεά στο κράτος

18 Φόρος εισοδήματος, 5% αρχικά, 10 ή και 11% πριν την επανάσταση
Η αριστοκρατία Οι φόροι ήταν δυο ειδών: άμεσοι και έμμεσοι Κεφαλικός φόρος (φόρος που πλήρωνε ο κάθε άνθρωπος ανεξάρτητα από το εισόδημά του για τη φορολόγηση της ακίνητης και προσωπικής του περιουσίας). Φόρος εισοδήματος, 5% αρχικά, 10 ή και 11% πριν την επανάσταση

19 Η αριστοκρατία Έμμεσοι φόροι Δασμοί ειδών που εισάγονταν
Διόδια σε αγαθά που διακινούνταν στη γαλλική επικράτεια Φόρος του αλατιού (κάθε άτομο ήταν υποχρεωμένο να αγοράζει κάτι παραπάνω από 3 κιλά αλάτι το χρόνο από την κρατική αλατοβιομηχανία. Στο κόστος του προϊόντος προστίθενται ένας βαρύς φόρος)

20 Αντίσταση αριστοκρατίας
Φορολογική πολιτική Ο βασιλιάς προσπαθούσε να καταργήσει τις παραδοσιακές φοροαπαλλαγές της αριστοκρατίας και της εκκλησίας Turgot ( ), Necker ( ) Αντίσταση αριστοκρατίας

21 Η τάξη των ευγενών Ευγενείς του Μανδύα
Όσοι είχαν αποκτήσει τίτλους ευγενείας (δικαστικές θέσεις, πχ.), προικισμένοι και μεταρρυθμιστές (φριλόσοφος Μοντεσκέ, νομικός Μιραμπώ, πολιτικός Λαφαγιέτ) Ευγενείς του Ξίφους Οι τίτλοι τους ανάγονταν στον Μεσαίωνα Κατείχαν μεγάλα αγροκτήματα κι ανώτερες κρατικές θέσεις

22 Η Τρίτη τάξη Οι αγρότες Οι περισσότεροι ήταν στις παραμονές της επανάστασης ελεύθεροι Ιδιοκτήτες (είχαν αγοράσει τη γη που καλλιεργούσαν αλλά πλήρωναν ενοίκιο στους φεουδάρχες που ήλεγχαν την περιοχή) Ενοικιαστές (είχαν μισθώσει τη γη που καλλιεργούσαν από τους αριστοκράτες δίνοντάς τους το 1/3 ή το ½ της σοδειάς) Εργάτες γης στους φεουδάρχες

23 Η Τρίτη τάξη Οι αγρότες Επιπλέον Υποχρεώσεις στον άρχοντα:
πλήρωναν μέρος της τιμής από οποιαδήποτε αγοραπωλησία γης Αντίτιμο για τη χρήση εγκαταστάσεων που ανήκαν στον άρχοντα ακόμα κι αν είχαν δικές τους (αλευρόμυλος, οινοποιείο, φούρνος) Αγγαρεία: υποχρέωση εργασίας στα κτήματα του άρχοντα και συμμετοχή στην κατασκευή δρόμων και γεφυριών στο φέουδο

24 Η Τρίτη τάξη: οι αγρότες
Ήταν υποχρεωμένοι να εγκαταλείπουν τα χωράφια τους για μερικές εβδομάδες το χρόνο και να εργάζονται αμισθί για την κατασκευή των δημόσιων δρόμων Καμία άλλη τάξη του πληθυσμού δεν είχε αυτήν την υποχρέωση Κυνηγητικά προνόμια αριστοκρατίας (εμπόδιο στις καλλιέργειες)

25 Η Τρίτη τάξη: οι αστοί Ανομοιογενής Στην κορυφή:
μεγαλέμποροι και μέτοχοι μεγάλων επιχειρήσεων Έμποροι Βιομήχανοι (λίγα εργοστάσια) βιοτέχνες Γιατροί, δικηγόροι Μάστορες

26 Οι αστοί Απεχθάνονταν τα προνόμια της αριστοκρατίας και επιζητούσαν τη συμμετοχή τους στη λήψη των αποφάσεων του κράτους Έβλεπε τον εαυτό της να σηκώνει ένα δυσβάστακτο και άνισο οικονομικό βάρος

27 Άμεση και έμμεση φορολογία
Η αριστοκρατία και η εκκλησία δεν πλήρωναν τους άμεσους φόρους που τους αναλογούσαν. Το κύριο βάρος της χρηματοδότησης του κράτους έπεφτε στους ώμους της τρίτης τάξης Τεχνίτες, εργαζόμενοι (δεν είχαν φορολογητέα εισοδήματα), αγρότες και αστούς Αυτοί επιβαρύνονταν λόγω εισοδήματος

28 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Οι ευγενείς εξαγρίωναν και τη μεσαία τάξη και την αγροτική Φεουδαλικά τέλη απορροφούσαν μεγάλο και αυξανόμενο μέρος του εισοδήματος και ο πληθωρισμός μείωνε το υπόλοιπο Κακή σοδειά το 1788 και δύσκολος χειμώνας (17¨10) Η κακή σοδειά έπληξε τους αγρότες και τους φτωχούς των πόλεων καθώς ανέβηκαν οι τιμές των προϊόντων Η τιμή του ψωμιού υπερδιπλασίασε

29 Το ιδεολογικό υπόβαθρο
Διαφωτισμός Φιλελεύθερη θεωρία, Λοκ, Βολταίρος, Μοντεσκιέ Δημοκρατική θεωρία Ρουσσώ

30 Ιδεολογικό υπόβαθρο Το Κράτος αναγκαίο κακό
Το κοινωνικό συμβόλαιο αναγκαίο καλό Λαϊκή κυριαρχία Δικαιώματα του ανθρώπου Μέτωπο στον απολυταρχισμό

31 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Η ανάμειξη της Γαλλίας στον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας Ήττα της Αγγλίας αλλά Χρεοκοπία της Γαλλίας και κυβερνητική κρίση Η αριστοκρατία εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία και αξίωσε αύξηση των προνομίων της Υποτιμώντας τη δύναμη της τρίτης (μεσαίας τάξης) αξίωσε τη Συνέλευση των τριών τάξεων που είχε να συνέλθει από το Ο βασιλιάς Λουδοβίκος XVI, υποχώρησε στη σύγκλησή της το 1788, προσδιορίζοντάς την για την 1η Μαΐου 1789

32 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Η επανάσταση άρχισε με την απόπειρα της αριστοκρατίας να ανακαταλάβει το κράτος Στη συνέλευση των τριών τάξεων, η Τρίτη τάξη, το 90 % του γαλλικού λαού, αντιπροσωπεύθηκε στην πλειοψηφία της από τους αστούς Συμμετείχαν 610 άτομα [έναντι 291 κληρικών και 270 ευγενών], οι περισσότεροι δικηγόροι, λίγοι κεφαλαιούχοι και επιχειρηματίες. Σε απόλυτο αριθμό είχαν την πλειοψηφία της Συνέλευσης

33 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Η πρώτη μάχη που δόθηκε ήταν το σύστημα της ψηφοφορίας Με αφορμή το θέμα αυτό έγινε και η πρώτη επαναστατική κίνηση Έξι εβδομάδες μετά την έναρξη των εργασιών της Συνέλευσης, στις 17 Ιουνίου 1789, οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης ενώθηκαν με όσους αποδέχθηκαν τους όρους τους και αυτοανακηρύχθηκαν Εθνοσυνέλευση. Στις 20 Ιουνίου 1789 ορκίστηκαν ότι δεν θα διαλυθούν πριν αποκτήσει η Γαλλία Σύνταγμα

34 Ο όρκος του Σφαιριστηρίου

35 Ο χρόνος και ο τόπος της επανάστασης
Η επανάσταση είχε ξεκινήσει Γιατί;

36 Γιατί επικράτησε; Η Τρίτη τάξη εκπροσωπούσε τις απόψεις όχι απλώς μιας μορφωμένης και μαχητικής μειοψηφίας Των φτωχών των πόλεων Των αγροτών

37 Έκδηλη όλη τη δεκαετία του 1780 και οξυμμένη το 1788-1789
Γιατί επικράτησε; Μετατροπή ενός κινήματος σε επανάσταση Η σύμπτωση της σύγκλησης των τριών τάξεων με μια βαθειά οικονομική και κοινωνική κρίση Έκδηλη όλη τη δεκαετία του 1780 και οξυμμένη το

38 Γιατί επικράτησε; Η δυσαρέσκεια των λαϊκών τάξεων και της αγροτιάς εκφράστηκε πολιτικά μέσα από την προεκλογική εκστρατεία για την εκλογή αντιπροσώπων στη συνέλευση των τριών τάξεων Πρωτοπαρουσιάστηκε η ιδέα της απελευθέρωσης από τους ευγενείς

39 Γιατί επικράτησε; Η αντεπανάσταση
Ο Λουδοβίκος συναινεί στις εξελίξεις αλλά μεταφέρει στρατιώτες από ξένα τάγματα στο Παρίσι Ο λαός του Παρισιού φοβάται τον αποκλεισμό του και την επιδείνωση της κατάστασης φτώχειας που επικρατεί και αυτό οργανώνεται για να αμυνθεί

40 Γιατί επικράτησε; Στις 14 Ιουλίου 1789 κατευθύνεται προς τους χώρους στους οποίους φυλάσσονται όπλα. Καταλαμβάνει πρώτα το Hôtel des Invalides από όπου προμηθεύεται όπλα και μετά κατευθύνεται στη Βαστίλη αναζητώντας μπαρούτι.

41 Hôtel des Invalides

42

43

44

45 Τι ήταν η Βαστίλη;

46 Η Βαστίλη Στις 14 Ιουλίου του 1789 ήταν μια άδεια σχεδόν φυλακή με 7 κρατούμενους, όχι πολιτικούς ΣΥΜΒΟΛΙΖΕ όμως ΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ «Σε περιόδους επαναστάσεων τίποτα δεν είναι ισχυρότερο από τα σύμβολα»

47 Η πτώση της Βαστίλης Η αντίστροφη μέτρηση Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας
14 Ιουλίου Η αντίστροφη μέτρηση Αρχή της λαϊκής κυριαρχίας Τα νέα διαδίδονται στη γαλλική ύπαιθρο και δρομολογούν ανάλογες εξελίξεις Έναρξη πράξεων βίας και ανάκλησης φεουδαλικών προνομίων. Νομοθετικά καταλύονται στις 4 Αυγούστου 1789 Κατάλυση στην πράξη του παλαιού καθεστώτος Φυγή ευγενών

48 Η ψήφιση της χάρτας των δικαιωμάτων
26 Αυγούστου 1789 Το κείμενο Ο διαφωτισμός

49 Οι ιστορικές εξελίξεις
yfobOzMCs

50 Η διακήρυξη των δικαιωμάτων
Οι αντιπρόσωποι του γαλλικού λαού, συγκεντρωμένοι σε Εθνική Συνέλευση, επειδή πιστεύουν ότι η άγνοια, η λήθη και η περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι οι αποκλειστικοί λόγοι της κοινής δυστυχίας και της διαφθοράς των κυβερνήσεων, αποφάσισαν να εκθέσουν σε μια επίσημη διακήρυξη τα φυσικά, αναπαλλοτρίωτα και ιερά δικαιώματα του ανθρώπου με τελικό σκοπό αυτή η διακήρυξη, μια και θα βρίσκεται συνέχεια μπροστά στα μάτια του κοινωνικού σώματος, να υπενθυμίζει σε όλους αδιάκοπα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Ακόμη σκοπεύει να καταστήσει τις αποφάσεις της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας περισσότερο σεβαστές, μια και θα μπορούν σε κάθε περίπτωση να συγκρίνονται με τον τελικό στόχο του κάθε πολιτικού θεσμού. Τέλος, η διακήρυξη αυτή αποβλέπει να στρέψει τις διεκδικήσεις των πολιτών, που θα στηρίζονται πια σε απλές αρχές και αναμφισβήτητες, προς τη στήριξη του Συντάγματος και προς το γενικό καλό. Επομένως, η Εθνική Συνέλευση μπροστά και κάτω από την προστασία του Ανωτάτου Όντος αναγνωρίζει και διακηρύσσει τα παρακάτω δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη.

51 Η διακήρυξη Άρθρο 1 - Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι, με ίσα δικαιώματα. Κοινωνικές διακρίσεις γίνονται μόνο με γνώμονα το κοινό συμφέρον. Άρθρο 2 - Σκοπός κάθε πολιτικής ένωσης αποτελεί η διατήρηση των φυσικών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στη βία. Άρθρο 3- Το Έθνος είναι η αποκλειστική πηγή κάθε εξουσίας. Καμία ομάδα ανθρώπων και κανένα άτομο δεν μπορεί να ασκεί εξουσία που δεν απορρέει από το Έθνος.

52 Άρθρο 4 - Ελευθερία σημαίνει το να μπορεί να πράττει το κάθε άτομο ο,τιδήποτε δε βλάπτει ένα άλλο άτομο. Έτσι, η άσκηση των φυσικών δικαιωμάτων κάθε ανθρώπου θέτει σαν όριο το σημείο εκείνο, από το οποίο αρχίζει η άσκηση των ίδιων δικαιωμάτων για το άλλο άτομο. Το όριο αυτό δεν καθορίζεται παρά μόνον από το νόμο. Άρθρο 5 - Ο νόμος μπορεί να απαγορεύσει μόνο ό,τι είναι επιζήμιο για την κοινωνία. Ό,τι δεν απαγορεύεται από το νόμο θεωρείται επιτρεπτό και δεν μπορεί σε κανέναν να επιβληθεί να κάνει κάτι που δεν ορίζεται από το νόμο.

53 Η διακήρυξη Άρθρο 6 - Ο νόμος αποτελεί έκφραση της κοινής βούλησης. Όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα, προσωπικά ή με αντιπροσώπους τους, να μετέχουν στη θέσπισή του. Ο νόμος πρέπει να είναι ο ίδιος για όλους, ανεξάρτητα αν προστατεύει ή τιμωρεί. Εφόσον όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, μπορούν όλοι να μετέχουν το ίδιο και στα δημόσια αξιώματα, στις θέσεις και τις υπηρεσίες ανάλογα με τις ικανότητές τους και χωρίς καμία άλλη διάκριση παρά αυτή που πηγάζει από την αρετή τους και το ταλέντο τους.

54 Άρθρο 7. Κανένα άτομο δεν μπορεί να κατηγορηθεί, να συλληφθεί ή να κρατηθεί παρά μόνο στις περιπτώσεις που ο νόμος ορίζει και σύμφωνα με τις διαδικασίες που προκαθορίζονται από αυτόν. Όσοι αιτούνται, εκδιώκουν, και εκτελούν αμέσως ή εμμέσως αυθαίρετες εντολές πρέπει να τιμωρούνται. Όπως επίσης, κάθε πολίτης ο οποίος καλείται ή συλλαμβάνεται εν ονόματι του νόμου πρέπει να συμμορφώνεται αμέσως, κάθε αντίσταση που προβάλλει όντας ομολογία ενοχής.

55 Η διακήρυξη Άρθρο 8 - Ο νόμος οφείλει να επιβάλλει ποινές που είναι αποκλειστικά και απόλυτα αναγκαίες. Κανείς δεν μπορεί να τιμωρηθεί παρά με νόμο που είχε θεσπιστεί πριν το αδίκημα και ο οποίος εφαρμόζεται νόμιμα. Άρθρο 9 - Επειδή κάθε άνθρωπος θεωρείται αθώος έως ότου αποδειχτεί η ενοχή του, αν κριθεί αναγκαίο να συλληφθεί, κάθε αυστηρό μέτρο που δεν θα ήταν αναγκαίο για τη σύλληψή του απαγορεύεται αυστηρά από το νόμο.

56 Άρθρο 10 - Κανείς δεν πρέπει να διώκεται για τις πεποιθήσεις του, ακόμη και τις θρησκευτικές, εφ’όσον η εκδήλωσή τους δεν διαταράσσει τη δημόσια τάξη που ο νόμος έχει επιβάλλει. Άρθρο 11 - Η ελεύθερη ανταλλαγή σκέψεων και ιδεών είναι ένα από τα πολυτιμότερα δικαιώματα του ανθρώπου. Επομένως, κάθε πολίτης έχει τη δυνατότητα να ομιλεί, να γράφει, και να τυπώνει τα έργα του ελεύθερα, αρκεί να μην κάνει κατάχρηση αυτής της ελευθερίας σε περιπτώσεις που ορίζονται σαφώς από το νόμο

57 Η διακήρυξη Άρθρο 12 - Η εξασφάλιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη κάνει αναγκαία την ύπαρξη μιας κρατικής εξουσίας. Άρα αυτή η εξουσία έχει θεσπιστεί για το καλό όλων και όχι για την ιδιωτική ωφέλεια αυτών, στους οποίους έχει ανατεθεί. Άρθρο 13 - Για τη συντήρηση της κρατικής εξουσίας και για τα έξοδα της διοίκησης μια κοινή συνεισφορά είναι αναγκαία. Η συνεισφορά αυτή πρέπει να είναι κατανεμημένη με δικαιοσύνη στους πολίτες, ανάλογα με τις δυνατότητές τους

58 Η διακήρυξη Άρθρο 14 - Όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα, αυτοπροσώπως ή με τους αντιπροσώπους τους, ν’αποδέχονται ελεύθερα την αναγκαιότητα της δημόσιας εισφοράς, να παρακολουθούν τη χρήση της και να καθορίζουν την ποσότητα, τη διάθεση, την είσπραξη και τη διάρκειά της. Άρθρο 15 - Η κοινωνία έχει το δικαίωμα να ζητήσει ευθύνη από κάθε δημόσιο λειτουργό για τον τρόπο που άσκησε το λειτούργημά του.

59 Η διακήρυξη Άρθρο 16 - Κάθε κοινωνία η οποία δεν έχει εξασφαλίσει τα δικαιώματα των πολιτών της και δεν έχει καθορίσει με ακρίβεια τη διάκριση των εξουσιών, δεν μπορεί να θεωρηθεί οργανωμένη. Άρθρο 17 - Επειδή η ιδιοκτησία είναι ένα απαραβίαστο και ιερό δικαίωμα κανείς δεν μπορεί να τη στερηθεί παρά μόνο σε περίπτωση δημόσιας ανάγκης που έχει καθορισθεί από το νόμο και φυσικά με την προϋπόθεση να καταβληθεί προηγουμένως στον κάτοχο μια δίκαιη αποζημίωση.

60

61 Τα δικαιώματα της γυναίκας;
Στη διακήρυξη των δικαιωμάτων, οι γυναίκες δεν περιλαμβάνονται στις έννοιες ‘άνθρωπος’ και ‘πολίτης’ Αποκλείονται από τα δικαιώματα που οι αντιπρόσωποι του έθνους θεωρούν απαραβίαστα για το ανθρώπινο γένος Ερωτηματικά προκύπτουν αναφορικά με τον πανανθρώπινο χαρακτήρα της Γαλλικής επανάστασης

62 Τα δικαιώματα των γυναικών
Πόσο προοδευτικά και πρωτοπόρα υπήρξε η επανάσταση που ενώ πρόκυψε μέσα από μια διαρκή πάλη κατά του σκοταδισμού και των προλήψεων κράτησε κλειστή για τις γυναίκες την κοινωνία που οραματίστηκε; Πώς αντέδρασαν οι γυναίκες σ’ αυτόν τον αποκλεισμό; Ποιες ήταν οι κοινωνικές αντιλήψεις που αφορούσαν το φύλο των γυναικών;

63 Τα δικαιώματα των γυναικών
Στο επίπεδο των ιδεών, ο αποκλεισμός των γυναικών από τα δικαιώματα του ανθρώπου και την ιδιότητα του πολίτη δεν θεωρείται φυσικός από τους πρωτοπόρους φορείς των νέων διαφωτιστικών ιδεών Οι γυναίκες έχουν περιληφθεί στην κατηγορία των ελλόγων όντων και έχει βαθιά κλονισθεί η θέση για τη φυσική τους κατωτερότητα

64 Γυναίκες και Γαλλική επανάσταση
Στις αρχές της επανάστασης ο Γάλλος φιλόσοφος Condorcet ζητάει πολιτικά δικαιώματα για τις γυναίκες Υποστηρίζει ότι η κατωτερότητα των γυναικών δεν είναι έργο της φύσης αλλά της κοινωνίας «Το δικαίωμα των ανδρών να ασχολούνται με τις υποθέσεις της πατρίδας τους … προκύπτει από την ιδιότητά τους ως λογικών όντων και όχι από το φύλο τους» Condorcet, 1788

65 Γυναίκες και Γαλλική επανάσταση
Το ζήτημα των δικαιωμάτων των γυναικών θεωρείται ανοικτό παραμονές της επανάστασης Οι γυναίκες συμμετέχουν, οργανώνονται, διεκδικούν και θέση στην επαναστατική διαδικασία και πολιτικά δικαιώματα

66 Γυναίκες και Γαλλική Επανάσταση
Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων της γυναίκας και της πολίτισσας Ολυμπία ντε Κουζ Διαμορφωμένο στο πρότυπο της Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη Βαθειά επηρεασμένο από το διαφωτισμό

67 Η διακήρυξη των δικαιωμάτων της γυναίκας και της πολίτισσας
Εκφράζει Την αγανάκτηση των γυναικών για την υποτίμησή τους Τη διάθεση τους ν’ αγωνισθούν για μια κοινωνία που θα τις συμπεραιλαμβάνει Διεκδικεί την καθολική ψήφο Την ελεύθερη πρόσβαση των γυναικών σε όλα τα αξιώματα

68 ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ
"Αντρα, είσαι ικανός να φανείς δίκαιος; Σέ ρωτάει μια γυναίκα" ελ­πίζω ότι δεν θα της στερήσεις και τούτο το δικαίωμα. Για πες μου: ποιος σου έδωσε την ηγεμονική εξουσία να καταπιέζεις το φύλο μου; Ή δύναμη σου; Οι αρετές σου; Παρατήρησε το Δημιουργό μέσα σ' όλη του τη σοφία* κοίταξε ολόγυρα το μεγαλείο της φύσης, του οποίου φιλοδοξείς να φανείς αντάξιος και βρες μου, αν τολμάς, Ινα παράδειγμα τούτης της τυραννικής εξουσίας. διεκδικεί τα δικαιώματα του στην ισότητα δίχως να λέει τίποτα περισσότερο.

69 Πρόσβλεψε στα ζώα,* μελέτησε τα φυτά, παρατήρησε τα στοι­χεία της φύσης, τέλος, στρέψε το βλέμμα σου στις μεταλλαγές της οργανικής ύλης και άνοιξε τα μάτια σου άφοΰ σου δείχνω τον τρόπο, ψάξε, ερεύνησε και παρατήρησε, αν μπορείς, τη θέση των φύλων μέσα στην οργάνωση της φύσης. Παντού θα τα βρεις ανακατεμένα, παντού συνεργάζονται με αρμονία μέσα σ' αυτό το αθάνατο αρι­στούργημα. Ό άντρας είναι ό μόνος πού έχει μετατρέψει σε χονδροειδή αρχή την εξαίρεση σε τούτον τον κανόνα. Φαντασιόπληκτος, τυφλωμένος, παραγεμισμένος με γνώσεις και εκφυλισμένος σε τούτη την εποχή των φώτων και της σοφίας, πλέει μέσα στην πιο ρυπαρή άγνοια και θέλει να κυβερνά σαν δεσπότης ένα φύλο πού διαθέτει όλες τις πνευ­ματικές αρετές. Διατείνεται δτι είναι ικανοποιημένος με την επα­νάσταση και δτι

70 ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΤΝΑΙΚΑΣ 33
ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΓΤΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΟΑΙΤΙΣΣΑΣ Πρόταση προς ψήφισιν από τίς τελευταίες συνεδριάσεις της Εθνοσυνέλευ­σης ή για την επόμενη νομοθετική περίοδο. ΠΡΟΟΙΜΙΟ Οι μητέρες, θυγατέρες και αδελφές πού αντιπροσωπεύουν το έθνος, ζητούν να συστήσουν εθνική συνέλευση, θεωρώντας ότι ή άγνοια, ή λήθη ή περιφρόνηση των δικαιωμάτων της γυναίκας αποτελούν τίς μοναδικές αιτίες των δημοσίων δεινών και της διαφθοράς των κυβερνήσεων, αποφάσισαν να διατυπώσουν, σε επίσημη διακήρυξη, τα φυσικά, αναλλοίωτα και ιερά δικαιώματα της γυναίκας

71 . Ή διακήρυξη αυτή, διαρκώς παρούσα στο νου όλων των μελών του κοινω­νικού σώματος, έ'χει σκοπό να τους υπενθυμίζει συνεχώς τα δικαιώ­ματα και τίς υποχρεώσεις τους, ούτως ώστε τόσο οι πράξεις πού απορρέουν από την εξουσία των γυναικών δσο και κείνες πού απορ­ρέουν από την εξουσία των άντρων, να μπορούν την κάθε στιγμή να συγκριθούν με το σκοπό κάθε πολιτικού θεσμού και να γίνονται πιο σεβαστές από τους πολίτες, ούτως ώστε οι διεκδικήσεις πού προβάλλουν οι πολίτισσες, θεμελιωμένες στο έξης πάνω σε απλές και αδιαμφισβήτητες αρχές, να συνεισφέρουν στην τήρηση του συν­τάγματος, των ηθών και της ευτυχίας όλων.

72 Για τους λόγους αυτούς, το φύλο πού υπερέχει ως προς την ομορφιά αλλά και το θάρρος —στους πόνους της μητρότητας— ανα­γνωρίζει και διακηρύσσει, κάτω από την παρουσία και την προστα­σία του Ανωτάτου 'Όντος, τα ακόλουθα δικαιώματα της Γυναίκας και της Πολίτισσας:

73 Ι Ή γυναίκα γεννιέται ελεύθερη και έχει τα ίδια δικαιώματα με τον άντρα. Οι κοινωνικές διακρίσεις δεν μπορούν να στηριχτούν παρά μόνο στην κοινωνική χρησιμότητα.

74 ΙΙ Σκοπός κάθε πολιτικής οργάνωσης είναι ή διατήρηση των φυσικών και αναφαίρετων δικαιωμάτων του "Άντρα και της Γυναίκας. Τα δικαιώματα αυτά είναι ή ελευθερία, ή ιδιοκτησία, ή ασφάλεια, και πάνω απ' όλα, ή αντίσταση στην καταπίεση.

75 III Κάθε εξουσία πηγάζει αποκλειστικά από το "Εθνος, δηλαδή από τη συνεργασία του "Αντρα και της Γυναίκας. Κανένα σώμα ή άτομο δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία ή οποία δεν απορρέει ρητά άπ' αυτό. IV Ή Ελευθερία και ή Δικαιοσύνη συνίστανται στη δυνατότητα να αποδίδεται στον καθένα δ,τι του ανήκει. Ή άσκηση, λοιπόν, των φυσικών δικαιωμάτων της γυναίκας έχει σαν μοναδικό εμπόδιο την προαιώνια τυραννία πού της επιβάλλει ό άντρας. Το εμπόδιο αυτό πρέπει να αρθεί από τους νόμους της φύσης και της λογικής. V Οι νόμοι της φύσης και της λογικής απαγορεύουν κάθε πράξη επι­ζήμια για την κοινωνία: ό,τι δεν αναφέρεται σ' αυτούς τους σοφούς και ιερούς νόμους δεν μπορεί να απαγορευτεί και κανείς δεν μπο­ρεί να εξαναγκαστεί δια της βίας να πράξει δ,τι δεν προστάζουν οι νόμοι.

76 VI Ό Νόμος είναι ή έκφραση της θέλησης του συνόλου. "Ολες οι πο-λίτισσες και οι πολίτες οφείλουν να συμβάλλουν, προσωπικά ή μέ­σω αντιπροσώπων, στη διαμόρφωση του. Ό Νόμος είναι ίδιος για δλους: δλες οι πολίτισσες και οι πολίτες είναι Ι'σοι μπροστά σ' αυ­τόν και πρέπει επομένως να γίνονται εξίσου δεκτοί σε δλα τα αξιώ­ματα, τις θέσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες, ανάλογα με τις δυνα­τότητες τους και δίχως άλλες διακρίσεις εκτός από τις αρετές και την αξία τους. Καμιά γυναίκα δεν εξαιρείται. Κάθε γυναίκα κατηγορείται, συλ­λαμβάνεται και κρατείται σ' δλες τις περιπτώσεις πού ορίζει ό Νό­μος. Οι γυναίκες πειθαρχούν δπως και οι άντρες σ' αυτόν τον αυ­στηρό Νόμο. VIII Ό Νόμος δεν πρέπει να επιβάλει παρά μόνο τις αποκλειστικά και αποδεδειγμένα αναγκαίες ποινές."Κανείς δεν μπορεί να τιμωρείται παρά μόνο σύμφωνα με νόμο πού έχει ψηφιστεί και τελεί σε ισχύ πριν από το αδίκημα και ό όποιος εφαρμόζεται νομίμως και στις γυναίκες. IX Κάθε γυναίκα πού κρίνεται ένοχος υφίσταται δλες τις συνέπειες πού ορίζει ο νομός.

77 Χ Κανείς δεν επιτρέπεται να διώκεται για τις θεμελιακές πεποιθήσεις του. Ή γυναίκα έχει το δικαίωμα να ανεβαίνει στο ικρίωμα. Πρέ­ πει να έχει και το δικαίωμα να ανεβαίνει στο βήμα, εφόσον οι πρά­ ξεις της δεν διαταράσσουν τη δημόσια τάξη πού έχει εγκαταστή­ σει ό νόμος. ΧΙ Ή ελεύθερη διακίνηση των ιοετ^ και των απόψεων αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα δικαιώματα της γυναίκας, άφοΰ μια τέτοια ελευθερία εξασφαλίζει τη νόμιμη πατρότητα των παιδιών. Κάθε πολίτισσα μπορεί επομένως να πει ελεύθερα: «είμαι μητέρα του παιδιού σας», δίχως να είναι αναγκασμένη να κρύβει την αλήθεια εξαιτίας μιας βάρβαρης προκατάληψης. Στίς περιπτώσεις κατά­χρησης αυτής της ελευθερίας θα υφίσταται τις συνέπειες πού ορίζει ό νόμος. XII Ή εξασφάλιση των δικαιωμάτων της γυναίκας και της πολίτισσας απαιτεί μια δημόσια εξουσία. Ή εξουσία αύτη συγκροτείται προς όφελος όλων και όχι για την εξυπηρέτηση ιδιαιτέρων συμφερόντων των γυναικών στις όποιες έχει ανατεθεί.

78 XIII 1Η γυναίκα συμβάλλει εξίσου με τον άντρα στη συντήρηση της κρα­τικής εξουσίας και τις διοικητικές δαπάνες· έχει ϊσο μερίδιο σε ό­λες τις υποχρεωτικές υπηρεσίες και τα επίπονα καθήκοντα" πρέ­πει, κατά συνέπεια, να έχει ίσα μερίδια και στις θέσεις, τα έργα, τα λειτουργήματα, τα αξιώματα και την εργασία XIV Οί πολίτισσες και οί πολίτες έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν αυ­τοπροσώπως, ή μέσω των αντιπροσώπων τους, την αναγκαιότητα της δημόσιας εισφοράς. Αυτό μπορεί να ισχύει για τις πολίτισσες αν τους επιτραπεί ή κοινή συμμετοχή όχι μόνο στις οικονομικές εισ­φορές άλλα και στη δημόσια διοίκηση. Επίσης, οι πολίτισσες και οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να καθορίζουν το αναλογούν μέρος, τη φορολογική βάση, την επικάλυψη και τη διάρκεια του φόρου.

79 XV "Οσον άφορα τις δημόσιες εισφορές, το σύνολο των γυναικών, σε συνεργασία με το σύνολο των άντρων, έχουν το δικαίωμα να ασκούν έλεγχο σε κάθε δημόσιο λειτουργό για τη διοίκηση του. XVI Κάθε κοινωνία, ή οποία δεν παρέχει εγγυήσεις για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων ή για το χωρισμό των εξουσιών, στερείται Συν-τάγματος' το Σύνταγμα είναι άκυρο εάν ή πλειοψηφία των ατόμων πού απαρτίζουν το "Εθνος δεν έχει συμβάλει στη σύνταξη του. XVII Δικαίωμα στην ιδιοκτησία έ'χουν και τα δύο φύλα είτε συμβιώνουν είτε όχι. Ή ιδιοκτησία αποτελεί ιερό και απαραβίαστο δικαίωμα και για τα δύο φύλα" κανείς δεν επιτρέπεται να τη στερηθεί παρά μόνον όταν φανερά το απαιτεί μια δημόσια ανάγκη και με την προ­ϋπόθεση να προηγηθεί μια δίκαιη αποζημίωση.

80 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Γυναίκα ξύπνα ! Οι σάλπιγγες της λογικής αντηχούν σ' όλο το σύμ­παν. Αναγνώρισε τα δικαιώματα σου. Το παντοδύναμο βασίλειο της φύσης έπαψε πια να περιβάλλεται από την προκατάληψη, το φανατισμό, τις προλήψεις, το ψευδός. Ή φλόγα της αλήθειας σκόρ­πισε μακριά τα σύννεφα της μωρίας και του σφετερισμού. Ό άντρας-σκλάβος αύξησε τις δυνάμεις του και χρειάστηκε να προσ­φύγει και στις δικές σου για να σπάσει τα δεσμά του. Κι όταν ελευ­θερώθηκε, έγινε άδικος προς τη συντρόφισσα του. *Ω γυναίκες ! Γυναίκες, πότε θα πάψετε να είσαστε τυφλές ; Ποια οφέλη αντλήσατε από την επανάσταση; Μιαν έκδηλη περιφρόνηση, μιαν απροκάλυπτη υπεροψία.

81 Την εποχή της διαφθοράς, ή βασιλεία σας στη­ριζόταν στην αδυναμία των άντρων. Το βασίλειο σας κατέρρευσε. Τί σας απομένει λοιπόν; Ή συνείδηση της αδικίας του άντρα. Ή διεκδίκηση εκείνου πού δικαιωματικά σας ανήκει σύμφωνα με τις σοφές επιταγές της φύσης. Τί έχετε να φοβηθείτε αναλαμβάνοντας μια τόσο ωραία υπόθεση; Τη λέξη του νομοθέτη των Γάμων της Κανά; Φοβάστε μήπως οί Γάλλοι Νομοθέτες μας, οι άναμορφωτές εκείνης της ηθικής πού τόσον καιρό παρέμεινε δέσμια της πολιτι­κής — μιας πολιτικής ή οποία όμως είναι πλέον παρωχημένη — φοβάστε μήπως οι νομοθέτες αυτοί σας πουν, για άλλη μια φορά: γυναίκες, τί κοινό υπάρχει μεταξύ μας ; "Ολα ! μπορείτε να τους απαντήσετε…. Αφήστε ελεύθερο όλο το δυναμισμό σας και σύντομα θα δείτε αυτούς τους αλαζόνες θαυμαστές σας να μη σερνονται πια δουλικά στα πόδια σας, αλλά να μοιράζονται υπερήφανα μαζί σας όλους τους θησαυρούς του Υπέρτατου "Οντος. "Οσους φραγμούς και αν υψώσουν μπροστά σας, έχετε τη δύναμη να τους εξουδετερώσετε. Αρκεί να το θέλετε. Και τώρα, ας στρέψουμε το βλέμμα στο θλιβερό θέαμα πού παρουσιάζατε ως τώρα μέσα στην κοινωνία. Σήμερα πού γίνεται λόγος για εθνική παιδεία, ας δούμε κατά πόσο οι σοφοί νομοθέτες μας θα αντιμετωπίσουν σωστά την παιδεία των γυναικών.

82 Οι γυναίκες έχουν προξενήσει περισσότερο κακό παρά καλό
Οι γυναίκες έχουν προξενήσει περισσότερο κακό παρά καλό. Ή επιτήδευση, ή προσποίηση, αυτή ήταν ο κλήρος τους. «…κατέφυγαν σε ‘ολα τα μέσα πού τους παρείχε ή γοητεία τους — κι ο πιο ενάρετος άντρας δεν μπορούσε να τους αντισταθεί. Το δηλητήριο, το ξίφος, τίποτα δεν τις πτοούσε. Κινούσαν τα νήματα τόσο της αρετής όσο και της κακίας. Ιδιαίτερα το γαλλικό κράτος εξαρτήθηκε επί αιώ­ νες από τη νυχτερινή διοίκηση των γυναικών. Κανένα κυβερνητικό μυστικό δεν διέφευγε από την άδιακρισία τους. Πρέσβεις, αρχι­ στράτηγοι, υπουργοί, πρόεδροι, πάπες, καρδινάλιοι, όλοι εκείνοι πού αποτελούν την ενσάρκωση της μωρίας των αντρών, όλοι, λαϊκοί και κληρικοί, υποτάχτηκαν στην απληστία αυτού του φύλου. Ενός φύλου πού άλλοτε ήταν τόσο άξιοκαταφρόνητο αλλά και τιμημένο, ενώ μετά την επανάσταση είναι άξιο κάθε σεβασμού αλλά και τόσο καταφρονημένο.

83 Γι' αυτή την αντίφαση πόσα και πόσα δεν έχω να παρατηρήσω
Γι' αυτή την αντίφαση πόσα και πόσα δεν έχω να παρατηρήσω ! θα το κάνω δσο πιο σύντομα μπορώ, μέσα σε μια στιγμή, αλλά ή στιγμή αυτή θα προσελκύσει την προσοχή όλων των μελλοντικών γενεών. Το παλαιό καθεστώς ήταν βουτηγμένο στη διαφθορά και την ενοχή. Άλλα ή βελτίωση της κατάστασης θα πρέπει να κριθεί σε σχέση με την ίδια την ουσία της διαφθοράς. Τότε, μια γυναίκα δεν είχε παρά να είναι ωραία και αρεστή. Μ' αυτές τις δύο αρετές, όλος δ κόσμος βρισκόταν στα πόδια της. "Οταν δεν τις εκμεταλλευό­ταν ήταν γιατί είχε έναν περίεργο χαρακτήρα ή κάποιες ασυνήθιστες ιδέες πού την έκαναν να περιφρονεί τα πλούτη. Σ'αύτήν την περί­πτωση τη θεωρούσαν τρελή. Οι πιο ανήθικες γίνονταν αξιοσέβαστες με τα πλούτη. Το εμπόριο των γυναικών, μια επιχείρηση πού συνηθιζόταν στις ανώτερες τάξεις, από δω και στο έξης δεν θα έχει την ανοχή της κοινωνίας

84 Άλλα τότε, ποιοί είναι οι νόμοι πού θα εξαλείψουν το κακό από τη ρίζα; Ό νόμος πού καθορίζει τον διαμοιρασμό της περιουσίας καί της δημόσιας διοίκησης ανάμεσα σε άντρες καί γυναίκες. Κατανο­ούμε εύκολα δτι ή γυναίκα πού κατάγεται από πλούσια οικογένεια έχει πολλά να κερδίσει με τα Ι'σα μερίδια. Άλλα μια γυναίκα από φτωχή οικογένεια με αξία καί πνευματικές αρετές; Ποια είναι ή μοίρα της; Ή φτώχεια καί ή εξαθλίωση. Αν δεν είναι ιδιαίτερα προικισμένη στη μουσική ή τη ζωγραφική, δεν γίνεται δεκτή στα δημόσια αξιώματα ακόμα καί όταν έχει τις κατάλληλες ικανότητες. θα αρκεστώ σε μια πρώτη σκιαγράφηση της κατάστασης· σκοπεύωνα εμβαθύνω περισσότερο σε μια νέα σχολιασμένη έκδοση όλων των πολιτικών μου έργων, την οποία το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει σε λίγες μέρες. .

85 Επανέρχομαι, όμως, στα ήθη
Επανέρχομαι, όμως, στα ήθη. Ό γάμος είναι ό τάφος της εμπι­στοσύνης και του ερωτά. Ή παντρεμένη γυναίκα μπορεί να παρου­σιάσει ατιμωρητί νόθα παιδιά στον άντρα της και να τους χαρίσει μια περιουσία πού δεν τους ανήκει. Ή ανύπαντρη έχει, ελάχιστα δι­καιώματα: οι παλαιοί, απάνθρωποι νόμοι στερούν από τα παιδιά της το δικαίωμα στο όνομα και την περιουσία του πατέρα τους, και δεν έχουμε νέους νόμους για την περίπτωση αυτή. Αν ή προ­σπάθεια να αποκαταστήσω την αξιοπρέπεια και την τιμή πού αρ­μόζουν στο φύλο μου θεωρείται σήμερα μια ανέφικτη παραδοξολο­γία, αυτό θα το αφήσω να το κρίνουν οι μελλοντικές γενεές. Άλλα ως τότε μπορούμε να προετοιμάσουμε τη νέα κατάσταση με τη δη­μόσια παιδεία, την αποκατάσταση των ηθών και μια νέα νομοθεσία περί γάμου

86 Σχέδιο Κοινωνικού Συμβολαίου ανάμεσα στον Άντρα και τη Γυναίκα.
01 υπογεγραμμένοι Χ και Χ, ενεργώντας αυτοβούλως ενώνουμε τις τύχες μας για όλη μας τη ζωή και για όσον καιρό διαρκεί ή αμοιβαία έλξη μας, με τους ακόλουθους ορούς: Σκοπεύουμε και επιθυμούμε να διαχειριζόμαστε από κοι­νού τις περιουσίες μας, διατηρώντας ωστόσο το δικαίωμα του χωρισμού της κοινής περιουσίας προς όφελος τόσο των παι­διών πού θα γεννηθούν από την ένωση μας δσο και από τυχόν άλλες σχέσεις του καθενός μας, αναγνωρίζοντας και οι δύο ότι τα αγαθά μας ανήκουν στα παιδιά μας, άπ' οποία κλίνη και αν προέρχονται, και δτι δλα ανεξαιρέτως έχουν το δικαίωμα να φέρουν το όνομα του πατέρα ή της μητέρας πού τα αναγνωρί­ζουν αναλαμβάνουμε την υποχρέωση να πειθαρχήσουμε στο νόμο πού τιμωρεί την εγκατάλειψη των φυσικών τέκνων. Επίσης αναλαμβάνουμε την υποχρέωση, σε περίπτωση χωρι­σμού, να προβούμε σε ισομερή χωρισμό της περιουσίας μας, αφαιρώντας εκ των προτέρων το νόμιμο μερίδιο των παιδιών

87 μας. Σέ περίπτωση τέλειας ένωσης, εκείνος πού θα πεθάνει πρώτος, παραιτείται από το ήμισυ των αγαθών του προς 6φε-λος των παιδιών του. Εάν κάποιος πεθάνει χωρίς παιδιά τον κληρονομεί ό επιζών σύζυγος, εκτός αν ό αποθανών έχει αφή­σει το ήμισυ της κοινής περιουσίας σε κάποιον τρίτον της προ­τιμήσεως του. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το σχέδιο του συμβολαίου γάμου πού προτείνω να θέσουμε σε εφαρμογή. Στήν ανάγνωση τούτου του παράδοξου κειμένου βλέπω να ξεσηκώνονται εναντίον μου οι φαρι-σαΐοι, οι κάλπικοι ηθικολόγοι, ό κλήρος κι όλος ό καταραμένος συρ­φετός πού τους ακολουθεί. Άλλα πόση ηθική ενίσχυση θα δώσει στους συνετούς, οι όποιοι προσπαθούν να πραγματοποιήσουν μια τέλεια και αρμονική διοίκηση! Και θα αποδείξω δσα λέω με λίγα λόγια. Ό πλούσιος και άκληρος Επικούρειος βρίσκει πολύ βολικό να πηγαίνει στο φτωχό του γείτονα και να του αυξάνει την οικο­γένεια. Αν όμως θεσπιστεί ένας νόμος πού θα επιτρέπει στη γυναί­κα του φτωχού να αναγκάζει τον πλούσιο να υιοθετήσει τα παιδιά του, οι κοινωνικοί δεσμοί θα γίνουν λιγότερο χαλαροί και τα ήθη αγνότερα.

88 Ό νόμος αυτός θα εξασφαλίσει Ι'σως τα συμφέροντα της κοινότητας και θα περιορίσει την ηθική αταξία πού οδηγεί τόσα θύματα στον εξευτελισμό, την εξαθλίωση και την αποσύνθεση των ανθρώπινων αρχών, κάτω από τις όποιες στενάζει από καιρό το αν­θρώπινο γένος. Ας πάψουν, λοιπόν, οι κατήγοροι αυτής της ύγειοΰς φιλοσοφίας να εξαπολύουν μύδρους εναντίον των πρωτόγονων ηθών ή ας πάνε να εντρυφήσουν στις πηγές στις όποιες αδιάκοπα ανα­φέρονται.* θα ήθελα, επίσης, ένα νόμο πού να ευνοεί τις χήρες και τις ανύ­παντρες γυναίκες, οι όποιες εξαπατήθηκαν από τις ψευδείς υπο­σχέσεις κάποιου άντρα με τον όποιο συνδέθηκαν, θα ήθελα, επανα­λαμβάνω, αυτός ό νόμος να αναγκάζει τον άστατο άντρα να τηρεί τις υποχρεώσεις του ή να καταβάλλει μία αποζημίωση αναλογική προς την περιουσία του. θα ήθελα, ακόμη, αυτός ό νόμος να ισχύει