Ποιοτική μελέτη.

Παρουσίαση με θέμα: "Ποιοτική μελέτη."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ποιοτική μελέτη

2 Τα χαρακτηριστικά της ποιοτικής έρευνας
Η κατανόηση και η ερμηνεία των εμπειριών και πεποιθήσεων των συμμετεχόντων στην έρευνα Έρευνες για την απόκτηση πληροφοριών και γνωµών από τους χρήστες Χρησιµοποιήθηκαν αρχικά στις κοινωνικές επιστήµες για τη µελέτη των κοινωνικών φαινοµένων

3 Ποιοτικές έρευνες Ποιοτική έρευνα είναι οποιαδήποτε μέθοδος συλλογής στοιχείων που παράγει περιγραφικά, αλλά όχι μαθηματικά δεδομένα. Στις ποιοτικές έρευνες δεν γίνονται συνήθως ακριβείς μετρήσεις …αλλά τα χαρακτηριστικά περιγράφονται ποιοτικά …

4 Είδη ποιοτικών ερευνών
Εθνογραφικές Φαινομενολογικές Μελέτες περίπτωσης 3 είναι τα κυριότερα είδη ποιοτικών ερευνών … οι εθνογραφικές όπου τα έθνη μελετώνται ως προς τα χαρακτηριστικά τους, π.χ. οι Ιάπωνες καταναλώνουν ωμά ψάρια και έχουν μειωμένη καρδιαγγειακή θνησιμότητα, οι φαινομενολογικές όπου μελετώνται φαινόμενα ενός πληθυσμού που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και οι μελέτες περίπτωσης όπου περιγράφονται ενδιαφέροντα περιστατικά.

5 Ποιοτικές έρευνες μειονεκτήματα - πλεονεκτήματα
Ποιοτικές έρευνες μειονεκτήματα - πλεονεκτήματα Υποκειμενικές Χωρίς προκαθορισμένο σχέδιο Μη γενικεύσιμες Γρήγορα υλοποιήσιμες Χαμηλού κόστους Κατάλληλες για τη δημιουργία υποθέσεων Οι ποιοτικές έρευνες έχουν πολλά μειονεκτήματα, αλλά και ορισμένα πλεονεκτήματα …

6 Ορισμένα θέματα που διαπραγματεύονται …
Γιατί τα άτομα συμπεριφέρονται έτσι; Πως δημιουργούνται απόψεις & συμπεριφορές; Πως επηρεαζόμαστε από γεγονότα; Πως και γιατί αναπτύχθηκαν πολιτισμοί; Ποιες οι διαφορές μεταξύ κοινωνικών ομάδων;

7 Βήματα (α) καθορισμός του αντιληπτικού περιγράμματος, (β) σχηματισμός της ερευνητικής ερώτησης, (γ) ορισμός του δείγματος (δ) αποσαφήνιση της μεθόδου συγκέντρωσης των δεδομένων, (ε) παρουσίαση της μεθόδου ανάλυσης των δεδομένων (στ) συγκεκριμενοποίηση του τρόπου παρουσίασης και συγγραφής

8 Ποιοτική Μελέτη: Σκοπός και Στόχοι
Ερευνητικές δυσκολίες που αφορούν επιστημονικά ερωτήματα, ζητήματα και αντικείμενα που δεν μπορούν να αναπτυχθούν και να μελετηθούν ποσοτικά! Απαιτείται άμεση επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ ερευνητή και υποκειμένων Αυτή επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό μέσω των συνεντεύξεων Φυσιολογική ροή και κατά ένα μεγάλο βαθμό δεν είναι κατευθυνόμενες από τον ερευνητή

9 Ο ερευνητής έτσι μπορεί να διεισδύσει στην προσωπικότητα των υποκειμένων και να κατανοήσει τις κοινωνικές επιρροές που τα υποκείμενα έχουν δεχτεί Οι ποιοτικές μέθοδοι δίνουν την ευκαιρία στον ερευνητή να στοχεύσει στο τι σημαίνει για τα υποκείμενα η εμπειρία για την οποία μιλούν, με άλλα λόγια, να εμβαθύνει Ο ερευνητής καλείται να ερμηνεύσει τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί και να αναδείξει τα τελικά συμπεράσματα, χρησιμοποιώντας τις παρατηρήσεις του (Παπαγεωργίου Γ., 1998, Μέθοδοι στην Κοινωνιολογική Έρευνα)

10 Δειγματοληψία στην ποιοτική μελέτη
δεν έχει σκοπό να συλλάβει το γενικό και αντικειμενικό, αλλά το ειδικό και συγκεκριμένο η ερευνητική ερώτηση δεν έχει στόχο την ποσότητα αλλά την ποιότητα το δείγμα δεν χρειάζεται να είναι ποσοτικά μεγάλο για τη διεξαγωγή έγκυρης έρευνας αφορά διψήφιο ή ακόμη και σε μονοψήφιο αριθμό ένα μεγάλο δείγμα συνήθως λειτουργεί αρνητικά για την εγκυρότητα της ποιοτικής έρευνας δείγμα σκοπιμότητας (purposive sampling) το δείγμα δεν απαιτείται να είναι αντιπροσωπευτικό (Morse MJ., Critical issues in qualitative research methods, Thousand Oaks, Sage Publ, 1994)

11 Παραδείγµατα συνεντεύξεις οµάδες χρηστών ηµερολόγια
συγκέντρωση προτάσεων µελέτες περίπτωσης ,Αξιολόγηση πληροφοριακών συστηµάτων και υπηρεσιών/Ποσοτικές & Ποιοτικές µέθοδοι/ /ΚΤ/Ιόνιο ΤΑΒ ΜΠΣ

12 Ποιοτικές µέθοδοι έρευνας
Χρησιµοποιούνται στις παρακάτω περιπτώσεις: • Εάν ήδη υπάρχει γνώση για ένα πρόβληµα και χρειάζεται να διευκρινιστούν οι λόγοι • Εάν δεν είναι κατανοητή µία κατάσταση και χρειάζεται να συγκεντρωθούν πληροφορίες για να εφαρµοστούν ποσοτικές µέθοδοι αξιολόγησης στη συνέχεια. Εφαρµόζονται συνήθως σε µικρά δείγµατα και χρησιµεύουν για την ανάλυση πολύπλοκων προβληµάτων σε βάθος. Απαντούν περισσότερο σε ερωτήσεις του τύπου «γιατί» και λιγότερο στο «πόσο συχνά». ,Αξιολόγηση πληροφοριακών συστηµάτων και υπηρεσιών/Ποσοτικές & Ποιοτικές µέθοδοι/ /ΚΤ/Ιόνιο ΤΑΒ ΜΠΣ

13 Ερωτήµατα: • Πόσο επιστηµονική και αξιόπιστη είναι η ποιοτική έρευνα;
• Πόσο επιστηµονική και αξιόπιστη είναι η ποιοτική έρευνα; • Μπορούν τα αποτελέσµατα της ποιοτικής έρευνας να οδηγήσουν σε «ασφαλή» και γενικά συµπεράσµατα; • Υπάρχει αντικειµενικότητα στην έρευνα;

14 Στις µεθόδους που χρησιµοποιούνται για τη µελέτη και αξιολόγηση των πληροφοριακών συστηµάτων, συγκαταλέγονται η «έρευνα δράσης» (action research), η έρευνα ειδικών περιπτώσεων (case studies – άλλως µελέτες περίπτωσης) και η εθνογραφία (ethnography). (Επίσης, στις κοινωνικές επιστήµες χρησιµοποιούνται η βιογραφία και η φαινοµενολογία για τη µελέτη ενός ατόµου από γραπτά ή προφορικά τεκµήρια ή τις εµπειρίες πολλών ατόµων γύρω από έννοιες και φαινόµενα, αντίστοιχα)

15 έρευνα δράσης action research στοχεύει στη διερεύνηση των προβληµάτων και στην αλλαγή της κατάστασης σχετίζεται µε τη µε τη µεθοδολογία ευέλικτων συστηµάτων (SSM – Soft Systems Methodology – Peter Checkland) action research plan => act => observe=> reflect => plan (Kemmis, Australia) χρησιµοποιείται όταν δεν είναι καθαρό από πού να ξεκινήσει η µελέτη µίας κατάσταση όταν δεν υπάρχει πολύς χρόνος και οπωσδήποτε όταν πρόκειται να γίνουν αλλαγές

16 case study είναι η περισσότερο χρησιµοποιούµενη µέθοδος ποιοτικής αξιολόγησης των πληροφοριακών συστηµάτων περιγράφει την πραγµατική κατάσταση σε συγκεκριµένο οργανισµό, σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο (συνδέεται µε τόπο και χρόνο) µπορεί να ασχολείται µε µία περίπτωση (λόγω της µοναδικότητάς της ή µε ένα ή περισσότερα ζητήµατα, όπως εµφανίζονται σε µία ή περισσότερες περιπτώσεις

17

18 εθνογραφική έρευνα - ethnography
σχετίζεται µε την κοινωνική ανθρωπολογία ασχολείται µε τη µελέτη και καταγραφή της ζωής των ανθρώπων στο πλαίσιο των πληροφοριακών συστηµάτων των οργανισµών χρησιµοποιείται εκτεταµένα στο σχεδιασµό και την αξιολόγηση νέων πληροφοριακών συστηµάτων χρησιµοποιείται για την σε βάθος διερεύνηση ενός οργανισµού ή µιας οµάδας πληθυσµού

19 Ποιοτικές µέθοδοι έρευνας
Για τη συλλογή δεδοµένων, χρησιµοποιούνται τεχνικές όπως: • συνεντεύξεις • συναντήσεις οµάδων (focus groups) • συγκέντρωση προτάσεων • παρατηρήσεις • ηµερολόγια • εξέταση εγγράφων Σηµειώνεται πάντως, ότι οι τεχνικές αυτές ενεργούν συµπληρωµατικά µεταξύ τους, αλλά και ως προς τις ποσοτικές µεθόδους έρευνας.

20 Τεχνικές Προφορικής Επικοινωνίας/ Συνέτευξης
Συνέντευξη Προσωπική επαφή με το συμμετέχοντα με σκοπό τη διερεύνηση, κατανόηση και εις βάθος ανάλυση των απόψεών του. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί: Ως κύριο μέσο συλλογής δεδομένων που έχουν άμεση σχέση με τα αντικείμενα της έρευνας (γνώσεις, πληροφόρηση, αξίες, προτιμήσεις, στάσεις, πεποιθήσεις) Για τον έλεγχο υποθέσεων ή την υπόδειξη νέων Σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους

21 Είδη συνέντευξης Δομημένη– εστιασμένη, επικεντρωμένη συνέντευξη: Ο/η ερευνητής/τρια χρησιμοποιεί ένα προκαθορισμένο και τυποποιημένο ‘πρωτόκολλο’ συνέντευξης με συγκεκριμένες ερωτήσεις τις οποίες υποβάλλει με την ίδια σειρά, χωρίς να αλλοιώνει τη διατύπωση. Ημιδομημένη συνέντευξη Ελεύθερη-μη δομημένη συνέντευξη: Ο/η ερευνητής/τρια δεν έχει αυστηρά προκαθορισμένες ερωτήσεις, αλλά στηρίζεται σε ένα γενικό κατάλογο θεμάτων. Η συνέντευξη εξελίσσεται ως ελεύθερη συνομιλία και ανταλλαγή απόψεων-εμπειριών που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το θέμα. Η ευελιξία και δυναμικότητα της συνέντευξης στηρίζεται άμεσα στην αλληλεπίδραση συνεντευκτή-συνεντευξιαζόμενου. Ατομική – Ομαδική συνέντευξη

22 Βασικά ζητήματα μεθοδολογίας, εγκυρότητας και δεοντολογίας της συνέντευξης: Πριν τη συνέντευξη
Προκαταρκτικές επεξηγήσεις: στόχοι της συνέντευξης, προσφορά πρόσβασης στα αποτελέσματα της έρευνας Δεοντολογία: εχεμύθεια, προστασία ανωνυμίας, διαπραγμάτευση της χρήσης μαγνητοφώνου, δικαίωμα απόσυρσης από την έρευνα, δικαίωμα πρόσβασης και επέμβασης στο αντίγραφο της συνέντευξης

23 Βασικά ζητήματα μεθοδολογίας, εγκυρότητας και δεοντολογίας της συνέντευξης: Κατά τη συνέντευξη
Άνεση: ιδιαίτερος χώρος, κατάλληλη ώρα και συνθήκες Οικειότητα και σπάσιμο του πάγου Ανοικτές ερωτήσεις: δε ρωτώ ποτέ απευθείας αυτό που θέλω να μάθω Υποβοηθητικές ερωτήσεις-ενθάρρυνση: η ανοχή της σιωπής είναι μια αρκετά αποτελεσματική τεχνική Διευκρινιστικές ερωτήσεις: αποφεύγω να προκαλέσω αμυντικές αντιδράσεις-χρήση προβολικών τεχνικών, αποφυγή καταιγισμού ερωτήσεων, κτλ Οπτική επαφή-προσοχή-ενδιαφέρον

24 Χρήση των δεδομένων που προκύπτουν από τη συνέντευξη (Ι)
Απομαγνητοφώνηση, καταγραφή λεκτικών και μη λεκτικών συμπεριφορών Σύνδεση και φαινομενολογική αναγωγή: προσπάθεια κατανόησης του μοναδικού κόσμου του ατόμου με τον έλεγχο των ερμηνειών του ερευνητή Ακρόαση της συνέντευξης για μια συνολική εικόνα Λεπτομερής εξέταση των λεκτικών και μη λεκτικών συμπεριφορών για την εκμαίευση του μηνύματος του συμμετέχοντα Καταγραφή των σχετικών με την ερευνητική ερώτηση στοιχείων

25 Χρήση των δεδομένων που προκύπτουν από τη συνέντευξη (ΙΙ)
Εξασφάλιση μετρήσεων αξιοπιστίας για τα στοιχεία σχετικής σημασίας: ένας ακόμη ερευνητής κωδικοποιεί τα στοιχεία και γίνεται σύγκριση Αποκλεισμός πλεονασμών και αλληλοεπικαλύψεων Ομαδοποίηση στοιχείων σχετικής σημασίας Καθορισμός θεμάτων που απορρέουν από την ομαδοποίηση Περίληψη κάθε ατομικής συνέντευξης: επιστροφή στην αρχική συνέντευξη και σύνταξη περίληψης με ενσωματωμένα τα θέματα που προέκυψαν από την ανάλυση Επιστροφή στο συμμετέχοντα (προαιρετικά)

26 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα συνέντευξης
ΠΛΕΟΝΕΚΤΜΑΤΑ Μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής Δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης Δυνατότητα για προφορικές και άμεσες διευκρινίσεις Ευέλικτη, ευπροσάρμοστη Εις βάθος διερεύνηση των απόψεων του ερωτώμενου Δυνατότητα διερεύνησης ευαίσθητων θεμάτων ΜΕΙΟΝΕΚΤΜΑΤΑ Απαιτητικός ρόλος του συνεντευκτή Χρονοβόρα η εκπαίδευση των συνεντευκτών Μεγάλη χρονική διάρκεια Μεγάλο κόστος

27 Προβλήματα εγκυρότητας της συνέντευξης
Προθυμία του συμμετέχοντα να ευχαριστήσει τον ερευνητή (κοινωνική ευαρέσκεια) Δόμηση της συνέντευξης με βάση τις απόψεις του ερευνητή (για τη δομημένη συνέντευξη) Εσφαλμένη αξιολόγηση του περιεχομένου της συνέντευξης (υποβιβασμός ή μεγέθυνση γεγονότων) Αναγκαία η χρήση διαφορετικών τεχνικών δειγματοληψίας (τι συμβαίνει με όσους δεν υποστηρίζουν το θέμα;) Πόσο αντιπροσωπευτικά είναι τα αποτελέσματα;

28 Κατευθυντήριες ερωτήσεις
«Ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής;» «Θεωρείτε πως είναι σημαντικό για τους φοιτητές νοσηλευτικής να ακολουθούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής;»

29 Συζητήσεις ομάδων (focusgroups)
Είναι συναντήσεις με ομάδες8-12 ατόμων, όπου ένας υπεύθυνος κατευθύνει τη συζήτηση από τα γενικά στα πιο ειδικά ζητήματα που αφορούν την έρευνα. Οι συμμετέχοντες διατυπώνουν τις απόψεις τους με το δικό τους τρόπο, έχουν σχετική ευελιξία έκφρασης, παρέχουν προκαταρκτικές πληροφορίες για περαιτέρω έρευνες αλλά και ιδέες για ερωτήσεις σε ερωτηματολόγια.

30 Συζητήσεις ομάδων (focusgroups)
Είναι καλό τα μέλη των ομάδων αυτών να ανήκουν σε όμοιες κατηγορίες(π.χ. χωριστά φοιτητές από διδακτικό προσωπικό), να υπάρχει επαρκής χρόνος για συζήτηση αλλά όχι υπερβολικός ώστε να κουράσει, η συγκέντρωση να γίνεται σε προσιτό χώρο η υποδοχή να είναι φιλόξενη. , Σημειώνεται ότι οι πληροφορίες που παρέχονται με την τεχνική αυτή δεν δίνουν ασφαλείς απαντήσεις σε προβλήματα και δεν αρκούν για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, παρέχουν όμως ιδέες για περαιτέρω έρευνες.

31 Συγκέντρωση προτάσεων
Η τεχνική εφαρμόζεται με τη χρησιμοποίηση κουτιού όπου οι χρήστες μπορούν να ρίχνουν το φύλλο με τις παρατηρήσεις ή/και προτάσεις τους, με τη συμπλήρωση σχετικής φόρμας ή με την προσθήκη των προτάσεων σε σχετικό βιβλίο. Οι ερωτήσεις μπορεί να είναι από πολύ γενικές (π.χ. «τι γνώμη έχετε για τη βιβλιοθήκη;») έως πολύ ειδικές(π.χ. «ποια βιβλία προτείνετε για τον εμπλουτισμό της συλλογής;»). Χρησιμοποιείται και στα αυτοματοποιημένα συστήματα, συχνά σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους και τεχνικές.

32 Ημερολόγια, παρατηρήσεις, καταγραφή εργασιών
Χρησιμοποιούνται όταν χρειάζεται να γίνει συλλογή πληροφοριών για τη συμπεριφορά και τις συνήθειες ατόμων(π.χ. τελικών χρηστών, προσωπικού κλπ). Η διάρκεια ορίζεται έτσι ώστε να εξασφαλίζεται(κατά το δυνατόν) η εξαγωγή αξιόπιστων αποτελεσμάτων, δεδομένου ότι υπάρχει περίπτωση καταγραφής εσφαλμένων παρατηρήσεων. Ανάμεσα στις τεχνικές που χρησιμοποιούνται είναι και τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και η καταγραφή των προσβάσεων στο σύστημα(transaction logs).

33 Αρχεία και έγγραφα Εξετάζονται αρχεία, επιστολές, σημειώματα και άλλα έγγραφα με σκοπό τον προσδιορισμό σημαντικών ζητημάτων ή και προβλημάτων για αξιολόγηση(π.χ. διαφημιστικά φυλλάδια, αγγελίες, προγράμματα σεμιναρίων κλπ). Αξιολόγηση πληροφοριακών συστημάτων και υπηρεσιών/Ποσοτικές & Ποιοτικές μέθοδοι/ /ΚΤ/Ιόνιο ΤΑΒ ΜΠΣ

34 Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας
Για την ανάλυση των δεδομένων, χρησιμοποιούνται: η ερμηνευτική ανάλυση (hermeneutics) (καταβάλλεται προσπάθεια να αξιολογηθούν τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, να ερμηνευθεί η κατάσταση συνολικά, αλλά και η σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους, τον οργανισμό και την τεχνολογία) •η σημειωτική (semiotics) (αναζητά τη σημασία των συμβόλων στη γλώσσα, η ανάλυση του περιεχομένου, της συνομιλίας και της επικοινωνίας) •η μεταφορά (metaphor) (χρησιμοποιείται για να δείξει τη μεταφορά, συχνά με τη μορφή μίμησης, των χαρακτηριστικών και των λειτουργιών μίας έννοιας σε μία άλλη)

35 Παραδείγματα •παρατήρησε τη συμπεριφορά των ανθρώπων που εργάζονται σε ένα κέντρο μηχανογράφησης: πώς χρησιμοποιούν την τεχνολογία, τι ανάγκες σχεδιασμού υπάρχουν; •παρατήρησε τη συμπεριφορά και τις αλληλεπιδράσεις (αν και όπου υπάρχουν) ανάμεσα στους χρήστες και στους παραγωγούς μιας εικονικής βιβλιοθήκης •πάρε συνεντεύξεις από τους χρήστες ενός συστήματος και διατύπωσε συμπεράσματα/προτάσεις για τις ανάγκες βελτίωσης ή αναβάθμισης •Συγκέντρωσε και ανάλυσε τις συζητήσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους ενός οργανισμού