ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ι Διγλωσσία και δίγλωσση εκπαίδευση Διδάσκων : Αναπληρωτής Καθηγητής Νικολάου Γεώργιος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Διγλωσσία Ο κανόνας και όχι η εξαίρεση (Grosjean 1982) Ακόμα και σε κράτη που θεωρούνται ως μονόγλωσσα, όπως η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Ελλάδα, ομιλούνται στην πραγματικότητα περισσότερες γλώσσες. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

4 Γλώσσες που ομιλούνται στην Ελλάδα
Ελληνικά. Τούρκικα. Τσιγγάνικα (Ρομ). (Κουτσο)βλάχικα. «Σλαβομακεδόνικα». Πομάκικα. Αρβανίτικα …και όλες οι γλώσσες των οικονομικών και πολιτικών προσφύγων (Σέλλα - Μάζη 1997). Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

5 Μαθητές προερχόμενοι από Αλβανία & πρ. ΕΣΣΔ
Από Αλβανία , Ποσοστό 66,26%. Από πρ. ΕΣΣΔ , Ποσοστό 24,36. Συνολικά πάνω από το 90% των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

6 Εκπαιδευτικές Δομές για Αλλοδαπούς & Παλιννοστούντες
Τάξεις Υποδοχής (Τ.Υ.). Φροντιστηριακά Τμήματα (Φ.Τ.). Σχολεία Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Προτεραιότητα στην εκμάθηση των Ελληνικών Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

7 Απουσία της πρώτης γλώσσας (Γ1) από τα Προγράμματα Σπουδών.
Θεσμικό πλαίσιο Ν. 2413/96 Σεβασμός των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Δικαίωμα στην ετερότητα. Διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας. Κοινωνία ανοικτή, ανεκτική, πλουραλιστική. Ωστόσο …… Απουσία της πρώτης γλώσσας (Γ1) από τα Προγράμματα Σπουδών. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

8 Δίγλωσσα σχολικά συστήματα σύμφωνα με τον H. Reich (1997)
Στα Σχολεία της ελίτ. Στα Σχολεία των μειονοτήτων, που ζουν μόνιμα στη χώρα και τα μέλη τους έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Στα Σχολεία όπου φοιτούν μαθητές που προέρχονται από τη μετανάστευση. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

9 Η δίγλωσση εκπαίδευση κατά τους Carden και Snow είναι «ένα απλό όνομα για ένα σύνθετο φαινόμενο» (1990) Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

10 Τύποι Δίγλωσσης Εκπαίδευσης
Μεταβατική Δίγλωσση Εκπαίδευση και της Εκπαίδευση της Διατήρησης (Hornberger 1991, Fischman 1976). στατική διατήρηση (που στοχεύει στην απλή διατήρηση των γλωσσικών δεξιοτήτων που έχει το παιδί όταν αρχίζει το σχολείο) και εξελικτική διατήρηση (στοχεύει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων στη γλώσσας της οικογένειας πλήρως τόσο στον προφορικό όσο και στο γραπτό λόγο) (Otheguy και Otto 1980). Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

11 Πρόκειται για τη συχνά αποκαλούμενη και ως Δίγλωσση Εκπαίδευση Εμπλουτισμού, για τα παιδιά των γλωσσικών μειονοτήτων (αν και ο όρος χρησιμοποιείται επίσης και για την εκπαίδευση των παιδιών της γλωσσικής πλειονότητας, τα οποία μαθαίνουν μια δεύτερη γλώσσα στο σχολείο). Η Δίγλωσση Εκπαίδευση Εμπλουτισμού αποσκοπεί στην υπέρβαση της στατικής διατήρησης με την επέκταση της ατομικής και ομαδικής χρήσης των μειονοτικών γλωσσών και τη μετάβαση στον πολιτισμικό πλουραλισμό και την κοινωνική αυτονομία μιας εθνοτικής ομάδας. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

12 Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής
Μοντέλο Εκπαίδευσης Μαθητικός πληθυσμός που απευθύνεται Γλώσσα που χρησιμοποιείται στην Τάξη Εκπαιδευτικός και γλωσσικός στόχος 1 Εκπαίδευση Εμβύθισης (Δομημένη Εμβάπτιση) Γλωσσικές Μειονότητες Πλειονοτική Γλώσσα Αφομοίωση Μονογλωσσία 2 Εμβύθιση με μεταβατικές /αντισταθμιστικές Τάξεις Πλειονοτική Γλώσσα που ενισχύεται σε μεταβατικές / αντισταθμιστικές Τάξεις 3 Απομονωτική Εκπαίδευση Μειονοτική Γλώσσα χωρίς δικαίωμα επιλογής Απομόνωση 4 Μεταβατική -Δίγλωσση Εκπαίδευση Προσωρινή χρήση της μητρικής γλώσσας με προοδευτική επικράτηση της πλειονοτικής γλώσσας. 5 Διαχωριστική Εκπαίδευση από επιλογή Διαχωρισμός 6 Εξελικτική Δίγλωσση Εκπαίδευση γλωσσικής διατήρησης και κληρονομιάς Διγλωσσία με έμφαση στη Μειονοτική Διατήρηση της πολιτιστικής και γλωσσικής κληρονομιάς Διγλωσσία 7 Δίγλωσση Εκπαίδευση σε κυρίαρχες γλώσσες Γλωσσική Πλειονότητα Δύο (ή περισσότερες) κυρίαρχες γλώσσες Διατήρηση, πλουραλισμός, εμπλουτισμός / Διγλωσσία 8 Κύρια Εκπαίδευση (με διδασκαλία μιας ξένης γλώσσας) Πλειονοτική Γλώσσα με διδασκαλία μιας ξένης γλώσσας Περιορισμένος εμπλουτισμός Περιορισμένη Διγλωσσία 9 Αμφίδρομη Δίγλωσση Εκπαίδευση Γλωσσική Μειονότητα και Πλειονότητα Μειονοτική και Πλειονοτική Γλώσσα 10 Εμβάπτισης Έμφαση στη ξένη γλώσσα (αρχικά) Πλουραλισμός, εμπλουτισμός / Διγλωσσία Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

13 Επιχειρήματα εναντίον της δίγλωσσης εκπαίδευσης
Ο χρόνος ανά εργασία (Time on ask) είναι η βασικότερη παράμετρος για την εκμάθηση της γλώσσας. Ο αλλόγλωσσος μαθητής θα μάθει τη Γ2 σε σύντομο χρονικό διάστημα (1-2 χρόνια) με τη συνεχή έκθεσή του στη γλώσσα αυτή. Η «εμβάπτιση» στα Ελληνικά θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατό νωρίτερα. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

14 Ειδικά στην Ελλάδα υποστηρίζεται ακόμη……….
Το κόστος των δίγλωσσων προγραμμάτων είναι υψηλό. Η διδασκαλία κάποιων γλωσσών θα μπορούσε να αποτελεί εθνικό κίνδυνο, εξαιτίας του μεγαλοϊδεατισμού και του εθνικισμού που χαρακτηρίζει την πολιτική ορισμένων χωρών. Το πλήθος των εθνοτήτων που συγκροτούν τους μεταναστευτικούς πληθυσμούς και η γεωγραφική διασπορά τους καθιστούν δύσκολη την εφαρμογή δίγλωσσων προγραμμάτων. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

15 Δίγλωσση Εκπαίδευση …. Εκπαίδευση σε δύο γλώσσες Και όχι …
Αντισταθμιστικά (ή μεταβατικά) δίγλωσσα προγράμματα. (Collier 1992, Fishman 1976, Lambert 1975, Swain 1979) Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

16 Η ενίσχυση της εννοιολογικής υποδομής στη Γ1 θεμελιώνει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των ακαδημαϊκών γλωσσικών δεξιοτήτων και στη Γ2. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

17 Αρχή του εμπλουτισμού δια της προσθετικής διγλωσσίας (additive bilingual enrichment principle)
Το παιδί που έχει αποκτήσει καλή γνώση δύο γλωσσών έχει ένα γλωσσικό πλεονέκτημα απέναντι στο μονόγλωσσο παιδί (lexical and formal, McLaughlin 1984). Το επίπεδο γλωσσικής ικανότητας που αποκτούν οι δίγλωσσοι μαθητές μπορεί να ασκεί σημαντική επίδραση στην εκπαιδευτική και νοητική τους ανάπτυξη (Cummins 1999, Δράκος 1998, Σκούρτου 1998, Νικολάου 2000). Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

18 Αρχή της αλληλεξάρτησης (interdependence) ή της κοινής υποκείμενης γλωσσικής ικανότητας (common underlying proficiency) Μοντέλο της Χωριστής Υποκειμενικής Γλωσσικής Ικανότητας: η ικανότητα στη Γ1 είναι ξεχωριστή από την ικανότητα στη Γ2 και ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ της έκθεσης σε μία γλώσσα και της καλής επίδοσης στη γλώσσα αυτή. ΩΣΤΟΣΟ… Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

19 σήμερα παραδεχόμαστε ότι η εμπειρία στην πρώτη γλώσσα και μάλιστα η απόκτηση ακαδημαϊκής επάρκειας σ’ αυτή, βοηθά και ενισχύει την εκμάθηση της δεύτερης γλώσσας, αφού πλήθος μεταγλωσσικών ικανοτήτων της Γ1 χρησιμοποιούνται και για τη Γ2. Πολύ απλά παραδεχόμαστε ότι η Γ2 μπορεί να ενισχυθεί έστω και με λιγότερη έκθεση σ’ αυτή, όταν πρέπει το παιδί να παγιώσει και να μάθει ακαδημαϊκά τη Γ1. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

20 Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

21 Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

22 Διπλή Ημιγλωσσία (Semilinguismus)
Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

23 Τρεις προσανατολισμοί για τη Διγλωσσία (Ruiz, 1984)
Η γλώσσα ως πρόβλημα. α) Προβλήματα στην προσωπικότητα και κοινωνικά προβλήματα, όπως: διχασμό της προσωπικότητας, πολιτιστική σύγχυση, φτωχή εικόνα του ατόμου για τον εαυτό του όσο αφορά το ίδιο το άτομο αλλά και εθνικό ή τοπικό διχασμό και σύγκρουση όσο αφορά την ευρύτερη κοινωνία. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

24 β) Προβλήματα φτώχειας, αποτυχίας στο σχολείο, μικρής κοινωνικής και επαγγελματικής ανόδου, αδυναμία ένταξης στην κυρίαρχη κουλτούρα. Η μειονοτική γλώσσα είναι ένα εμπόδιο και το υποτιθέμενο πρόβλημα αντιμετωπίζεται με Εμβύθιση και Μεταβατική Δίγλωσση Εκπαίδευση. Αντίθετα οι “ισχυρές” μορφές δίγλωσσης εκπαίδευσης θεωρείται ότι προκαλούν γλωσσικό πρόβλημα και υπάρχει ισχυρή επιθυμία για εξάλειψη των διαφορών μεταξύ των ομάδων, επίτευξη μιας κοινής κουλτούρας και παρέμβαση με στόχο τη βελτίωση της θέσης των γλωσσικών μειονοτήτων. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

25 2. Η γλώσσα ως δικαίωμα. Ένας διαφορετικός προσανατολισμός από αυτόν της γλώσσας ως πρόβλημα είναι η θεώρηση της γλώσσας ως βασικού ανθρώπινου δικαιώματος. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

26 Η γλώσσα ως κεφάλαιο. Μία εναλλακτική άποψη από εκείνη της γλώσσας ως πρόβλημα και της γλώσσας ως δικαίωμα είναι η αντιμετώπιση της γλώσσας ως προσωπικού και εθνικού κεφαλαίου. Η τελευταία τάση στην Ευρώπη και τη Βόρειο Αμερική είναι η εξάπλωση της εκμάθησης ξένων γλωσσών αλλά και της διαφύλαξης των γλωσσών και μάλιστα μειονοτικών, που δεν έχουν σχέση με την αγγλική. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

27 Λόγοι Οι Οποίοι Νοηματοδοτούν Την Αξία Της Διγλωσσίας
Ιδεολογικοί. Διεθνείς. Προσωπικοί. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

28 2. Στην καλλιέργεια δεξιοτήτων. 3. Στην απόκτηση γνώσεων.
Η καλλιέργεια του ενδιαφέροντος των μαθητών για τις γλώσσες του κόσμου, και ιδιαίτερα για τις γλώσσες των μειονοτήτων που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας, μπορεί να επιτευχθεί με την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων που θα αποσκοπούν: 1. Στην ανάπτυξη στάσεων. 2. Στην καλλιέργεια δεξιοτήτων. 3. Στην απόκτηση γνώσεων. Γιώργος Νικολάου, Επίκ. Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

29 Τέλος Ενότητας

30 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

31 Σημειώματα Γιώργος Νικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

32 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. Γιώργος Νικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

33 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Αναπληρωτής Καθηγητής Νικολάου Γεώργιος. «ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ι. 6 - Διγλωσσία και δίγλωσση εκπαίδευση». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Γιώργος Νικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε.

34 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]