Το Εννοιολογικό πλαίσιο της Βιώσιμης Ανάπτυξης

Παρουσίαση με θέμα: "Το Εννοιολογικό πλαίσιο της Βιώσιμης Ανάπτυξης"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Το Εννοιολογικό πλαίσιο της Βιώσιμης Ανάπτυξης
ΔΙΑΛΕΞΗ 4 Το Εννοιολογικό πλαίσιο της Βιώσιμης Ανάπτυξης

2 Εσωτερίκευση Αρνητικών Εξωτερικοτήτων
Εσωτερίκευση Αρνητικών Εξωτερικοτήτων Η εσωτερίκευση μιας εξωτερικότητας, θετικής ή αρνητικής, επιτυγχάνεται με την μεταβολή των κινήτρων ώστε τα άτομα ή οικονομικές μονάδες να λαμβάνουν υπόψη τις εξωτερικές επιδράσεις των πράξεων τους. Στην περίπτωση των αρνητικών εξωτερικοτήτων η εσωτερίκευση, δηλαδή η αναγνώριση από μέρους των οικονομικών μονάδων του πλεονάζοντος κοινωνικού κόστους που προκαλεί η οικονομική συμπεριφορά τους, δύναται να πραγματοποιηθεί με την επιβολή ενός φόρου ή προστίμου. Το αποτέλεσμα θα είναι η μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς της επιχείρησης στα αριστερά, καθώς το αυξημένο κόστος παραγωγής συνυπολογιζομένου πλέον της επιβολής του φόρου ή του προστίμου συνεπάγεται ότι οποιαδήποτε ποσότητα παραγωγής διατίθεται σε μεγαλύτερη τιμή. Στην νέα ισορροπία το επίπεδο παραγωγής του επίμαχου αγαθού ή της υπηρεσίας έχει μειωθεί στο άριστο κοινωνικά επίπεδο.

3 Εσωτερίκευση Θετικών Εξωτερικοτήτων
Εσωτερίκευση Θετικών Εξωτερικοτήτων Στην περίπτωση των θετικών εξωτερικοτήτων η εσωτερίκευση, δηλαδή η αναγνώριση από μέρους των οικονομικών μονάδων του πλεονάζοντος κοινωνικού οφέλους που προκαλεί η οικονομική συμπεριφορά τους, δύναται να πραγματοποιηθεί με την παροχή επιδοτήσεων ή την μείωση φόρων. Το αποτέλεσμα θα είναι η μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς της επιχείρησης στα δεξιά, καθώς το μειωμένο κόστος παραγωγής συνυπολογιζομένης της επιδότησης ή της μείωσης του φόρου συνεπάγεται ότι οποιαδήποτε ποσότητα παραγωγής διατίθεται πλέον σε μειωμένη τιμή. Στην νέα ισορροπία το επίπεδο παραγωγής του επίμαχου αγαθού ή της υπηρεσίας έχει αυξηθεί στο άριστο κοινωνικά επίπεδο.

4 Εξωτερικότητες & Κρατική Παρέμβαση
Οι πλέον συνηθισμένες πρακτικές με τις οποίες η κυβερνητική πολιτική μπορεί να αντιμετωπίσει ζητήματα εξωτερικοτήτων είναι οι ακόλουθες : Φόροι Επιδοτήσεις Δημιουργίας Αγορών Διοικητικές Ρυθμίσεις

5 Εξωτερικότητες - Κρατική Παρέμβαση – Βιώσιμη Ανάπτυξη
Εξωτερικότητες - Κρατική Παρέμβαση – Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράδειγμα Δημιουργίας Αγορών Σε περίπτωση που μια κυβέρνηση επιθυμεί να ρυθμίσει την ρύπανση που προκαλείται σε μια περιοχή από βιομηχανικές μονάδες δημιουργεί μια ιδιότυπη αγορά πώλησης αδειών ρύπανσης. Η δυνατότητα αυτή μπορεί όχι απλά να εσωτερικεύσει την εξωτερικότητα περιορίζοντας την ρύπανση, αλλά μπορεί αποφασιστικά να καθορίσει επακριβώς το επιθυμητό ύψος της καθώς η καμπύλη προσφοράς αδειών είναι πλήρως ανελαστική. Ακριβώς σ’ αυτό το σημείο έγκειται το πλεονέκτημα της δημιουργίας των αγορών, εν προκειμένω της πώλησης αδειών ρύπανσης έναντι της επιβολής των φόρων ως πολιτική αντιμετώπισης των εξωτερικοτήτων. Οι άδειες μειώνουν την αβεβαιότητα σε σχέση με το τελικό επίπεδο ρύπανσης.

6 Εξωτερικότητες - Κρατική Παρέμβαση – Βιώσιμη Ανάπτυξη
Εξωτερικότητες - Κρατική Παρέμβαση – Βιώσιμη Ανάπτυξη Παράδειγμα Διοικητικών Ρυθμίσεων Συνεχίζοντας το προηγούμενο παράδειγμα με τους ρίπους οι διοικητικές ρυθμίσεις θα υποχρέωναν τις επιχειρήσεις, έναντι επιβολής προστίμων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, να μειώσουν την ρύπανση κατά ένα ορισμένο ποσό ή ποσοστό. Ενδέχεται πάντως να δημιουργήσουν παράγωγες αναποτελεσματικότητες στην περίπτωση που αφορούν επιχειρήσεις με ανομοιογένεια ως προς τα κόστη που αντιμετωπίζουν.

7 Ιδιωτικές Λύσεις & Εξωτερικότητες
Από μια άποψη η θεσμική επέμβαση της πολιτείας μέσω φόρων, προστίμων και επιδοτήσεων δεν είναι αναγκαία προκειμένου να εσωτερικευθούν ζητήματα εξωτερικοτήτων. Ιδιωτικές λύσεις θα μπορούσαν επίσης να στοιχειοθετήσουν πρόσφορες λύσεις σε ανάλογα ζητήματα εξωτερικοτήτων μεταξύ των οποίων κάποιες είναι : Ηθικοί κανόνες και επιβολή κοινωνικών κυρώσεων Συγχωνεύσεις επιχειρήσεων Φιλανθρωπικοί οργανισμοί Σύναψη συμβολαίων μεταξύ των εμπλεκομένων μερών

8 Συγχωνεύσεις Επιχειρήσεων
Οι συγχωνεύσεις μεταξύ επιχειρήσεων προκαλούν εσωτερίκευση των εξωτερικοτήτων καθώς η μεγιστοποίηση κερδών της συγχωνευμένης επιχείρησης λαμβάνει από κοινού υπόψη τα κόστη και τα οφέλη από κάθε δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, η αρνητική εξωτερικότητα που προκαλείται από την λειτουργία μιας εκ των επιχειρήσεων ενσωματώνεται στο κόστος στην λειτουργίας των υπολοίπων και σωρευτικά προσαυξάνει το κόστος λειτουργίας της ένωσης. Το αποτέλεσμα θα είναι η μείωση της παραγωγής του ομίλου στο επιθυμητό κοινωνικά επίπεδο. Από την άλλη μεριά, εφόσον υπάρχουν θετικές εξωτερικότητες, αυτές επίσης συνεπάγονται ποσοτικοποιημένα οφέλη στην συνδεδεμένη ή στις συνδεδεμένες επιχειρήσεις με αποτέλεσμα να αυξάνεται η παραγωγή και να μετατοπίζεται στα δεξιά η καμπύλη προσφοράς του ομίλου.

9 Θεώρημα Coase Πηγή αναποτελεσματικότητας των εξωτερικοτήτων είναι η απουσία δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Το θεώρημα Coase υποστηρίζει ότι αν α) μπορούν να καθιερωθούν δικαιώματα ιδιοκτησίας επί των συνεπειών των εξωτερικοτήτων, β) τα δε συναλλακτικά κόστη είναι μικρά, και γ) οι διαπραγματεύσεις μπορεί να πραγματοποιηθούν χωρίς κόστος, εκούσια και ελεύθερα, οι συμμετέχοντες στα πλαίσια μιας εξωτερικότητας θα καταλήγουν σε λύσεις κοινωνικά αποτελεσματικές και βιώσιμες. Να σημειωθεί ότι η κοινωνικά επιθυμητή ποσότητα επιτυγχάνεται ανεξάρτητα σε ποιο μέρος δίνονται τα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Οι προϋποθέσεις αναλυτικά για να ισχύει το θεώρημα είναι : α) Οι ιδιώτες να έχουν την ελευθερία επιλογής, και β) Να μην υπάρχουν κόστη συναλλαγών.

10 Θεώρημα Coase Λοιπές προϋποθέσεις Θεωρήματος Coase
Ο αριθμός των εμπλεκομένων μερών είναι μικρός. Η πηγή της εξωτερικότητας είναι σαφώς προσδιορισμένη. Είναι γνωστές οι καμπύλες κόστους κι οφέλους των εμπλεκομένων μερών. Τα εμπλεκόμενα μέρη είναι ειλικρινή στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις.

11 Οικονομικά Εργαλεία Αξιολόγησης Βιωσιμότητας
Οικονομικά Εργαλεία Αξιολόγησης Βιωσιμότητας Η Ανάλυση Κόστους – Οφέλους (Cost – Benefit Analysis, CBA) Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Environmental Impact Assessment, EIA) Η Μελέτη του Κύκλου Ζωής του Προϊόντος (Life Cycle Analysis, LCA)

12 Οικονομικά Εργαλεία Αξιολόγησης Βιωσιμότητας
Οικονομικά Εργαλεία Αξιολόγησης Βιωσιμότητας Μελέτη του Κύκλου Ζωής του Προϊόντος Η ανάλυση του κύκλου ζωής είναι μια μεθοδολογία που χρησιμοποιείται με σκοπό τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την διάρκεια του κύκλου ζωής διαφόρων προϊόντων. Κατά την διάρκεια του κύκλου ζωής ενός προϊόντος όλες οι διαδικασίες στις οποίες αυτό υπάγεται, αναλυτικά και με χρονολογική σειρά αυτές είναι α) προ-επεξεργασία, β) παραγωγή, γ) διανομή και χρήση, δ) διαχείριση παραγόμενων αποβλήτων, ε) εξαγωγή πρώτων υλών (ανακύκλωση), έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον εξαιτίας τόσο της κατανάλωσης πόρων και της απομείωσης των φυσικών αποθεμάτων, όσο και της διάχυσης – εκπομπής στο περιβάλλον διαφόρων ριπογόνων στοιχείων οι οποίες συνιστούν αιτίες της παρατηρούμενης κλιματικής αλλαγής, της ανάπτυξης του φαινομένου του ευτροφισμού και της οξίνισης.

13 Οικονομικά Εργαλεία Αξιολόγησης Βιωσιμότητας Ανάλυση Κύκλου Ζωής
Οικονομικά Εργαλεία Αξιολόγησης Βιωσιμότητας Ανάλυση Κύκλου Ζωής Προεπεξεργασία Παραγωγή Προϊόντος Διανομή Χρήση Διαχείριση Παραγόμενων Αποβλήτων Ανακύκλωση - Εξαγωγή Υλικών

14 Ανάλυση Κύκλου Ζωής Προεπεξεργασία
Χρήση Πρώτων και Βοηθητικών Υλών : μεθόδευση όλων των απαιτούμενων ενεργειών για α) την λήψη πρώτων και βοηθητικών υλών, β) την χρησιμοποίηση συγκεκριμένων εναλλακτικών μορφών ενέργειας, γ) την μεταφορά πρώτων και βοηθητικών υλών στις εγκαταστάσεις της παραγωγικής μονάδας. Διαδικασία Παραγωγής Όλες οι ενέργειες που απαιτούνται για την αποτελεσματική μετατροπή των εισροών, δηλαδή των ποσοτήτων των χρησιμοποιούμενων παραγωγικών συντελεστών, σε εκροές, δηλαδή τελικό προϊόν.

15 Ανάλυση Κύκλου Ζωής Μεταφορά και Διανομή Προϊόντος
Περιλαμβάνει όλες τις ενέργειες για την μεταφορά και διανομή του τελικού προϊόντος στον καταναλωτή. Χρήση, επαναχρησιμοποίηση και συντήρηση Προϊόντος Αξιοποίηση του προϊόντος μετά την τελική χρήση του. Ανακύκλωση Ανάκτηση του προϊόντος μετά την ολοκλήρωση του ωφέλιμου χρόνου ζωής του και χρήση του είτε στη διαδικασία παραγωγής προϊόντων του ιδίου είδους είτε για την παραγωγή άλλων προϊόντων

16 Ανάλυση Κύκλου Ζωής Η ανάλυση του κύκλου ζωής συνιστά μια μεθοδολογική διαδικασία η οποία χρησιμοποιείται πλουραλιστικά από την επιχειρηματική οντότητα. Αξιοποιώντας πρωτογενή δεδομένα της παραγωγικής διαδικασίας συγκρίνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται κατά την παραγωγική διαδικασία διαφορετικών προϊόντων. Εναλλακτικά, δύναται να αξιολογεί τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής του ίδιου προϊόντος υποθέτοντας κάθε φορά διακριτές συνθήκες παραγωγής. Απώτερος στόχος σε αμφότερες τις περιπτώσεις, είναι η εξαγωγή γόνιμων, στατιστικά ασφαλών συμπερασμάτων, τα οποία στην συνέχεια χρησιμοποιούνται ποικιλοτρόπως, κυρίως ανατροφοδοτώντας τις γνώσεις της επιχειρήσεις αναφορικά με τις παραγωγικές της επιλογές ειδικά σε ό,τι αφορά α) την μείωση των προκαλούμενων επιπτώσεων και την βελτίωση της παραγόμενης ποιότητας ενός ήδη υφιστάμενου προϊόντος, β) τον σχεδιασμό νέων προϊόντων και παραγωγικών διαδικασιών που ενσωματώνουν φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους.

17 Κύρια Στάδια της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής
Ανάλυση Κύκλου Ζωής Κύρια Στάδια της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής Καθορισμός του σκοπού και των στόχων της ανάλυσης. Σχεδιασμός του υπολογιστικού μοντέλου που περιγράφει το προϊόν, καθορισμός των εισροών και εκροών (συλλογή και αξιολόγηση των απαιτούμενων δεδομένων) Προσδιορισμός των αντίστοιχων περιβαλλοντικών επιδράσεων για κάθε εισροή και εκροή του συστήματος. Εισαγωγή των στοιχείων στο υπολογιστικό μοντέλο. Εξαγωγή και αξιολόγηση αποτελεσμάτων.

18 Κύρια Στάδια της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής
Ανάλυση Κύκλου Ζωής Καθορισμός του σκοπού και των στόχων της ανάλυσης Σχεδιασμός του υπολογιστικού μοντέλου Προσδιορισμός των αντίστοιχων περιβαλλοντικών επιδράσεων για κάθε εισροή και εκροή του συστήματος Εισαγωγή των στοιχείων στο υπολογιστικό μοντέλο Εξαγωγή και αξιολόγηση αποτελεσμάτων Κύρια Στάδια της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής

19 Ανάλυση Κύκλου Ζωής Εναλλακτική οριοθέτηση των σταδίων της Ανάλυσης του Κύκλου Ζωής είναι η ακόλουθη : Ενδελεχής Προσδιορισμός των σκοπών και των στόχων: προσδιορίζεται και περιγράφεται το λεπτομερώς το προϊόν, η παραγωγική διαδικασία, οι περιβαλλοντικά επιθυμητές και ανεπιθύμητες επιπτώσεις. Απογραφή του κύκλου ζωής: ποσοτικοποιείται η ενέργεια, τα απόβλητα, και τα αναλωθέντα υλικά καθώς και οι εκπομπές στο περιβάλλον. Εκτίμηση των επιπτώσεων: Εκτιμούνται οι επιδράσεις στον άνθρωπο και την οικολογία από τη χρησιμοποίηση της ενέργειας, του νερού και των υλικών, καθώς και από τις εκπομπές στο περιβάλλον, που έχουν προσδιοριστεί στη απογραφική ανάλυση.

20 Ανάλυση Κύκλου Ζωής Ερμηνεία αποτελεσμάτων: αποτίμηση των αποτελεσμάτων της απογραφικής ανάλυσης και της εκτίμησης των επιπτώσεων για την επιλογή του κατάλληλου προϊόντος, διαδικασίας ή υπηρεσίας. Ενδελεχής Προσδιορισμός των σκοπών και των στόχων Απογραφή του κύκλου ζωής Εκτίμηση των επιπτώσεων Ερμηνεία αποτελεσμάτων