Μαριάννα Κατηφόρη αρχαιολόγος Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα INTERREG IIIA / ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ:

Παρουσίαση με θέμα: "Μαριάννα Κατηφόρη αρχαιολόγος Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα INTERREG IIIA / ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ:"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μαριάννα Κατηφόρη αρχαιολόγος Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα INTERREG IIIA / ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΟΥ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ 20 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008

2 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Στα πλαίσια του έργου «Διερεύνηση και παραγωγή υλικού προβολής των κοινών πολιτιστικών στοιχείων της Αναγέννησης μεταξύ Κρήτης και Κύπρου» πραγματοποιήθηκε έρευνα για τους οικισμούς της Σητείας του 16ου και 17ου αιώνα, με επίκεντρο το σύγχρονο Δήμο Λεύκης. Χαρτογραφήθηκαν τα χωριά που είναι ήδη γνωστή η θέση τους και κατοικούνταν την περίοδο αυτή και επιδιώχθηκε ο εντοπισμός της θέσης και τυχόν καταλοίπων των άγνωστων μέχρι σήμερα οικισμών της επαρχίας.

3 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Δήμοι Ανατολικής Κρήτης

4 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Η ανάγκη διεύρυνσης της χωρικής εστίασης στην επαρχία Σητείας δημιουργήθηκε όταν, μελετώντας την ιστορία του Δήμου Λεύκης, κοινή διαπίστωση αποτέλεσε το ότι τα όρια του καποδιστριακού δήμου δεν παραπέμπουν σε καμία γεωγραφική και ιστορικά διακριτή οντότητα. Ενώ, σύμφωνα με την ιστορική γεωγραφία της Κρήτης, οι επαρχίες, διοικητικές μονάδες που διαμορφώθηκαν τουλάχιστον από την περίοδο της Βενετοκρατίας και διατήρησαν μέχρι σήμερα την ιστορική και πολιτισμική τους ενότητα, διαχωρίζουν με σαφήνεια ανθρωπογεωγραφικές οντότητες.

5 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Επαρχία Σητείας

6 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστές οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστοί οικισμοί της Βενετοκρατίας χαρακτηρίζονται τα χωριά και οι οικιστικές εγκαταστάσεις που αναφέρονται στις πηγές της εποχής και αποτυπώνονται στους χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας του Στρατού. Οι εβδομήντα τρεις συνολικά οικισμοί, δηλαδή χωριά, μετόχια, μοναστήρια και μεμονωμένες εγκαταστάσεις, των οποίων η θέση θεωρείται γνωστή ή εντοπίστηκε στους χάρτες, παρατηρείται ότι δημιουργούν μικρότερα σύνολα στο γεωμορφολογικό ανάγλυφο της επαρχίας Σητείας.

7 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστές οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Μέσα Μουλιανά Σφάκα Λιόπετρο

8 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστές οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Σταυροχώρι Monte Forte

9 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστές οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Επάνω Επισκοπή Σκλάβοι Συκιά Αδρομύλοι

10 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστές οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα ΚατελιώναςΛαμνώνι Χανδράς Βόιλα Ετιά Περβολάκια

11 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Γνωστές οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Μονή Παναγίας ΑκρωτηριανήςΑζοκέραμος

12 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Άγνωστες οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα από τα Περβολάκια στην Ετιά… από τη Ζάκαθο στον Κατελιώνα… από τη Βόιλα στον Κατελιώνα… από την Τουρλωτή στα Μουλιανά…από τους Αρμένους στο Απίδι… από τους Σκλάβους στον Παντέλη… από το Παντέλη στο Κανένε… Διαδρομές στην επαρχία Σητείας και κατάλοιπα της χρήσης του χώρου από την περίοδο της Βενετοκρατίας: σπίτια, ναοί, πύργοι, δρόμοι και άλλες έγκαταστάσεις.

13 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Άγνωστες οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Στις βενετσιάνικες απογραφές του 16ου και 17ου αιώνα, καταγράφονται περίπου δεκαπέντε οικισμοί, των οποίων η θέση δεν αποτυπώνεται στους τοπογραφικούς χάρτες και έχει προσδιοριστεί γενικόλογα ή λανθασμένα. Οι περισσότεροι από αυτούς απαντούν και στην απογραφή των ορθοδόξων ναών του 1637. Ακόμα, στα πρόσφατα διαθέσιμα νοταριακά έγγραφα μερικές δεκάδες τοπωνύμια προκαλούν το ενδιαφέρον, μερικά από τα οποία αφορούν σε άγνωστα χωριά, κατοικούμενα μετόχια και μοναστήρια, ή μεμονωμένες εγκαταστάσεις. Το πλήθος των περίπου εβδομήντα άγνωστων μέχρι σήμερα οικισμών αυξομειώνεται ανάλογα με την ανάγνωση των τοπωνυμίων και τα ευρήματα στο χώρο. Η προσπάθεια ταύτισης της θέσης των οικισμών αυτών στηρίχτηκε σε στοχευμένη επιτόπια έρευνα στην οποία αρωγοί στάθηκαν οι πληροφοριοδότες κάτοικοι της περιοχής, τα σωζόμενα μνημεία, ποικίλες μελέτες, χάρτες και δημοσιευμένες γραπτές πηγές, και κυρίως τα εκατοντάδες συμβόλαια που μελετήθηκαν στα πλαίσια του έργου.

14 Τραπεζόντα Πλατανιάς Δραπάνοι Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Πραισός Ανώνυμος ναός Άγιος Κωνσταντίνος Άγνωστες οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Ασφαλή στοιχεία δίνουν οι μελετητές για τη θέση κάποιων μη χαρτογραφημένων οικισμών, οδηγώντας με επάρκεια την αυτοψία και τον τοπογραφικό εντοπισμό τους.

15 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Άγνωστες οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα Από την άλλη, ο συνδυασμός γραπτών, προφορικών και εποπτικών δεδομένων οδήγησε στον εντοπισμό μερικών από τους σημαντικότερους και πολλά εμφανιζόμενους στα συμβόλαια μη χαρτογραφημένων οικισμούς.

16 Μακρύ Λιβάδι Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Άγιος Φανούριος Παναγία Ζωοδόχος Πηγή

17 Λέθι Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Άγιος Γεώργιος

18 Λουτράκι Παναγία Ζωοδόχος Πηγή Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Ανώνυμος ναός

19 Αγκαθιάς Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα

20 Τροχάλοι Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα

21 Απάνω ΠαλαιπέτσιΚάτω Παλαιπέτσι ερείπια Αγίου Γεωργίου Αγία Παρασκευή Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα

22 Καλύβια Άγιος Ιωάννης Θεολόγος Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Ανώνυμος ναός

23 ΜεριζέΛαγουδιανά Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα

24 Ξερόκαμπος Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Αγία Μαρίνα Ξερόκαμπος

25 Βυζάς Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Παναγία Ζωοδόχος Πηγή

26 Ανεβρυτά Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Άγιος Ιωάννης στ’ Ανεβρυτά

27 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές ακόμα τοποθεσίες επισημάνθηκαν καθώς και ορισμένων ακόμα άγνωστων οικισμών ταυτίστηκαν τα τοπωνύμια με την εκάστοτε θέση, χωρίς όμως η έρευνα να μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη. Γενικά υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο μελέτης και εντοπισμού εγκαταστάσεων της Βενετοκρατίας, που μπορεί μάλιστα να ενισχυθεί με τη διάθεση συμβολαίων και άλλων νοτάριων της Σητείας. Άγνωστες οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα

28 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα στην επαρχία Σητείας

29 Κατηφόρη Μαριάννα, Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα Ολοκληρώνοντας την περιήγηση παρατηρείται ότι, η παράλληλη έρευνα των γραπτών πηγών και του αρχαιολογικού τοπίου, η σύνδεση των όσων μελετούν οι ειδικοί με τα όσα γνωρίζουν οι ντόπιοι, οδηγεί στην ταύτιση οικιστικών εγκαταστάσεων και τη χαρτογραφική αποτύπωσή τους. Ακόμα, η ψηφιακή χαρτογράφηση των οικισμών επιτρέπει τη μελέτη κατανομής τους στο χώρο και τη σκιαγράφηση των σταθερότυπων κατοίκησης στο ανατολικό άκρο της Κρήτης. Οικιστικές εγκαταστάσεις 16 ου και 17 ου αιώνα στην επαρχία Σητείας

30 Μαριάννα Κατηφόρη αρχαιολόγος INTERREG IIIA / ΕΛΛΑΔΑ-ΚΥΠΡΟΣ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΥΛΙΚΟΥ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ 20 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008 Περιήγηση σε γνωστούς και άγνωστους οικισμούς της επαρχίας Σητείας του 16 ου και 17 ου αιώνα