Η προβληματική της φορολόγησης της κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα Καλλιόπη Η. Ζούβια Δικηγόρος, Ειδικός Επιστήμονας Συνηγόρου του Πολίτη LL.M.

Παρουσίαση με θέμα: "Η προβληματική της φορολόγησης της κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα Καλλιόπη Η. Ζούβια Δικηγόρος, Ειδικός Επιστήμονας Συνηγόρου του Πολίτη LL.M."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η προβληματική της φορολόγησης της κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα Καλλιόπη Η. Ζούβια Δικηγόρος, Ειδικός Επιστήμονας Συνηγόρου του Πολίτη LL.M. Heidelberg, Π.Μ.Σ. Δίκαιο & Ευρωπαϊκή Ένωση, Δημόσιο Δίκαιο e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

2 Δομή Φορολόγηση κατοχής ακίνητης περιουσίας. Συνοπτική αναφορά στους κυριότερους νόμους επί της κατοχής ακίνητης περιουσίας Ανάδειξη προβλημάτων κατά το σχεδιασμό, την επιβολή και την είσπραξη των φόρων με βάση και την εμπειρία του Συνηγόρου του Πολίτη e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

3 Φόροι επί της περιουσίας Φόροι επί της περιουσίας: α. φόροι επί της μεταβίβασης β. φόροι επί της κατοχής περιουσίας Φόροι επί της κατοχής περιουσίας: πλήττουν την ύπαρξη της περιουσίας Τακτικοί – Έκτακτοι Οι τακτικοί, λόγω της περιοδικότητας θα πρέπει να έχουν αναλογικούς και χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, ώστε οι φόροι να καλύπτονται από το εισόδημα της περιουσίας και να αποφεύγεται η μείωσή της. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

4 Δικαιολογητικοί λόγοι επιβολής του φόρου κατοχής περιουσίας Αύξηση των φορολογικών εσόδων του Κράτους Αποτροπή της συγκέντρωσης υπερβολικά μεγάλης ακίνητης περιουσίας σε λίγους ιδιοκτήτες Παροχή κινήτρου για οικονομική αξιοποίηση της περιουσίας μέσω της εκμίσθωσης, εκμετάλλευσης ή πώλησης για λόγους παραγωγής εθνικής οικονομίας Η ιδιωτική ακίνητη περιουσία είναι πιο εύκολο να εντοπιστεί, μέσω του Κτηματολογίου, της ΔΕΗ και της Φορολογικής Δήλωσης Ε9, είναι δε θεωρητικά ευκολότερη και η αποτίμησή της e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

5 Κριτική στη φορολόγηση της κατοχής ακίνητης περιουσίας Εφόσον η περιουσία σχηματίζεται από εισοδήματα που αποθησαυρίζονται, αυτά έχουν φορολογηθεί στα πλαίσια της φορολογίας εισοδήματος κατά το οικείο φορολογικό έτος. Η κατοχή περιουσίας δεν συνεπάγεται αυτομάτως και δυνατότητα καταβολής φόρων, π.χ. κάτοχος απρόσοδου ακινήτου, προκειμένου να καταβάλει φόρο για την κατοχή του, θα πρέπει να καταφύγει σε χρηματικά διαθέσιμα από άλλες πηγές. Ενδεχομένως, να χρειαστεί να ρευστοποιήσει και την ίδια τη φορολογητέα περιουσία. Ανυπαρξία ενός συστήματος προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας της περιουσίας, το οποίο να αποδίδει αποτελέσματα που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές συνθήκες της αγοράς. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

6 Η φορολόγηση της κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

7 Η φορολόγηση της κατοχής ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα Πληθώρα νόμων σε σύντομο χρονικό διάστημα (5 νέοι νόμοι από το 2008) Τους περισσότερους ο νομοθέτης τους ονόμασε «τέλη». Ωστόσο, πρόκειται επί της ουσίας για φόρους, καθόσον αποτελούν χρηματική, υποχρεωτική και οριστική παροχή του ιδιώτη προς το Κράτος προς εκπλήρωση δημοσίων σκοπών και όχι περί αναγκαστικής παροχής του ιδιώτη που καταβάλλεται έναντι ειδικής αντιπαροχής από το Κράτος. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

8 Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (Τ.Α.Π.) Ν. 2130/1993 1993 - σήμερα Επιβάλλεται υπέρ δήμων και κοινοτήτων. Συνεισπράττεται από τη ΔΕΗ (για ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα). Μη πληρωμή συνεπάγεται διακοπή ηλεκτροδότησης. Υπολογίζεται βάσει τιμής ζώνης, συντελεστή παλαιότητας, εμβαδού. Δεν λαμβάνεται υπόψη η ιδιαιτερότητα του ακινήτου (π.χ. κατάστημα, διαμέρισμα, ρετιρέ, υπόγειο). Πολλά προβλήματα στα πρωτογενή στοιχεία στα οποία βασίζεται. Μικρό ύψος φόρου (π.χ. 3,75 Ευρώ / έτος για διαμέρισμα 50τ.μ., 26 ετών, τιμή ζώνης έως 500 Ευρώ/τ.μ.) Δεν έχει προκαλέσει ιδιαίτερες αντιδράσεις από πολίτες – προσφυγές στη δικαιοσύνη (πιθανόν λόγω μικρού ύψους του φόρου) e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

9 ΕΝΙΑΙΟ ΤΕΛΟΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (Ε.Τ.ΑΚ.) Ν. 3634/2008 Επιβαλλόταν σε συγκεκριμένα εμπράγματα δικαιώματα επί της ακίνητης περιουσίας Ο τρόπος προσδιορισμού της αξίας της φορολογητέας ακίνητης περιουσίας διαφοροποιείτο για τα νομικά και τα φυσικά πρόσωπα. Για τα φυσικά πρόσωπα εφαρμοζόταν μια παραλλαγή του αντικειμενικού συστήματος προσδιορισμού: Λαμβάνονταν υπόψη οι τιμές εκκίνησης ή αφετηρίας, σύμφωνα με τα άρ. 41 και 41 α του ν. 1249/1982. Επ’ αυτών εφαρμόζονταν συντελεστές αυξομείωσης ανά είδος ακινήτου ή κτιρίου, που καθορίζονταν με απόφαση του Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

10 Ε.Τ.ΑΚ. Σκοπός του νόμου, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση: Η καταπολέμηση της πολυπλοκότητας, της πολυνομίας και της αδιαφάνειας που χαρακτήριζαν τη φορολογία των ακινήτων. Ωστόσο, συνοδεύτηκε από πλήθος προβλημάτων, λόγων ελλείψεων του σχετικού μηχανογραφικού συστήματος και λαθών κατά την απεικόνιση της περιουσιακής κατάστασης των υπόχρεων. Πρόσφατες αποφάσεις Ολομελείας ΣτΕ (519/2014, 520/2014) έκριναν αντισυνταγματική την επιβολή του Ε.Τ.ΑΚ. σε κάποιες περιπτώσεις e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

11 Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. - Ε.Ε.Τ.Α. Ν. 4021/2011, 4152/2013 – μόνο για ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα. Συνεισπράττεται από τη ΔΕΗ. Μη πληρωμή συνεπαγόταν διακοπή ηλεκτροδότησης. Υπολογιζόταν βάσει τιμής ζώνης, συντελεστή παλαιότητας, εμβαδού. Βασιζόταν στα στοιχεία των δήμων και κοινοτήτων που χρησιμοποιούνται για το Τ.Α.Π. Υψηλό κόστος, δεκάδες φορές υψηλότερο από το Τ.Α.Π. (π.χ. 150 Ευρώ / έτος για διαμέρισμα 50 τ.μ., 26 ετών, τιμή ζώνης έως 500 Ευρώ/τ.μ.) Πολλά προβλήματα στα πρωτογενή δεδομένα – περιορισμένο πρακτικό αποτέλεσμα διαδικασιών διόρθωσης e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

12 Προβλήματα από την εφαρμογή του ΕΕΤΗΔΕ/ΕΕΤΑ Απαλλαγή από το φόρο μόνο για τους έχοντες βαριά κινητική αναπηρία άνω του 80% και τυφλότητα, στην αρχική μορφή του νόμου Διακοπή του ρεύματος σε περίπτωση μη καταβολής τους φόρου Υπολογισμός με εσφαλμένα στοιχεία ΤΑΠ ή επί πλασματικών τετραγωνικών Αδυναμία διόρθωσης των λαθών στον υπολογισμό του φόρου Επιβολή φόρου σε εργοταξιακές παροχές Προβλήματα σε περίπτωση μισθωμένων ακινήτων τόσο για τους εκμισθωτές όσο και για τους μισθωτές e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

13 Βεβαίωση του συνόλου του φόρου σε έναν συνιδιοκτήτη Βεβαίωση του συνόλου του φόρου σε ιδιοκτήτη οριζόντιας ιδιοκτησίας που ηλεκτροδοτείται από μία παροχή ρεύματος που ηλεκτροδοτεί περισσότερες από μία αυτοτελείς οριζόντιες ιδιοκτησίες Βεβαίωση του φόρου σε παλιό μισθωτή του ακινήτου ή σε πρόσωπο που ουδέποτε είχε σχέση με το ακίνητο e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015 Προβλήματα από την εφαρμογή του ΕΕΤΗΔΕ/ΕΕΤΑ (συν.)

14 ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΟΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (ΕΝ.Φ.Ι.Α.) Ν. 4223/2013 Στόχος του φόρου αυτού είναι η καθολική φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, ανεξαρτήτως ηλεκτροδότησης των ακινήτων, με συνέπεια τη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών στα φυσικά ή νομικά πρόσωπα της χώρας. Χαρακτηριστικό του φόρου: Η διπλή βάση υπολογισμού του, αφενός με πάγιους συντελεστές σε κάθε ακίνητο και αφετέρου, ως συμπληρωματικός φόρος στη συνολική αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας κάθε φορολογουμένου, με προοδευτική κλίμακα φορολογικών συντελεστών από 0,1% έως 1% και αφορολόγητο ποσό ύψους 300.000 ευρώ. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

15 Προβλήματα από την εφαρμογή του ΕΝ.Φ.Ι.Α. Υπολογισμός της παλαιότητας του ακινήτου με βάση την τελευταία οικοδομική άδεια Μείωση του φόρου για ημιτελή κτίσματα που ουδέποτε ηλεκτροδοτήθηκαν και για τα αποπερατωμένα κτίσματα που είχαν ηλεκτροδοτηθεί αλλά ήταν κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους ήταν κενά. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τα αποπερατωμένα ακίνητα, τα οποία ουδέποτε ηλεκτροδοτήθηκαν και δεν χρησιμοποιήθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους ποτέ ούτε για ιδιοκατοίκηση, ούτε για εκμίσθωση. Ακίνητο υπό απαλλοτρίωση εξαιρείται από τον κύριο φόρο, αλλά συνυπολογίζεται στο σύνολο της αξίας της ακίνητης περιουσίας του φορολογούμενου και αυτός να καλείται να πληρώσει συμπληρωματικό φόρο σε περίπτωση που αυτή ξεπερνά τις 300.000 ευρώ. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

16 Επίλογος ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΟΡΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ: Πολυνομία και ασταθές νομοθετικό πλαίσιο Υπολογισμός της ακίνητης περιουσίας με φορολογητέα βάση που αποτυπώνει την αξία του ακινήτου κατά το σύστημα των αντικειμενικών αξιών, το οποίο εφαρμόζεται με παραλλαγές από τον εκάστοτε νομοθέτη, δημιουργώντας σύγχυση και ανασφάλεια στους φορολογούμενους, και δεν είναι εναρμονισμένο με τις αξίες της αγοράς. Δεν λαμβάνει υπόψη τη φοροδοτική ικανότητα των ιδιοκτητών ακινήτων. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

17 Πρόταση: Ανάγκη ύπαρξης σαφούς και σταθερού φορολογικού πλαισίου, το οποίο να συνδυάζει την τήρηση των κανόνων της δίκαιης φορολόγησης με την αποτελεσματικότητα είσπραξης δημοσίων εσόδων. Ανάγκη θέσπισης ανώτατου ορίου φορολογικής επιβάρυνσης. e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015

18 Ευχαριστώ e-themis: 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου, Αθήνα, 12-13 Δεκεμβρίου 2015