Βιοπαθολογίας – Κλινικής Μικροβιολογίας

Παρουσίαση με θέμα: "Βιοπαθολογίας – Κλινικής Μικροβιολογίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Βιοπαθολογίας – Κλινικής Μικροβιολογίας
Ερπητοιοί Αιμιλία Χατζηγιάννη Επ. Καθηγήτρια Βιοπαθολογίας – Κλινικής Μικροβιολογίας

2 Ερπητοϊοί Μολύνουν πολλά ζωικά είδη και έχουν κοινά χαρακτηριστικά: δομή, πολλαπλασιασμό, ικανότητα παραμονής σε λανθάνουσα κατάσταση Ανθρώπινοι ερπητοϊοί Alpha-herpesviruses Ιός του απλού έρπητα τύπου 1 Ιός του απλού έρπητα τύπου 2 Ιός ανεμευλογιάς- έρπητα ζωστήρα HSV-1/HHV-1 HSV-2/HHV-2 VZV/HHV-3 Beta-herpesviruses Κυτταρομεγαλοιός Ανθρώπινος ερπητοϊός Ανθρώπινος ερπητοϊός 7 CMV /HHV-5 HBLV/HHV-6 HHV-7 Gamma-herpesviruses Ιός Epstein-Barr Ερπητοϊός σχετιζόμενος με το σάρκωμα Kaposi EBV /HHV-4 KSHV/HHV-8

3 Τύποι Λοίμωξης - Όροι Πρωτολοίμωξη
Λανθάνουσα λοίμωξη: ανιχνεύεται γονιδίωμα – δεν παράγονται λοιμογόνοι ιοί Επανενεργοποίηση από τη λανθάνουσα φάση- μπορεί να είναι ασυμπτωματική - παραγωγή νέων ιικών σωματιδίων Υποτροπή ή Επανεμφάνιση: επανενεργοποίηση που προκαλεί κλινική νόσο Πορεία- Πρόγνωση Εξαρτάται από την ανοσολογική κατάσταση του ξενιστή. Σε ανοσοκαταστολή εκδηλώνονται λοιμώξεις με βαριές εκδηλώσεις και ορισμένες φορές θανατηφόρο κατάληξη

4 Πολλαπλασιασμός Προσκόλληση – σύνδεση με υποδοχείς- σύντηξη φακέλου με κυτταρική μεμβράνη Προσκόλληση με πρωτεογλυκάνες Πολλαπλασιασμός DNA και συναρμολόγηση καψιδίου στον πυρήνα Λύση κυττάρων

5 Περιγραφή Μέση διάμετρος 200 nm (μεγάλοι ιοί)
Γονιδίωμα γραμμικό, διπλής έλικας DNA ( kbp) Το DNA περιβάλλεται από εικοσάεδρο πρωτεϊνικό (διαμέτρου 100nm) καψίδιο με 162 καψομερίδια Περικάλυμμα (άμορφο πρωτεϊνικό στρώμα) Φάκελλος (λιπιδικό στρώμα) Tουλάχιστον 9 γλυκοπρωτεΐνες

6 Απλός Έρπης (HSV-1 και 2) 2 τύποι HSV-1 και HSV-2

7 Κλινική εικόνα Οι HSV λοιμώξεις διαιρούνται σε πρωτογενείς και χρόνιες ή υποτροπιάζουσες και κατατάσσονται σε συγγενείς, νεογνικές, παιδικές και ενηλίκων O HSV-1 προσβάλλει βλεννογόνο, δέρμα και ιστούς συνήθως πάνω από τη μέση, ενώ ο HSV-2 χαμηλότερα από την οσφυική χώρα Οι κλινικές εκδηλώσεις διαφέρουν ανάλογα με το προσβαλλόμενο όργανο, την ηλικία και ανοσολογική κατάσταση του ξενιστή και τον αντιγονικό τύπο του ιού

8 HSV Γλυκοπρωτεΐνες Ο φάκελος περιέχει τουλάχιστον 11 γλυκοπρωτεΐνες
κοινές – ειδικές 3 βασικές για την είσοδο στα κύτταρα

9 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Πρωτολοίμωξη Τυπική φυσαλίδα – εκφυλισμός ενδοεπιθηλιακών κυττάρων στους βλεννογόνους και μη κερατινοποημένο επιθήλιο Βάση –πολυπύρηνα κύτταρα (Tzanck). Ηωσινόφιλα έγκλειστα στους πυρήνες Ρήξη φυσαλίδας – εξέλκωση –εσχάρα (επούλωση)

10 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ

11 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Ανοσολογική απάντηση

12 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Κατά τη φάση πολλαπλασιασμού στο σημείο εισόδου στο επιθήλιο τα ιικά σωμάτια εισέρχονται στα τελικά άκρα των αισθητικών νεύρων και μεταφέρονται ως νουκλεοκαψίδια κατά μήκος του νευράξονα στα αισθητικά νωτιαία γάγγλια (οπίσθιες ρίζες). Σε ορισμένα γάγγλια που οι νευρώνες επιβιώνουν εγκαθίσταται λανθάνουσα λοίμωξη

13 Αντισώματα Μειώνουν τη βαρύτητα της λοίμωξης αλλά δεν εμποδίζουν υποτροπές Τα νεογέννητα λαμβάνουν μητρικά, μέσω πλακούντα, αντισώματα και προστατεύονται από σοβαρές μορφές λοίμωξης ΗSV2 αντισώματα → HSV1 ανοσία αλλά όχι αντίστροφα

14 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Λανθάνουσα Λοίμωξη 1% περίπου των κυττάρων των μολυσμένων γαγγλίων φέρουν το ιικό γονιδίωμα: ελεύθερο κυκλικό επίσωμα (περίπου 12 ανά μολυσμένο κύτταρο) Ελάχιστα ιικά γονίδια εκφράζονται στη λανθάνουσα φάση (mRNAs παραμένουν στον πυρήνα)και δεν ανιχνεύονται ιικές πρωτεΐνες HSV1: γάγγλια τριδύμου, ΑΝΣ, επινεφρίδια, εγκέφαλο HSV2: γάγγλια ιερής μοίρας ΝΜ

15 Επανενεργοποίηση και Υποτροπή
ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Επανενεργοποίηση και Υποτροπή Ασυμπτωματική διασπορά ή υποτροπή Σε μεταμόσχευση μυελού οστών ή υψηλών δόσεων χημειοθεραπείας υποτροπή στο 80% σε 18 ημέρες (χωρίς προφύλαξη) Αυτόματα, επάγεται από Υπεριώδη ακτινοβολία Πυρετό Τραυματισμό Στρες

16 ↑CD8 ↑ τοπική προσταγλανδινών

17 ΚΛΙΝΙΚΑ HSV Λοίμωξη Συμπτώματα/Σημεία Παρατηρήσεις Συστημική λοίμωξη
Γενικά συμπτώματα: πυρετός λεμφαδενοπάθεια, φαρυγγίτιδα Συχνά απαρατήρητη. Σε ανοσοκαταστολή μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή με πυρετό λεμφαδενοπάθεια, πνευμονία και ηπατίτιδα Ουλοστοματίτιδα Φυσαλίδες που σπάνε εύκολα και σχηματίζονται εξελκώσεις που καλύπτονται από ψευδομεμβράνες Κερατοεπιπεφυκίτιδα Δενδριτικού τύπου έλκη του κερατοειδούς Έρπης γεννητικών οργάνων Πολλαπλές φλυκταινώδεις αλλοιώσεις σε ερυθηματώδη βάση. HSV-2 λοίμωξη γεννητικών οργάνων προκαλεί αλλοιώσεις που αποτελούν σημεία εισόδου για άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα παθογόνα. Άλλα σύνδρομα Ερπητικό έκζεμα, πολύμορφο ερύθημα, τραχειοβρογχίτιδα, πνευμονία και οισοφαγίτιδα. Υποτροπιάζουσες λοιμώξεις Επιχείλιος έρπης . Υποτροπιάζουσα ερπητική κερατίτιδα. Υποτροπιάζων έρπης των γεννητικών ΚΝΣ Μηνιγγίτιδα Εγκεφαλίτιδα Στις δυτικές χώρες ο HSV-1 αποτελεί την πιο συχνή αιτία ιογενούς λοίμωξης του ΚΝΣ

18 Υποτροπή – Επαναλοίμωξη
Πρωτολοίμωξη Συνήθως βλεννογόνοι στόματος, χειλέων, δέρμα προσώπου, μύτης, οφθαλμοί, γενετικός σωλήνας Υποτροπή – Επαναλοίμωξη Πρόδρομα συμπτώματα: πόνος – παραισθησίες (κνήσμός, θερμότητα, αιμωδίες) Ερύθημα, βλατίδες σε 24 ώρες Φυσαλίδες, ψυχρά έλκη – εφελκίδες (8-12 ημέρες) Ανοσοκατεσταλμένοι εκτενή έλκη Διασπορά μετά από ιαιμία σε εσωτερικά όργανα (σπάνια) Πολύμορφο ερύθημα (αντίδραση σε αντιγόνα)

19 Στοματική Λοίμωξη Τυπικά η 1η λοίμωξη, οξεία εμπύρετη ουλοστοματίτιδα σε παιδιά προσχολικής ηλικίας Φυσαλίδες σε στοματικό βλεννογόνο, γλώσσα (χείλη, δέρμα περιοχικά) Τραχηλική λεμφαδενοπάθεια 7-10 ημέρες

20 Δερματική Ερπητική παρωνυχία Ερπητικό έκζεμα (σοβαρή μορφή)

21 Οφθαλμική Διακλαδιζώμενες δενδριτικές εξελκώσεις κερατοειδή
Φυσαλίδες στα βλέφαρα

22 ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ιαιμία- μέσω ρινικού βλεννογόνου – κεντρική διασπορά από γάγγλια τριδύμου Εγκεφαλίτιδα Όλες τις εποχές και ηλικίες (πιο συχνά ετών) Συχνά ιστορικό HSV λοίμωξης Συχνότερη αιτία εγκεφαλίτιδας στις αναπτυγμένες χώρες Μηνιγγίτιδα Λιγοτερο σοβαρή. Συχνά πρώτη εκδήλωση σε HIV

23 HSV ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑ Σπάνια ταυτόχρονες υποτροπές
Πρόδρομα: πυρετός (90%), αδιαθεσία, πονοκέφαλο (81%), ναυτία Αλλαγή συμπεριφοράς, ψυχιατρικά συμπτώματα Εστιακά επεισόδια, παράλυση, κώμα Θνησιμότητα 70% χωρίς έγκαιρη αντιική θεραπεία PCR ΕΝΥ HSV1 HSV: νεογνά και HIV

24 ΕΡΠΗΣ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ
Συχνότερα HSV-2 αλλά και HSV-1 (νέες γυναίκες) Σεξουαλική επαφή, αυτοενοφθαλμισμός Κύστεις που εξελκώνονται Επώαση 2-20 ημέρες Πρωτολοίμωξη πιο σοβαρή Πυρετός, κακουχία, τοπική λεμφαδενοπάθεια, ουρηθρίτιδα, κολπικό εξίδρωμα 3-4 εβδομάδες (2 σε μη πρωτογενή) Ριζοπάθεια ιερής μοίρας –επίσχεση ούρων

25 ΝΕΟΓΝΙΚΟΣ ΕΡΠΗΤΑΣ Σπάνια, σοβαρή λοίμωξη (θνησιμότητα 60%, καταλείπει σημαντικές βλάβες 50%) HSV-2 Μεγαλύτερος κίνδυνος σε πρωτολοίμωξη της μητέρας Εμφανίζεται 6η μέρα μετά τον τοκετό ΤΥΠΟΣ ΝΟΣΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΙΚΑ(%) ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Acyclovir (%) ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 24Μ (%) ΔΕΡΜΑ-ΜΑΤΙΑ-ΣΤΟΜΑ (SEM) ΦΥΣΑΛΙΔΕΣ ΔΕΡΜΑ-ΜΑΤΙΑ-ΣΤΟΜΑ 33 98 ΚΝΣ ± ΦΥΣΑΛΙΔΕΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΣ, ΕΠΙΛΗΨΙΑ, ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΣ, ΛΗΘΑΡΓΟΣ, ΔΙΟΓΚΩΣΗ ΠΗΓΗΣ 50 4 30 ΔΙΑΧΥΤΗ-Disseminated ± ΦΥΣΑΛΙΔΕΣ ± ΚΝΣ ΠΟΛΥΟΡΓΑΝΙΚΗ ΝΟΣΟΣ(ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ, χοριοαμφιβληστροειδΙτιδα, ΠΝΕΥΜΟΝΙΤΙΔΑ, ΔΕΠ 85 31 75

26

27 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ (κυτταροπαθογόνο φαινόμενο σε 24 ώρες) PCR (άτυπες – σοβαρές – ΕΝΥ) ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΔΙΠΛΟΕΙΔΕΙΣ ΙΝΟΒΛΑΣΤΕΣ

28 ΙΙΚΑ ΣΩΜΑΤΙΑ - ΑΝΤΙΓΟΝΑ
Σε υγρό φυσαλίδας – ιστό με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο Από βάση βλάβης - ανοσοφθορισμός

29 ΟΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ
Ο τίτλος των αντισωμάτων δεν αντικατοπτρίζει το είδος ή σοβαρότητα λοίμωξης Ειδικά IgG για HSV-1 ή HSV-2 (glycoproteins G-1 / G-2) Επανέλεγχος σε 6-8 εβδομάδες Δοκιμασίες συμπληρώματος πρωτολοίμωξη – μεταβολή τίτλου αντισωμάτων Αντιγόνα και αντισώματα σε ορό και ΕΝΥ (200:1/40:1)

30 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Συμπτωματική αγωγή και αντιιικά φάρμακα για τοπική και συστηματική χρήση (Acyclovir, Famciclovir, Valacyclovir) Αντοχή (μεταλλαγμένη κινάση της θυμιδίνης) φοσκαρνέτη

31 ΙΟΣ ανεμΟΒλογιΑΣ- Ερπητα ζωστΗρα
Ο VZV προκαλεί την ανεμευλογιά (πρωτολοίμωξη), μια εξαιρετικά μεταδοτική νόσο της παιδικής κυρίως ηλικίας που εμφανίζεται με γενικευμένο εξάνθημα και τον έρπητα ζωστήρα που αποτελεί κλινική εκδήλωση υποτροπής της λανθάνουσας VZV λοίμωξης (επανενεργοποίηση) και εντοπίζεται σε ένα ή περισσότερα δερμοτόμια. Ο ιός μεταδίδεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους ενώ πηγή του ιού αποτελούν οι δερματικές βλάβες ασθενών από τις οποίες μεταδίδεται αερογενώς

32 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ VZV 70 γονίδια – 67 πρωτεΐνες
5 οικογένειες γονιδίων γλυκοπρωτεϊνών gE, gB, gH σε αφθονία μολυσμένα κύτταρα, βρίσκονται στον ιικό φάκελο

33 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Στον πυρήνα (ιστολογικά πυρηνικά έγκλειστα και πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα) Αποβαλλόμενα σωματίδια παραμένουν συνδεμένα με μικρολάχνες της κυτταρικής επιφάνειας και μεταδίδεται από κύτταρο σε κύτταρο

34 ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ ΕΡΠΗΤΑΣ ΖΩΣΤΗΡΑΣ

35 ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ Από αναπνευστικό ή επιπεφυκότα
Πολλαπλασιασμός τοπικά στο λεμφικό ιστό Ιαιμία κατανομή σε όλο το σώμα Πολλαπλασιασμός στα δικτυοενδοθηλιακά κύτταρα 2ο στάδιο ιαιμίας Δερματικές βλάβες (φλυκταινώδες δερματικό εξάνθημα)

36 ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ Επώαση 14-15 ημέρες (10-20)
Μετάδοση 2 μέρες πριν ως 5 μέρες μετά την εκδήλωση της νόσου Εξάνθημα με κεντρική διασπορά

37 ΕΞΑΝΘΗΜΑ ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑΣ
Κηλίδα- βλατίδα – φλύκταινα Η ανεμοβλογιά παρουσιάζεται με εξάνθημα, αρχικά κηλιδοβλατιδώδες που εξελίσσεται σε φυσαλιδώδες με γρήγορη ρήξη των φυσαλίδων και σχηματισμό εφελκίδων Σε ανοσοανεπαρκείς παρουσιάζονται περισσότερες εξανθηματικές βλάβες που διαρκούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και συνοδεύονται από υψηλό πυρετό, ενώ σπλαχνική προσβολή παρατηρείται στο 30-50% (πνεύμονες, ήπαρ, πάγκρεας και εγκέφαλος) με αυξημένη θνησιμότητα (15%).

38

39 ΣΕ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ – ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗ
Υποκλινική Σύνδρομο εμβρυικής ανεμοβλογιάς (σπάνιο), στο 1ο μισό της εγκυμοσύνης. Δερματικές ουλές, υποπλασία άκρων, χοριοεπιθηλίωμα Συγγενής ανεμοβλογιά στο τέλος της εγκυμοσύνης (2%), αναπτύσσεται τις 2 πρώτες εβδομάδες ζωής. Μπορεί να προκύψει διασπορά (πνευμονία, εγκεφαλίτιδα). Παθητική ανοσοποίηση, έγκαιρη αντιική θεραπεία

40

41 ΕΡΠΗΣ ΖΩΣΤΗΡΑΣ Εκδήλωση επανενεργοποίησης VZV
Τοπικό εξάθημα, μονόπλευρο, δερμοτόμιο Του εξανθήματος συνήθως προηγούνται κατά ώρες, παραισθησίες, καυσαλγίες και υπερευαισθησία στην αφή Το εξάνθημα είναι ερυθηματώδες κηλιδοβλατιδώδες περιορισμένο και γρήγορα εξελίσσεται σε φυσαλίδες Ο Έρπης ζωστήρας σπανίως είναι απειλητικός για τη ζωή αλλά προκαλεί έντονο πόνο τόσο στην οξεία φάση αλλά και μετά την αποδρομή της δερματικής βλάβης Η συχνότητά του σχετίζεται με την ηλικία (50-60 ετών-5‰ και άνω των 80-10‰)

42 Η θέση της δερματικής βλάβης καθορίζεται από το προσβεβλημένο γάγγλιο
Οι περιοχές του οφθαλμικού κλάδου του τριδύμου, των κατώτερων αυχενικών, των θωρακικών και οσφυϊκών ριζών είναι οι συχνότερα προσβαλλόμενες. Σε προσβολή του ιερού γαγγλίου, οι δερματικές βλάβες μπορεί να συνοδεύονται από κατακράτηση ούρων και σημεία ενδεικτικά ουρολοιμώξεως Ο ζωστήρ των άκρων και του κορμού μπορεί να επιπλακεί από σύνδρομο μυϊκής αδυναμίας, που συνήθως αντιστοιχεί στα προσβληθέντα δερμοτόμια. Εκδηλώνεται αιφνίδια, κυρίως σε ανοσοκατασταλμένα άτομα, 2 περίπου εβδομάδες από την εμφάνιση του εξανθήματος. Η μυϊκή αδυναμία υποχωρεί ή εξαφανίζεται στα 85% των ασθενών.

43

44 Η πάρεση του προσωπικού με φυσαλίδες στο έξω ακουστικό πόρο (σύνδρομο Ramsay Hunt), θεωρείται ως προσβολή του γαγγλίου στης 7ης συζυγίας και συχνά συνοδεύεται από απώλεια της ακοής και ίλιγγο

45 Στον οφθαλμικό έρπητα το εξάνθημα συνοδεύεται από φυσαλίδες στην κορυφή της ρινός (σημείο του Hutchinson) και μπορεί να καταλήξει χωρίς θεραπεία σε τύφλωση

46 Σε ανοσοκαταστολή, μπορεί να προσβάλει το ΚΝΣ και να προκαλέσει:
α. Διάχυτη εγκεφαλίτιδα β. Εστιακή παρεγχυματική λοίμωξη γ. Αγγειίτιδα: Εκδηλώνεται κατά μέσο όρο 7 εβδομάδες από την εμφάνιση του εξανθήματος κυρίως σε περιπτώσεις οφθαλμικού έρπητα και οφείλεται σε φλεγμονή ή απόφραξη της έσω καρωτίδας και των μειζόνων κλάδων της περιοχής άνωθεν του εξανθήματος, από άμεση μάλλον προσβολή από τον VZV. ’Εχει επίσης περιγραφεί διάχυτη αγγειίτιδα του ΚΝΣ μετά από έρπητα άλλων περιοχών

47 Μεθερπητική Νευραλγία
Η πιο συχνή επιπλοκή 50% στους άνω από 60 ετών Διαρκεί ένα μήνα ή περισσότερο μετά το εξάνθημα Σταθερός ή αμβλύς πόνος τοπικά ή παραισθησία Για ένα έτος ή περισσότερο Εξαντλητική κατάσταση Η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να μειώσει τη συχνότητα

48 Εργαστηριακά ευρήματα
1) Κυτταρολογική εξέταση με ή χωρίς άμεσο ανοσοφθορισμό ή χρώση ανοσοϋπεροξειδάσης για την εντόπιση ιικών αντιγόνων 2) Ηλεκτρονική μικροσκόπηση 3) Ανίχνευση του DNA του ιού με μοριακές τεχνικές 4) Ανίχνευση του ιού με κυτταροκαλλιέργεια 5) Ορολογική διάγνωση για την ανίχνευση IgM και IgG αντισωμάτων (ορομετατροπή ή τετραπλασιασμός τίτλου) στον ορό και άλλα βιολογικά υλικά.

49 Πορεία- Πρόγνωση Εξαρτάται από την ανοσολογική κατάσταση του ξενιστή.
Σε ανοσοεπαρκείς η νόσος συνήθως διαρκεί 7-10 ημέρες. Η πιο συχνή επιπλοκή είναι η επιμόλυνση του δέρματος από Strep. pyogenes ή Staph. aureus. Μετά την εφηβεία η νόσος είναι σημαντικά βαρύτερη και μπορεί να επιπλακεί από εγκεφαλίτιδα ή πνευμονία. Σε εγκύους έχει επίσης βαρύτερες εκδηλώσεις. Η μόλυνση με VZV μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές όπως: σύνδρομο Reye στα παιδιά (εγκεφαλοπάθεια + ηπατική ανεπάρκεια), οπτική νευρίτιδα, σύνδρομο Guillain-Barre (πολυριζονευρίτιδα), εγκάρσια μυελίτιδα, θρομβοπενική πορφύρα, νεφρίτιδα, μυοκαρδίτιδα και αρθρίτιδα

50 Βασική θεραπευτική αγωγή
Διατίθενται αρκετά φάρμακα με δράση κατά του VZV για τοπική και συστηματική χρήση (Acyclovir, Famciclovir, Valacyclovir) Η χορήγηση βιταμινών, κορτικοστεροειδών, ηρεμιστικών και παυσίπονων εφαρμόζεται συχνά στις βαρύτερες συνήθως περιπτώσεις, όμως η αποτελεσματικότητά τους δεν είναι τεκμηριωμένη Παθητική ανοσοπροφύλαξη με ειδική ανοσοσφαιρίνη συστήνεται σε περιπτώσεις ευπαθών ατόμων με έκθεση στον VZV και κίνδυνο βαρείας νοσήσεως. Πρέπει να εφαρμόζεται ταχύτατα τις πρώτες 96 ώρες από την έκθεση.

51 Εμβόλιο Η ενεργητική ανοσοποίηση με εμβόλιο με εξασθενημένο ιό είναι ασφαλής, αποτελεσματική και εφαρμόζεται ευρέως

52