ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

2 ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Η ρευματολογία είναι ο κλάδος (ειδικότητα) της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται με την παθολογία των νοσημάτων (αρθρίτιδα και ρευματισμός) του μυοσκελετικού συστήματος. Ο ρευματισμός (ρευματοπάθεια, ρευματική πάθηση) περιγράφει πόνους σε αρθρώσεις, κόκαλα (οστά), μυς και άλλους ιστούς. Μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή στο συνδετικόι στό ορισμένων τμημάτων του σώματος (π.χ. μύες, τένοντες, αγγεία κ.α.). Η αρθρίτιδα και ο ρευματισμός αποτελούν μια ομάδα που περιλαμβάνει περισσότερες από 200 παθήσεις.

3 ΙΣΤΟΡΙΚΟ Ο όρος ρευματισμός προέρχεται από το ουσιαστικό ρεύμα (παράγωγο του ρήματος ρέω) και την κατάληξη – ισμός. Η λέξη ρεύμα αναφέρεται στην κίνηση [υγρού, αερίου, δύναμης (ηλεκτρικής ή μαγνητικής)] προς ορισμένη κατεύθυνση. 0 Έλληνας γιατρός Γαληνός (Πέργαμος, μ.Χ.) πίστευε ότι οι παθήσεις των αρθρώσεων οφείλονται σε διαταραχή της κίνησης ενός εκ των τεσσάρων χυμών (αίμα, φλέγμα, κίτρινη και μέλαινα χολή) που εθεωρείτο ότι υπήρχαν στον ανθρώπινο οργανισμό – οι χυμοί είχαν σχέση με τις νοητικές και ψυχικές ιδιότητες του κάθε ανθρώπου

4 Γενικά Στην κοινή γνώμη, οι ρευματοπάθειες συνδέονται με τη μεγάλη ηλικία Προσβάλλουν όλες τις ηλικίες, από παιδιά μέχρι γέρους και άτομα ηλικίας μεταξύ χρονών. Οι περισσότερες ρευματικές παθήσεις είναι αγνώστου αιτιολογίας. Επηρεάζεται η ομαλή λειτουργία του συστήματος με αποτέλεσμα να προσβάλλονται ζωτικά όργανα όπως αρθρώσεις, νεφρά, οστά, καρδιά. Χαρακτιριστικό είναι η επώδυνη προσβολή των αρθρώσεων

5 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Εκτροπή ανοσολογικού μηχανισμού
Επίθεση εναντίων των ίδιων αντιγόνων Διάχυτη αγγειακή φλεγμονή Φλεγμονώδες αλλοιώσεις συνδετικού ιστού Κολλαγονώσεις

6 Αιτιολογία γενετικό υλικό του ατόμου
ορμονικοί και ψυχογενείς παράγοντες Εξωγενείς παράγοντες, όπως π.χ. ιογενείς λοιμώξεις που επιδρούν στον οργανισμό και στο ανοσιακό σύστημα σε δεδομένη στιγμή νοσήματα αυτά δεν είναι κληρονομικά. Υπάρχουν όμως ορισμένες οικογένειες στις οποίες περισσότερα από ένα μέλη είναι δυνατό να εμφανίσουν κάποια ρευματοπάθεια Υπάρχει δηλαδή «οικογενής προδιάθεση»

7 Διάγνωση Ιστορικό Μορφή της αρθρίτιδας Αντιπυρηνικά αντισώματα (ΑΝΑ)
Ρευμοατοειδής παράγοντες (IgM,IgG)

8 Ανατομία άρθρωσης είναι μέρος στο σκελετό, όπου έρχονται σε επαφή και συνδέονται, δύο ή περισσότερα οστά, τα οποία δεν είναι σταθερά μεταξύ τους στα υπόλοιπα σημεία τους.

9 ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ
φλεγμονώδης πολυαρθρίτιδα 1% πληθυσμού Υπεροχή των γυναικών με 3-1 υποξεία ή χρόνια και εξελικτική κύριες εκδηλώσεις τη φλεγμονή των αρθρικών υμένων διαφόρων αρθρώσεων έχει ως αποτέλεσμα βαριές παραμορφώσεις και αναπηρίες των αρθρώσεων προσβάλλει και όλους τους ιστούς που προέρχονται από το μεσέγχυμα: μυς, δέρμα, υποδόριο ιστό, ίριδα, σιαλογόνους αδένες, συνδετικό υπόστρωμα των πνευμόνων Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εντάσσεται στις νόσους του κολλαγόνου

10 Η αιτία της ΡΑ χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδης πάθηση, Ασαφής
πλειοψηφία των ασθενών είναι γυναίκες υποδηλώνει ότι οι ορμόνες διαδραματίζουν κάποιο ρόλο αποτέλεσμα της δράσης ενός μικρο – οργανισμού, ενός βακτηριδίου ή ιού, το οποίο έρχεται σε επαφή με το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλεί μία αντίδραση Γενετική προδιάθεση ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου επιτίθεται εναντίον των ιστών του ιδίου του οργανισμού

11 Συμπτώματα Αρχίζει από τις μικρές αρθρώσεις των χεριών και των ποδιών και κατόπιν εκτείνεται κεντρικότερα. Τα πρώτα σημάδια είναι πόνος στις αρθρώσεις, δυσκαμψία, ευαισθησία και παραμόρφωσή τους αναπτύσσονται μέσα σε διάστημα ετών. Μία ή περισσότερες αρθρώσεις διογκώνονται και παρουσιάζουν κάθε σημείο της φλεγμονής Μερικές φορές η φλεγμονή αρχίζει σε μία μεγάλη άρθρωση όπως είναιτο γόνατο, ο ώμος ή ο αστράγαλος. μερικές φορές, η έναρξη της νόσου είναι πιο οξεία. Κόπωση απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους και πυρετός, μπορεί να προηγηθούν της φλεγμονής οποιασδήποτε άρθρωσης και στη συνέχεια να αποδειχθούν πρώιμα συμπτώματα της νόσου.

12 Εκδήλωση Προοδευτική (συμπτωματολογία ολοκληρώνεται μεσα σε εβδομάδες ως μήνες) Οξεία εισβολή (πλήρης εικόνα σε λίγες μέρες – 15%) Ενδιάμεση μορφή (συστηματικά ενοχλήματα) Ποικίλη πορεία Ύφεση (10%) Εξάρσεις και υφέσεις Προοδευτική (καταστροφή αρθρώσεων και ανικανότητα)

13 Άλλες εκδηλώσεις Όχι και τόσο συχνά Πλευρίτιδα
Δακρθικη και σιαλογόνοι αδένες (ξηροστομία-ξηροφθαλμία) Λεύκοπενία Σπληνομεγαλία Αγγειιτιδες

14 Προβλήματα του αρρώστου
Μείωση άνεσης (πόνος) Μείωση δραστηριοτήτων (δυσκαμψία, παραμόρφωση αρθρώσεων, αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας) Επιπλοκές από τη φαρμακευτική θεραπεία Υπολειμματικές αναπηρίες, με τις ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις Αλλαγή σωματικού ειδώλου (παραμόρφωση) Κίνδυνος ατυχημάτων εξ αιτίας δυσλειτουργίας των αρθρώσεων Προβλήματα χρονιότητας

15 Θεραπεία μεθοτρεξάτη, η σουλφαλαζίνη,
τα κορτικοστεροειδή που χορηγούνται από το στόμα και τα λοιπά αντιφλεγμονώδη φάρμακα που έχουν και αναλγητικές ιδιότητες Τοποθέτηση επώδυνων αρθρώσεων σε νάρθηκα Εκτέλεση ασκήσεων για διατήρηση της λειτουργίας όλων των αρθρώσεων Μείωση πόνου και υποχώρηση φλεγμονής Ψυχική υποστήριξη του αρρώστου τεχνητή άρθρωση

16 Οστεοαρθίτιδα Αφορά κυρίως αρθρώσεις που σηκώνουν βάρος (ισχία, γόνατα), αλλά και άλλες αρθρώσεις (χέρια, ώμοι, αγκώνες, πόδια, σπονδυλική στήλη ) Είναι χρόνια,εξελικτική πάθηση, χειροτερεύει με το πέρασμα του χρόνου και μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή της άρθρωσης ρήξη (φθορά) του αρθρικού χόνδρου και από οστική υπερπλασία στα όρια των αρθρικών επιφανειών. Οι αρθρώσεις (κυρίως οι μεγάλες) προοδευτικά χάνουν την φυσιολογική τους αρχιτεκτονική και αποδιοργανώνονται οδηγώντας σε πόνο, δυσκολία στην κίνηση,δυσκαμψία γενικά κακή ποιότητα ζωής του πάσχοντος

17 Αιτολογία Ο μηχανισμός είναι άγνωστος Ηλικία πάνω από 40 χρ.
Πιο συχνα σε γυναίκες Παχυσαρκία Γενετικοί Η δευτεροπαθής είναι συνέπεια οποιουδήποτε αιτίου που διαταράσσει την αρχιτεκτονική της άρθρωσης όπως κατάγματα, οι χειρουργικές επεμβάσεις (π.χ. αφαίρεση μηνίσκου), συγγενείς δυσπλασίες, σοβαρές

18 Συμπτώματα Συνήθως αφορόυν μια άρθρωση των χεριών ή μεγάλων αρθρώσεων που σηκώνουν βάρος Πόνος στην κίνηση,διόγκωση και κριγμός της άρθρωσης Απουσιάζουν συστηματικά συμπτώματα Συνήθως μετά τα σαράντα Η συμπτωματολογία στην δευτεροπαθή μπορεί να αρχίσει μια δεκαετία νωρίτερα. Χέρι (πρώτη μετακαρπιοφαλαγγική άρθρωση) – ανάπτυξη οστεοφύτων

19 Θεραπεία Άσκηση (ή ανάπαυση κατά περίπτωση) για ενδυνάμωση των μυών της άρθρωσης Φυσικά μέσα (φυσιοθεραπεία, νάρθηκες) Έλεγχο του σωματικού βάρους για την αποφυγή φόρτισης των αρθρώσεων Φάρμακα για τον έλεγχο του πόνου και της φλεγμονής Χειρουργική αντιμετώπιση (αρθροπλαστική και άλλες διορθωτικές επεμβάσεις)

20 Συστηματική προοδευτική σκλήρυνση (σκληρόδερμα)
γενικευμένη διαταραχή του συνδετικού ιστού έντονη ίνωση του δέρματος, των αγγείων, του αρθρικού υμένα, των σκελετικών μυών και ορισμένων εσωτερικών οργάνων παρουσιάζεται συνήθως στην ηλικία των ετών Η συχνότητα προσβολής μεταξύ γυναικών και ανδρών ποικίλλει από 3:1 έως 8:1 Συνήθως υπάρχει το φαινόμενο Raynaud, το οποίο μπορεί να προηγείται των άλλων κλινικών εκδηλώσεων μήνες ή και χρόνια ακόμη.

21 Φαινόμενο Raynaud αγγειόσπασμα των δακτυλικών αρτηριών των χεριών και των ποδιών μετά από έκθεση στο κρύο ή μετά από συγκυνησιακή φόρτιση ωχρότητα ή λεύκανση που οφείλεται σε αγγειόσπασμα. κυάνωση που οφείλεται στη στάση του αίματος και στην απομάκρυνση του οξυγόνου ερυθρότητα που οφείλεται στην αγγειοδιαστολή και αντιδραστική υπεραιμία.

22 Προσβολή του δέρματος Α) Οιδηματώδης. Παρατηρείται οίδημα των άκρων χεριών, των αντιβράχιων, των άκρων ποδιών και των κνημών. Β) Σκληρυντική. Η σκλήρυνση αρχίζει από τα άκρα χέρια (σκληροδακτυλία). Προσβάλλει τα αντιβράχια, τους βραχίονες, τον κορμό, το πρόσωπο (ανέκφραστο προσωπείο σαν μάσκα), σκλήρυνση γύρω από το στόμα (εικόνα στόματος ψαριού) Γ) Ινωτική. Παρατηρούνται έντονες παραμορφώσεις των δακτύλων των άκρων χεριών (γαμψοδακτυλία, αγκύλωση δακτύλων και αρθρώσεων). Άλλες βλάβες που παρατηρούνται στο δέρμα είναι: έλκη στις ράγες των δακτύλων, τηλαγγειεκτασίες (παλαμών, χεριών, προσώπου, γλώσσας, στόματος), ασβεστώσεις μαλακών μορίων, υπέρχρωση ή αποχρωματισμός του δέρματος.

23 Άλλα προβλήματα Γαστρεντερικό σύστημα: οισοφαγίτιδα, δυσκοιλιότητα, εντερική στάση , Η βλάβη στο ήπαρ μπορεί να εμφανισθεί ως ηπατική κίρρωση. Άλλα ζωτικά όργανα που προσβάλλονται είναι οι πνεύμονες, οι νεφροί και η καρδιά. Η καρδιά προσβάλλεται κυρίως δευτεροπαθώς, από την πνευμονική υπέρταση. Μυοσκελετικό σύστημα: Παρατηρείται φλεγμονώδης αρθρίτιδα και αρθραλγία Η ατροφία των ιστών εκδηλώνεται με μυϊκή αδυναμία.

24 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Καμιά μορφή φαρμακευτικής θεραπείας δεν μπορεί να επηρεάσει την πορεία του σκληροδέρματος Φροντίδα και προστασία του δέρματος καλή ροή του αίματος στο δέρμα ώστε να προστατεύεται από το σκάσιμο, το ξεφλούδισμα και τις εξελκώσεις. Τα άνω και τα κάτω άκρα πρέπει να διατηρούνται ζεστά. Απαραίτητα είναι τα γάντια και οι κάλτσες. Αποφυγή φαρμάκων καθαρισμού ή και οποιαδήποτε ουσία που μπορεί να ερεθίσει το δέρμα. Σταμάτημα καπνισματος Άσκηση και προστασία των αρθρώσεων Διατροφή

25 ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΣ ΕΡΥΘΗΜΑΤΩΔΗΣ ΛΥΚΟΣ
είναι μια αυτοάνοση, άγνωστης αιτιολογία νόσος Κληρονομική προδιάθεση (σε δίδυμους 30%) Ενεργοποίηση των Β λεμφοκύττάρων (Ιούς,μικρόβια,φάρμακα,ορμόνες Συστηματικός γιατί μπορεί να προσβάλει πολλά όργανα του ανθρώπινου σώματος όπως: αρθρώσεις, νεφρά, καρδιά, πνεύμονες. Ερυθηματώδης λόγω του Ερυθήματος δηλαδή του ερυθρού εξανθήματος που εμφανίζεται κυρίως στο πρόσωπο. Λύκος λόγω των παλιών ιστορικών περιγραφών του παραμελημένου εξανθήματος προσώπου που θύμιζε δαγκωματιές από λύκο. Η νόσος μπορεί να εμφανισθεί σε κάθε ηλικία, με συχνότερη έναρξη στις ηλικίες μεταξύ ετών. Παρατηρείται συχνότερη εμφάνιση στις γυναίκες (90%) 7 –

26 Συμπτώματα Από ήπια μέχρι βαρία και απειλητική για την ζωή
Εύκολη κόπωση, αδιαθεσία, πυρετός Ευκαιριακές λοιμώξεις του αναπνευστικού και ουροποιητικού Αρθραλγίες (ερυρθρότητα,θερμότητα,οίδημα), Μυαλγίες Πλευροδυνία ,πλευριτικό υγρό Περικαρδίτιδα - μυοκαρδίτιδα

27 Συμπτώματα Φωτοευαισθησία (εξάνθημα μετά από έκθεση στον ήλιο
Στοματικά έλκη Αρθρίτιδα Μαλλιά: Ασυνήθιστη απώλεια μαλλιών Νεφρικές διαταραχές (λευκωματουρία, αιματουρία, κυτταρικοί κύλινδροι) Νευρολογικές διαταραχές (επιληψία, ψύχωση) Νευρικό σύστημα: Πονοκέφαλος, ζάλη, διαταραχές της μνήμης, αλλαγές στη συμπεριφορά Αιματολογικές διαταραχές (αιμολυτική αναιμία ή λευκοπενία ήθρομβοκυτταροπενία) Οστεονέκρωση λόγω κακής κυκλοφορίας Διογκωμένοι λεμφαδένες Ανοσολογικές διαταραχές

28 Δέρμα: Εξάνθημα προσώπου ή εξάνθημα πεταλούδας (στα ζυγωματικά και τη ράχη της μύτης)

29 Φάρμακα Αντιφλεγμονώδη: Χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του πόνου. Μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγίες στο στομάχι. Ανθελονοσιακά: Είναι πολύ αποτελεσματικά στον έλεγχο της κόπωσης, του πυρετού αλλά και των εξανθημάτων Κορτικοστεροειδή: Η χρήση τους θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού γιατί η αλόγιστη χρήση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές και ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως αύξηση του βάρους, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση ή διαταραχές στην όραση. Ανοσοκατασταλτικά: Χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της προσβολής οργάνων. Μπορεί όμως να επηρεάσουν δυσμενώς την άμυνα του οργανισμού με αποτέλεσμα την ευπάθεια στις λοιμώξεις.

30 Φροντίδα δέρματος σε όλη τη διάρκεια του χρόνου αντηλιακές κρέμες με υψηλό δείκτη προστασίας για το πρόσωπο και το σώμα. Καπέλο ή ομπρέλα και μακρύ λεπτό μανίκι και το καλοκαίρι Να τηρούνται οι κανόνες προσωπικής υγιεινής υποαλλεργικά καλλυντικά ή καλλυντικά για ευαίσθητα δέρματα τα άκρα των χεριών και των ποδιών ζεστά με κάλτσες και γάντια κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σωστό σωματικό βάρος και υγιεινή διατροφή Ενυδάτωση του δέρματος με ειδικές κρέμες γιατί αυτό αφυδατώνεται με αποτέλεσμα απολέπιση ή κνησμό.

31 ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ – ΠΟΛΥΜΥΟΣΙΤΙΔΑ
Προκαλεί διάχυτες βλάβες στο συνδετικό ιστό των μυών και του δέρματος Αν οι βλάβες εντοπίζονται κυρίως στο δέρμα, τότε η επικρατούσα ορολογία είναι δερματομυοσίτιδα. Στους μύες δερματομυοσίτιδα Η νόσος είναι σπάνια, πιο συχνή στις γυναίκες, άγνωστης αιτιολογίας Η εισβολή της νόσου μπορεί να είναι ήπια και ύπουλη.

32 Μυοσίτιδα Όταν η προεξάρχουσα βλάβη εμφανίζεται στους μυς, οι ασθενείς παρουσιάζουν αδυναμία ανάβασης σκάλας και δύσκολα ανασηκώνονται από χαμηλό κάθισμα. παρατηρείται εύκολη κόπωση των μυών της λεκάνης και της ωμοπλάτης. Σε προσβολή των μυών του φάρυγγα, λάρυγγα και των αναπνευστικών μυών, παρατηρείται δυσφαγία, δύσπνοια και αναπνευστική ανεπάρκεια απαντώνται μυαλγίες, αρθραλγίες και φαινόμενο Raynaud.

33 Δέρμα Πορφυροειδές εξάνθημα ηλιοτροπίου στα άνω βλέφαρα και το
Φωτοευαίσθητο ερυθηματώδες εξάνθημα του προσώπου. παρουσιάζουν ερύθημα και βλατίδες με απολέπιση στους ώμους, στους βραχίονες και στο θώρακα και έντονες ερυθρές περιοχές πάνω από τις αρθρώσεις.

34 ΛΕΥΚΗ Η λεύκη είναι επίκτητη δερματοπάθεια, που αφορά περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού. Σε 50% των περιπτώσεων έχει την έναρξή της πριν την ηλικία των 20 ετών και σε 25% των περιπτώσεων πριν την ηλικία των 14 ετών χαρακτηρίζεται από επιλεκτική καταστροφή μελανοκυττάρων αποτέλεσμα κατά τόπους λεύκανση του δέρματος, των βλεννογόνων ή/και των τριχών.

35 Γενικευμένη Ακροπροσωπική Δερμοτομιακή Εντοπισμένη Καθολική
Eίναι ο συνηθέστερος τύπος λεύκης σε παιδιά και ενήλικες. Οι βλάβες εντοπίζονται διάσπαρτα στο κορμί και τα άκρα, συχνά σε συμμετρική κατανομή. Ακροπροσωπική Oι βλάβες περιορίζονται γύρω απο το στόμα τα μάτια και την άπω ραχιαία επιφάνεια των δακτύλων. Δερμοτομιακή Eντοπίζεται κατά μηκος δερμοτομίουπροσβεβλημένη περιοχή. Εντοπισμένη 1-2 άχροες κηλίδες στην ίδια περιοχή του σώματος, αλλά όχι σε δερμοτομιακή κατανομή. Καθολική Σχεδόν πλήρης αποχρωματισμός του δέρματος (>80%).

36 ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Γενετική • Νευροχημική
- εμφάνιση λεύκης μετά απο συναισθηματικό stress - νευροχημικοί διαβιβαστές, τοξικοί για το μελανοκύτταρο στο πάσχον δέρμα • Αυτοκυτταροτοξική/μεταβολική - πρόδρομες ουσίες μελανίνης τοξικών για το μελανοκύτταρο • Θεωρία ανεπάρκειας αυξητικών παραγόντων - ικανότητα μετανάστευσης/πολ/σμού μελανοκυττάρων • Θεωρία αυτοανοσίας - ειδικά αντισώματα και Τ-λεμφοκύτταρα κατά μελανοκυττάρου • Συνδυαστική

37 Θεραπεία ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ
Στόχος της θεραπείας είναι η διακοπή του μηχανισμού αποχρωματισμού και έναρξη επαναχρωματισμού. καταστολή της φλεγμονής (π.χ. τοπικά κορτικοστεροειδή) διέγερση του πολλαπλασιασμού και μετανάστευσης μελανοκυττάρων [π.χ. έκθεση σε τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία(PUVA, NB- UVB, 308nm excimer laser) έκθεση σε φυσικό φως (ηλιοθεραπεία) ή χρήση αναλόγων βιταμίνης D3]. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ

38 ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

39 μυοσκελετικές παθήσεις
Οι μυοσκελετικές παθήσεις (ΜΣΠ) προσβάλλουν τους μύες, τους συνδέσμους, τους τένοντες, τις αρθρώσεις, τα οστά και τα νεύρα. Οι περισσότερες ΜΣΠ που σχετίζονται με την εργασία είναι σωρευτικές παθήσεις και προκαλούνται από την ίδια την εργασία ή από το εργασιακό περιβάλλον Μπορεί επίσης να προκληθούν από ατυχήματα, π.χ. κατάγματα και εξαρθρώσεις. Συνήθως, οι ΜΣΠ προσβάλλουν τη ράχη, τον αυχένα, τους ώμους και τα άνω άκρα, αλλά μπορεί, σπανιότερα, να εκδηλωθούν και στα κάτω άκρα.

40 Διάστρεμμα (στραμπούληγμα)
Κάταγμα είναι ένα σπάσιμο του οστού ή του χόνδρου Διάστρεμμα (στραμπούληγμα) συμβαίνει όταν μια βίαιη κίνηση (λύγισμα ή τέντωμα) αναγκάζει μια άρθρωση να κινηθεί εκτός των ορίων του φυσιολογικού εύρους της. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό των συνδέσμων που βρίσκονται γύρω ή κοντά στην άρθρωση. Ο τραυματισμός αυτός κυμαίνεται από υπερβολική διάταση, μέχρι και πλήρη ρήξη. Κράμπες εμφανίζονταιι τοπικά (δηλ. σε έναν ή λίγους μύες καιι συνήθως στους μύες της γαστροκνημίας και στα πέλματα) έντονοι καιι επώδυνοι σπασμοί που είναι γνωστοί ως κράμπες. Δεν διιαρκούν περισσότερο από λίγα λεπτά και σπάνια οφείλονταιι σε παθολογικούς λόγους. Μπορεί να εμφανιστούν μετά από έντονη ψύξη καταπόνηση ή διακοπή της αιμάτωσης σ’ ένα μυ. Θλάση είναι μια συνηθισμένη κάκωση των μυών που προκαλείται από την πολύ έντονη μυϊκή προσπάθεια με αποτέλεσμα οι μύες να υφίίστανταιι υπερβολική τάση που οδηγεί σε τραυματιισμό. Πλήττει δε περιισσότερο τα αγύμναστα άτομα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν τις παθαίνουν και επαγγελματίες αθλητές. Στη θλάση τραυματίζονται είτε οι μυϊκές ίνες είτε οι τένοντες. Οι θλάσεις χρειάζονται θεραπεία και ανάπαυση.

41 ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΕΣ O τένοντας είναι ινώδης ιστός που ενώνει τους μύες με τα οστά σε αρκετές περιπτώσεις περιβάλλεται από ένα “σακούλι”, το έλυτρο

42 ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΕΣ Λέγοντας τενοντίτιδα (tendonitis) εννοούμε την πάθηση του τένοντα είτε στο σημείο που ενώνεται με τον μυ είτε στο σημείο που ενώνεται με το οστό. Η πάθηση μπορεί να είναι ερεθισμός, τραυματιστμός, κάκωση, φθορά ή φλεγμονή. Αν επηρεάζεται και το έλυτρο (το περίβλημα του τένοντα) μιλάμε για τενοντοελυτρίτιδα. Η τενοντιτιδα αποκαλείται επίσης τεντίνοση ή τενοντοπάθεια. είναι μια ενοχλητική κατάσταση και μερικές φορές η αντιμετώπιση και η θεραπεία δεν είναι εύκολη. Παρουσιάζεται τόσο στα άνω άκρα όσο και στα κάτω άκρα. Οι κυριότερες τενοντίτιδες για τα άνω άκρα είναι των στροφέων του ώμου, της μακράς κεφαλής του δικέφαλου, η έσω και έξω επικονδυλίτιδα (αγκώνας των τενιστών). Οι κυριότερες και συχνότερες των κάτω άκρων είναι του επιγονατιδικού τένοντα, του οπισθίου κνημιαίου, των περονιαίων και του αχίλλειου τένοντα.

43 ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΕΣ Η μυϊκή υπερλειτουργία είναι η κύρια αιτία της τενοντίτιδας. ο μυς “δουλεύει” παραπάνω από τις δυνατότητές του, ο τένοντας κουράζεται και δημιουργείται φλεγμονή. Συνήθως, τα άτομα που ξεκινούν για πρώτη φορά ένα πρόγραμμα γυμναστικής ή αυξάνουν το επίπεδο των ασκήσεων τους απότομα αρχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα τενοντίτιδας. Ο τένοντας αδυνατεί να προσαρμοστεί στο νέο επίπεδο δραστηριότητας και αυτή η κατάχρηση οδηγεί με τη σειρά της σε φλεγμονή και τενοντίτιδα. Η τενοντιτιδα εμφανίζεται συχνά στις μέρες μας κυρίως λόγω της εισβολής των ηλεκτρονικών υπολογιστών στη ζωή μας, και εξαιτίας της καθιστικής ζωής. ρευματοειδής αρθρίτιδα.

44 Σχεδόν όλες οι αιτίες πρόκλησης τενοντίτιδας έχουν σαν συνέπεια την υπέρμετρη εφαρμογή δύναμης στον τένοντα. είναι αυτή που προκαλεί τον τραυματισμό είτε με τον όρο του άμεσου τραυματισμού (ρήξη τένοντα) είτε με την χρόνια μορφή της κατάχρησης σε σημεία στα οποία οι μυς κινούνται περισσότερες φορές. Για παράδειγμα, οι χρηστές ηλεκτρονικών υπολογιστών στα δάκτυλα, ενώ οι κολυμβητές, οι τενίστες και οι παίκτες του γκολφ είναι ευαίσθητοι στην τενοντίτιδα στους ώμους και στους αγκώνες.

45 Συμπτώματα Πόνος στην άρθρωση κατά τη διάρκεια της κίνησης, αλλά μερικές φορές ακόμα και με την απλή επαφή. Επιδείνωση του πόνου κατά τη διάρκεια της νύχτας. Περιορισμός της κίνησης. Oίδημα (πρήξιμο). Πάχυνση και σκλήρυνση του ελύτρου με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ολίσθηση του τένοντα και κατά συνέπεια να εμποδίζεται η κίνηση αλλά και να προκαλείται ένας χαρακτηριστικός ήχος. Μυϊκή αδυναμία που μπορεί να συνοδεύεται από μυϊκό σπασμό.

46

47 Διάγνωση δε χρειάζονται ιδιαίτερες διαγνωστικές εξετάσεις για να διαγνωστούν. Ο γιατρός, με την κλινική εξέταση, μπορεί να δει τα σημάδια και τα συμπτώματα της τενοντίτιδας. Απλή ακτινογραφία μπορεί να χρειαστεί για να αποκλείστουν άλλες παθήσεις των οστών οι τένοντες δεν φαίνονται στης άπλες ακτινογραφίες. Σπάνια, μαγνητική τομογραφία μπορεί να χρειαστεί Σπάνια, επίσης, εργαστηριακές εξετάσεις αίματος μπορεί να χρειαστούν για να αποκλειστούν άλλες παθήσεις.

48 Θεραπεία Διακοπή όλων των δραστηριοτήτων που συμμετέχει η συγκεκριμένη άρθρωση και ανάπαυση. Αν είναι δυνατόν το μέλος σε ανάρροπη θέση. Εφαρμογή πάγου και σε καμία περίπτωση ζεστού. Παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Laser χαμηλής ισχύος στην οξεία φάση. Ιοντοφόρεση με κορτιζονούχο φάρμακο. Χρήση ανάλογου της πάσχουσας περιοχής κηδεμόνα περιορισμού της κίνησης, που προοδευτικά θα αφαιρείται ανάλογα με την μείωση των συμπτωμάτων. Προοδευτική κινητοποίηση της άρθρωσης (mobilization) Aπαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση

49 Eκτινασσόμενος δάκτυλος
συμβαίνει όταν το τούνελ δημιουργήσει φλεγμονή και αρχίσει να πιέζει τον τένοντα. Ο τένοντας πρήζεται στη μια άκρη του τούνελ δημιουργώντας έτσι μια διόγκωση σαν κόμπο ο κόμπος αυτός είναι δύσκολο να περάσει από το τούνελ αποτέλεσμα να έχουμε την αίσθηση ότι το δάχτυλο μαγκώνει και ξεμαγκώνει Μερικές φορές μπορεί το δάχτυλο να παραμείνει μαγκωμένο-κλειδωμένο και να είναι δύσκολο να το ισιώσει ή να το κλείσει κάποιος Τα φαινόμενα αυτά είναι πιο έντονα κατά τις πρωινές ώρες

50 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Στα αρχικά στάδια της νόσου η χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή η χρήση ναρθήκων ένεση μικρής ποσότητας κορτιζόνης στην περιοχή του τούνελ του ελύτρου. χειρουργείο γίνεται με τοπική νάρκωση διανοίγεται το πρώτο τούνελ, που βρίσκεται στη βάση του δακτύλου για να μπορεί να κινηθεί ελεύθερα ο τένοντας. Η διάνοιξη αυτού του τούνελ δεν έχει καμία επίπτωση στη λειτουργία του χεριού και ο ασθενής μπορεί να κινεί ελεύθερα το δάχτυλό του

51 Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα
είναι µία συνήθης αιτία πόνου και διαταραχής της αισθητικότητας στα χέρια Οφείλεται σε πίεση του µέσου νεύρου στην περιοχή του καρπού. Στην περιοχή αυτή το νεύρο διέρχεται µέσα από έναν ανένδοτο οστεοϊνώδη σωλήνα που αποκαλείται καρπιαίος σωλήνας. Στον πυθµένα του καρπιαίου σωλήνα βρίσκονται τα οστά του καρπού Η οροφή του σχηµατίζεται από τον εγκάρσιο σύνδεσµο.

52 Εάν ο εγκάρσιος σύνδεσµος ρικνωθεί ή
εάν αυξηθούν σε όγκο τα περιεχόµενα του καρπιαίου σωλήνα το µέσο νεύρο πιέζεται προκαλώντας ενοχλήµατα κυρίως πόνο στο χέρι και µούδιασµα στον αντίχειρα, στον δείκτη, στο µέσο δάκτυλο και στο ήµισυ του παράµεσου δακτύλου. Είναι συνηθέστερο σε γυναίκες µέσης ηλικίας παρά σε άνδρες και εµφανίζεται στο 10% του γενικού πληθυσµού.

53 Αίτια Η κληρονοµικότητα Η παρατεταµένη καταπόνηση του χεριού
Επαναλαµβανόµενες κινήσεις του χεριού και των δακτύλων για µεγάλο χρονικό διάστηµα Ορµονικές µεταβολές σχετιζόµενες µε την εγκυµοσύνη και την εµµηνόπαυση Παθήσεις όπως είναι ο διαβήτης, η ρευµατοειδής αρθρίτιδα και οι διαταραχές του θυρεοειδή Συχνά η πάθηση είναι ιδιοπαθής, δεν υπάρχει δηλαδή κάποιο σαφές αίτιο

54 Συμπτώματα Συνήθως παρουσιάζεται νυκτερινός πόνος χωρίς ιστορικό τραυµατισµού. μούδιασμα δακτύλων και αίσθηµα ηλεκτρικού ρεύµατος. τα συµπτώµατα δεν παρουσιάζονται στο µικρό δάκτυλο. συχνά το βράδυ ξυπνούν τον ασθενή είναι αναγκαίο το τίναγµα του χεριού συµπτώµατα παρουσιάζονται όταν ο ασθενής κρατά για ώρα κάποιο αντικείµενο όπως είναι το τηλέφωνο ή το τιµόνι όταν οδηγεί. Ορισµένες φορές τα συµπτώµατα επεκτείνονται και κατά µήκος του αντιβραχίου. Τα συµπτώµατα συχνά εµφανίζονται και εξαφανίζονται διάφορες κινήσεις καθηµερινές όπως είναι το κούµπωµα και το ξεκούµπωµα είναι δύσκολο. Ορισµένες φορές πέφτουν αντικείµενα από το χέρι ενώ προοδευτικά η αιµωδία και η ατροφία των µυών του χεριού γίνονται µόνιµες

55 Διάγνωση Η διάγνωση του ΣΚΣ γίνεται κυρίως από το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Όταν ο καρπός κάµπτεται και η θέση αυτή διατηρείται για 30 δευτερόλεπτα τα συµπτώµατα αυξάνουν (δοκιµασία Phalen). Όταν εξασκείται πίεση στον καρπιαίο σωλήνα είναι δυνατό να παρατηρηθεί αιµωδία ή πόνος. Ορισµένες φορές παρατηρείται µειωµένη αισθητικότητα στα δάκτυλα και αδυναµία στις κινήσεις του αντίχειρα. Ακτινογραφίες ή άλλες απεικονιστικές εξετάσεις δεν είναι αναγκαίες εκτός εάν υπάρχει υποψία χωροκατακτητικής αλλοίωσης. Σε ορισµένες περιπτώσεις είναι χρήσιµη η πραγµατοποίηση ηλεκτροµυογραφήµατος.

56 Συντηρητική Θεραπεία Αρχικά ενδείκνυται η χρήση ενός νάρθηκα που χρησιµοποιείται κατά τη διάρκεια της ηµέρας αλλά και το βράδυ που κρατά τον καρπό σε ουδέτερη θέση. Ήπια αναλγητικά ή αντιφλεγµονώδη Μία έγχυση κορτικοστεροειδούς βοηθά στη µείωση των ενοχληµάτων αλλά η δράση είναι προσωρινή. Σηµαντικότερο µέτρο είναι η µείωση της καταπόνησης του χεριού, η χρήση του άλλου άκρου και η αποφυγή θέσεων και δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν τα ενοχλήµατα.

57 Χειρουργική Θεραπεία H χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται εάν τα συµπτώµατα επιµένουν και δεν υποχωρούν µε την συντηρητική αγωγή. Είναι προτιµότερο να γίνει χειρουργική θεραπεία του προβλήµατος πρώιµα παρά καθυστερηµένα. Η επέµβαση πραγµατοποιείται µε τοπική αναισθησία. τοµή µήκους 3 εκ. στην βάση της παλάµης. Με την τοµή αυτή διαιρείται ο εγκάρσιος σύνδεσµος του καρπού αποφορτίζοντας το µέσο νεύρο.

58 ΟΣΦΥΟ-ΙΣΧΙΑΛΓΙΑΣ H οσφυαλγία-ισχιαλγία αποτελεί σύμπτωμα και όχι νόσο.
“επιδημικής” μορφής, αλλά και συχνής αδυναμίας ανεύρεσης της ακριβούς αιτιολογίας της οσφυαλγίες συστηματικής (παθολογικής) αιτιολογίας, που αντιπροσωπεύουν το 1-5% των περιπτώσεων. οσφυαλγίες μηχανικής αιτιολογίας, που αντιπροσωπεύουν το 95% περίπου του συνόλου των περιπτώσεων Mε βάση τα κλινικά χαρακτηριστικά της οσφυαλγίας-ισχιαλγίας, όπως π.χ. το ιστο-ρικό, η διάρκεια του πόνου, η επιδείνωση με τη μηχανική καταπόνηση, η απουσία συστηματικού νοσήματος κ.λ.π

59 Ιερολαγώνιος Πόνος Οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις μεταφέρουν το βάρος του κορμού προς τα κάτω άκρα. είναι αρθρώσεις που δέχονται ισχυρές φορτίσεις. Βρίσκονται στην περιοχή των γλουτων και σκεπάζονται από αρκετές ομάδες μυών και συνδέσμων. Υπάρχουν δύο ιερολαγόνιες αρθρώσεις, μια σε κάθε πλευρά της πυέλου (λεκάνης) που συνδέουν τα λαγόνια οστά με το ιερό.

60 Ιερολαγώνιος Πόνος Ο πόνος της ιερολαγόνιας άρθρωσης διαχωρίζεται
ενδοαρθρικής αιτιολογίας (λοίμωξη, αρθρίτιδα, σπονδυλοαρθροπάθεια, κακοήθεια) εξωαρθρικής αιτιολογίας (κατάγματα, τραυματισμός συνδέσμων και μυοπεριτονιών). Πολύ συχνά ο πόνος υφίσταται χωρίς να μπορεί να αποδειχτεί συγκεκριμένη αιτία. Κακή στήριξη, επανειλημμένες στρεπτικές δυνάμεις στην πύελο και φλεγμονή μπορεί επίσης να προκαλούν πόνο. Παράγοντες κινδύνου αποτελούν η ανισότητα στο μήκος των κάτω άκρων, οι τραυματισμοί, η σκολίωση, η σπονδυλοδεσία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, η βαριά φυσική δραστηριότητα και η εγκυμοσύνη.

61 Ιερολαγώνιος Πόνος Η ιερολαγόνιος άρθρωση είναι μια αρκετά συχνή αιτία χρόνιας οσφυαλγίας. θεωρείται ο πόνος που εντοπίζεται στην ιερολαγόνια άρθρωση αναπαράγεται με δοκιμασίες πρόκλησης και στρεσαρίσματος της άρθρωσης Οι ασθενείς που υποφέρουν από πόνο της ιερολαγόνιας άρθρωσης δυσκολεύονται να κάνουν καθημερινές δραστηριότητες όπως η βάδιση, το κάθισμα, η ορθοστασία ακόμη και να κοιμηθούν. Η αναφερόμενη επίπτωση του πόνου της ιερολαγόνιας άρθρωσης μεταξύ των ασθενών με χρόνια οσφυαλγία κυμαίνεται μεταξύ 16% και 30%. Παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που υποφέρουν μήνες, ακόμη και χρόνια μέχρι να βρεθεί η σωστή διάγνωση

62 Δισκοπάθεια Δύο γειτονικοί σπόνδυλοι ενώνονται μεταξύ τους με το μεσοσπονδύλιο δίσκο, τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους : μεσοσπονδύλιος δίσκος (intervertebral disc) είναι ένα ελαστικό «μαξιλαράκι» που ενώνει τα σώματα των σπονδύλων και απορροφά τους κραδασμούς. η άρθρωση (facet joint) σχηματίζεται από ένα τμήμα του πάνω σπονδύλου και άλλο ένα του κάτω σπονδύλου. Για κάθε ζεύγος σπονδύλων, υπάρχουν δύο αρθρώσεις, μια δεξιά και μια αριστερά οι σύνδεσμοι (ligaments) είναι «λαστιχάκια» που συνδέουν τα πέταλα δύο γειτονικών σπονδύλων.

63 Αιτιολογία Mηχανικής αιτιολογίας
Pευματικής αιτιολογίας (οροαρνητικές αρθρίτιδες, πολυμυαλγία, ιδιοπαθής διάχ. υπερόστωση, ινωμυαλγία, σ. Bechet, αγγειΐτιδες, κρυσταλλογενείς αρθρίτιδες κ.λ.π). Λοιμώδους αιτιολογίας (TB, κόκκοι, έρπης, ν. Lyme). Eνδοκρινολογικής αιτιολογίας (οστεοπόρωση, οστεομαλακία, υπερπαραθυρεοειδισμός). Nεοπλασματικής αιτιολογίας (καλοήθη, κακοήθη νεοπλάσματα). Nευρολογικής αιτιολογίας (αρθροπάθεια Charcot, διαβητική νευροπάθεια). Σπλαχνικής αιτιολογίας (αορτή, πάγκρεας, νεφρά). Διαφόρου αιτιολογίας (σαρκοείδωση, οπισθοπεριτοναϊκή ίνωση κ.λ.π.).

64 Δισκοπάθεια μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ανάγγειος και η διατροφή του γίνεται από τα σπονδυλικά αγγεία με διάχυση O δίσκος στερείται νεύρων Eίναι η ελάττωση του ύψους του δίσκου με ήπια αποπλάτυνση του δακτυλίου. Oφείλεται σε εκφυλιστικές αλλοιώσεις που οδηγούν σε διαταραχή της ομοιομέρειας H δισκοπάθεια θεωρείται φυσιολογικό φαινόμενο γήρατος και απαντάται πολύ συχνά σε ασυμπτωματικούς ενήλικες.

65 Δισκοκήλη Eίναι η μερική ή πλήρης ρήξη του ινώδους δακτυλίου με παρεκτόπιση του πυρηνικού υλικού H πλήρης ρήξη ονομάζεται και πρόπτωση του πηκτοειδούς πυρήνα H δισκοκήλη πιέζει και ερεθίζει το μηνιγγικό σάκο προκαλώντας οσφυαλγία, ή το έλυτρο της νευρικής ρίζας προκαλώντας ισχιαλγία. Tοπικά δημιουργείται οίδημα και φλεγμονώδη φαινόμενα χρόνιο πόνο Όταν ο δακτύλιος (μαζί με τον οπίσθιο σύνδεσμο) υποστεί πλήρη ρήξη, το πυρηνικό υλικό επικρέμεται ή εκθλίβεται ελεύθερα μέσα στο νωτιαίο σωλήνα

66 Ισχιαλγία (Sciatica) ή ισχιάδα ονομάζουμε κάθε είδους πόνο και σύνολο συμπτωμάτων κατά μήκος του Ισχιακού νεύρου,

67 Aιτιoπαθoγένεια στις περισσότερες περιπτώσεις (80%) δεν αναφέρεται καθόλου τραυματικό αίτιο. προηγούνται οι εκφυλιστικές βιοχημικές διαταραχές σε μοριακό επίπεδο, ενώ ο τραυματισμός αποτελεί εκλυτικό παράγοντα. Mερικές φορές και η απλή κάμψη της οσφύος, ιδιαίτερα με στροφή, ο βήχας ή ένα πτέρνισμα μπορεί να προκαλέσουν την έναρξη ή την επίταση των συμπτωμάτων. Tο κάπνισμα, ορισμένα επαγγέλματα (οδηγού, χειριστού κομπρεσέρ), η παχυσαρκία, η ανισοσκελία η οικογενής προδιάθεση παίζουν αιτιοπαθογενετικό ρόλο Oι περισσότερες δισκοκήλες εμφανίζονται στην τρίτη και τέταρτη δεκαετία της ζωής

68 Kλινική εικόνα H τυπική κλινική εικόνα της οξείας δισκοκήλης αρχίζει με μέτριο, δυνατό ή ανυπόφορο πόνο στην οσφύ. O πόνος μπορεί να παραμείνει εντοπισμένος βαθιά στην οσφυογλουτιαία χώρα, χωρίς να επεκτείνεται στο πόδι. Eπιτείνεται με το βήχα και το σκύψιμο. Διαρκεί συνήθως λίγες ημέρες ή εβδομάδες και υφίεται με δυνατότητα υποτροπών. Mετά περίοδο 5-10 ετών από το πρώτο επεισόδιο εμφανίζεται ισχιαλγία που αντανακλά στο αντίστοιχο δερμοτόμιο της προσβεβλημένης ρίζας. Aληθής ισχιαλγία εμφανίζεται στο 35% των δισκοκηλών. Nευρολογικά ή παρετικά σημεία εμφανίζει ένα μικρό ποσοστό ασθενών μέχρι 10%

69 εξέταση H διάγνωση της δισκοκήλης είναι κυρίως κλινική υπόθεση.
νευρολογική εξέταση η αισθητικότητα, τα τενόντια αντανακλαστικά και η μυϊκή ισχύς Oι εξετάσεις αίματος είναι φυσιολογικές απλές ακτινογραφίες γίνονται για αποκλεισμό σοβαρότερων νοσημάτων H αξονική τομογραφία (AT), όπως και η μαγνητική τομογραφία (MT) μπορούν σε μεγάλο ποσοστό (95%) να αποκαλύψουν τη δισκοκήλη

70 Θεραπεία μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα Φυσικοθεραπεία
Χειροπρακτική Εγχύσεις (Ενέσεις) στη ΣΣ Χειρουργικη επέμβαση

71 Συμβουλές Πώς στεκόμαστε: Γενικά πρέπει να αποφεύγουμε την παρατεταμένη ορθοστασία. Όταν είμαστε υποχρεωμένοι να μείνουμε όρθιοι για πολύ ώρα, δεν έχουμε στάση προσοχής, αλλά ανάπαυσης, βγάζοντας το ένα πόδι μπροστά κι έχοντας το ένα γόνατο ελαφρά λυγισμένο. Δε φοράμε παπούτσια με ψηλά τακούνια και προτιμούμε τις ανατομικές σόλες Πώς σκύβουμε: Σκύβουμε πάντα λυγίζοντας τα γόνατα. Ποτέ δε σκύβουμε λυγίζοντας τη μέση κι έχοντας τα πόδια τεντωμένα . Πώς σηκώνουμε βάρη: Στεκόμαστε κοντά στο αντικείμενο που θέλουμε να σηκώσουμε, κρατάμε τη μέση ίσια και λυγίζουμε τα γόνατα για να το πιάσουμε. Για να το σηκώσουμε, σφίγγουμε τους μύες της κοιλιάς και τεντώνουμε τα γόνατα. Για να μεταφέρουμε βαριά αντικείμενα, τα κρατάμε κοντά στο σώμα και χρησιμοποιούμε και τα δυο χέρια . Πώς βήχουμε/φτερνιζόμαστε: Ο βήχας και το φτέρνισμα μπορούν να προκαλέσουν οξύ επεισόδιο οσφυαλγίας ή και υποτροπή μιας υπάρχουσας κατάστασης. Για αυτό όταν πρόκειται να βήξουμε/φτερνιστούμε σηκωνόμαστε όρθιοι και ελαφρώς γέρνουμε προς τα πίσω

72