ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ. Η καρδιά Η καρδιά είναι μια μυϊκή αντλία στο θώρακα που εργάζεται διαρκώς, ωθώντας μέρα-νύχτα αίμα σε όλο το σώμα. Συσπάται και χαλαρώνει.

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ. Η καρδιά Η καρδιά είναι μια μυϊκή αντλία στο θώρακα που εργάζεται διαρκώς, ωθώντας μέρα-νύχτα αίμα σε όλο το σώμα. Συσπάται και χαλαρώνει."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΚΑΡΔΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ

2 Η καρδιά Η καρδιά είναι μια μυϊκή αντλία στο θώρακα που εργάζεται διαρκώς, ωθώντας μέρα-νύχτα αίμα σε όλο το σώμα. Συσπάται και χαλαρώνει 100.000 φορές την ημέρα και για να επιτελέσει σωστά αυτό το έργο, πρέπει και η ίδια να εφοδιάζεται με αρκετό αίμα. Το αίμα αυτό παρέχουν στην καρδιά οι στεφανιαίες αρτηρίες.

3 Η βασική λειτουργία της καρδιάς είναι να ωθεί, μέσω μεγάλων αρτηριών, ανοιχτό κόκκινο, πλούσιο σε οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά αίμα σε όλο το σώμα. Όταν το οξυγόνο απορροφηθεί από τους ιστούς, οι φλέβες παραλαμβάνουν το αίμα το οποίο είναι πλέον σκούρο κόκκινο και με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο και το μεταφέρουν πίσω στην καρδιά. Έχει δύο τμήματα, καθένα από τα οποία λειτουργεί ως ξεχωριστή αντλία. Τα δυο αυτά τμήματα χωρίζονται σε δύο θαλάμους έτσι δημιουργούνται τέσσερις συνολικά θάλαμοι.

4 Οι θάλαμοι που βρίσκονται προς τα πάνω λέγονται κόλποι και δρουν ως συλλέκτες αίματος, ενώ οι κάτω λέγονται κοιλίες και δρουν ως προωθητήρες. Το δεξιό τμήμα της καρδιάς δέχεται αίμα από τις φλέβες όλου του σώματος και το ωθεί στους πνεύμονες, για να οξυγονωθεί. Η αριστερή πλευρά συγκεντρώνει το αίμα που επιστρέφει από τους πνεύμονες και το ωθεί στους ιστούς όλου του σώματος, για να τους εφοδιάσει με αίμα. Για να φθάσει το αίμα σε όλα τα όργανα και τους μυς, πρέπει να ωθείται με μεγάλη πίεση. Ο καρδιακός μυς είναι αρκετά δυνατός & δεν κουράζεται. Η παροχή αίματος γίνεται από τις στεφανιαίες αρτηρίες και τους κλάδους τους.

5 Καρδιακές παθήσεις  Οι καρδιακές παθήσεις της παιδικής ηλικίας αποτελούν μέγιστο πρόβλημα και απαιτούν τη συνεχή προσοχή των εκπαιδευτικών.  Μπορεί να είναι συγγενείς ή επίκτητες. Οι συγγενείς αποτελούν το 90% των καρδιοπαθειών της παιδικής ηλικίας. Η συχνότητα ανέρχεται σε 8‰ των γεννήσεων ζώντων νεογνών. Αναφέρονται με τον τύπο της ανατομικής ανωμαλίας που παρουσιάζουν και για διδακτικούς λόγους χωρίζονται σε κυανωτικές και μη κυανωτικές συγγενείς καρδιοπάθειες.

6 Οι κυανωτικές καρδιοπάθειες Παρουσιάζουν κυάνωση συνήθως από τη γέννηση, γι’ αυτό και ταξινομούνται σύμφωνα με την ανατομική βλάβη. Κατά την κυάνωση υπάρχει ανάμιξη αρτηριακού και φλεβικού αίματος από τις δεξιές προς τις αριστερές κοιλότητες της καρδιάς. Με την πρόοδο της καρδιοχειρουργικής επιστήμης το 90% συγγενών καρδιοπαθειών αποκαθίστανται. Ένα παιδί με διαπιστωμένη καρδιοπάθεια θα φέρει μαζί του, απαραίτητα, ιατρική γνωμάτευση, όπου θα φαίνεται το είδος της καρδιακής νόσου και οι επιτρεπόμενες ή μη δραστηριότητες. Για όλα τα παιδιά πρέπει να είμαστε ευαισθητοποιημένοι στην εξέταση και αξιολόγηση ορισμένων σημείων και συμπτωμάτων.

7  Πρέπει να αξιολογείται κάθε παράπονο του παιδιού σχετικά με την ύπαρξη πόνου στο θώρακα, αίσθημα παλμών στην προκάρδια χώρα, κόπωση ή ζάλη. Θα πρέπει να γνωρίζουμε να παίρνουμε σφύξεις, να μετρούμε αρτηριακή πίεση και να αξιολογούμε αν υπάρχει ταχυκαρδία, βραδυκαρδία, αρρυθμία, υπέρταση, ώστε να είμαστε σε θέση να ενημερώσουμε το γιατρό.  Μεγάλη σημασία έχει το χρώμα του παιδιού κατά την άσκηση, ιδιαίτερα αν εμφανίζεται κυάνωση στα χείλια ή γενικευμένη, που μπορεί να υποδηλώνει καρδιακή ή αναπνευστική νόσο.

8  Το παιδί που πρόκειται να επιδοθεί στο σχολικό ή εξωσχολικό αθλητισμό πρέπει να εξετάζεται προληπτικά από παιδίατρο και σε ένδειξη του παιδιάτρου από καρδιολόγο. Με την προληπτική ιατρική εξέταση γίνεται διάγνωση συγγενών καρδιοπαθειών.  Ο εργαστηριακός καρδιολογικός έλεγχος περιλαμβάνει ακτινογραφία καρδιάς, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα και καθετηριασμό. Τα τρία πρώτα αρκούν για να τεθεί διάγνωση καρδιακής νόσου.  Ο καθετηριασμός γίνεται σε πολύ σοβαρές καταστάσεις, όταν επίκειται εγχείρηση της καρδιάς.  Με το τεστ κόπωσης αξιολογείται η καρδιακή λειτουργία και η επιβάρυνση που δέχεται καθώς υποβάλλεται σε κόπωση, βαθμιαία αυξανόμενη σε ένταση. Γίνεται πάντα με την παρουσία καρδιολόγου. Το τεστ κόπωσης εφαρμόζεται, όπου αναζητείται στεφανιαία νόσος.

9  Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει, ψηλάφηση των σφύξεων, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στα άνω και κάτω άκρα, ακρόαση. Στην ακρόαση αξιολογείται η ένταση και ο ρυθμός των τόνων της καρδιάς και η ύπαρξη παθολογικών ήχων, όπως τα φυσήματα. Παρουσιάζονται όταν υπάρχει στένωση ή ανεπάρκεια κάποιου βαλβιδικού στομίου, ή διεύρυνση μιας κοιλότητας της καρδιάς, ή αύξηση της ταχύτητας ροής, ή μεταβολή της γλοιότητας του αίματος. Διακρίνονται σε αθώα ή λειτουργικά, μικρής έντασης και δεν έχουν καμιά επίπτωση στη φυσική κατάσταση του ατόμου. Το ποσοστό στα παιδιά κυμαίνεται από 50-60%. Τα οργανικά φυσήματα οφείλονται σε υποκείμενη νόσο και ανάλογα με την ένταση τους χαρακτηρίζονται από 1ου ως 6ου βαθμού.

10

11

12 Μη κυανωτικές συγγενείς καρδιοπάθειες Μεσοκοιλιακή επικοινωνία  Είναι η πιο συχνή συγγενής καρδιοπάθεια. Υπάρχει έλλειμμα (τρήμα) στο μεμβρανώδες διάφραγμα μεταξύ των κοιλιών. Κατά τη συστολή των κοιλιών, μέρος του αίματος της αριστερής κοιλίας κατευθύνεται προς τη δεξιά κοιλία, γιατί οι αντιστάσεις στη μεγάλη κυκλοφορία είναι μεγαλύτερες απ’ ό,τι στη μικρή.  Όταν η επικοινωνία είναι μικρή δεν υπάρχουν συμπτώματα, όταν όμως είναι μέτρια ή μεγάλη, τότε παρατηρείται καθυστέρηση της σωματικής αύξησης, ταχύπνοια, δύσπνοια που επιτείνονται με την κόπωση, προπέτεια του θώρακα, συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού και στο τέλος καρδιακή ανεπάρκεια.

13

14 Μεσοκολπική επικοινωνία  Εντοπίζεται συνήθως στο πάνω μέρος του μεσοκολπικού διαφράγματος και πιο σπάνια στο κάτω μέρος. Υπάρχει διαφυγή αίματος από τον αριστερό προς τον δεξιό κόλπο. Η μεσοκολπική επικοινωνία δεν κλείνει μόνη της. Τα συμπτώματα εμφανίζονται τη 2η ή 3η δεκαετία της ζωής με δύσπνοια, ορθόπνοια, καρδιακή αρρυθμία, καρδιακή ανεπάρκεια. Η χειρουργική επέμβαση έχει μεγάλο ποσοστό επιτυχία (90-100%).

15

16 Παραμονή αρτηριακού πόρου  Κατά την ενδομήτρια ζωή ο αρτηριακός πόρος επιτρέπει τη ροή αίματος από την πνευμονική κυκλοφορία προς την αορτή. Φυσιολογικά ο πόρος κλείνει αυτόματα μέσα στον πρώτο μήνα της ζωής. Σε αποτυχία σύγκλεισης και παραμονή του πόρου, το αίμα ρέει από την αορτή προς την πνευμονική αρτηρία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται καθώς το νεογνό μεγαλώνει. Η παραμονή του πόρου είναι πιο συχνή στα πρόωρα, στα οποία γίνεται προσπάθεια σύγκλησης με χορήγηση φαρμάκων. Η χειρουργική αντιμετώπιση έχει επιτυχία 100%.

17 Στένωση του ισθμού της αορτής  Μπορεί να αφορά στένωση μεταξύ αριστερής υποκλείδας αρτηρίας και αρτηριακού πόρου (παιδικός τύπος) ή αμέσως μετά την πρόσφυση του αρτηριακού πόρου (τύπος ενηλίκου). Τα συμπτώματα είναι έλλειψη ή ελάττωση των σφύξεων στα κάτω άκρα, αυξημένη αρτηριακή πίεση στα πάνω άκρα και ελαττωμένη στα κάτω, ψηλαφητές σφύξεις στην οπίσθια επιφάνεια του θώρακα ανάμεσα στις ωμοπλάτες.

18 Κυανωτικές συγγενείς καρδιοπάθειες Τετραλογία Fallot Πρόκειται για συνδυασμό στένωσης της πνευμονικής αρτηρίας, μεσοκοιλιακής επικοινωνίας, μετατόπιση αορτής στα δεξιά και υπερτροφία δεξιάς κοιλίας. Η κυάνωση δεν υπάρχει από τη γέννηση. Εμφανίζεται μετά τους 3-6 μήνες της ζωής. Είναι συχνές οι κυανωτικές κρίσεις κατά τη σίτιση ή την κόπωση, που μπορεί να οδηγήσουν σε υποξία και σπασμούς. Η σωματική ανάπτυξη υπολείπεται. Κύριες επιπλοκές είναι η μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα, η εγκεφαλική θρόμβωση, το απόστημα στον εγκέφαλο. Η θεραπεία είναι χειρουργική με αρκετά καλά αποτελέσματα.

19

20

21

22 Μετάθεση μεγάλων αγγείων Πρόκειται για έκφυση της αορτής από τη δεξιά κοιλία και έκφυση της πνευμονικής αρτηρίας από την αριστερή κοιλία. Για να είναι δυνατή η επιβίωση πρέπει να συνυπάρχει μεσοκολπική ή μεσοκοιλιακή επικοινωνία ή παραμονή αρτηριακού πόρου. Από τη γέννηση εμφανίζονται δύσπνοια, κυάνωση και καρδιακή ανεπάρκεια. Η αντιμετώπιση είναι χειρουργική με ικανοποιητικά αποτελέσματα.

23 Πρόπτωση Μιτροειδούς Πρόκειται για πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας, συνήθως της πρόσθιας γλωχίνας στον αριστερό κόλπο, κατά τη διάρκεια συστολής των κοιλιών. Η πάθηση είναι καλής πρόγνωσης, συνήθως δεν εμφανίζει συμπτωματολογία και δε χρειάζεται αντιμετώπιση. Αναφέρεται, γιατί τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει, ίσως εμφανισθούν κατά τη διάρκεια άσκησης όπως προκάρδιο άλγος, αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία και επεισόδια λιποθυμίας. Η διάγνωση γίνεται με υπερηχογραφικό έλεγχο. Είναι σκόπιμο να αποφεύγεται η έντονη άσκηση.

24 Ρευματική Καρδίτιδα Είναι επίκτητη καρδιακή νόσος και οφείλεται στο ρευματικό πυρετό. Προσβάλλονται οι βαλβίδες και συχνότερα η μιτροειδής βαλβίδα. Ο ρευματικός πυρετός έχει σχεδόν εξαφανισθεί σήμερα από τις προηγμένες χώρες και έτσι τα περιστατικά είναι μεμονωμένα. Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στη μείωση του ρευματικού πυρετού στις προηγμένες χώρες είναι η βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, πιθανή μείωση των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων και καλύτερη αντιμετώπιση των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων.

25 Αρρυθμίες Οι αρρυθμίες είναι σπάνιες στην παιδική ηλικία, αλλά πιο συχνές στη νεανική και εφηβική ηλικία. Συνήθως είναι έκτακτες συστολές που προέρχονται από έκτοπα κέντρα, κολπικά, κοιλιακά ή κολποκοιλιακά. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει το άτομο να υποβάλλεται σε πλήρη καρδιολογικό έλεγχο για να διαπιστώνεται αν υπάρχει υποκείμενη οργανική καρδιακή βλάβη. Όταν δεν υπάρχει οργανική βλάβη η πρόγνωση είναι καλή και η άσκηση επιτρέπεται, αφού προηγουμένως έχει ελεγχθεί η καρδιακή λειτουργία με ηλεκτροκαρδιογράφημα την ώρα της άσκησης και 6-10' μετά το τέλος της άσκησης.

26 Υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια Περιγράφεται σε συντομία, γιατί αποτελεί την πιο κοινή αιτία αιφνίδιου θανάτου των αθλητών. Είναι συνήθως κληρονομική και μεταβιβάζεται με τον σωματικό επικρατούντα χαρακτήρα. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη υπερτροφία των κοιλιών, κυρίως του μεσοκοιλιακού διαφράγματος και ίνωση του μυοκαρδίου. Τα συνήθη συμπτώματα της νόσου είναι αίσθημα κόπωσης, αδυναμίας, δύσπνοια κατά την κόπωση, ζάλη, στηθαγχικό άλγος και λιποθυμικές συγκοπικές κρίσεις.

27 Αρτηριακή Υπέρταση  Η υπέρταση δεν είναι συχνή στην παιδική ηλικία. Στατιστικές δίνουν ποσοστό 2-5%. Συνήθως δεν εμφανίζει συμπτώματα και η ανεύρεσή της γίνεται τυχαία. Στις περιπτώσεις που υπάρχει συμπτωματολογία παρουσιάζονται κεφαλαλγία, ζάλη, διαταραχή της όρασης, ρινορραγία και σε βαριές περιπτώσεις φαινόμενα υπερτασικής εγκεφαλοπάθειας. Μπορεί να είναι ιδιοπαθής ή να οφείλεται α) σε παθήσεις νεφρών β) σε καρδιαγγειακά νοσήματα γ) σε παθήσεις ενδοκρινών αδένων και δ) σε σπάνια αίτια, όπως φάρμακα (π.χ. κορτιζόνη).  Πιο συχνή είναι η υπέρταση σε παιδιά με κληρονομικό υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου και υπερχοληστεριναιμίας.

28 Ένα παιδί θεωρείται ότι έχει υπέρταση, όταν η αρτηριακή πίεση βρίσκεται πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση για την ηλικία, το φύλο και την πληθυσμιακή του ομάδα. Πρακτικά υπέρταση στα μεγάλα παιδιά θεωρείται η αύξηση της συστολικής πίεσης πάνω από 140 mmHg και της διαστολικής πάνω από 90 mmgHg. Η αρτηριακή πίεση είναι φυσιολογική σε παιδιά κάτω των 10 χρόνων, όταν δεν υπερβαίνει τα 130/75 mmHg και σε πάνω από 10, όταν δεν υπερβαίνει τα 140/85 mmHg. Στους πίνακες 24, 25, 26, 27, φαίνονται οι εκατοστιαίες θέσεις της Α.Π./παιδιών από 1-18 χρόνων.

29

30

31

32

33 Στεφανιαία Νόσος  Πρόκειται για νόσο κατά την οποία δυσχεραίνεται η δίοδος του αίματος μέσω του αυλού των στεφανιαίων αρτηριών, λόγω σκλήρυνσης του τοιχώματος και στένωσης του αυλού.

34  Κύρια αιτία της στεφανιαίας νόσου είναι η αθηροσκλήρωση, επικίνδυνοι παράγοντες για τη δημιουργία αθηροσκλήρωσης είναι η υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης και το συναισθηματικό stress.

35  Χαρακτηρίζεται από εναπόθεση στο μέσο χιτώνα των μεγάλων αγγείων, πλακιδίων που αποτελούνται από λίπος, χοληστερίνη, λιποφάγα κύτταρα και αίμα.

36  Έτσι αλλοιώνεται το ενδοθήλιο, σχηματίζεται θρόμβος και τελικά αποφράσσεται το αγγείο, με αποτέλεσμα ισχαιμία και νέκρωση του μυοκαρδίου (έμφραγμα).

37  Κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι η στηθάγχη, που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια κόπωσης και ελαττώνεται ή εξαφανίζεται κατά την ανάπαυση.  Το αίσθημα του βάρους αρχίζει από τον οπισθοστερνικό χώρο και ακτινοβολεί σε όλο το θώρακα. Συχνά συνοδεύεται από βάρος ή «πιάσιμο» στους βραχίονες.  Σπάνια εμφανίζεται πόνος στις γνάθους ή τα δόντια χωρίς πόνο στο στήθος.  Άλλοτε παρουσιάζεται ως πόνος στον οισοφάγο, το στομάχι (επιγάστριο) ή το υποχόνδριο.  Το πιο χαρακτηριστικό σημείο είναι η συσχέτιση του πόνου με την προσπάθεια (κόπωση).  Επίσης εμφανίζεται μετά από βαρύ γεύμα, κρύο περιβάλλον, και συναισθηματικό stress.

38  Η στεφανιαία νόσος αρχίζει συνήθως από την 4η δεκαετία της ζωής.  Δεν είναι νόσος παιδικής ή εφηβικής ηλικίας. Μπορεί όμως να αρχίζει από την παιδική ηλικία με τους προδιαθεσικούς παράγοντες που προαναφέρθηκαν.  Για την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου από την παιδική ηλικία πρέπει να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα, όπως: υγιεινή διατροφή, αποφυγή παχυσαρκίας, ιατρική φροντίδα, αποφυγή stress και σωματική άσκηση.

39 Ταξινόμηση Καρδιοπαθειών (ως προς τη λειτουργική ικανότητα)  Κατηγορία 1 η :Καρδιοπάθεια, που δεν επιφέρει περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας. Η συνηθισμένη φυσική δραστηριότητα δεν προκαλεί υπερβολική κούραση, αίσθημα παλμών ή στηθάγχη.  Κατηγορία 2η: Καρδιοπάθεια που επιφέρει μικρό περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας. Χωρίς πρόβλημα κατά την ανάπαυση. Η συνηθισμένη φυσική δραστηριότητα προκαλεί εξάντληση, αίσθημα παλμών, δύσπνοια ή στηθάγχη. Περιορίζοντας τη φυσική δραστηριότητα οι άρρωστοι ζουν φυσιολογική κοινωνική ζωή.

40 Κατηγορία 3η: Καρδιοπάθεια, που επιφέρει περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας. Οι ασθενείς νοιώθουν άνετα κατά την ανάπαυση. Η ελαφριά φυσική δραστηριότητα προκαλεί εξάντληση, αίσθημα παλμών, δύσπνοια ή στηθάγχη. Αδυναμία να ασχοληθούν με ψώνια ή με ελαφρές δουλειές του σπιτιού.  Κατηγορία 4η: Οι Καρδιοπαθείς είναι ανίκανοι να κάνουν οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα χωρίς συμπτώματα. Κατά την ανάπαυση παρουσιάζουν προκάρδιο άλγος ή συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας.Περιορίζονται στο κρεβάτι ή στην πολυθρόνα και είναι ολοκληρωτικά ανίκανοι.

41 Άσκηση και καρδιοπάθειες  Ιατρική γνωμάτευση, όπου καθορίζονται με σαφήνεια το είδος της καρδιοπάθειας, η καρδιαγγειακή λειτουργία, οι υποδείξεις και οι περιοριστικοί όροι.  Ενημέρωση παιδιού και γονέων για το είδος της άσκησης, την ευνοϊκή επίδραση, αλλά και τις πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις της άσκησης.  Συγκατάθεση των γονέων  Συνεργασία Γυμναστή και Καρδιολόγου  Λεπτομερή αναφορά κάθε συμπτώματος  Συνεχής παρακολούθηση του παιδιού  Έλεγχος σφύξεων και αρτηριακής πίεσης  Βαθμιαία αύξηση έντασης, διάρκειας και ρυθμού των ασκήσεων  Άσκηση σε φυσιολογικές θερμοκρασίες.

42  Παροχή πρώτων βοηθειών σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής.  Αποφυγή μεγάλων γευμάτων πριν από τη άσκηση.  Χορήγηση υγρών για την πρόληψη αφυδάτωσης, όμως μεγάλες ποσότητες υγρών μπορεί να επιδεινώσουν την καρδιακή λειτουργία.  Σπορ βίαιης σύγκρουσης, σπορ επαφής, μη επαφής και άλλα σπορ ελαφρά όπως γκολφ, απαγορεύονται για τις παθήσεις: στένωση μιτροειδούς, στένωση αορτής, ανεπάρκεια αορτής, αρτηριακός κορμός, κυανωτική καρδιοπάθεια, καρδίτιδα, καρδιοπάθειες, υπέρταση οργανικής φύσης.  Για την ιδιοπαθή υπέρταση, όταν δεν υπερβαίνει τα 170/100 mmHg δεν μπαίνουν περιορισμοί στην άσκηση και τα σπορ.

43 Άσκηση και στεφανιαία νόσος Ευνοϊκές επιδράσεις της άσκησης στην καρδιά:  Αύξηση κατανάλωσης οξυγόνου από τους ιστούς.  Ικανοποιητική ρύθμιση συμπαθητικού & παρασυμπαθητικού.  Χαμηλότερη καρδιακή συχνότητα στην ανάπαυση και μικρότερη επιτάχυνση κατά τη μυϊκή προσπάθεια.  Πιο γρήγορη επαναφορά στο φυσιολογικό ρυθμό της καρδιακής συχνότητας μετά την άσκηση.  Ελάττωση των περιφερικών αγγειακών αντιστάσεων.  Αύξηση του τελοδιαστυλικού όγκου αίματος και αύξηση του όγκου παλμού.  Αύξηση της στεφανιαίας κυκλοφορίας, αποτέλεσμα ανάπτυξης παράπλευρης τριχοειδικής κυκλοφορίας του καρδιακού μυός.

44  Σποραδικά έχουν αναφερθεί αιφνίδιοι θάνατοι κατά τη διάρκεια άσκησης. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε υποκείμενη καρδιακή νόσο της οποίας δεν έχει γίνει διάγνωση, σε απότομη διακοπή της άσκησης με συνέπεια τη μη επαναφορά του αίματος από τους μυς στην καρδιά και σε άγνωστα αίτια.  Τα μεμονωμένα αυτά περιστατικά δεν πρέπει να αποτρέπουν την άσκηση.  Για να ασκηθεί κάποιος με στεφανιαία νόσο πρέπει να ελεγχθεί σχολαστικά από καρδιολόγο και να υποβληθεί σε ασκήσεις με βαθμιαία αυξανόμενη ένταση και διάρκεια.

45 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ & ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ

46 Αλλεργική Ρινίτιδα Αλλεργία είναι η αντίδραση υπερευαισθησίας ορισμένων ατόμων απέναντι σε διάφορες ουσίες, που καλούνται αλλεργιογόνα. Μπορεί να εκδηλώνεται από το δέρμα, από το αναπνευστικό και το πεπτικό σύστημα. Τα αλλεργιογόνα μπορεί να προέρχονται από τροφές: πορτοκάλι, φράουλα, χοιρινό, σοκολάτα, αυγό, φουντούκι κλπ., από αιρούμενες ουσίες που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα: γύρη λουλουδιών, χόρτων, δέντρων, καπνός, σκόνη, αρώματα, ψεκασμοί, επίσης από φάρμακα, εμβόλια, ορούς, μύκητες, ιούς, μικρόβια και τέλος από ουσίες που έρχονται σε επαφή με το δέρμα: τρίχες ζώων, απορρυπαντικά κ.λ.π. Πιο συχνή είναι η αλλεργική ρινίτιδα που εμφανίζεται κυρίως τους εαρινούς μήνες και χαρακτηρίζεται από άφθονη ρινική έκκριση, δακρύρροια, φτάρνισμα, κνησμό, κεφαλαλγία. Μπορεί να εμπλέκεται με ιγμορίτιδα και καταρροϊκή ωτίτιδα.

47 Ο Γυμναστής είναι υποχρεωμένος να αναγνωρίζει τα συμπτώματα και να ασκεί τα αλλεργικά άτομα σε περιβάλλον χωρίς αλλεργιογόνα. Επίσης πρέπει να γνωρίζει ότι η αλλεργική ρινίτιδα και κάθε αλλεργία δεν αποτελεί αντένδειξη για άσκηση. Στα αλλεργικά άτομα χορηγούνται αντιισταμινικά φάρμακα, κορτιζόνη και γίνεται προσπάθεια απευαισθητοποίησης, χωρίς πάντα να επιτυγχάνει. Είναι ευνόητο ότι πρέπει να αποφεύγουν κάθε είδος σκόνης και το σπίτι ή το σχολείο που φοιτούν να είναι σχολαστικά καθαρό. Είναι προτιμότερο τα πατώματα για να μην συγκρατούν σκόνη και να έχουν λείες επιφάνειες χωρίς γωνίες.

48 ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΥΓΕΙΟΥΣ ΑΝΔΡΙΚΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

49 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ (βραγχιόλια, τομή)

50 ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ

51 ΤΡΑΧΕΙΑ ΚΑΙ ΒΡΟΓΧΟΙ

52 ΒΡΟΓΧΙΚΟ ΑΣΘΜΑ Βρογχικό άσθμα είναι ανώμαλη αντίδραση του βρογχικού δένδρου σε ερεθίσματα, συνήθως αλλεργιογόνα (75-80%). Προσβάλλει άτομα κάθε ηλικίας. Η συχνότητα στα παιδιά υπολογίζεται σε 1-6%. Είναι κληρονομικό. Αν ψάξουμε στο ιστορικό της οικογένειας, θα βρούμε άτομα που πάσχουν από άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, έκζεμα.

53 Χαρακτηρίζεται από επανειλημμένα επεισόδια εκπνευστικής δύσπνοιας, που συνοδεύεται από ξηρό ερεθιστικό βήχα, εκπνευστικό συριγμό και παχύρρευστα ιξώδη πτύελα. Τα παραπάνω οφείλονται σε σπασμό των λείων μυϊκών των βρόγχων, οίδημα του βρογχικού βλεννογόνου και άθροιση παχύρευστου ιξώδους (κολλώδους) εκκρίματος στον αυλό των μικρών βρόγχων και βρογχιολίων με αποτέλεσμα τη στένωση των βρόγχων.

54 Κατά την ασθματική κρίση ο άρρωστος κατέχεται από «δίψα» αέρος. Είναι κυανωτικός, έφιδρος, έχει αγωνιώδες προσωπείο και διευκολύνεται σε καθιστή θέση για να χρησιμοποιεί καλύτερα τους αναπνευστικούς μυς. Χαρακτηριστικός είναι ο εκπνευστικός συριγμός που ακούγεται από μεγάλη απόσταση. Αιτιολογικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται είναι διάφορα αλλεργιογόνα, όπως οικιακή σκόνη, γύρη, φτερά, τρίχωμα ζώων, μύκητες, τροφές όπως αυγά, σοκολάτα, θαλασσινά, ερεθιστικές οσμές όπως καπνός τσιγάρου, καυσαέρια κ.λ.π., φάρμακα όπως ασπιρίνη, λοιμώξεις κυρίως ιογενείς, ψυχογενείς παράγοντες, σωματική κόπωση. Το προκαλούμενο από άσκηση άσθμα εκδηλώνεται συνήθως σε νεαρά και αλλεργικά άτομα μετά από μέτρια ή βαριά άσκηση. Υπολογίζεται ότι το 3% των αθλητών που παίρνουν μέρος σε αγωνίσματα γυμνασίου ή λυκείου έχουν άσθμα που εκλύεται με την άσκηση.

55 Παράγοντες που ευνοούν την έκλυση άσθματος κατά την άσκηση είναι ο παγωμένος αέρας, η ελαττωμένη υγρασία, η ρύπανση, το είδος του αγωνίσματος και η προσπάθεια που παρατείνεται για μακρές περιόδους. Τα τελευταία χρόνια πιστεύεται ότι το άσθμα που εκλύεται με την άσκηση δεν έχει σχέση με την άσκηση, αλλά με το είδος του αέρα που εισπνέεται (χαμηλή θερμοκρασία και χαμηλή υγρασία). Γι’ αυτό και το κολύμπι, σε πισίνα, όπου υπάρχει επαρκής θερμοκρασία και υγρασία φαίνεται να προστατεύει από την έκλυση άσθματος. Η θεραπεία του ασθματικού περιλαμβάνει την απομάκρυνση του αλλεργιογόνου και την απευαισθητοποίηση, όταν το αλλεργιογόνο γίνει γνωστό και τη χορήγηση φαρμάκων, ψυχοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, διαβίωση σε υγιεινό περιβάλλον.

56 Φάρμακο για την πρόληψη του άσθματος θεωρείται η σαλβουταμόλη, η οποία προκαλεί βρογχοδιαστολή και αναστέλλει την απελευθέρωση ισταμίνης. Χορηγείται σε εισπνοές και από το στόμα, η δράση της αρχίζει σε 5 λεπτά, χρησιμοποιείται πριν από το αγώνισμα. Διαρκεί για 4-6 ώρες. Δεύτερο φάρμακο εκλογής είναι το Chromolyn και τρίτο η Θεοφυλλίνη. Εκτός από τα φάρμακα, η άσκηση πρέπει να εξατομικεύεται για το είδος της και για το πρόγραμμα προθέρμανσης. Δεν έχει αποδειχθεί ποια είναι η ιδανική προθέρμανση. Υποστηρίζεται περισσότερο το τροχάδην για 30’. Αν το αγώνισμα πρέπει να γίνει σε ψυχρό αέρα, τότε είναι καλό να περιτυλίγεται το πρόσωπο με κασκόλ, ώστε ο εισπνεόμενος αέρας να θερμαίνεται και να υγραίνεται.

57 Τα παιδιά και οι έφηβοι με άσθμα δεν πρέπει να αποφεύγουν τον αθλητισμό, αλλά απεναντίας να επιδίδονται. Είναι ικανοί για όλα τα επίπεδα των αγωνισμάτων μέχρι και τους Ολυμπιακούς αγώνες. Πολλές φορές οι γονείς, οι γιατροί και οι δάσκαλοι αποθαρρύνουν τα παιδιά που πάσχουν από τον αθλητισμό και αυτό αποβαίνει σε βάρος τους. Οι προπονητές και οι γυμναστές πρέπει να γνωρίζουν τα ασθματικά παιδιά και να συνεργάζονται με τους γονείς και το γιατρό τους για την αποτελεσματική τους αντιμετώπιση.

58 ΚΥΣΤΙΚΗ ΙΝΩΣΗ Είναι χρόνια, κληρονομική νόσος. Η συχνότητά της ανέρχεται σε 1:2500. Είναι νόσημα της παιδικής ηλικίας, αλλά τα τελευταία χρόνια, λόγω μακρύτερης επιβίωσης των πασχόντων έχει γίνει και νόσος των ενηλίκων. Το 90% φθάνει στην ενηλικίωση. Η αύξηση της επιβίωσης οφείλεται στην καλύτερη κατανόηση της παθοφυσιολογίας της νόσου, τα νεώτερα αντιβιοτικά, την εντατική φυσιοθεραπεία, την αυξημένη θερμιδικά διατροφή και τη χορήγηση παγκρεατικών εκχυλισμάτων και βιταμινών. Η βλάβη βρίσκεται πιθανόν στη μεταφορά του ιόντος χλωρίου μέσω της κυτταρικής μεμβράνης με αποτέλεσμα την παραγωγή υπέρτονων και ιξωδών εκκρίσεων. Αυτές βαθμιαία αποφράσσουν τα βρογχιόλια και προκαλούν ατελεκτασικές και εμφυσηματικές περιοχές. Η κύρια συμπτωματολογία προέρχεται από τους πνεύμονες και καταλήγει σε χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.

59 Η νόσος προσβάλλει και άλλα όργανα, όπως ήπαρ, πάγκρεας. Για τη διάγνωση της νόσου πρέπει να διαπιστωθεί αύξηση των χλωριούχων του ιδρώτα > 60 mEq/L και να συνυπάρχει τουλάχιστον ένα από τα 3: αποφρακτική πνευμονοπάθεια, παγκρεατική ανεπάρκεια, κληρονομικό κυστικής ίνωσης. Τα άτομα με κυστική ίνωση προσβάλλονται από συχνές και σοβαρές λοιμώξεις του αναπνευστικού και απαιτείται μακρόχρονη παραμονή στο Νοσοκομείο. Στις περιόδους ύφεσης της νόσου οι πάσχοντες πρέπει να ζουν φυσιολογικά και να επιδίδονται ιδιαίτερα στη Γυμναστική. Η Γυμναστική τους παρέχει καλύτερη φυσική κατάσταση και βελτιώνει την πνευμονική τους λειτουργία. Μερικοί θεωρούν τη Γυμναστική το ίδιο αποτελεσματική, όπως τη φυσιοθεραπεία.

60 Η φυσιοθεραπεία στοχεύει στην παροχέτευση των βλεννωδών παχύρρευστων εκκρίσεων από τους βρόγχους. Για τη ρευστοποίηση των βρόγχων χρησιμοποιούνται βλεννολυτικά φάρμακα και όταν συνυπάρχει βρογχόσπασμος χρησιμοποιούνται και βρογχοδιασταλτικά φάρμακα. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες υποβάλλονται σε φυσιοθεραπεία, αλλά ασκούνται τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο ή στο Γυμναστήριο με γυμναστικές ασκήσεις και μαθαίνουν τρόπους παροχέτευσης, όπως είναι η τεχνική της βίαιης εκπνοής και της μάσκας με θετική εκπνευστική πίεση. Τα παιδιά με κυστική ίνωση πρέπει να ακολουθούν το κανονικό πρόγραμμα εμβολιασμών και να προφυλάσσονται ιδιαίτερα από τον κοκκύτη, την ιλαρά και τη γρίππη.

61 Σακχαρώδης Διαβήτης Είναι χρόνια νόσος και μπορεί vα οδηγήσει το άτομο σε μειονεκτικότητα ποικίλου βαθμού. Πρόκειται για χρόνια διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων, που οφείλεται ή σε ανεπαρκή έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας ή σε μειωμένη δραστικότητα της ινσουλίνης. Συχνά συνυπάρχουν διαταραχές του μεταβολισμού των πρωτεϊνών και λιπών.

62 Ο διαβήτης διαιρείται σε τρεις ομάδες: το διαβήτη τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενο, το διαβήτη τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενο και το διαβήτη που εμφανίζεται σε ορισμένες καταστάσεις ή μετά τη λήψη φαρμάκων, όπως κορτιζόνης. Ο διαβήτης τύπου Ι, που παλιότερα ονομαζόταν ισχνός ή νεανικός, εμφανίζεται συνήθως σε νεαρά άτομα και χαρακτηρίζεται από μεγάλη έλλειψη ινσουλίνης. Τα άτομα για να διατηρηθούν στη ζωή χρειάζονται ενέσεις ινσουλίνης. Πιστεύεται ότι τα άτομα αυτά είναι εκ γενετής ευαίσθητα στην ανάπτυξη διαβήτη και με την επίδραση διαφόρων παραγόντων, όπως λοιμώξεων, εμφανίζουν το διαβήτη.

63 Ο διαβήτης τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος, που παλιότερα ονομαζόταν παχύσαρκος ή μέσης ηλικίας, εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 40 ετών, αλλά όπως και ο τύπος I, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Τα άτομα αυτά δε χρειάζονται ινσουλίνη για να διατηρηθούν στη ζωή, αν και πολλές φορές η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για την καλή ρύθμιση του σακχάρου. Στα άτομα αυτά υπάρχει έντονη κληρονομική προδιάθεση. Η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην εμφάνιση της.

64 Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του διαβήτη είναι η πολυουρία κα, η πολυδιψία, που παρατηρούνται όταν το σάκχαρο είναι αρκετά υψηλό, η απώλεια βάρους, η αδυναμία, η ζάλη, η προδιάθεση για λοιμώξεις η αιδιοκολπίτιδα, η βαλανίτιδα κ.λ.π. Σε πολλές όμως περιπτώσεις δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα ή είναι ήπια και η διάγνωση γίνεται τυχαία. Η διάγνωση γίνεται με την εξέταση των ούρων και την εξέταση του αίματος. Η σακχαρουρία είναι σχεδόν αποκλειστικό γνώρισμα του διαβήτη. Για να εμφανισθεί σάκχαρο στα ούρα, πρέπει το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα να υπερβεί το 160-180 mg%. Φυσιολογικά, η γλυκόζη του αίματος κυμαίνεται μεταξύ 50-110 mg%, όταν το άτομο είναι νηστικό. Στους διαβητικούς δίχως θεραπεία, η πρωινή γλυκόζη αίματος είναι πάνω από 120 mg%.

65 Επιπλοκές: Ο διαβήτης προκαλεί βλάβες τόσο στα μεγάλα αγγεία (μικροαγγειοπάθεια), όσο και στα τριχοειδή (μικροαγγειοπάθεια). Η βλάβη των μεγάλων αγγείων συνίσταται στην αθηροματοσκλήρυνση που εμφανίζεται πιο πρώιμα και σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι στα φυσιολογικά άτομα. Έτσι, οι διαβητικοί αναπτύσσουν συχνότερα διαλείπουσα χωλότητα, έμφραγμα μυοκαρδίου ή εγκεφαλικά επεισόδια. Οι βλάβες στα μικρά αγγεία έχουν ως αποτέλεσμα τη προσβολή των οφθαλμών (αμφιβληστροειδοπάθεια), που μπορεί να καταλήξει σε τύφλωση, προσβολή των νεφρών (νεφροπάθεια) και πιθανώς προσβολή των νεύρων. Όσο πιο καλά είναι ρυθμισμένος ο διαβήτης, τόσο λιγότερες οι βλάβες και τόσο αργότερα επερχόμενες.

66 Τα λιπίδια και οι λιποπρωτεΐνες του πλάσματος συμβάλλουν στην ανάπτυξη αθηροσκληρωτικής βλάβης, η οποία αρχίζει από την παιδική ηλικία και συνεχίζεται προοδευτικά. Είναι διαπιστωμένο, ότι η συχνότητα της αθηροσκλήρωσης είναι μεγαλύτερη στους διαβητικούς (1,2-6 φορές) απ' ό,τι στο φυσιολογικό πληθυσμό. Ο διαβήτης προσβάλλει και τα νεύρα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση νευραλγιών, παραισθησιών, ελάττωσης των αντανακλάσεων, παρέσεων ή παραλύσεων των μυών.

67 Άλλες επιπλοκές είναι η ταχυκαρδία, η δυσκοιλιότητα ή διάρροια, η σεξουαλική ανικανότητα κ.λ.π. Λιγότερο συχνές επιπλοκές είναι ο καταρράκτης, η μειωμένη αντίσταση στις λοιμώξεις, τα ευκολότερα κατάγματα κ.λ.π. Εκτός από τις χρόνιες επιπλοκές παρουσιάζονται και οξείες επιπλοκές, η κυριότερη από τις οποίες είναι το διαβητικό κώμα. Σ' αυτό παρουσιάζεται μεγάλη αύξηση της γλυκόζης του αίματος και μεγάλη παραγωγή κετονικών σωμάτων με αποτέλεσμα έντονη γλυκοζουρία και αφυδάτωση, καθώς και οξέωση. Ο άρρωστος, αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, πέφτει σε κώμα και πεθαίνει.

68 Θεραπεία: Πρωταρχικό ρόλο στη θεραπεία του διαβήτη του ενήλικα παίζει η δίαιτα. Θα πρέπει να αποτελείται κυρίως από λίγες θερμίδες στους παχύσαρκους. Οι ασθενείς θα πρέπει να διατηρούν το βάρος τους σε ιδανικό επίπεδο για την ηλικία και το φύλο τους.

69 Η ποσοστιαία αναλογία των θερμίδων δεν είναι καθορισμένη αν και συνήθως αποφεύγεται η χορήγηση υδατανθράκων σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των ολικών θερμίδων. Εάν μόνο με τη δίαιτα δεν επιτυγχάνεται ικανοποιητική ρύθμιση του διαβήτη, τότε χορηγούνται υπογλυκαιμικά φάρμακα (δισκία). Στις περιπτώσεις που αποτυγχάνει ο συνδυασμός της δίαιτας και των υπογλυκαιμικών δισκίων, τότε προστίθεται ινσουλίνη. Γίνεται μόνο με ενέσεις και υπάρχουν πολλά είδη με διαφορετική διάρκεια δράσης.

70 Ο διαβήτης τύπου I αντιμετωπίζεται μόνο με χορήγηση ινσουλίνης (ινσουλινοεξαρτώμενος). Η ινσουλίνη χορηγείται υποδόρια, 1-2 φορές την ημέρα. Σε αθλητές γίνεται στην κοιλιά για να μειώνεται η υπερβολική έκκριση ινσουλίνης από τον τόπο ένεσης κατά την άσκηση. Η κυριότερη παρενέργεια της ινσουλίνης και των υπογλυκαιμικών δισκίων είναι η πρόκληση υπογλυκαιμίας, που μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και θάνατο ή μόνιμες βλάβες από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

71 Άσκηση και διαβήτης: Υποβοηθητικό της δίαιτας και της φαρμακευτικής αγωγής είναι η μέτρια σωματική άσκηση, που είναι απαραίτητη για τους διαβητικούς κάθε ηλικίας. Με την άσκηση ο διαβητικός χρειάζεται λιγότερη ινσουλίνη, γιατί καίει ευκολότερα τη γλυκόζη. Η άσκηση πρέπει να γίνεται κάθε μέρα την ίδια ώρα και να είναι περίπου της ίδιας έντασης για να παραμένει σταθερός o ρυθμός της ρύθμισης του σακχάρου και να μην επέρχονται διαταραχές στις διαδικασίες του βασικού μεταβολισμού. Απαραίτητη προϋπόθεση για την άθληση αποτελεί η καλή φυσική κατάσταση του διαβητικού και ο ρυθμισμένος διαβήτης. Σκοπός της καθημερινής άσκησης είναι η προφύλαξη των αγγείων από αρτηριοσκληρωτικές αλλοιώσεις και στενώσεις με τις επακόλουθες επιπλοκές, όπως στηθάγχη, έμφραγμα, εγκεφαλικά επεισόδια.

72 Η έντονη άσκηση πρέπει να αποφεύγεται, γιατί μπορεί να προκαλέσει ευκολότερα υπογλυκαιμική κρίση και γιατί αυξάνει την αποβολή του λευκώματος από τα ούρα, αν και δεν γνωρίζουμε αν αυτό είναι βλαβερό ή όχι για τη λειτουργία των νεφρών. Τόσο οι ασθενείς όσο και οι γυμναστές πρέπει να γνωρίζουν ότι η υπογλυκαιμία μπορεί να συμβεί τόσο κατά την ώρα της άσκησης, όσο και καθυστερημένα μετά την ολοκλήρωση της άθλησης. Η άθληση πρέπει να αρχίζει απαλά και ήρεμα και η έντασή της να αυξάνεται σταδιακά. Μπορεί να αρχίσει με καθημερινή βόλτα και στη συνέχεια ελαφρό τροχάδην. Προτεινόμενα αθλήματα είναι το ποδήλατο, το τέννις, το βόλλεϋ, το γκολφ, ακόμη και ο χορός. Το ποδόσφαιρο και η καλαθόσφαιρα πρέπει να αποφεύγονται, γιατί απαιτούν μεγάλη καταβολή προσπάθειας.

73 Πρέπει να αποφεύγονται η ορειβασία, το θαλάσσιο σκι, η μεγάλης έντασης και διάρκειας κολύμβηση, εξ αιτίας του κινδύνου επέλευσης υπογλυκαιμικής κρίσης σε ύψος, ή μέσα στο νερό. Παρά τους περιορισμούς που αναφέρθηκαν, υπάρχουν διαβητικοί σε άριστη φυσική κατάσταση, οι οποίοι σε στενή συνεργασία με το γιατρό τους ρυθμίζουν τόσο καλά τα επίπεδα της γλυκόζης, ώστε επιδίδονται σε αθλήματα που απαιτούν εντονότατη άσκηση και φθάνουν μέχρι τον πρωταθλητισμό. Η άσκηση απαγορεύεται στις περιπτώσεις : α) κακής ρύθμισης - μη ελέγχου του διαβήτη, β) ύπαρξης καρδιαγγειακών συμπτωμάτων, γιατί η άσκηση επισπεύδει την ισχαιμία του μυοκαρδίου και την αρρυθμία γ) ύπαρξης αμφιβληστροειδοπάθειας - κινδύνου αιμορραγίας.

74 Κάπνισμα και διαβήτης: Είναι γνωστό ότι το κάπνισμα στα φυσιολογικά άτομα προδιαθέτει σε καρδιαγγειακές παθήσεις, γιατί προσβάλλει κατά κύριο λόγο τα αγγεία. Οι καπνιστές κινδυνεύουν 6πλάσια από τους μη καπνιστές να υποστούν κάποιο καρδιακό επεισόδιο. Συνεπώς ο διαβητικός που ήδη κινδυνεύουν τα αγγεία του από την ίδια τη νόσο, κινδυνεύει ακόμη περισσότερο αν καπνίζει. Ο διαβητικός που καπνίζει είναι σαν να θέλει να αυτοκτονήσει.

75 Κοινωνική αντιμετώπιση του διαβητικού: Ο καλά ρυθμισμένος διαβητικός πρέπει να ζει απόλυτα φυσιολογικά και να μην αντιμετωπίζεται σαν ανάπηρος, παρά μόνο αν έχει βαρείες επιπλοκές, π,χ. τύφλωση, βαριά υπέρταση, βαριά νεφροπάθεια κ.λ.π. Οι διαβητικοί μπορούν να κάνουν όλα τα επαγγέλματα ελεύθερα. Οι ινσουλινοεξαρτώμενοι είναι καλό να αποφεύγουν επαγγέλματα που έχουν σχέση με αναρρίχηση σε σκαλωσιές, οικοδομές, κολώνες Δ.Ε.Η., Ο.Τ,Ε. κ,λ.π. Η νομοθεσία των χωρών της Ε.Ο.Κ., μόνο για προληπτικούς λόγους απαγορεύει στους διαβητικούς το επάγγελμα του οδηγού λεωφορείου, ταξί, αεροπλάνου κ.λ.π., γιατί μια υπογλυκαιμική κρίση μπορεί να βάλει σε κίνδυνο πλήθος άλλων ατόμων.