{ Προστασία δανειολήπτη σε αλλοδαπό νόμισμα. Νεότερες εξελίξεις. Ρήγα Γ. Γιοβαννόπουλου, επίκουρου καθηγητή Νομικής Α.Π.Θ., δικηγόρου, διαπιστευμένου διαμεσολαβητή.

Παρουσίαση με θέμα: "{ Προστασία δανειολήπτη σε αλλοδαπό νόμισμα. Νεότερες εξελίξεις. Ρήγα Γ. Γιοβαννόπουλου, επίκουρου καθηγητή Νομικής Α.Π.Θ., δικηγόρου, διαπιστευμένου διαμεσολαβητή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 { Προστασία δανειολήπτη σε αλλοδαπό νόμισμα. Νεότερες εξελίξεις. Ρήγα Γ. Γιοβαννόπουλου, επίκουρου καθηγητή Νομικής Α.Π.Θ., δικηγόρου, διαπιστευμένου διαμεσολαβητή

2 Δάνεια σε αλλοδαπό νόμισμα Δάνεια των οποίων το δάνεισμα εκφράζεται σε αλλοδαπό νόμισμα* στη σύμβαση δανείου και όχι σε νόμιμο μέσο πληρωμής στην ημεδαπή. Συνήθως σε αλλοδαπό νόμισμα εκφράζεται και το νόμισμα αποπληρωμής** του δανείσματος και των τόκων. * Νόμισμα της σύμβασης (money of account) ** Νόμισμα πληρωμής (money of payment) Χαρακτηριστικά, οφέλη και κίνδυνοι των δανείων σε αλλοδαπό νόμισμα

3 Kατηγορίες Α. Δάνεια αυτούσιας εκταμίευσης και αποπληρωμής σε ξένο νόμισμα (θεμελιώνουν αυτούσιες οφειλές σε ξένο νόμισμα ως οφειλές αξίας) Λ.χ. Δάνεια προς ναυτιλιακές εταιρίες με βάση την υπ’ αριθμ. 187/1978 απόφαση της Ν.Ε. Β. Δάνεια απλής εκταμίευσης και αποπληρωμής σε ξένο νόμισμα (θεμελιώνουν απλές οφειλές σε ξένο νόμισμα ως οφειλές αξίας) Διάκριση από δάνεια με ρήτρα αξίας αλλοδαπού νομίσματος: Ο δανειολήπτης αποπληρώνει σε ημεδαπό νόμισμα κατά το χρόνο λήξης του χρέους ή της δόσης, η ποσότητα του οποίου καθορίζεται με βάση την αξία αλλοδαπού νομίσματος κατά τον κρίσιμο χρόνο, συνήθως την ημέρα της εξοφλήσεως. Λ.χ. Δάνεια ά. 15 παρ. 2 εδ. β΄ ν.δ. 2687/2953, § 7 ΠΥΣ 267/1953.

4 Οφέλη 1. Δάνεια αυτούσιας εκταμίευσης σε ξένο νόμισμα (Κάλυψη αναγκών δανειολήπτη σε ξένο νόμισμα) 2. Σε κάθε περίπτωση δάνεια μεγαλύτερης διασφαλιστικής αξίας για τις τράπεζες (κυρίως σε χώρες με ασταθή νομίσματα), οι οποίες μπορούν να τιτλοποιήσουν και να διαθέσουν ευχερέστερα τις απαιτήσεις τους από τα συγκεκριμένα δάνεια. 3. Δάνεια που ενδεχομένως προσφέρουν καλύτερους όρους, γιατί και οι τράπεζες αναχρηματοδοτούνται ευνοϊκότερα σε σύγκριση με το ημεδαπό νόμισμα=> χαμηλότερη τοκοχρεωλυτική δόση Λ.χ. Το Επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς του Λονδίνου για δάνεια σε ελβετικό φράγκο (CHF LIBOR: London Interbank Offered Rate) χαμηλότερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο διατραπεζικό επιτόκιο των αντιστοιχων δανείων σε Ευρώ (EURIBOR).

5 Κίνδυνοι 1. Νομισματικός κίνδυνος και δη η ειδικότερη έκφανσή του: ο συναλλαγματικός κίνδυνος ή κίνδυνος (μεταβολής) της συναλλαγματικής ισοτιμίας. 2006: 1€ =1,61CHF Άρα: Δάνειο 161.000CHF θεμελίωνε οφειλή σε Ευρώ 100.000€. 2011: 1€= 1,08CHF, Άρα: Δάνειο 161.000CHF θεμελίωνε οφειλή σε Ευρώ 149.074€ (αύξηση 49,00%) 2. Έλλειψη εναλλακτικής δυνατότητα δανειολήπτη που δεν πραγματοποιεί το εισόδημά του στο αλλοδαπό νόμισμα του δανείου (έσοδα σε υποτιμημένα €, δόσεις σε υπερτιμημένα CHF)

6 Πανευρωπαϊκό Πρόβλημα- Συστημικός κίνδυνος

7 Άρθρα 63 επ. ΣΛΕΕ Δάνεια και πιστώσεις: αποτελούν μορφές προστατευτέων κινήσεων κεφαλαίων (μεταξύ κρατών μελών της Ε.Ε., του Ε.Ο.Χ. αλλά και τρίτων χωρών) με βάση την ονοματολογία του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 88/361/ΕΟΚ. ΔΕΚ, C-222/97, Trummer & Mayer, Συλλ. 1999, Ι-1661, σκ. 26. C-464/98, Stefan, Συλλ. 2001, Ι-173, σκ. 18 επ.: « Το άρθρο 73Β της Συνθήκης ΕΚ (νυν ά. 63 ΣΛΕΕ) πρέπει να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι απαγορεύει εθνική ρύθμιση, όπως η επίμαχη στην κύρια δίκη, η οποία επιβάλλει την εγγραφή σε εθνικό νόμισμα υποθήκης συσταθείσας προς εξασφάλιση απαιτήσεως εξοφλητέας στο νόμισμα άλλου κράτους μέλους». Προστατεύεται καταρχάς η διασυνοριακή κίνηση κεφαλαίων ------ (αρχή ισότητας)  ανάλογη απελευθέρωση και των εσωτερικών κινήσεων κεφαλαίων Δ.α.ν. και ελευθερία κίνησης κεφαλαίων στην Ε.Ε.

8 ΠΔ/ΤΕ 2325/1994 «Δανεισμός σε συνάλλαγμα κατοίκων από πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα κ.λπ.»*: «Επιτρέπεται η χρηματοδότηση σε συνάλλαγμα φυσικών και νομικών προσώπων κατοίκων εσωτερικού από πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα για την κάλυψη πάσης φύσεως αναγκών τους, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, για τις οποίες επιτρέπεται αντίστοιχα η χρηματοδότηση σε δραχμές...» * Νομοθετική εξουσιοδότηση με βάση Π.Δ. 96/1994 «περί προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 88/361/ΕΟΚ και της Οδηγίας 92/122/ΕΟΚ σχετικά με την κίνηση κεφαλαίων» Ά. 5 παρ. 1 Ν. 2842/2000: «Καταργούνται οι διατάξεις του ν. 362/1945, το άρθρο 2 του ν. 944/1946 και γενικά κάθε διάταξη που απαγορεύει τη συνομολόγηση απαιτήσεων και υποχρεώσεων στην Ελλάδα: α) σε συνάλλαγμα, χρυσό ή χρυσά νομίσματα, β) σε εγχώριο νόμισμα, εφόσον το ποσό των απαιτήσεων και υποχρεώσεων αφήνεται να προσδιοριστεί από την τιμή του συναλλάγματος, του χρυσού, χρυσών νομισμάτων ή του τιμαρίθμου...». Υλοποίηση ελευθερίας κίνησης κεφαλαίων στο ημεδαπό δίκαιο

9 Οδηγία 2008/48/ΕΚ για την καταναλωτική πίστη: Καμία ειδική ρύθμιση Οδηγία 2014/17/ΕΕ για τη στεγαστική πίστη: Άρθρο 13 [Γενικές πληροφορίες]: 1. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι σαφείς και κατανοητές γενικές πληροφορίες για τις συμβάσεις πίστωσης διατίθενται, ανά πάσα στιγμή, από τους πιστωτικούς φορείς ή, κατά περίπτωση, από τους συνδεδεμένους μεσίτες πιστώσεων ή τους εντεταλμένους αντιπροσώπους τους εγγράφως ή σε άλλο σταθερό μέσο ή σε ηλεκτρονική μορφή. Επιπλέον, τα κράτη μέλη δύνανται να ορίζουν ότι παρέχονται γενικές πληροφορίες από μη συνδεδεμένους μεσίτες πιστώσεων. Αυτές οι γενικές πληροφορίες περιλαμβάνουν τουλάχιστον τα εξής:...στ)όταν διατίθενται δάνεια σε ξένο νόμισμα, ένδειξη του ξένου νομίσματος ή νομισμάτων, καθώς και επεξήγηση των επιπτώσεων για τον καταναλωτή όταν η πίστωση είναι εκφρασμένη σε ξένο νόμισμα. Tα δάνεια σε αλλοδαπό νόμισμα υπό το πρίσμα της ενωσιακής νομοθεσίας για τα καταναλωτικά δάνεια

10   Δικαίωμα μετατροπής του δανείου σε εναλλακτικό νόμισμα 1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε όταν μια σύμβαση πίστωσης αφορά δάνειο σε ξένο νόμισμα, τη στιγμή που συνάπτεται η σύμβαση να υπάρχει το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο ώστε να διασφαλίζεται τουλάχιστον ότι: α) ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ή... 2. Το εναλλακτικό νόμισμα που αναφέρεται στην παράγραφο 1 στοιχείο α) είναι: α) είτε το νόμισμα στο οποίο ο καταναλωτής λαμβάνει κατά κύριο λόγο το εισόδημά του ή διατηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία από τα οποία πρόκειται να εξοφληθεί η πίστωση, όπως κατέδειξε η τελευταία αξιολόγηση της πιστοληπτικής του ικανότητας πριν από τη σύμβαση πίστωσης, ή β) το νόμισμα του κράτους μέλους στο οποίο ο καταναλωτής είτε κατοικούσε τη στιγμή της σύναψης της σύμβασης πίστωσης είτε κατοικεί την παρούσα στιγμή. 3. Όταν ο καταναλωτής έχει δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα σύμφωνα με το στοιχείο α) της παραγράφου 1, τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι η συναλλαγματική ισοτιμία βάσει της οποίας γίνεται η μετατροπή είναι η συναλλαγματική ισοτιμία που ισχύει την ημέρα της μετατροπής εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά στη σύμβαση πίστωσης. Άρθρο 23 Οδηγίας 2014/17 [Δάνεια σε ξένο νόμισμα]

11   Εναλλακτική πρόβλεψη μέσων αντιστάθμισης κινδύνου 1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε όταν μια σύμβαση πίστωσης αφορά δάνειο σε ξένο νόμισμα, τη στιγμή που συνάπτεται η σύμβαση να υπάρχει το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο ώστε να διασφαλίζεται τουλάχιστον ότι:... β) υπάρχουν άλλες ρυθμίσεις που περιορίζουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο είναι εκτεθειμένος ο καταναλωτής βάσει της σύμβασης πίστωσης.

12   Ειδικές υποχρεώσεις ενημέρωσης 4. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι όταν ένας καταναλωτής έχει δάνειο σε ξένο νόμισμα, ο πιστωτικός φορέας ειδοποιεί σε τακτική βάση τον καταναλωτή, εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο, τουλάχιστον όταν το ύψος του οφειλόμενου συνολικού ποσού που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής ή των οφειλόμενων δόσεων παρουσιάζει διακύμανση μεγαλύτερη από 20% σε σχέση με αυτό που θα ήταν εάν ίσχυε η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του νομίσματος της σύμβασης και του νομίσματος του κράτους μέλους που ίσχυε τη στιγμή σύναψης της σύμβασης πίστωσης. Ο καταναλωτής ειδοποιείται για τυχόν αύξηση στο συνολικό οφειλόμενο ποσό από τον καταναλωτή, για το ενδεχόμενο δικαίωμα μετατροπής του δανείου σε εναλλακτικό νόμισμα και για τις σχετικές προϋποθέσεις και ενημερώνεται για τυχόν άλλους μηχανισμούς που μπορούν να εφαρμοστούν προκειμένου να περιοριστεί ο συναλλαγματικός κίνδυνος στον οποίο εκτίθεται..... 6. Οι ρυθμίσεις που εφαρμόζονται δυνάμει του παρόντος άρθρου κοινοποιούνται στον καταναλωτή στο πλαίσιο του ESIS και της σύμβασης πίστωσης. Όταν δεν υπάρχει στη σύμβαση πίστωσης διάταξη που να περιορίζει τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο εκτίθεται ο καταναλωτής σε λιγότερο από 20% διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας, το ESIS περιλαμβάνει ενδεικτικό παράδειγμα του αντίκτυπου διακύμανσης 20% της συναλλαγματικής ισοτιμίας.

13   Ελάχιστη εναρμόνιση, αλλά απαγόρευση αναδρομικότητας στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 5. Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν περαιτέρω ρυθμίσεις όσον αφορά τα δάνεια σε ξένο νόμισμα, με την προϋπόθεση ότι αυτές οι ρυθμίσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ.

14 Απόφαση της 30.4.2014 στην υπόθεση C-26/13 (Kásler/Jelzálogbank),ECLI:EU:C:2014:282.   Οι δανειακοί όροι που αφορούν στη συναλλαγματική ισοτιμία του δανείου μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να ελεγχθούν κατά περιεχόμενο, μολονότι σχετίζονται άμεσα με το μη ελεγκτέο κατά περιεχόμενο κύριο αντικείμενο της σύμβασης ή το δίκαιο τίμημα 1) Το άρθρο 4, παράγραφος 2, της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, έχει την έννοια ότι: – οι όροι «κύριο αντικείμενο της συμβάσεως» καλύπτουν ρήτρα συμβάσεως δανείου συνομολογηθείσας σε ξένο νόμισμα και συναφθείσας μεταξύ επαγγελματία και καταναλωτή, η οποία δεν αποτέλεσε αντικείμενο ατομικής διαπραγματεύσεως, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, δυνάμει της οποίας η τιμή πωλήσεως του ξένου νομίσματος εφαρμόζεται προς τον σκοπό του υπολογισμού των δόσεων αποπληρωμής του δανείου, μόνο σε περίπτωση που διαπιστώνεται ότι η εν λόγω ρήτρα ορίζει αντικείμενο εκτιμήσεως του καταχρηστικού της χαρακτήρα, δυνάμει του άρθρου 4, παράγραφος 2, της οδηγίας 93/13. – τέτοιου είδους ρήτρα, στον βαθμό που επιβάλλει στον καταναλωτή υποχρέωση καταβολής, στο πλαίσιο της αποδόσεως του δανείου, των ποσών που απορρέουν από τη διαφορά μεταξύ της τιμής πωλήσεως και της τιμής αγοράς του ξένου νομίσματος, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ενέχει «αμοιβή» το ανάλογο ή μη της οποίας ως ανταλλάγματος για την παροχή του δανειστή δεν μπορεί να αποτελέσει ιατυπωμένες κατά τρόπο σαφή και κατανοητό για τον καταναλωτή από γραμματική άποψη, αλλά επιπλέον η σύμβαση να εκθέτει κατά τρόπο διαφανή την ακριβή λειτουργία του μηχανισμού μετατροπής του ξένου νομίσματος που προβλέπει η επίμαχη ρήτρα καθώς και τη σχέση μεταξύ του συγκεκριμένου μηχανισμού και του μηχανισμού που προβλέπουν άλλες ρήτρες σχετικά με την αποδέσμευση του δανείου, ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να εκτιμήσει, βάσει σαφών και κατανοητών κριτηρίων, τις οικονομικές συνέπειες που τα ανωτέρω συνεπάγονται γι’ αυτόν. Η νομολογία του Δ.Ε.Ε.: Από την υπόθεση Kásler στην υπόθεση Lantos

15   Ευρεία ερμηνεία του ά. 4 παρ. 2 Οδ. 93/13 ως προς την επιταγή, οι Γ.Ο.Σ. που που αφορούν στο κύριο αντικείμενο της σύμβασης ή το τίμημα να είναι διατυπωμένοι κατά τρόπο σαφή και κατανοητό 2. Το άρθρο 4, παράγραφος 2, της οδηγίας 93/13 έχει την έννοια ότι όσον αφορά συμβατική ρήτρα, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η απαίτηση περί σαφούς και κατανοητής διατυπώσεως των ρητρών επιβάλλει όχι μόνο οι ρήτρες να είναι διατυπωμένες κατά τρόπο σαφή και κατανοητό για τον καταναλωτή από γραμματική άποψη, αλλά επιπλέον η σύμβαση να εκθέτει κατά τρόπο διαφανή την ακριβή λειτουργία του μηχανισμού μετατροπής του ξένου νομίσματος που προβλέπει η επίμαχη ρήτρα καθώς και τη σχέση μεταξύ του συγκεκριμένου μηχανισμού και του μηχανισμού που προβλέπουν άλλες ρήτρες σχετικά με την αποδέσμευση του δανείου, ώστε ο καταναλωτής να μπορεί να εκτιμήσει, βάσει σαφών και κατανοητών κριτηρίων, τις οικονομικές συνέπειες που τα ανωτέρω συνεπάγονται γι’ αυτόν.

16   Επιβεβαίωση του κανόνα ότι στη θέση του άκυρου Γ.Ο.Σ. εφαρμόζονται κατά προτεραιότητα οι διατάξεις του ενδοτικού δικαίου 3) Το άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 93/13 έχει την έννοια ότι, σε περίπτωση όπως αυτή της κύριας δίκης, κατά την οποία σύμβαση που έχει συναφθεί μεταξύ επαγγελματία και καταναλωτή δεν μπορεί να εξακολουθήσει να υπάρχει μετά την κατάργηση της καταχρηστικής ρήτρας, η διάταξη αυτή έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση που επιτρέπει στον εθνικό δικαστή να θεραπεύσει την ακυρότητα της καταχρηστικής ρήτρας διά της εφαρμογής αντ’ αυτής εθνικής διατάξεως ενδοτικού δικαίου.

17 Απόφαση της 3.12.2015 στην υπόθεση C-312/14 (Banif Plus Bank/Lantos), ECLI:EU:C:2015:794:   Μη εφαρμογή της Οδηγίας MiFiD στα δάνεια σε αλλοδαπό νόμισμα. Οι σχετικές με αυτά υπηρεσίες της δανείστριας Τράπεζας δεν θεωρούνται καταρχήν ως επενδυτικές υπηρεσίες* Το άρθρο 4, παράγραφος 1, σημείο 2, της οδηγίας 2004/39/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων, για την τροποποίηση των οδηγιών 85/611/ΕΟΚ και 93/6/ΕΟΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 2000/12/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και για την κατάργηση της οδηγίας 93/22/ΕΟΚ του Συμβουλίου, έχει την έννοια ότι, υπό την επιφύλαξη της εξακριβώσεως από το αιτούν δικαστήριο, δεν αποτελούν επενδυτική υπηρεσία ή δραστηριότητα κατά τη διάταξη αυτή ορισμένες πράξεις συναλλάγματος, τις οποίες πραγματοποιεί ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα δυνάμει ρητρών συμβάσεως δανείου σε ξένο νόμισμα όπως αυτή της κύριας δίκης, οι οποίες συνίστανται στον καθορισμό του ποσού του δανείου βάσει της τιμής αγοράς του ξένου νομίσματος που ισχύει κατά τον χρόνο της αποδεσμεύσεως των κεφαλαίων και στον καθορισμό των ποσών των μηνιαίων δόσεων βάσει της τιμής πωλήσεως του εν λόγω ξένου νομίσματος που ισχύει κατά τον υπολογισμό κάθε μηνιαίας δόσεως. *Μερικώς αντίθετη απόφαση του Ισπανικού Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της 30.06.2015

18 Ι. Θεωρητικές θέσεις περί ακυρότητας της σύμβασης δανείου σε αλλοδαπό νόμισμα (αντίθεση στη ειδική νομοθεσία περί προστασίας του νομίσματος σε συνδυασμό με ά. 174 ΑΚ, αντίθεση στο ά. 178 ΑΚ, 806 ΑΚ, εικονικότητα). Αντίθεση ακόμη και της υπέρ των δανειοληπτών νομολογίας σε τέτοιες θέσεις: Βλ., ενδεικτικά, ΠΠρΠειρ 619/2016 H στάση της Ελληνικής νομικής θεωρίας και της νομολογίας των δικαστηρίων της ουσίας

19 ΙΙ. Θεωρητικές θέσεις περί συλλήβδην ακυρωσίας της σύμβασης δανείου σε αλλοδαπό νόμισμα (ζήτημα πλάνης περί τα παραγωγικά αίτια της βούλησης). Βλ. ενδεικτικά, ΠΠρΘεσ 1213/2016, Νόμος

20 ΙΙΙ. Προστασία του δανειολήπτη με βάση τον έλεγχο των Γ.Ο.Σ. Ενδεικτική νομολογία*: Θετικές υπέρ του δανειοπήπτη Α) Τακτικής διαδικασίας: 1) ΠΠρΞανθ 23/2014, Nomos = ΕφΑΔ 2014,500 με παρατ. Μαργαρίτη = ΧρΙΔ 2014, 606 με παρατ. Ευθυμίου = Αρμ 2015,44 = ΕΕμπΔ 2014,713 2) ΠΠρΞανθ 41/2014, αδημ. 3) ΠΠρΞανθ 13/2015, αδημ. 4) ΠΠρΚοζ 38/2015, αδημ. 5) ΠΠρΡοδ 35/2015, αδημ. (ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΗ λόγω παραίτησης της Τράπεζας από το δικόγραφο της αίτησης αναίρεσης) 6) ΠΠρΑλεξ 26/2015, αδημ. 7) ΠΠρΞανθ 26/2014, ΧρΙΔ 2015,512 με παρατ. Ευθυμίου (:Τρέχουσες νομολογιακές εξελίξεις ως προς το ζήτημα των δανείων σε ελβετικό φράγκο) 8) ΠΠρΑθ 3789/2015, αδημ. 9) ΠΠρΙωανν 161/2015, αδημ. 10) ΠΠρΑλεξ 56/2015, αδημ. 11) ΠΠρΤρικ 2/2016 12) ΠΠρΠειρ 619/2016 * Εκκρεμεί απόφαση επί συλλογικής αγωγής

21 Θετικές υπέρ του δανειοπήπτη Β) Διαδικασίας ασφ. μ. 1. ΜΠρΚοζ 342/2014, ΤΝΠ Ισοκράτης, 2. ΜΠρΡεθ 192/2014, αδημ. 3. ΜΠρΠειρ 1763/2014, ΤΝΠ Ισοκράτης 4, ΜΠρΘεσ 1672/2014, ΤΝΠ Ισοκράτης 5. ΜΠρΛαμ 134/2015, ΔΕΕ 2015,419 με παρατ. Νούκα = ΧρηΔικ 2015 272 με παρατ. Μουνταλά 6. ΜΠρΛαμ 135/2015, Nomos 7. ΜΠρΛαμ 163/2015, Nomos 8. ΜΠρΛαμ 178/2015, Nomos = Αρμ 2015,754 με παρατ. Κουμάνη 9. ΜΠρΛαμ 320/2015, Nomos 10. MΠρΘεσ 3965/2015, αδημ. 11. ΜΠρΝαυπλίου 128/2015, αδημ. 12. ΜΠρΑθ 1728/2015, αδημ. 13. ΜΠρΑθ 3856/2015, αδημ. 14. ΜΠρΑθ 4481/2015, Nomos 15. ΜΠρΡόδου 58/2015, αδημ. 16. ΜΠρΧίου 110/2015, αδημ. 17. ΜΠρΒόλου 458/2015, αδημ. 18. ΜΠρΒόλου 574/2015, αδημ. 19. ΜΠρΡόδου 373/2015, αδημ. 20. ΜΠρΡόδου 297/2015, αδημ. 21. ΜΠρΡόδου 312/2015, αδημ. 22. ΜΠρΙωανν 192/215, αδημ. 23. ΜΠρΑθ 3399/2015,αδημ. 24. ΜΠρΑθ 7501/2015, αδημ. 25. ΜΠρΑθ 8463/2015, αδημ. 26. ΜΠρΑθ 874/2016, αδημ.

22 Αρνητικές σε βάρος του δανειοπήπτη Α) Τακτικής Διαδικασίας 1) ΜΠρΘεσσ 19257/2014, Nomos (αόριστη) 2) ΠΠρΛαμίας 53/2015, αδημ. (αόριστη) 3) ΠΠρΒέροιας 44/2015 4) ΠΠρΘεσσ 14.236/2015 5) ΠΠρΚαβ 56/2015, αδημ. 6) ΠΠρΠατρ 651/2015, αδημ. 7) ΠΠρΚορίνθου 134/2015, αδημ. 8) ΠΠρΚορίνθου 135/2015, αδημ. 9) ΠΠρΚαρδίτσας 37/2015, αδημ. 10) ΠΠρΡοδόπης 23/2015, αδημ. 11) ΠΠρΚαβ 1/2016, αδημ. 12) ΠΠρΘεσ 353/2016 13ΠΠρΘεσ1101/2016 14) ΠΠρΘεσ 1213/2016  

23 Αρνητικές σε βάρος του δανειοπήπτη Β) Διαδικασίας ασφ. μ. 1. 1. ΜΠρΑθ 9212/2013, αδημ. 2. 2. ΜΠρΑθ 10930/2013, ΔΕΕ 2013 = ΕφΑΔ 2013,1080 3. 3. ΜΠρΑθ 13290/2013, αδημ. 4. 4. ΜΠρΑθ 12539/2013, αδημ. 5. 5. ΜΠρΑθ 9086/2013, ΧρηΔικ 2014,144 6. 6. ΜΠρΑθ 9212/2013, αδημ. 7. 7. ΜΠρΑθ 5340/2013, αδημ. 8. 8. ΜΠρΑθ 4439/2013, ΧρηΔικ 2014, 146 9. 9. ΜΠρΑθ 437/2013, ΧρηΔικ 2013,148 10. 10. ΜΠρΑθ 13038/2014, αδημ. 11. 11. ΜΠρΘεσ 16215/2014, αδημ. 12. 12. ΜΠρΘεσ 8281/2014, αδημ. 13. 13. ΜΠρΑθ 10184/2015 Νόμος 14. 14. ΜΠρΑθ 617/2015, ΧρηΔικ 2014,521 = ΧρηΔικ 2015,251 15. 15. ΜΠρΑθ 789/2015, αδημ. 16. 16. ΜΠρΑθ 1753/2015, ΧρηΔικ 2015,255 17. 17. ΜΠρΑθ 10026/2015 18. 18. ΜΠρΑθ 5814/2015, ΧρηΔικ 2015, 257 19. 19. ΜΠρΑθ 2108/2015, ΧρηΔικ 2015, 259 20. 20. ΜΠρΘεσς 9013/2015, ΧρηΔικ 2015, 264 21. 21. ΜΠρΚερκ 807/2015, ΧρηΔικ 2015,271 22. 22. ΜΠρΑθ 3285/2015

24 Ratio decidendi των υπέρ του δανειολήπτη αποφάσεων Η νμλγ. κρίνει ότι Γ.Ο.Σ. δανειακών συμβάσεων που προβλέπουν ότι ο δανειολήπτης υποχρεούται να εκπληρώνει τις απορρέουσες από τη σύμβαση δανείου υποχρεώσεις προς την Τράπεζα είτε στο νόμισμα της χορήγησης, είτε σε ευρώ με βάση την τρέχουσα τιμή πώλησης του νομίσματος χορήγησης την ημέρα της καταβολής, είναι, κατά το δεύτερό σκέλος τους, αόριστοι και ασαφείς και κατά τούτο αντίθετοι προς το ά. 2 παρ. 6 και παρ. 7 ια΄ Ν. 2251/1994.

25 Δεν παρουσιάζονται «κατά τρόπο σαφή και ορισμένο, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων..., αφού δεν διατυπώθηκε ευκρινώς ο τρόπος λειτουργίας της συναλλαγματικής ισοτιμίας, η μέθοδος και οι ιδιαιτερότητες του μηχανισμού μετατροπής του εγχώριου νομίσματος σε ξένο νόμισμα, καθώς, επίσης, και η σχέση μεταξύ του μηχανισμού αυτού και των τυχόν άλλων, που προβλέπουν έτερες ρήτρες σχετικά με την αποδέσμευση και την αποπληρωμή δανείων, ούτως ώστε ο καταναλωτής…, ο οποίος …δεν …διέθετε ιδιαίτερες γνώσεις αναφορικά με τους νομισματικούς κανόνες, τις συνθήκες της αγοράς και το κόστος του χρήματος, να μην μπορεί να εκτιμήσει τις οικονομικές συνέπειες, που θα μπορούσε να έχει για τον ίδιο ο παραπάνω όρος, και, συγκεκριμένα, να διαγνώσει, εκ των προτέρων, τόσο το ύψος των μηνιαίων τοκοχρεωλυτικών δόσεων, που θα καλούνταν να καταβάλει για την αποπληρωμή του δανείου του, όσο και το ύψος του ανεξόφλητου κεφαλαίου του τελευταίου, σε περίπτωση που η ισοτιμία μεταξύ ευρώ και ελβετικού φράγκου διαφοροποιούνταν σε βάρος του πρώτου...».

26

27 Α. 291 ΑΚ; Δεν εφαρμόζεται.   «Η εφαρμογή της στη θέση του [κριθέντος ως άκυρου Γ.Ο.Σ.] θα κατέληγε στο ίδιο αποτέλεσμα, στη διάψευση, δηλαδή, των εύλογων προσδοκιών του δανειολήπτη αναφορικά με την εξέλιξη της συναλλακτικής του σχέσης με την εναγόμενη και, συνακόλουθα, στη σημαντική διατάραξη της ισορροπίας των μεταξύ τους δικαιωμάτων και υποχρεώσεων σε βάρος του ιδίου»..   Η εν λόγω διάταξη «δεν καθιερώνει υποχρέωση, αλλά απλό δικαίωμα του οφειλέτη να πληρώσει σε εγχώριο νόμισμα με βάση την τρέχουσα αξία του ξένου νομίσματος στο χρόνο και τον τόπο της πληρωμής». Άρα κενό!

28 Πώς καλύπτεται αυτό; Με συμπληρωτική ερμηνεία της δανειακής σύμβασης κατά το άρθ. 200 ΑΚ, όπου σταθμίζονται «τα συμφέροντα των μερών και ιδίως εκείνου, στην προστασία του οποίου αποβλέπει ο ερμηνευόμενος όρος, λαμβανομένων δε, επίσης, υπόψη της φύσης και του σκοπού της δικαιοπραξίας, των συνθηκών, υπό τις οποίες έγιναν οι δηλώσεις βούλησης των μερών, των τοπικών και γλωσσικών συνηθειών, των προηγούμενων συναλλαγών των μερών και της προηγούμενης συμπεριφοράς τους, των διαπραγματεύσεων, που είχαν προηγηθεί και πώς οι σχετικές δηλώσεις του ενός μέρους αναμένονταν να εκληφθούν από το άλλο»

29  Δηλωτικός χαρακτήρας των κρίσιμων Γ.Ο.Σ.  Χαρακτήρας του άρθρου 291 ΑΚ ως επιτρεπτικής διάταξης και όχι διάταξης ενδοτικού δικαίου  Μη ορθή η συμπληρωματική ερμηνεία και σε κάθε περίπτωση μη ορθή συμπληρωματική ερμηνεία.  Ιδίως σε αποφάσεις οι οποίες κρίνουν συμβάσεις δανείου ως εξ ολοκλήρου άκυρες λόγω αντίθεσης στους Γ.Ο.Σ.: Ζήτημα ορθής εφαρμογής της Οδηγίας 93/13/ΕΚ-Ζήτημα εφαρμογής του άρθρου 291 ΑΚ στις αξιώσεις από αδικαιολόγητο πλουτισμό. Αντίλογος

30 1. Μέσω αξιώσεων αποζημίωσης σε περίπτωση μη προσήκουσας ενημέρωσης ενόψει και της ΠΔ/ΤΕ 2501/2002 (Ζήτημα τρόπου υπολογισμού της ζημίας) 2. Μέσω των άρθρων 388 και 288 ΑΚ. Εναλλακτικά μέσα προστασίας

31 Ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας!