ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Προστασία της καρδιάς, των πνευμόνων και μυελού των οστών Προστασία του εγκέφαλου, της μήτρας και των.

Παρουσίαση με θέμα: "ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Προστασία της καρδιάς, των πνευμόνων και μυελού των οστών Προστασία του εγκέφαλου, της μήτρας και των."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Προστασία της καρδιάς, των πνευμόνων και μυελού των οστών Προστασία του εγκέφαλου, της μήτρας και των ενδοκοιλιακών οργάνων Μαζί με τους μυς εξυπηρετεί τις κινήσεις Βιοχημικό Εργαστήριο του Ασβεστίου και του Φωσφόρου

3 ΟΣΤΕΟ- Οστεοκλάστες Οστεοβλάστες Επενδυματικά κύτταρα Οστεοκύτταρα

4 ΦΛΟΙΩΔΕΣ ΟΣΤΟΥΝ ΣΠΟΓΓΩΔΕΣ ΟΣΤΟΥΝ

5

6 ΦΛΟΙΩΔΕΣ ΟΣΤΟΥΝ ΣΠΟΓΓΩΔΕΣ ΟΣΤΟΥΝ

7

8

9

10

11 ΠΕΡΙΟΣΤΙΚΗ ΕΝΑΠΟΘΕΣΗ ΠΑΙΔΙΕΝΗΛΙΚΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ

12

13 Επενδυματικά κύτταρα Οστεοκύτταρα

14 The differences in bone density are seen even in kids. The next graph shows bone density at the hip in girls. This was a study done by Dr. Laura Bachrach (a member of our scientific review board). She measured bone density in hundreds of kids who live near San Francisco. The African-American (Black) girls and boys had higher bone density than the Caucasian (White), Asian, or Hispanic kids. The differences in bone density are seen even in kids. The next graph shows bone density at the hip in girls. This was a study done by Dr. Laura Bachrach (a member of our scientific review board). She measured bone density in hundreds of kids who live near San Francisco. The African-American (Black) girls and boys had higher bone density than the Caucasian (White), Asian, or Hispanic kids. The differences in bone density are seen even in kids. The next graph shows bone density at the hip in girls. This was a study done by Dr. Laura Bachrach (a member of our scientific review board). She measured bone density in hundreds of kids who live near San Francisco. The African-American (Black) girls and boys had higher bone density than the Caucasian (White), Asian, or Hispanic kids. The differences in bone density are seen even in kids. The next graph shows bone density at the hip in girls. This was a study done by Dr. Laura Bachrach (a member of our scientific review board). She measured bone density in hundreds of kids who live near San Francisco. The African-American (Black) girls and boys had higher bone density than the Caucasian (White), Asian, or Hispanic kids.

15

16

17

18

19 ΠΙΕΣΗ ΕΚΤΑΣΗ ΣΥΣΤΡΟΦΗ

20

21 1 Pascal = 0.1 kg/m2 (~ 1μήλο) 1 000 000 Pascals= 10 kg/cm2 οστού

22 13 – 17 εκ. λευκές γυναίκες έχουν χαμηλή οστική πυκνότητα στο ισχίο και κινδυνεύουν για κάταγμα Περισσότερες από τις μισές γυναίκες ηλικίας >50 ετών αναμένεται ότι θα έχουν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα στην υπόλοιπη ζωή τους Η.Π.Α. ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

23 Χαρόπουλος Ι και συν. Οστούν 2004,15(1), 57-59 Ελλάδα: κατάγματα ισχίου Άνδρες και γυναίκες >50 ετών >80 ετών 70-79 ετών 50-69 ετών

24 ΑΚΡΟ ΠΟΔΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

25 ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

26 ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

27 ΚΛΕΙΔΑ/ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

28 ΜΗΡΙΑΙΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

29 ΚΝΗΜΗ/ΠΕΡΟΝΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

30 ΩΜΟΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

31 ΑΝΤΙΒΡΑΧΙΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

32 ΚΑΡΠΟΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

33 ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

34 ΙΣΧΙΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

35 Συχνότητα κατά ηλικία των διαφόρων καταγμάτων Συχνότητα /100,000 ασθενείς-έτη Ηλικία σε έτη 1.Chrischilles et al. Arch Intern Med 1991; 151: 2026-32; 2. Cooper et al. Trends Endocrinol Metab 1992; 3: 224-229 Ισχίου Σπονδύλων Colles Άνω του 50% των γυναικών ηλικίας άνω των 50 ετών θα εμφανίσει ένα οστεοπορωτικό κάταγμα 1 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: Tο κλινικό πρόβλημα

36 Γυναίκα ηλικίας 55 ετών, με αιφνίδιο άλγος στην Σπονδυλική Στήλη Ατομικό ιστορικό: Πρόωρη εμμηνόπαυση (43 ετών) Κληρονομικό ιστορικό: Ελεύθερο Φυσική εξέταση: Άλγος με την πλήξη στην περιοχή της Οσφυϊκής Μοίρας της Σπονδυλικής στήλης Διαφορική Διάγνωση: -Συμπιεστικό κάταγμα -Μυαλγία Παρακλινικός ¨Ελεγχος: Ακτινολογική εικόνα κατάγματος σπονδύλου Μέτρηση Οστικής Πυκνότητας: έκδηλη Οστεοπόρωση Διάγνωση: Συμπιεστικό Οστεοπορωτικό κάταγμα Σπονδυλικής Στήλης Θεραπεία: -Αναλγητικά -Διφωσφονικά

37 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

38 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΣΚΕΛΕΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΩΡΙΜΑΝΣΗΣ  παιδική ηλικία  εφηβική ηλικία: αγόρια - κορίτσια  ενήλικος ζωή: κορυφαία οστική μάζα (2η-3η δεκαετία) ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

39 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΩΡΙΜΑΝΣΗ  παιδική ηλικία: άξονας GH/IGF-1  εφηβική ηλικία: άξονας GH/IGF-1 και GnRH -E 2  » αγόρια -κορίτσια : ο ρόλος των οιστρογόνων ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

40 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ Functional syncytium comprising osteocytes, osteoblasts, bone marrow stromal cells, and endothelial cells. Journal of Clinical Investigation 104:1363–1374, 1999 (219). ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟΟΡΜΟΝΙΚΟ ΣΗΜΑ ΑΓΓΕΙΟ ΟΣΤΟΥΝ ΟΣΤΕΟΚΥΤΤΑΡΑ ΟΣΤΕΟΒΛΑΣΤΕΣ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΕΝΔΟΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

41 H EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΣΚΕΛΕΤΟ Σύνθεση και μεταβολισμός Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων Επαγωγή της δράσης τους από τους υποδοχείς τους Συνδέσεις με βιοχημικούς μηχανισμούς ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

42 H EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΣΚΕΛΕΤΟ Σύνθεση και μεταβολισμός Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων Eπαγωγή της δράσης τους από τους υποδοχείς τους Συνδέσεις με βιοχημικούς μηχανισμούς ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

43 ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟ ΑΙΜΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣΑΝΔΡΕΣ

44 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

45 H EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΣΚΕΛΕΤΟ Σύνθεση και μεταβολισμός Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων Επαγωγή της δράσης τους από τους υποδοχείς τους Συνδέσεις με βιοχημικούς μηχανισμούς ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

46 Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων (οιστραδιόλης) ΙΣΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝ ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΟΣΤΙΚΗΣ ΕΝΑΛΛΑΓΗΣ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΟΝ ΡΥΘΜΟ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ  ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΟΣΤΕΟΚΛΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΠΤΩΣΗ  ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ, ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ, ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΣΤΕΟΒΛΑΣΤΩΝ

47 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ BONE MARROW, CYTOKINES, AND BONE REMODELING Emerging Insights into the Pathophysiology of Osteoporosis STAVROS C. MANOLAGAS ET AL, NEJM 1995

48 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ Οιστρογονικοί υποδοχείς σε οστεοβλάστες Kusec et al. JCEM 1998

49 H EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΣΚΕΛΕΤΟ Σύνθεση και μεταβολισμός Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων Επαγωγή της δράσης τους από τους υποδοχείς τους Συνδέσεις με βιοχημικούς μηχανισμούς ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

50 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

51 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ Changes in BMD in an aromatase deficient male treated with E (0.3 mg/d of Conjugated estrogens initially, with a gradual increase to 0.75 mg/d). J. P. Bilezikian et al. N Engl J Med 339:599–603, 1998 ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΜΗΝΕΣ ΑΥΞΗΣΗ % ΑΠΌ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗΙΣΧΙΟΝΚΕΡΚΙΣ

52 Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων (τεστοστερόνης) κυρίως μέσω μετατροπής σε Ε2. μείωση οστικής απορρόφησης αύξηση του χρόνου ζωής οστεοβλαστών-οστεοκλαστών αύξηση περιοστικής απορρόφησης ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

53 H EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΣΚΕΛΕΤΟ Σύνθεση και μεταβολισμός Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων Επαγωγή της δράσης τους από τους υποδοχείς τους Συνδέσεις με βιοχημικούς μηχανισμούς ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

54 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΔΥΟ ΤΥΠΟΙ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ: α – β οστεοβλάστες-οστεοκλάστες-οστεοκύτταρα α-υποδoχείς: υπεύθυνοι για την οστική ανάπτυξη β-υποδοχείς: υπεύθυνοι εν μέρει για τον φυλετικό διμορφισμό του σκελετού

55 H EΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΟΕΙΔΩΝ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΟΝ ΣΚΕΛΕΤΟ Σύνθεση και μεταβολισμός Φυσιολογική δράση των οιστρογόνων Φυσιολογική δράση των ανδρογόνων Επαγωγή της δράσης τους από τους υποδοχείς τους Συνδέσεις με βιοχημικούς μηχανισμούς ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

56 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

57 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΗΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

58 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΨΙΜΗΣ ΒΡΑΔΕΙΑΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

59 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΨΙΜΗΣ ΒΡΑΔΕΙΑΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

60 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΟΨΙΜΗΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ  Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός  Οιστρογονική ανεπάρκεια στον εξωοστικό μεταβολισμό του ασβεστίου  Σχέση ανάμεσα στις άμεσες και τις έμμεσες συνέπειες της ανεπάρκειας των οιστρογόνων στο οστούν και τις δύο φάσεις της οστικής απώλειας  Mειωμένος οστικός σχηματισμός ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

61 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΤΑΧΕΙΑΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΨΙΜΗΣ ΒΡΑΔΕΙΑΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

62 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ ΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ  Οστική απώλεια με την πάροδο της ηλικίας και οστεοπόρωση στους άνδρες  Αλλαγές στα στεροειδή του φύλου με την ηλικία  Μηχανισμοί της μειωμένης βιοδιαθεσιμότητας,  με την πάροδο της ηλικίας, των στεροειδών του φύλου  Συνδυασμένη δράση της οιστραδιόλης και της τεστοστερόνης στον ανδρικό σκελετό  Αμεση δράση της τεστοστερόνης στον ανδρικό σκελετό ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ

63 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΙΣ Ιστορικό -Παράγοντες κινδύνου - Σημεία και συμπτώματα Φυσική εξέταση Συνήθης εργαστηριακός έλεγχος Ειδικός παρακλινικός έλεγχος

64 Παράγοντες κινδύνου Θήλυ γένος Λευκή και/η Ασιατική φυλή Καθυστερημένη εμμηναρχή Πρόωρη εμμηνόπαυση Κατάχρηση καφέ και οινοπνεύματος Οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

65 Παράγοντες κινδύνου Χαμηλό σωματικό βάρος(<58 kg) Κάπνισμα 1/ου βαθμού συγγενείς με κάταγμα μετά ήπια φόρτιση Ατομικό ιστορικό με κάταγμα μετά ήπια φόρτιση ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

66 Ο αριθμός των σπονδυλικών καταγμάτων αυξάνει τον κίνδυνο κατάγματος στο μέλλον Data from Black DM, et al. J Bone Miner Res. 1999;14:821-828. 0 1 2  3 No. of vertebral fractures at baseline 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Vertebral fracture Nonvertebral fracture (any) Wrist fracture Relative risk Hip fracture ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

67 Melton '99Gunnes '98Black '99Ismail ‘01 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Η ύπαρξη σπονδυλικών καταγμάτων αυξάνει τον κίνδυνο για κατάγματα ισχίου σε 3-4 χρόνια Melton et al. Osteoporos Int 1999; 10: 214-221; Gunnes et al. Acta Orthop Scand 1998; 69: 508-512; Black et al. JBMR1999; 14: 821-828; Ismail et al. Osteoporosis Int 2001; 12: 85-90. Κλινικά διαγνωσμένο σπονδυλικό κάταγμα Ακτινολογικά διαγνωσμένο σπονδυλικό κάταγμα

68 <> Genant, J Bone Mineral Res 1996;11:986 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

69 0 30 7 15 13 18 22 16 14 16 27 31 25 21 15 Αριθμός των ελεγχέντων ασθενών με κάταγμα/σπονδυλικό επίπεδο Th4 Th5 Th6 Th7 Th8 Th9 Th10 Th11 Th12 L1 L2 L3 L4 Σκεφτείτε για σπονδυλικά κατάγματα όταν υπάρχει: Πόνος στο κέντρο της ράχης - Πόνος στο κέντρο της ράχης Απώλεια ύψους - Απώλεια ύψους Harris et al. JBMR 2000; 15(Suppl 1): S226 (poster F388). Κλινικές μέθοδοι για την αναγνώριση των σπονδυλικών καταγμάτων ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

70 0 30 7 15 13 18 22 16 14 16 27 31 25 21 15 Αριθμός των ελεγθέντων ασθενών με κάταγμα σπονδύλου Th4 Th5 Th6 Th7 Th8 Th9 Th10 Th11 Th12 L1 L2 L3 L4 Harris et al. JBMR 2000; 15(Suppl 1): S226 (poster F388). ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Συχνότητα των σπονδυλικών καταγμάτων

71 n=934 γυναίκες >60 ετών Gehlbach et al. Osteoporosis Int 2000; 11: 577-582. Μόνο 1 στις 5 γυναίκες με κάταγμα θα λάβει θεραπεία Τα οστεοπορωτικά σπονδυλικά κατάγματα συχνά δεν αναγνωρίζονται 0 20 40 60 80 100 120 140 Ασθενείς (n) Κάταγμα που αναγνωρίστη κε από τους ακτινολόγους της μελέτης Κάταγμα που αναφέρεται στη γνωμάτευση του ακτινολόγου Κάταγμα που αναφέρεται στο φάκελο του ασθενή Έλαβαν Θεραπεία για οστεοπόρωση 132 65 2525 2323 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

72 Ακόμα και με ακτινογραφίες, δεν είναι πάντοτε εύκολο να αναγνωριστούν τα σπονδυλικά κατάγματα ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Hp Ha Hp Ha

73 Σύγκριση μεθόδων μέτρησης οστικής πυκνότητας ΜέθοδοςΘέσειςΟρθότητα (%) Ακρίβεια (%) Δόση ακτινοβολίας (mrems) Απορροφησιομετρία ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DEXA) Σπονδυλική στήλη, ισχίο, σύνολο σώματος 1-23-52 Υπέρηχοι Φτέρνα 1-4 -- Ποσοτική αξονική τομογραφία (QCT) Σπονδυλική στήλη, όλα τα οστά 2-55-20>100 Ακτινογραφική απορροφησιομετρία (RA) Άκρα χείρα 2-106-105 Απορροφησιομετρία διπλής δέσμης φωτονίων (DPA) Σπονδυλική στήλη, ισχίο, όλα τα οστά 2-44-105 ΑΑπορροφησιομετρία μονής δέσμης φωτονίων (SPA) ΑΑπορροφησιομετρία μονής δέσμης φωτονίων με ακτίνες Χ (SPX) Εγγύς τμήμα κερκίδας, πτέρνα 2-3510

74 Ταξινόμηση ασθενών ανάλογα με το T-score NOF/NIH*WHO** Φυσιολογικές τιμές T-score: -1.0 και πάνω Οστεοπενία T-score: -1.0 έως –2.0 T-score: -1.0 έως –2.5 Οστεοπόρωση Τ-score: -2.0 και κάτωΤ-score: -2.5 και κάτω * ΝΟF= Εθνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης ΗΠΑ NIH= Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας ΗΠΑ **WHO=Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

75

76

77 –Γενική αίματος, ΤΚΕ –Προσδιορισμός στο αίμα: ασβέστιο, φωσφόρος, κρεατινίνη, αλβουμίνη, ηπατικά ένζυμα, TSH, αλκαλική φωσφατάση Παρακλινικός έλεγχος Πρώτη γραμμή ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

78 –Δείκτες οστικού σχηματισμού –Προσδιορισμός στο αίμα: Κορτιζόλη, Παραθορμόνη, Bιταμίνη D, Ηλεκτροφόρηση πρωτεινών - Βιοψία οστού Παρακλινικός έλεγχος Δεύτερη γραμμή ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

79 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Βιοχημικοί δείκτες στην κλινική πράξη Marker Bone formation Bone resorption Ούρα Urinary collagen crosslinks – Pyridinoline – Deoxypyridinoline – N-telopeptide crosslinks – C-telopeptide crosslinks Αίμα Bone-specific alkaline phosphatase Osteocalcin Serum collagen crosslinks

80 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Ενδείξεις προσδιορισμού οστικής πυκνότητος με DEXA Όλες οι λευκές γυναίκες > 65 ετών Όλες οι λευκές γυναίκες < 65 ετών με ένα τουλάχιστον παράγοντα κινδύνου Ο κίνδυνος κατάγματος στο ισχίο εκτιμάται με προσδιορισμό της ΟΠ του ιδίου Στις νεότερες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες προτιμάται ο προσδιορισμός της ΟΠ στην ΣΣ

81 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Ενδείξεις προσδιορισμού οστικής πυκνότητος με DEXA Στις μεγαλύτερες γυναίκες λόγω “artifacts” υπάρχουν περιορισμοί για την χρήση της ΣΣ Σε γυναίκες > 65 ετών μπορεί να χρησιμοποιηθεί το αντιβράχιο Συνήθως επανεκτίμηση χρειάζεται μετά δύο χρόνια Η ΣΣ μπορεί να αποκαλύψει κατά την επανεκτίμηση καλύτερα την θεραπευτική ανταπόκριση

82 «Κλειδιά» για την διάγνωση: Όλα τα κατάγματα δεν είναι οστεοπορωτικά Συνήθως οι ασθενείς με οστεοπόρωση δεν παρουσιάζουν κλινικά ευρήματα ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

83 «Κλειδιά» για τη διάγνωση Τα οστεοπορωτικά κατάγματα είναι κοινά και θα αυξάνονται με την αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων 1 στις 5 γυναίκες με ένα σπονδυλικό κάταγμα, θα εμφανίσει άλλο ένα μέσα σε 1 μόνο χρόνο Τα σπονδυλικά οστεοπορωτικά κατάγματα συχνά δεν αναγνωρίζονται ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

84 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

85 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

86 Reduction of Nonvertebral Fracture with Calcium and Vitamin D % Fracture Months p=0.02 Dawson-Hughes B et al, N Engl J Med 1997;337:670. 61218243036 0 2 4 6 8 10 12 14 Placebo Calcium + Vitamin D

87 Η ριζεδρονάτη ελαττώνει τον κίνδυνο* κατάγματος του ισχίου 60% CI=(20%, 80%) p=0.003 NNT =28 0 1 2 3 6 5 4 Ριζεδρονάτη Μήνες Ποσοστό (%) των ασθενών Έλεγχος 0122436 McClung et al. NEJM 2001; 344(5): 333-340. Κατάγματα του ισχίου σαν κύριο τελικό σημείο *Ασθενείς με εγκατεστημένη μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση

88 Ελάττωση του κατάγματος του ισχίου σε εγκατεστημένη οστεοπόρωση Black, et al. 00.20.40.60.811.21.4 Εγκατεστημένηοστεοπόρωση McClung, et al. Υπέρ της θεραπείας ΡιζεδρονάτηΑλενδρονάτη Based upon published data. No comparative data on fracture efficacy available. P=0.02 P=0.047 Υπέρ του Placebo Εγκατεστημένηοστεοπόρωση

89 Intravenous Bolus Ibandronate for Treatment of Osteoporosis Thiebaud et al, Am J Med 1997;103:298. Spine BMD Months % change from baseline 6 5 4 3 2 1 0 036912 Ibandronate 2 mg 1 mg 0.5 mg 0.25 mg Placebo

90 -5 0 5 10 15 % change from baseline -5 0 5 10 15 hPTH(1-34) vs hPTH(1-34)+CT in Postmenopausal Women with Prevalent Vertebral Fractures Spine BMD Femoral neck BMD PTH PTH+CT 061218 24 0 6121824 Months of treatment Hodsman et al. J Clin Endocrinol Metab. 1997

91 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΟΡΜΟΝΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΛΥΤΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Ενεργός ηπατική νόσος Ανεξήγητη αιμορραγία από το γεννητικό σύστημα Καρκίνος μαστού Καρκίνος ενδομητρίου ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Υπερτριγλυκεριδαιμία Χολοκυστοπάθεια

92 Περαιτέρω ένδειξη για την σχέση oιστρογόνων και κινδύνου για καρκίνο του μαστού προσφέρουν οι πρόσφατες μεγάλες κλινικές μελέτες των Τροποποιητών των Υποδοχέων των Οιστρογόνων (SERMs). Η ραλοξιφαίνη μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση. Epstein FH, 2001, NEJM ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

93 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΕΚΛΕΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΕΣ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΧΕΩΝ (SERMS)

94 Estrogen Receptors Are in Many Tissues 94 Target tissues for ERs – Uterus 3 – Breast 3,4 – Bone 5,6 – Liver 7 – Brain 8,9 – Ovary 3 – Arteries and veins 10 1. Conbriza Summary of Product Characteristics, available at http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/000913/human_med_000723.jsp&mid=WC0b 01ac058001d124 Accessed Feb 2012. 2. Evista Summary of Product Characteristics. Indianapolis, available at http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/000184/human_med_000772.jsp&mid=WC0b 01ac058001d124 Accessed Feb 2012 3. Pelletier G, et al. J Clin Endocrinol Metab. 2000;85:4835-4840. 4. Li S, et al. J Histochem Cytochem. 2010;58:509-512. 5. Kusec V, et al. J Clin Endocrinol Metab. 1998;83:2421-2428. 6. Vidal O, et al. J Bone Miner Res. 1999;14:923-929. 7. Kuiper GGJM, et al. Endocrinology. 1997;138:863-870. 8. Österlund MK, et al. J Neurochem. 2000;75:1390- 1397. 9. González M, et al. J Comp Neurol. 2007;503:790-802. 10. Critchley HO, et al. J Clin Endocrinol Metab. 2001;86:1370- 1378. http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/000913/human_med_000723.jsp&mid=WC0b 01ac058001d124 http://www.ema.europa.eu/ema/index.jsp?curl=pages/medicines/human/medicines/000184/human_med_000772.jsp&mid=WC0b 01ac058001d124 Molecules that work through the estrogen receptor (ER) have been shown to inhibit menopausal loss of bone mass 1,2 Bazedoxifene binds to the ERs and displays cell- and tissue- specific activities 1

95 95 Bazedoxifene: Effects on New Vertebral Fractures RRR = relative risk reduction; HR = hazard ratio; CI = confidence interval. *P<0.05 vs. placebo. 1. Silverman SL, et al. J Bone Miner Res. 2008;23:1923-1934. 2. Silverman, SL et al. Osteoporos Int. 2012 Jan;23(1):351-363 Bazedoxifene maintained vertebral fracture reduction after 5 years of treatment (P<0.014) 2 42% * 45% * Incidence of Fracture (%) Bazedoxifene 20 mg Placebo RRR in new vertebral fractures Reduction in New Vertebral Fractures: 3-Year Data 1 HR=0.58; 95% CI, 0.38-0.89* HR=0.55; 95% CI, 0.32-0.94*

96 3 Έτη Bazedoxifene 20 mg (n=443)Placebo (n=448) Kaplan-Meier Fracture Rate (%) HR=0.53; 95% CI, 0.30 – 0.95*HR=0.58; 95% CI, 0.35 – 0.98* 4 Έτη5 Έτη HR=0.63; 95% CI, 0.38 – 1.03 47% * 42% * 37% Bazedoxifene: Effects on Nonvertebral Fractures in Women With High Fracture Risk- 5 year data 2 Ασθενείς με BMD αυχένα μηριαίου T-score ≤  3.0 ή/και  1 σπονδυλικό κάταγμα *P<0.05 vs placebo. 1. Silverman SL, et al. J Bone Miner Res. 2008;23:1923-1934. 2. Silverman, SL et al. Osteoporos Int. 2012 Jan;23(1):351-363 3. Brown JP, J Rheumatol. 2009; 36:2566

97 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ DENOSUMAB Ανα 6μηνο υποδορια

98 Black DM et al N Engl J Med 2005 253:555. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΠΑΡΑΘΟΡΜΟΝΗ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΠΑΡΑΘΟΡΜΟΝΗ

99 Black DM et al N Engl J Med 2005 253:555. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

100 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Πιθανοί μηχανισμοί της εκλεκτικής ιστικής δράσης των SERMs: Διαφορές στην δέσμευση με τον οιστρογονικό υποδοχέα(ER) Διαφορές στο μηχανισμό δέσμευσης με τον ER Aλλαγές στον ER μετά την δέσμευση Διαφορετική έκφραση των υποτύπων (α και β) του ER Aλλαγές στη μεταγραφική διαδικασία κ.α.

101

102 ΤΕΛΟΣ Πιθανοί μηχανισμοί της εκλεκτικής ιστικής δράσης των SERMs: Διαφορές στην δέσμευση με τον οιστρογονικό υποδοχέα(ER) Διαφορές στο μηχανισμό δέσμευσης με τον ER Aλλαγές στον ER μετά την δέσμευση Διαφορετική έκφραση των υποτύπων (α και β) του ER Aλλαγές στη μεταγραφική διαδικασία κ.α.