ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ N. Apostolidis Ph.D.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΙΚΟΙ ΤΕΧΝΙΚΟΙ

Προσδιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης (1) Προσδιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης (1) ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ: προσωπικότητα νοημοσύνη κίνητρα άγχος σθένος

Προσδιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης (2) Προσδιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης (2) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ: υψόμετρο θερμοκρασία υλικοτεχνική υποδομή κοινωνικό περιβάλλον

Προσδιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης (3) Προσδιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης (3) ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ: ενεργειακοί αερόβια ικανότητα αναερόβια ικανότητα καύσιμη ύλη νευρομυϊκοί μυϊκές ίνες δύναμη, ταχύτητα, ισχύς δεξιότητα δυναμικοί διαστάσεις, αναλογίες σύσταση, σωματότυπος

ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΤΟΛΗ Σαρκομέριο είναι υπεύθυνο για τη μυϊκή συστολή είναι η μικρότερη λειτουργική κινητική μονάδα έχει πρωτεϊνική σύσταση νημάτια ακτίνης νημάτια μυοσίνης λόγω σύστασης αυξάνεται με: πρωτεϊνική υποστήριξη (διατροφή) ορμονική παρέμβαση (ανδρογόνα αναβολικά) με την προπόνηση * υπερτροφία * υπερπλασία

μυϊκή ίνα άθροισμα σαρκομερίων σχηματίζει το μυοϊνίδιο και πολλά μυοϊνίδια σχηματίζουν τη μυϊκή ίνα, που αποτελεί το κύτταρο του μυός περιβάλλεται από τον υμένα ενδομύιο κάθε 150 περίπου μυϊκές ίνες συγκροτούν ένα «δεμάτι» που περιβάλλεται από έναν άλλο υμένα το περιμύιο όλοι οι προστατευτικοί υμένες σχηματίζουν έναν ανθεκτικό μυϊκό ιστό, με τον οποίο μεταβιβάζεται η δύναμη που παράγει ο μυς τον τένοντα

Τύποι μυϊκών ινών Μυϊκές ίνες βραδείας συστολής (50%)  οξειδωτικές σχέση μιβσ τετρακεφάλου και VO2 max r = .72, p<.001 (Bergh et al, 1972) Μυϊκές ίνες ταχείας συστολής (50%)  γλυκολυτικές (τύπου ΙΙβ) διπλάσιες απ’ τις  οξειδωγλυκολυτικές (τύπου ΙΙα) (Saltin et al, 1977) η κατανομή των μυϊκών ινών είναι διαφορετική : δελτοειδής, δικέφαλος βραχ. : 50% βρ. - 50% ταχ. τρικέφαλος βραχ. : 30% βρ. - 70% ταχ.

Τύποι μυϊκών ινών (συνέχεια) τόσο οι γλυκολυτικές και οξειδωγλυκολυτικές, όσο και οι οξειδωτικές ιδιότητες των μυϊκών ινών αναφέρονται στη μεταβολική τους δραστηριότητα με την προπόνηση μεταβάλλεται μόνο η μετα-βολική δραστηριότητα, όχι όμως και η ταχύ-τητα συστολής  σε αγύμναστους ανθρώπους οι μυϊκές ίνες ταχείας συστολής ατροφούν και εκφυλίζονται

Μυϊκή απόδοση Για την ανάπτυξη της μυϊκής τάσης συνεργά-ζονται τρία ελαστικά στοιχεία: τα συσταλτά μυοϊνίδια (πρωτεϊνικό μέρος του μυός) τα παράλληλα ελαστικά ο συνδετικός ιστός που περιβάλλει τα μυοϊνίδια τα ελαστικά στοιχεία ο συνδετικός ιστός που συνδέει τα ακριανά - τελικά σαρκομέρια με τους τένοντες

ΠΗΓΕΣ ΜΥΪΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ο οργανισμός για τη μυϊκή συστολή χρησιμοποιεί αποκλειστικά την τριφωσφορική αδενοσίνη (ΑΤΡ) η αποθηκευμένη στους μύες ποσότητα ΑΤΡ είναι ελάχιστη, γι’ αυτό αναπληρώνεται συνεχώς από άλλες πηγές ενέργειας, όπως η φωσφοκρεατίνη, το γλυκογόνο και τα λιπαρά οξέα Το γλυκογόνο αποδομείται σε δύο μεταβολικές οδούς με σκοπό την παραγωγή ενέργειας:  στην αερόβια οδό όπου συντελείται αερόβια γλυκόλυση με την οξείδωση (καύση) του πυροσταφυλικού οξέος και παραγωγή μεγάλων ποσών ενέργειας  την αναερόβια οδό όπου συμβαίνει η αναερόβια γλυκόλυση με παραγωγή γαλακτικού οξέος

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ο αερόβος μηχανισμός ο αναερόβιος μηχανισμός που χωρίζεται σε: 1. αναερόβιο αγαλακτικό μηχανισμό (100μ, άλματα, ρίψεις και γενικά t  12΄΄) 2. αναερόβιο γαλακτικό μηχανισμό (400μ, 100μ κολύμβησης και γενικά 15΄΄ t  120΄΄)  Ο αερόβιος μηχανισμός επικρατεί σε παρατεταμένες προσπάθειες χαμηλής έντασης  Ο αναερόβιος μηχανισμός αφορά προσπάθειες μικρής διάρκειας και μέγιστης έντασης  Στην προπόνηση ή αγωνιστική διαδικασία οποιασδήποτε προσπάθειας και έντασης, συμμετέχουν συγχρόνως και οι τρεις μηχανισμοί σε διαφορετικό όμως ποσοστό

ΑΕΡΟΒΙΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Αξιολογείται με τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου (VO2 max), η οποία εκφράζεται σε lt.min-1 ή ml.kg-1.min-1. Σημαντική παράμετρος της αερόβιας ικανότητας είναι το αναερόβιο κατώφλι, δια του οποίου οριοθετείται η ένταση της προσπάθειας πέρα από την οποία αρχίζει η έντονη παρουσία του αναερόβιου γαλακτικού μηχανισμού Η αερόβια ικανότητα βελτιώνεται με προπονητικό πρόγραμμα που έχει: συχνότητα 3 - 5 φορές την εβδομάδα ένταση 60% - 90% της καρδιακής συχνότητας διάρκεια 20΄- 60΄συνεχούς αερόβιας άσκησης, με συμμετοχή πολλών ή μεγάλων μυϊκών ομάδων ή ανάλογης επιβάρυνσης με διαλειμματική άσκηση

ΜΕΤΡΗΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Δαπεδοεργόμετρο Παλίνδρομο τρέξιμο 20μ. Test Cooper

SHUTTLE RUN 20m Level Shuttle Predicted VO2 max l/min 6 2 33,6 6 2 33,6 6 4 34,3 6 6 35 6 8 35,7 6 10 36,4 16 2 68 16 4 68,5 16 6 69 16 8 69,5 16 10 69,9 16 12 70,5 16 14 70,9

ΕΝΡΓΕΙΑΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ Μεταβολισμός: Το σύνολο των βιοχημικών διεργασιών αντιδράσεων που συμβαίνουν στον οργανισμό Αναβολισμός: σύνθεση - δόμηση Καταβολισμός: αποδόμηση Ημερήσιος μεταβολισμός (Ενεργειακή δαπάνη) = Βασ. Μεταβολισμός + Τροφογενής Θερμογένεση + Ενεργειακή Δαπάνη Σωματικής Δραστηριότητας Βασικός μεταβολισμός: Η απαιτούμενη ενέργεια για τη διατήρηση στη ζωή Τροφογενής Θερμογένεση: Η απαιτούμενη ενέργεια για την πέψη - απορρόφηση και μεταβολισμό της τροφής Ενεργειακή Δαπάνη Σωματικής Δραστηριότητας: Η απαιτούμενη ενέργεια για την εκτέλεση και υποστήριξη της σωματικής δραστηριότητας

Μεταβολισμός - Ενεργειακή Δαπάνη Σωματικής Δραστηριότητας Ορισμός σωματικής δραστηριότητας: Όλες οι δραστη-ριότητες του ατόμου πλην της οριζόντιας κατάκλισης Υπολογισμός της Ενεργειακής Δαπάνης Σωματικής Δραστηριότητας Άμεσα με τη μέτρηση κατανάλωσης οξυγόνου Παράδειγμα: Έστω ότι καταναλώνεται 3L Ο2 /λεπτό κατά τη διάρκεια άσκησης. Η ενεργειακή δαπάνη είναι 3L Ο2 /λεπτό Χ 5 kcal / L Ο2 = 15 kcal /λεπτό Έμμεσα με τη μέτρηση της καρδιακής συχνότητας

ενεργειακές δαπάνες VO2 VO2 kcal/min kcal/h METs lt/min ml/kg/min 0.24 2.57 1.22 73.38 0.73 2.19 23.02 10.94 656.4 6.58

Πίνακας 2. Βιολογικά χαρακτηριστικά επιλεγμένων εφήβων καλαθοσφαιριστών κατά τη μέγιστη προσπάθεια στο δαπεδοεργόμετρο. AA Θέση HR max VO2 max VO2 max HR %VO2 max b/min l/min ml/kg/min στο Α.Κ. στο Α.Κ. 1 G 171 4,6 47,2 159 73,5 2 G 174 4,51 53,8 140 63,2 3 G 185 4,86 55,2 161 73,5 4 G 195 4,87 57,6 - 81,9 5 G 195 4,57 53,2 180 80 6 G 188 4,67 50,8 166 80,9 7 F 194 5,03 49,6 173 74,6 8 F 192 5,4 52,8 156 72 9 F 187 4,77 51,2 163 78,6 10 F 175 4,25 42,2 161 83 11 C 189 6,04 57,2 163 73,8 12 C - 4,85 44,9 - - 13 C 198 5,86 56,7 174 81,8 X - 186,9 4,94 51,7 163,3 77,6 SD - 9 0,53 4,8 10,6 7

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ συνεχής προπόνηση (fartlek) μεγάλες αποστάσεις στο στίβο ή σε ανώμαλο έδαφος βελτιώνει την ικανότητα χρησιμοποίησης μεγαλύτερου ποσοστού της VO2 max για περισσότερο χρόνο διαλειμματική προπόνηση (interval) επιταχύνονται οι αερόβιες προσαρμογές προκαλούνται και αναερόβιες προσαρμογές παράγεται λιγότερο γαλακτικό οξύ και περισσότερο έργο

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ συνεχής προπόνηση (fartlek) από 3χλμ - 6χλμ. σε 8 προπονήσεις ανωμάλου πάντα χρόνος σχετικός με το άθλημα διαλειμματική προπόνηση (interval) Εργο Ανάπαυση Επανάλ. Εβδ. Συχν. Διάρκεια 15΄΄ 15΄΄ 20 - 30 2 - 3 2 μήνες 70΄΄ 20΄΄ 8 - 10 2 - 3 » 3΄- 7΄ 2΄- 5΄ 3 - 8 2 - 3 » ένταση = 80% - 90% ΜΚΣ

διαλειμματική άσκηση το διάλειμμα δίνει τη δυνατότητα επανασύνθεσης ΑΤΡ και φωσφοκρεατίνης αν η έντονη μυϊκή προσπάθεια εναλλάσεται με διαλείμματα ηπιότερης έντασης, παρατείνεται η διάρκεια του μυϊκού έργου όταν η ένταση είναι μέγιστη στη διαλειμματική άσκηση, παράγεται περισσότερο γαλακτικό οξύ από ότι στη συνεχή. Όταν η άσκηση είναι ηπιότερη συμβαίνει το αντίθετο η παραγωγή γαλακτικού οξέος σε άσκηση κοινής έντασης επηρεάζεται από τη θερμοκρασία  σε θερμό περιβάλλον παράγεται λιγότερο γαλακτικό οξύ, άρα οδηγούμαστε στην αναγκαιότητα της προθέρμανσης

ΑΝΑΕΡΟΒΙΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ - ΙΣΧΥΣ Αγαλακτική ικανότητα Γαλακτική ικανότητα το μεγάλο ποσοστό ινών ταχείας συστολής είναι προϋπόθεση για υψηλή αναερόβια ικανότητα η ικανότητα αυτή βελτιώνεται με την προπόνηση, μέσω της κινητοποίησης μεγαλύτερου αριθμού κινητικών μονάδων, που έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση του επιπέδου ΑΤΡ στις μυϊκές ίνες, γεγονός που οδηγεί σε βελτίωση της αναερόβιας αγαλακτικής ικανότητας στην αναερόβια γαλακτική ικανότητα σημαντικό ρόλο παίζει η παραγωγή γαλακτικού οξέος, που εξερτάται από τα χαρακτηριστικά της άσκησης (είδος, ένταση, διάρκεια, συχνότητα), την κατάσταση του οργανισμού, τη μυϊκή μάζα και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται η άσκηση

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ αναερόβια αγαλακτική σχέση έργου διαλείμματος 1/3 Εργο Ανάπαυση Επανάλ. Σειρές Διάλειμμα σειρών 4΄΄ 12΄΄ 10 5 5΄ 10΄΄ 30΄΄ 10 5 10΄ 20΄΄ 60΄΄ 10 4 10΄ αναερόβια γαλακτική σχέση έργου διαλείμματος 1/2 30΄΄ 1΄ 5 5 15΄ 60΄΄ 2΄ 5 5 15΄ τα επίπεδα της έντασης είναι οριακά η ανάπαυση στην αγαλακτική είναι πλήρης

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Ή ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Ή ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ Κυκλοεργόμετρο Παλίνδρομο τρέξιμο 4Χ10μ Παλίνδρομο τρέξιμο 140μ με ή χωρίς μπάλα

Πίνακας 1. Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά και μηχανική ισχύς επιλεγμένων εφήβων καλαθοσφαιριστών κατά τη μέγιστη μυϊκή προσπάθεια στο κυκλοεργόμετρο. ΑΑ Θέση Ύψος Βάρος Λίπος Μέγ. Ισχ. Μέση Ισχ. Μέγ. Ισχ. ΔΚ ΓΟ (cm) (kg) % (watts) (watts) (watts/kg) % mmol/l 1 G 195 95,5 12 892,7 825,2 9,3 17,7 10,6 2 G 193 84 11 766,4 690,1 9,1 26,6 8 3 G 198 87 9,6 924,6 756,7 10,6 39,3 12,2 4 G 194 83 8,1 1019,7 700,4 12,3 87,9 11,2 5 G 192 86,5 12,2 962,9 681,2 11,1 78,8 12,4 6 G 191 92 8,9 1174,3 779,4 12,8 54,4 14,3 7 F 205 103 12,7 1270,4 691,3 12,3 63,2 11,2 8 F 208 99 11,5 1140,4 878 11,5 51 10,2 9 F 201 93 11,1 995,7 717,6 10,7 42,1 11,7 10 F 199 104 11,8 934,4 842,4 8,9 24,4 9,25 11 C 208 108 12,4 1022,7 732,1 9,5 61 10,3 12 C 204 108 15,5 1059,5 795,8 9,8 50,7 10,6 13 C 206 99 11,3 1044,8 842,4 10,6 46,5 12,2 X - 199,5 95,5 11,4 1016 764 10,7 49,5 11,1 SD - 6,21 8,8 1,9 130,3 67,8 1,3 20,4 1,6

PHYSIOLOGICAL PROFILE AND TECHNICAL CHARACTERISTICS OF YOUNG ELITE BASKETBALL PLAYERS Data on the physiological responses and technical abilities of young basketball players are sparse. In addition, there is no information in the literature examining the association between physiological parameters and data derived from field tests. Therefore the aim of this study was twofold: (a) to describe the physiological responses in young elite basketball players, and (b) to examine the association of these responses with established field tests. Thirteen male players (age: 18.5±0.14 years, body weight: 95.5±2.44 kg, body height: 199.5±1.73 cm), all members of the national team participating in the 9th Junior World Championship (1999), participated in anthropometric measurements and further performed the lab tests for the evaluation of maximal oxygen uptake (VO2max), ventilatory anaerobic threshold (An Th), maximal (Pmax) and mean power (Pmean) output (Wingate test). Field tests included control dribble, defensive movement, speed spot shooting and basketball passing (AAHPER, 1984). In addition, a modified (140 m) high intensity shuttle run (S) and a modified high intensity dribbling shuttle run (SD) test were performed. Correlation was checked with Pearson correlation coefficient (r). Data are presented as means±S.E.M. Table 1. Physiological profile and technical characteristics of national team young basketball players (means±S.E.M.; n= 13). Variables Values Variables Values Fat (%) 11.4±0.5 Dribble (sec) 13.7±0.3 VO2max (ml·kg-1·min-1) 51.7±1.3 Defense (sec) 16.6±0.3 An Th (%VO2max) 77.6±1.9 Speed shot (sec) 42.9±1.3 Pmax (w·kg-1) 10.7±0.4 S (sec) 27.9±0.29 Pmean (w·kg-1) 8.0±0.2 SD (sec) 29.5±0.34 Most of the physical and physiological characteristics of these subjects are in accordance with previous data referring to adult high level players. The only correlation detected was between the mean power in Wingate (w·kg-1) with S (r= -0.56, p< 0.05) and SD (r= -0.73, p< 0.01). In conclusion, young elite players presented a moderate level VO2max and anaerobic threshold. The absence of significant correlation between most parameters highlights the need for field test development for the evaluation of physiological parameters in basketball specific to the sport needs.

Βραχύβιες βιολογικές προσαρμογές οι βραχύβιες προσαρμογές εξαρτώνται κυρίως απ’ την ένταση τα μυϊκά κύτταρα 25πλασιάζουν την κατανάλωση οξυγόνου από 0.3 σε 7.5 lt.min-1 οι πνεύμονες 25πλασιάζουν την απόδοσή τους από 7 σε 175 lt.min-1 το καρδιαγγειακό 7πλασιάζει την απόδοσή του και από 6 lt.min-1 αίματος στέλνει 40 lt.min-1 η συσταλτικότητα του μυοκαρδίου εντείνεται διοχετεύοντας το αίμα με 9πλάσια ορμή, από 1 σε 9 γύρους ανά λεπτό

Μακρόβιες βιολογικές προσαρμογές οι μακρόβιες προσαρμογές που βελτιώνουν τη σωματική απόδοση, περιλαμβάνουν λειτουργικές, ιστοχημικές και βιοχημικές προσαρμογές αύξηση 20-30% της ΜΠΟ βελτίωση της απόδοσης του καρδιαγγειακού αύξηση του αριθμού των μιτοχονδρίων βελτίωση της ενζυματικής δραστηριότητας στις μυϊκές ίνες