ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 10-11-12/5 και 12/11-2011 Κ. Γαϊτανάκη ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 10-11-12/5 και 12/11-2011 Κ. Γαϊτανάκη Α) ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΙΚΩΝ ΓΟΝΙΔΙΩΝ Ι. ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΗΣ ΣΕΙΡΑΣ-ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ ΙΙ. ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Dreyer-Bennett ΙΙΙ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑΣ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ IV. ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΑΞΗΣ V. ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΚΡΙΤΙΚΗΣ-ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΗΣ Ig VI. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ VII.-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ VIII. ΠΕΡΙΛΗΨΗ-ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΖΗΤΟΥΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΥΜΒΑΤΟ ΜΕ ΤΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΩΝ ΠΟΛΥΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ Ig ΓΟΝΙΔΙΩΝ ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΟΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΗΓΗ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑΣ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΑΞΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗ Ig ΓΟΝΙΔΙΩΝ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗΣ Ig ΓΟΝΙΔΙΩΝ
ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΗΣ ΣΕΙΡΑΣ-ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ Τεράστια ποικιλομορφία αντισωμάτων Μεταβλητή περιοχή στο αμινοτελικό άκρο των αλυσίδων Σταθερή περιοχή στο καρβοξυτελικό άκρο των αλυσίδων Ύπαρξη διαφορετικών ισοτύπων με πανομοιότυπη ειδικότητα
ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΠΕΡΜΑΤΙΚΗΣ ΣΕΙΡΑΣ Το γένωμα περιέχει τεράστιο αριθμό Ig γονιδίων, ικανό να παράγει >>108 ειδικότητες. ΜΟΝΤΕΛΟ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ Το γένωμα περιέχει μικρό αριθμό Ig γονιδίων, από τα οποία παράγεται μεγάλος αριθμός ειδικοτήτων στα σωματικά κύτταρα, με μεταλλάξεις ή ανασυνδυασμούς.
ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Dreyer-Bennett ΔΥΟ διαφορετικά γονίδια κωδικοποιούν μια απλή ανοσοσφαιρινική βαριά ή μια ελαφριά αλυσίδα, το ένα τη μεταβλητή (V) περιοχή και το άλλο τη σταθερή (C) περιοχή. Τα γονίδια αυτά πρέπει να είναι πολύ κοντά, ώστε να μεταγράφονται και να μεταφράζονται μαζί. Στη σπερματική γραμμή πρέπει να υπάρχουν πολλά γονίδια V περιοχής, αλλά μόνο απλά αντίγραφα για τα γονίδια C περιοχής. Υπάρχουν πολλά γονιδιακά τμήματα (εξόνια), που κατά τη διάρκεια ωρίμανσης των Β-κυττάρων στο μυελό των οστών ανασυνδυάζονται, ώστε να φτιάχνουν λειτουργικά Ig γονίδια.
ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ
DNA από εμβρυονικά και διαφοροποιημένα Β κύτταρα Πέψη με RE Εκχύλιση θραυσμάτων DNA Μονόκλωνο DNA- Ηλεκτροφόρηση σε αγαρόζη Επώαση με mRNA κ αλυσίδας επισημασμένο με 32P Υβριδισμός του mRNA με 2 κλώνους εμβρυονικού DNA Αλλά μόνο με ένα κλώνο DNA του διαφοροποιημένου Β κυττάρου
Αναδιάταξη γονιδιακών τμημάτων κ αλυσίδας κατά διάρκεια Ωρίμανσης Β-κυττάρων. Με επίδραση ενδονεκλουασών Περιορισμού (RE) τα εξόνια Vκ2 και Cκ έρχονται κοντά.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΠΟΛΥΓΟΝΙΔΙΩΝ Οι κ και λ ελαφριές και οι βαριές αλυσίδες κωδικοποιούνται από 3 οικογένειες πολυγονιδίων, που βρίσκονται σε διαφορετικά χρωμοσώματα. Στο DNA σπερματικής σειράς, κάθε οικογένεια αποτελείται από μεγάλο αριθμό γονιδιακών τμημάτων. Τα γονιδιακά τμήματα μεταβλητής περιοχής ελαφριάς αλυσίδας καλούνται Vκ, Jκ ή Vλ, Jλ και της βαριάς VH, DH, JH. Υπάρχουν ακόμη αντίγραφα γονιδιακών τμημάτων σταθερής περιοχής C.
ΑΡΙΘΜΟΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΣΤΑ Ig ΓΟΝΙΔΙΑ ΠΟΝΤΙΚΟΥ Γονιδιακό τμήμα Βαριά αλυσίδα Ελαφριά αλυσίδα κ λ V 300-1000 300 2 D 13 J 4 3
ΧΡΩΜΟΣΩΜΑ Ig ΓΟΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ ΓΟΝΙΔΙΟ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑ Άνθρωπος Ποντίκι λ αλυσίδας 22 16 κ αλυσίδας 2 6 Βαριάς αλυσίδας 14 12
ΓΟΝΙΔΙΑΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΛΑΦΡΙΑΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ
ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ κ ΕΛΑΦΡΙΑΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ
ΓΟΝΙΔΙΑΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΒΑΡΙΑΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ
ΑΝΑΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΒΑΡΙΑΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ
Σηματοδοτικές αλληλουχίες ανασυνδυασμού (RSS) στο DNA των αλυσίδων των Igs
Πρότυπο διαδικασίας ανασυνδυασμών RAG1/2 ρεκομπινάσες ενεργοποίησης ανασυνδυασμού RSS σηματοδοτικές αλληλουχίες ανασυνδυασμού DSBR ένζυμα επιδιόρθωσης θραύσεων διπλής έλικας Πρότυπο διαδικασίας ανασυνδυασμών
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΙΑΣ Πολλαπλά γονιδιακά τμήματα Ανασυνδυασμοί (τυχαίοι) Προσθήκη νουκλεοτιδίων Αφαίρεση νουκλεοτιδίων Σωματικές Υπερμεταλλάξεις Ανασυνδυασμοί L και H αλυσίδων
ΑΛΛΗΛΟΜΟΡΦΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Απαντά μόνο στα Β και τα Τ κύτταρα. Κάθε Β κύτταρο εκφράζει μόνο το ένα από τα δύο αλληλόμορφα τόσο της βαριάς, όσο και της ελαφριάς αλυσίδας.
ΑΛΛΗΛΟΜΟΡΦΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ
ΑΛΛΗΛΟΜΟΡΦΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ
ΩΡΙΜΑΝΣΗ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΑΔΙΟ ΘΕΣΗ Ig ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΤΥΠΟΥ ΑΠΑΙΤΗΣΗ Ag Στελεχιαίο Μυελός ΚΑΜΙΑ ΟΧΙ Προγονικό Προ-Β μ Ανώριμο mIgM Ώριμο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ mIgM+mIgD Ενεργοποιημένο mIgs ΝΑΙ Πλασματοκύτταρο sIgs Μνήμης
ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΑΞΗΣ
ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΚΡΙΤΙΚΗΣ-ΜΕΜΒΡΑΝΙΚΗΣ Ig
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Chen J & Alt FW (1993). Gene rearrangement and B-cell development. Curr. Opin. Immunol. 5: 194 Tonegawa S (1983) Somatic generation of antibody diversity. Nature 302: 575 Lin WC & Desiderio S (1995) VDJ recombination and the cell cycle. Immunol. Today 16: 279 Yancopoulos GD & Alt FW (1986) Regulation of the assembly and expression of variable-region genes. Ann. Rev. Immunol. 4: 339
B) ΩΡΙΜΑΝΣΗ, ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΙ. ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΙΙΙ. ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ-ΠΟΛ/ΜΟΣ IV. IN VIVO ΘΕΣΕΙΣ ΕΠΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΧΥΜΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ V. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Β- ΚΥΤΤΑΡΩΝ VI.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ VII. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
ΩΡΙΜΑΝΣΗ-ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ-ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ- Β-ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ Ωρίμανση (Μυελός των οστών) Αντιγονο-ανεξάρτητη φάση Ενεργοποίηση (Περιφέρεια) Αντιγονο-εξαρτώμενη φάση Πολ/μός και Διαφοροποίηση (Περιφέρεια) Αντιγονο-εξαρτώμενη φάση
ΑΝΑΠΤΥΞΗ Β ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΟ ΜΥΕΛΟ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ Κάθε μέρα παράγονται ~5x107 κύτταρα Από αυτά ωριμάζουν μόνο 10% Στρωματικά κύτταρα του μυελού εκφράζουν στη μεμβράνη τους εαυτό MHC I Όσα Β-κύτταρα εκφράζουν mIg ειδική για το εαυτό MHC I, πεθαίνουν με απόπτωση ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Μερικά κύτταρα μπορούν να τροποποιήσουν την ελαφριά τους αλυσίδα και έτσι να αποφύγουν την απόπτωση
ΩΡΙΜΑΝΣΗ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΩΡΙΜΑΝΣΗ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1ο ΣΤΑΔΙΟ Στελεχιαία κύτταρα της λεμφικής σειράς σε pro-B, pre-B και ώριμα παρθένα (naive) B-κύτταρα. Στη μεμβράνη του στελεχιαίου κυττάρου υπάρχει ο δείκτης CD45R (στον άνθρωπο) ή Β220 (στο ποντίκι) και ο δείκτης VLA-4 που αλληλεπιδρά με τον VCAM-1 των στρωματικών κυττάρων του μυελού των οστών.
2ο ΣΤΑΔΙΟ Έκφραση του δείκτη c-kit στο προ-Β κύτταρο και αλληλεπίδρασή του τον δείκτη SCF (stem cell factor) πάνω στα στρωματικά κύτταρα. Έκφραση υποδοχέα για IL-7 στο προ-Β, έκκριση IL-7 από στρωματικά κύτταρα του μυελού των οστών, δέσμευσή της στα προ-Β, επαγωγή πολλαπλασιασμού και απομάκρυνση από τα στρωματικά κύτταρα. 3ο ΣΤΑΔΙΟ Εμφάνιση μεμβρανικής IgM (pre-B) και στη συνέχεια IgM+IgD (naïve B)
ΠΡΟΓΟΝΙΚΑ Β (VLA-4) ΣΤΡΩΜΑΤΙΚΑ (VCAM-1) C-kit (Κινάση τυροσίνης) SCF (stem cell factor) ΠΡΟΔΡΟΜΑ Β (Υποδοχείς για IL-7) IL-7
ΣΤΑΔΙΑ ΩΡΙΜΑΝΣΗΣ Β ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΥΠΟΔΟΧΕΑΣ Β-ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΩΡΙΜΑΝΣΗ
ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛ/ΜΟΣ Β-ΚΥΤΤΑΡΩΝ Τα ώριμα Β-κύτταρα ζουν μερικές εβδομάδες Αν δεν έρθουν σε επαφή με Ag, πεθαίνουν Αν έρθουν σε επαφή με Ag, αρχίζουν να πολ/νται και να διαφοροποιούνται
ΑΝΤΙΓΟΝΑ ΘΥΜΟ-ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ (ΤΙ) ΤΙ1 (Λιποπολυσακχαρίτες ή μιτογόνα) Σε χαμηλές συγκεντρώσεις προκαλούν ειδική απόκριση Σε ψηλές δρουν ως μιτογόνα ΤΙ2 (Πολυμερή πολυσακχαριτών ή πρωτεϊνών) Χρειάζονται κυτοκίνες για τη δράση τους ΘΥΜΟ-ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΑ (TD)
ΘΥΜΟ-ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΑ και ΘΥΜΟΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑ
ΘΥΜΟΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑ ΘΥΜΟ-ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΑ και ΘΥΜΟΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ Η CD45 είναι μια φωσφατάση τυροσίνης που ενεργοποιεί κινάσες τυροσίνης της οικογένειας Src. Οι κινάσες αυτές μετάγουν το μήνυμα με τρεις τουλάχιστον ακολουθίες: Αλληλεπιδράσεις πρωτεϊνης-πρωτεϊνης Φωσφορυλιώσεις σε κατάλοιπα σερίνης/θρεονίνης Παραγωγή 2ων μηνυμάτων (IP3, DAG και Ca2+). Το αποτέλεσμα είναι η ενεργοποίηση μεταγραφικών παραγόντων που επάγουν τη μεταγραφή ειδικών γονιδίων.
ΣΥΝΥΠΟΔΟΧΕΑΣ Β-ΚΥΤΤΑΡΟΥ
ΣΥΝΥΠΟΔΟΧΕΑΣ Β-ΚΥΤΤΑΡΟΥ CD19, μέλος της υπεροικογένειας των Igs, με μακριά κυτοπλασματική ουρά, πλούσια σε κατάλοιπα τυροσίνης (υπόστρωμα κινάσης) CR2, που δεσμεύει το συστατικό του συμπληρώματος C3d TAPA-1, με 4 διαμεμβρανικές επικράτειες
ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Β ΚΑΙ Τ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΗ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Το Ag δεσμεύεται στην mIg. Αυτό οδηγεί σε αυξημένη έκφραση MHC II και του συνδιεγερτικού σήματος Β7 στο Β-κύτταρο. Το Β7 ενεργοποιεί το ΤΗ. Το ΤΗ εκφράζει CD40L. Αυτό αλληλεπιδρά με το CD40 του Β-κυττάρου και παράγει συνδιεγερτικό σήμα. Το Β-κύτταρο εκφράζει υποδοχείς για διάφορες κυτοκίνες. Οι κυτοκίνες που εκκρίνονται από το ΤΗ δεσμεύονται στους υποδοχείς τους και αυτό οδηγεί στη δημιουργία του 3ου σήματος που επάγει τον πολ/μό του Β-κυττάρου.
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗ
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗ
In vivo θέσεις επαγωγής της χυμικής ανοσίας Αντιγόνα του αίματος φιλτράρονται στο σπλήνα Αντιγόνα των ιστών φιλτράρονται σε τοπικούς λεμφαδένες
In vivo θέσεις επαγωγής της χυμικής ανοσίας
ΣΥΝΟΨΗ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΣΤΑ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΘΥΛΑΚΙΑ Θυλακιακά κύτταρα δεσμεύουν σύμπλοκα Ag-Ab κατά μήκος των αποφυάδων τους. Μικρά Β-κύτταρα (κεντροκύτταρα) με mIg υψηλής συγγένειας αλληλεπιδρούν με το Ag που παρουσιάζεται στα θυλακιακά δενδριτικά κύτταρα. Μη επιλεγμένα κεντροκύτταρα πεθαίνουν με απόπτωση και τα υπολείμματά τους φαγοκυτταρώνονται. Τα επιλεγμένα κεντροκύτταρα, υφίστανται επιλογή τάξης και ωριμάζουν σε Β-κύτταρα μνήμης και πλασματοκύτταρα στην άνω φωτεινή ζώνη του αδένα.
ΑΝΤΙΓΟΝΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ Β Το Ag αντιμετωπίζει 3 ειδών APCs: Δενδριτικά (στον παραφλοιό) Μακροφάγα (σε όλο τον αδένα) Θυλακιακά δενδριτικά στα θυλάκια και τα βλαστικά κέντρα Η αρχική ενεργοποίηση των Β και Τ κυττάρων γίνεται στον παραφλοιό. Β κύτταρα παρουσιάζουν Ag με MHC II σε ΤΗ ειδικά για το Ag. Σύζευγμα Β-Τ Πλασματοκύτταρα (ΙgM, IgG) Μερικές μέρες αργότερα, ενεργοποιημένα Β και ΤΗ μεταναστεύουν σε πρωτογενή θυλάκια, όπου αλληλεπιδρούν. Τα θυλακιακά δενδριτικά κύτταρα δεσμεύουν σύμπλοκα Ag-Ab. Εκκρίνουν μικρά μεμβρανικά κυστίδια που καλύπτονται από σύμλοκα Ag-Ab και λέγονται iccosomes. Αυτά ενδοκυτταρώνονται από Β-κύτταρα και παρουσιάζονται με MHC II.
ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΒΛΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Σύζευγμα Β-ΤΗ πολ/μός των Β σε βλαστικά κέντρα Στη σκοτεινή ζώνη Β κύτταρα κεντροβλάστες κεντροκύτταρα, μικρά μη διαιρούμενα κύτταρα με mIg Μετάβαση στη φωτεινή ζώνη των βλαστικών κέντρων, όπου δεσμεύουν Ag-Ab που παρουσιάζεται από θυλακιακά δενδριτικά κύτταρα Μετάβαση στην άνω φωτεινή ζώνηπλασματοκύτταρα και κύτταρα μνήμης Τα υπόλοιπα πεθαίνουν με απόπτωση
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΝΗΜΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΝΗΜΗΣ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΟΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΝΗΜΗΣ Η δημιουργία πλασματοκυττάρων επάγεται από IL-1 και το CD23 που εκφράζεται στη μεμβράνη του θυλακιακού δενδριτικού κυττάρου ή εκκρίνεται από αυτό. Κύτταρα μνήμης παράγονται όταν τα κεντροκύτταρα ενδοκυτταρώνουν το Ag, το επεξεργάζονται και το παρουσιάζουν σε ΤΗ. Τα ΤΗ πρέπει να δίνουν το απαραίτητο σήμα για τη διαφοροποίηση σε Β-κύτταρο μνήμης Τα κύτταρα μνήμης μπορούν να εκφράζουν είτε ένα ή δύο ισοτύπους (IgM+IgG, IgM+IgA, IgM+IgE), χωρίς να είναι γνωστός ο μηχανισμός.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΑΞΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Armitage RJ & Alderson MR (1995) Curr. Opin. Immunol. 7: 243 Bolen JB (1995) Curr. Opin. Immunol. 7: 306 Sefton BM & Taddie JA (1994) Curr. Opin. Immunol. 6: 372 MaClennan ICM (1994) Annu. Rev. Immunol. 12: 117 Fearon DT & DeFranco AL (1994) Adv. Immunol. 55: 221 DeFranco AL (1993) Curr. Opin. Immunol. 6: 364