2. ΝΕΩΤΕΡΑ ΘΕΑΤΡΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΚΗΝΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Δ.Π.Θ. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ 2. ΝΕΩΤΕΡΑ ΘΕΑΤΡΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΣΚΗΝΗΣ Νίκος Κ. Μπάρκας e-mail : nbarkas@arch.duth.gr Οι σημειώσεις βρίσκονται αναρτημένες στην ιστοσελίδα : http : // eclass.duth.gr ΤΜD102

Εικόνα 1. Το Theatrο Olimpico της Vicenza (1586) (αριστερά) η κάτοψη (κάτω) η όψη του σκηνικού πλαισίου με τις σκηνογραφημένες vistas (Χ. Αθανασόπουλος : Προβλήματα στις εξελίξεις του συγχρόνου θεάτρου)

Εικόνα 2. (επάνω) Η αίθουσα San Carlo της Naple (αριστερά πάνω) Το Theatro Farnese της Parma (1618) (αριστερά μέση) Το Theatro San Carlo της Naple (1737) (δεξιά κάτω) η Comedie Francaise (17ος αιώνας) (Χ. Αθανασόπουλος ο.π. P.Lord – D. Templeton The architecture of sound)

Εικόνα 3. (επάνω) το Globe Theater στο Λονδίνο (τέλη 16ου αιώνα) (αριστερά) το Hotel de Bourgogne στο Παρίσι (18ος αιώνας) (Χ. Αθανασόπουλος ο.π. Polieri : Scenographie, Theatre, cinema, television)

Εικόνα 4. 18ος αιώνας (επάνω) Σχέδια του Cockpit in court (δεξιά) Η ανακατασκευή του Drury Lane σε όπερα (Χ. Αθανασόπουλος ο.π)

Eικόνα 5. Το Bayreuth Festspielhaus (1876) για τον R. Wagner (X. AΘανασόπουλος ο.π. L.L. Doell : Environmental acoustics)

Εικόνα 6. (αριστερά) Το Grosses Schauspielhaus (1919) για τον M Εικόνα 6. (αριστερά) Το Grosses Schauspielhaus (1919) για τον M. Reinchardt στο Βερολίνο (κάτω) Τα σχέδια των Barchin & Vachtankov για το θέατρο του Mejerchol`d στη Μόσχα ((1935) (Χ. Αθανασόπουλος : o.π.)

Εικόνα 7. (αριστερά) Τα σχέδια του W. Gropius για το Totaltheater του E. Piscator (δεκαετία `30) (πάνω) Τα σχέδια το G. Weber για το πειραματικό θέατρο του Mannheim (δεκαετία `60) (Χ. Αθανασόπουλος ο.π. Bauhaus, ed. J. Fiedler – P. Feierabend)

Εικόνα 8. (επάνω) η φορμαλιστική σκηνογραφία του J Εικόνα 8. (επάνω) η φορμαλιστική σκηνογραφία του J. Copeau στο Vieux Colombier Παρίσι (δεξιά) το Δημοτικό θέατρο της Bonn (X. Αθανασόπουλος ο.π.)

Εικόνα 9. To θέατρο ανοικτής σκηνής στο Stratford του Ondario (δεκαετία `50) (Χ. Αθανασόπουλος ο.π)

Eικόνα 10. H Αrena Stage στη Washington D.C. για την Z. Fichandler (δεκαετία `60) (X. Aθανασόπουλος ο.π.)

Εικόνα 11. (αριστερά) οι σκηνογραφικές εφαρμογές προοπτικής του S Εικόνα 11. (αριστερά) οι σκηνογραφικές εφαρμογές προοπτικής του S.Serlio στο Theatro Olimpico (αριστερά κάτω) η μελέτη του J. Furttenbach για τη δημιουργία προοπτικής με περιστρεφόμενους περίακτους (δεξιά κάτω) Ο μηχανισμόςί carreto (Torelli, 17ο αιώνας) για κινητό σύστημα πτερυγίων (Χ. Αθανασόπουλος : οπ, J. Gaulme : Architectureς scenographiqueς)

Εικόνα 12. (επάνω) Η προοπτική σκηνογραφία του N Εικόνα 12. (επάνω) Η προοπτική σκηνογραφία του N. Sabbattini (17ος αιώνας) (δεξιά) Τα 3 τυπικά σκηνικά της scene a l italienne κατά Serlio (J. Gaulme : ο.π.)

Εικόνα 13. (δεξιά επάνω) η γαλλική εφαρμογή μιας σκηνογραφίας με συνδυαζόμενα πετάσματα (17ος αιώνας) (επάνω) η εφαρμογή της scene a l` italienne για τυπική προοπτική σκηνογραφία (17ος αιώνας) (δεξιά κάτω) οι 3 τύποι αυλαίας του γαλλικού μπαρόκ (J. Gaulme : ο.π.)

Eικόνα 14. (επάνω) η εναλλαγή ρεαλιστικών σκηνικών από τα παρασκήνια ( γαλλική όπερα) και με τη γερμανική περιστρεφόμενη πλατφόρμα (τέλη 19ου αιώνα) (δεξιά επάνω) η εναλλαγή σκηνικών ή πετασμάτων (ιταλικό σύστημα) με τροχαλίες και πύργο σκηνής (δεξιά κάτω) η μετακίνηση ρεαλιστικών σκηνικών (αμερικανικό σύστημα) με βαγονέτο (τέλη 19ου αιώνα) (X. AΘανασόπουλος ο.π, J. Gaulme : ο.π.)

Εικόνα 15. Σύγχρονες εφαρμογές ιταλικής σκηνής με μηχανισμούς τροχαλιών (κουίντες, αέρια, φρίζες)

Εικόνα 16. Nεώτερες σκηνογραφικές προσεγγίσεις, αρχές 20ου αιώνα, για τον Βασιλιά Ληρ του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία : (επάνω) Α. Αntoine (μέση) M. Reinhardt, (κάτω) A. Appia (J. Gaulme : ο.π.)

Το αίτημα : ρευστότητα & μεταβλητότητα του χώρου Η μηχανιστική ανθρώπινη κίνηση και ο ρευστός χώρος του οργανικού ανθρώπου, του Ο. Schlemmer (Xρ. Αθανασόπουλος, οπ, Bauhaus, ed. οπ)

Ρευστότητα & μεταβλητότητα του χώρου (εφαρμογές 1) Eικόνα 17. Σχέδια και μακέτες του G. Izenour για μεταβλητές διατάξεις θεατρικού χώρου (δεκαετία `70) (επάνω) εναλλαγές για θέατρο προσκηνίου, θέατρο ανοικτής σκηνής και θέατρο αρένα (δεξιά) τηλεσκοπικοί μηχανισμοί δαπέδου και πτυσσόμενες βαθμίδες (X. AΘανασόπουλος ο.π.)

Ρευστότητα & μεταβλητότητα του χώρου (εφαρμογές 2) Corum Montpellier πολυσύνθετη αίθουσα τομή με 4 απεικονίσεις μεταβολής του όγκου : Συμφωνική ορχήστρα Θέατρο Χοροθέατρο Άλλες χρήσεις Techniques & Architecture, no 389,

Ρευστότητα & μεταβλητότητα του χώρου (εφαρμογές 3) Opéra de la Bastille κινητά πετάσματα IRCAM : salle polyvalente, περιστρεφόμενα τοιχώματα Techniques & Architecture, no 389,

Μεταπολεμικές αντιλήψεις σχεδιασμού κτιρίων πολιτιστικών λειτουργιών 1. Μητροπολιτικό κέντρο, ανεξάρτητες αίθουσες 2. Σύνθετη αίθουσα, προσαρμογές λειτουργίας & ακουστικής 3. Ευμετάβλητος χώρος, πολύ-μεταβαλλόμενη ακουστική ΣΥΝΘΕΤΗ ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ συνήθως μονο-αξονική μορφή μετωπικής διάταξης Η μεταβλητότητα συγκεντρώνεται στην προσκήνια πλατφόρμα pit ορχήστρας για όπερα μικρό pit για μουσικό θέατρο apron stage για χοροθέατρο τυπικό υπερυψωμένο προσκήνιο προσκήνια ράμπα ή αναβαθμοί πρόσθετα κινητά καθίσματα

Πολύ-μεταβαλλόμενη ακουστική : αναζητήσεις Villette, salle modulable (800 - 1100 θέσεις) 4 διατάξεις για συμφωνική ορχήστρα Ι. Ξενάκις (σχέδιο) διασπορά μουσικών οργάνων μέσα στο πλήθος (L`Architecture d`Aujourd`hui, no 268)

Εικόνα 18. διαγράμματα συχνοτικής κατευθυντικότητας διαφόρων μουσικών οργάνων (αριστερά) βιολί και βιολοντσέλο (επάνω) πιάνο με ουρά (Ν. Τσινίκας : Ακουστικός Σχεδιασμός Χώρων)

Εικόνα 19. (αριστερά) Διατάξεις συμφωνικής ορχήστρας (όργανα : 1-8 ξύλινα πνευστά, 9-12 χάλκινα πνευστά, 18-17 κραουστά, 21-26 έγχορδα) (επάνω) ορθογώνια, κλιμακωτή πλατφόρμα συναυλιών (κάτω) διατάξεις υπόσκασφτου pit για όπερα (V : 1-2m, D : 1m, H : 2,5 – 3,5m (Ν. Τσινίκας : ο.π.)

Μοντέλα ακουστικής προσομοίωσης Μακέτα μεγάλης κλίμακας (πάνω αριστερά) CNRSIM, το αρχαίο θέατρο της Orange (Fr. Canac Nouvelles Recherches) Yδραυλική μακέτα με διαπασόν (πάνω δεξιά) CNRSIM, το αρχαίο θέατρο της Vaison (Fr. Canac οπ) Ηλεκτρονική μακέτα του λογισμικού Epidaure L`Οpéra de la Bastille (κάτω δεξιά) (L`Architecture d`Aujourd`hui, no 268)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Αθανασόπουλος, Χρήστος, Προβλήματα στις Εξελίξεις του Συγχρόνου Θεάτρου, εκδόσεις Ι. Σιδέρη, 1976, Αθήνα Boullez, Pierre, «Ecriture Musicale de l`Espace», στο L`Architecture d`Aujourd`hui, no 268. 1990, Paris, σελ. 114-117 Canac, François, Nouvelles Recherches sur les Théâtres en Plein Air, CΝRSIM, πανεπιστημιακή έκδοση, 1957, Marseille Commins, Daniel, «La Salle de Concert Modulable : Limites et Prospective», στο Techniques & Architecture, no 389, 1990, Paris, σελ. 138-139 Degioanni, Jaques Franck, « L`Acoustique des Salles : Quelques Mythes et Légendes», στο Techniques & Architecture, no 389, 1990, Paris, σελ. 66-67 Doelle Leslie Environmental acoustics, Mc Graw-Hill, 1972, N-Y Forsyth, Michel, «Leçons de la Boite à Chaussures », στο L`Architecture d`Aujourd`hui, no 268. 1990, Paris, σελ. 158-161 Gaulme, Jaques, Architectures Scénographiques et Décor de Théâtre, editions Magnard 1985, Paris Izenour, George, Theater Design, Mc Graw-Hill, 1977, New York Lord, Peter -Templeton, Duncan, The Architecture of Sound, The Architectural Press Ltd, 1986, London Mπάρκας, Νίκος, «Μέθοδοι Αναπαραστάσεων της Ακουστικής Λειτουργίας Θεατρικών & Συναυλιακών Χώρων», στο Η Αναπαράσταση ως Όχημα Αρχιτεκτονικής Σκέψης, Αθήνα 2006, εκδόσεις Futura σελ. 426-433 Suner, Bruno, “La Salle Modulable de la Cité de la Musique à la Villette », στο L`Architecture d`Aujourd`hui, no 268. 1990, Paris, σελ. 118-120 Tσινίκας, Νίκος, Ακουστικός Σχεδιασμός Χώρων, εκδόσεις University Studio Press, 1990, Θεσσαλονίκη