VIΙ. Κοινή πολιτική Ασύλου Βασίλης Γ. Χατζόπουλος Επικ. Καθηγητής ΔΠΘ Επισκ. Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, Μπρυζ Δικηγόρος 4/17/2017 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Διάγραμμα ύλης Γενικά για το θεσμό του ασύλου Ένα σύστημα βασισμένο στην αλληλεγγύη Ένα σύστημα αντιμετώπισης των μαζικών εισροών Ένα σύστημα παροχής προστασίας με ελάχιστους κοινούς 4/17/2017 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

1. Γενικά για το θεσμό του ασύλου 1.1. Οι πρόσφυγες κατά τη Συνθ. Γενεύης’51 + Πρωτ ΝΥ’67 Προϋποθέσεις αναγνώρισης της ιδιότητας Αιτών βρίσκεται εκτός κράτους προέλευσης/διαμονής Το κράτος δε μπορεί/θέλει να παράσχει προστασία Αιτών έχει φόβο (υποκειμενικό) αιτιολογημένο (αντικειμενικό) Δίωξης (ατομικής εις βάρος του – φορείς της δίωξης) Για έναν από τους προβλεπόμενους λόγους Φυλή Θρησκεία Εθνικότητα Συμμετοχή σε κοινωνική ομάδα Πολιτικές πεποιθήσεις Αιτών δεν εμπίπτει σε περιπτώσεις αποκλεισμού Ειδεχθές έγκλημα Κίνδυνος για τη δημόσια τάξη της χώρας υποδοχής Δράση ενάντια στις αρχές του ΟΗΕ 4/17/2017

1. Γενικά για το θεσμό του ασύλου 1.1. Οι πρόσφυγες κατά τη Συνθ. Γενεύης’51 + Πρωτ ΝΥ’67 Δικαιώματα Μη απέλαση (προς επικίνδυνο κράτος) Έκδοση εγγράφων παραμονής – ταξιδιού – ελεύθερη κυκλοφορία Ίση μεταχείριση με ημεδαπούς ή ευνοϊκότερους αλλοδαπούς Ευνοϊκό Νομικό καθεστώς: ιδιοκτησία, πρόσβαση στη δικαιοσύνη, συνδικαλιστική ελευθερία Δικαίωμα εργασίας Πρόσβαση στο σύνολο της πρόνοιας του κράτους υποδοχής 4/17/2017

1. Γενικά για το θεσμό του ασύλου 1.2. Η συμπληρωματική προστασία Πηγές Η ΕΣΔΑ Α 2: προστασία ζωής Α 3: απάνθρωπη – εξευτελιστική μεταχείριση Α 5: διαδικασία κράτησης Άλλες συμβάσεις του ΟΗΕ Κατά των βασανιστηρίων κ.α. (1984/87) Για τα δικαιώματα του παιδιού (1989/90) Σύμφωνο για τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα (1966/76) Κατά κάθε μορφής φυλετικών διακρίσεων (1966/69) Εθνικά συντάγματα (Πορτογαλία) Σημαντικές διαφοροποιήσεις: Πεδίο εφαρμογής, αριθμοί, δικαιώματα 4/17/2017

1. Γενικά για το θεσμό του ασύλου 1.3 Στοιχεία για το φαινόμενο του ασύλου Ποιοτικά Από διαφυγόντες κομμουνιστικών καθεστώτων σε θύματα εμφυλίων πολέμων και οικονομικούς μετανάστες Σημασία της επί τόπου ανθρωπιστικής δράσης Ανάπτυξη δικτύων παρανόμων Ποσοτικά Παγκοσμίως: 15 εκ./95, 12 εκ/02 (9 εκ Αφρική) Στην ΕΕ Από 670.000/1992, 360.000/2003 Μεγάλοι αποδέκτες Σε απόλυτους αριθμούς: Γερμ, ΗΒ, Γαλλ, Ολλ, Αυστ Ως ποσοστό του πληθυσμού: Αυστ, Σουηδ, Ιρλανδ, Γερμ, ΗΒ Αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα (ΕΕ 15) 8,93 Σύμβαση Γενεύης 7,52 δευτερεύουσα προστασία 4/17/2017

2. Ένα σύστημα βασισμένο στην αλληλεγγύη 2.1 Κατανομή των αιτούντων άσυλο Το σύστημα του Δουβλίνου (Σύμβαση 1990 + Καν. 343/2002 + 1560/2003) Στόχοι Ισόρροπη κατανομή των αιτούντων στα ΚΜ με βάση αντικειμενικά κριτήρια Αποφυγή πολλαπλών αιτήσεων στα ΚΜ και δευτερευουσών κινήσεων Αποφυγή των refugees in orbit Σύστημα: ο αιτών μεταφέρεται στο ΚΜ το οποίο ορίζεται ως αρμόδιο το οποίο ΜΟΝΟ αποφασίζει Αρχές: Κάθε αίτηση εξετάζεται από 1 ΚΜ, ΜΟΝΟΝ 1 ΚΜ Δυνατότητα εθελοντικής + ανθρωπιστικής υποδοχής Λήψη υπόψη οικογενειακών δεσμών +συμφέροντος ανηλίκων Σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών 4/17/2017

2. Ένα σύστημα βασισμένο στην αλληλεγγύη 2.1 Κατανομή των αιτούντων άσυλο Το σύστημα του Δουβλίνου (Σύμβαση 1990 + Καν. 343/2002 + 1560/2003) Κριτήρια Οικογενειακή κατάσταση Ασυνόδευτο ανήλικο: ΚΜ όπου η οικογένεια ΚΜ όπου πρόσφυγες άλλα μέλη της οικογένειας ΚΜ όπου εκκρεμούν αιτήσεις άλλων μελών οικογένειας Ευθύνη για την είσοδο στην επικράτεια Σένγκεν ΚΜ που εξέδωσε άδεια παραμονής ή θεώρηση ΚΜ από το οποίο εισήλθε (για 12 μήνες) ή παρέμεινε (για τουλάχιστον 5 μήνες) ΚΜ όπου υποβάλλεται η αίτηση ΚΜ το οποίο έχει προσφέρει προσωρινή προστασία 4/17/2017

2. Ένα σύστημα βασισμένο στην αλληλεγγύη 2.1 Κατανομή των αιτούντων άσυλο Το σύστημα του Δουβλίνου (Σύμβαση 1990 + Καν. 343/2002 + 1560/2003) Συμπληρωματικά μέτρα: EURODAC Καν. 2725/00 + 407/2002 Αποκεντρωμένο σύστημα πληροφοριών (//SIS) με δακτυλικά αποτυπώματα : Αιτούντες ασύλου Όσοι συλλαμβάνονται κατά την παράνομη διέλευση των συνόρων Οι λαθρομετανάστες που συλλαμβάνονται Προστασία των προσωπικών δεδομένων Αξιολόγηση Χαμηλή αποτελεσματικότητα Υψηλό κόστος Πρόβλημα (κατά)χρησης των προσωπικών δεδομένων 4/17/2017

2. Ένα σύστημα βασισμένο στην αλληλεγγύη 2.2 Κατανομή του κόστους Το Ευρωπαϊκό Ταμείο για τους Πρόσφυγες (απόφαση 2000/596), 2 είδη χρηματοδότησης Πρωτοβουλίες Των ΚΜ για υποδοχή, ένταξη, επαναπατρισμό Της Επιτροπής : πρωτότυπα – πρωτοποριακά Σε περίπτωση επείγοντος Ανακατανομή Εφάπαξ ετήσια επιδότηση στα ΚΜ Αναλογικά με τον αριθμό (στα 3 χρόνια) των Αιτούντων άσυλο + δευτερεύουσα προστασία Προσφύγων + άλλων που έγιναν δεκτοί 4/17/2017

3. Ένα σύστημα αντιμετώπισης των μαζικών εισροών: Η οδγ. 2001/55 3.1 Όροι της προσωρινής προστασίας Απόφαση του Συμβουλίου που ορίζει: Ομάδα που χρειάζεται προστασία Χρόνο της παρεχόμενης προστασίας (12+2x6+12) Κατανομή της ικανότητας υποδοχής ανά ΚΜ Χρηματοδότηση από το ΕΤΠ + διοικητική συνεργασία μεταξύ ΚΜ Δικαιώματα Άδεια παραμονής Εργασία + εκπαίδευση Πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες Υποβολή αίτησης ασύλου 4/17/2017

4. Ένα σύστημα παροχής προστασίας με ελάχιστους κοινούς παρονομαστές 4. 1 Σε επίπεδο ορισμών: η Οδγ. 2004/83 Ορισμός των ατόμων που δικαιούνται Την ιδιότητα του πρόσφυγα: δίωξη από μη κρατικούς φορείς ΑΛΛΑ Δυνατότητα προστασίας στο κράτος προέλευσης Τη συμπληρωματική προστασία: πιο ευρέως Καθεστώς των προστατευόμενων προσώπων Μη απέλαση – άδεια παραμονής 3ετής και ταξιδιωτικά έγγραφα – κυκλοφορία στο σύνολο του ΚΜ Δικαίωμα στην οικογενειακή επανένωση: σύντροφος και τέκνα Εργασία, κατάρτιση, παιδεία, κοινωνικές υπηρεσίες //ημεδαπούς Κατοικία + μηχανισμοί ένταξης // αλλοδαπούς 4/17/2017

4. Ένα σύστημα παροχής προστασίας με ελάχιστους κοινούς παρονομαστές 4. 1 Σε επίπεδο διαδικαστικό Για την υποδοχή των αιτούντων ασύλου: οδγ. 2003/9 Γενικά δικαιώματα: πληροφόρησης, προσωρινής παραμονής και εργασίας, υγειονομικής κάλυψης, παιδείας Κατηγορίες ατόμων που χρήζουν ειδικής προστασίας Ανήλικοι, ασυνόδευτοι, θύματα βίας και βασανιστηρίων Προϋποθέσεις κατάργησης της προστασίας και σύστημα προσφυγών Συνεργασία μεταξύ των ΚΜ και ανταλλαγή πληροφοριών 4/17/2017

4. Ένα σύστημα παροχής προστασίας με ελάχιστους κοινούς παρονομαστές 4. 1 Σε επίπεδο διαδικαστικό: Οδγ. 2005/89 Οδγ Για τις προϋποθέσεις αναγνώρισης και ανάκλησης της ιδιότητας του πρόσφυγα Γενικά: εχέγγυα (διερμηνέας, γραπτή ενημέρωση κτλ), νομική υποστήριξη, διευκόλυνση της απόδειξης, ρόλος της Υπατης Αρμοστείας Πρωτοβάθμιες Διαδικασίες Ταχύρυθμες (3+3 μήνες), όταν η αίτηση είναι Απαράδεκτη: άλλο ΚΜ, Κράτος 1ου ασύλου, 3ο ασφαλές κράτος Εμφανώς αβάσιμη: ασφαλές κράτος προέλευσης, εκτός ορισμών οδηγίας κτλ Επιβαρυμένη από την προσωπική συμπεριφορά του αιτούντος Επιγενόμενη αίτηση Σε αερο/λιμένα 4/17/2017

4. Ένα σύστημα παροχής προστασίας με ελάχιστους κοινούς παρονομαστές 4. 1 Σε επίπεδο διαδικαστικό Οι λοιπές αιτήσεις εξετάζονται με την τακτική διαδικασία Διαδικασία προσφυγών, ΧΩΡΙΣ ανασταλτικό αποτέλεσμα Λίστες για Τρίτες ασφαλείς χώρες Ασφαλείς χώρες προέλευσης 4/17/2017