ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΒΟΟΕΙΔΩΝ ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΒΟΟΕΙΔΩΝ ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΖΩΩΝ Δρ. Παπανικολάου Θωμάς, Κτηνίατρος

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΒΟΟΕΙΔΩΝ Υψηλή γαλακτοπαραγωγή από υγιή ζώα ????? Υψηλή παραγωγικότητα  αντικειμενική αδυναμία να καλυφθούν οι θρεπτικές ανάγκες των ζώων ???? Λάθη σιτηρεσίου, ελλειπής διατροφή, μη ισόρροπο σιτηρέσιο  δημιουργία προβλημάτων υγείας – μεταβολικά νοσήματα Τα μεταβολικά νοσήματα έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, την ευζωία και την παραγωγικότητα των ζώων

ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΒΟΟΕΙΔΩΝ Στα βοοειδή τα σημαντικότερα μεταβολικά νοσήματα είναι:  Κέτωση  Υπασβεστιαιμία  Υπομαγνησιαιμία  Υποφωσφαταιμία  Λιπώδης εκφύλιση ήπατος  Υπερμαγνησιαιμία??  Τετανία της μεταφοράς????

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟ: δομικό συστατικό οστών και δοντιών (98%+ του ασβεστίου του σώματος εντοπίζεται στα οστά), απαραίτητο για τις μυϊκές συσπάσεις, απαραίτητο για την φυσιολογική λειτουργία μυών και νεύρων (ακετυλοχολίνη-νευροδιαβιβαστής χρειάζεται ασβέστιο….) Υπασβεστιαιμία (milk fever, hypocalcaemia, parturient paresis) μείωση της συγκέντρωσης ασβεστίου (Ca) στο αίμα σε επίπεδα που δεν υποστηρίζουν την κανονική λειτουργία των νεύρων και των μυών (χαμηλότερα από 2 mmol/l ή 8 mg/dL) επιλόχεια υπασβεστιαιμική παράλυση και η υποκλινική υπασβεστιαιμία Οι αγελάδες μπορούν να αντέξουν την απώλεια περίπου 50% του Ca του αίματος πριν επέλθει η επιλόχεια υπασβεστιαιμική παράλυση

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ Επιδημιολογικά στοιχεία Εκδήλωση επιλόχειας υπασβεστιαιμικής παράλυση αυξάνεται με την αύξηση του αριθμού της γαλακτικής περιόδου (3-6η γαλακτική περίοδος μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης) Ζώα υψηλής γαλακτοπαραγωγής Χρόνος εμφάνισης (3% πριν τον τοκετό, 6% στον τοκετό, 75% 1-24 ώρες μετά τοκετό, 12% 25-48 ώρες μετά τοκετό, 4% περισσότερες από 48 ώρες μετά τοκετό). ΓΕΝΙΚΑ συμβαίνει τις πρώτες 72 ώρες μετά τον τοκετό Αγελάδες της φυλής Jersey παρουσιάζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης, της Holstein μέτρια, της Ayrshire μικρή

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ–ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ& ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Παραθορμόνη (PTH) - φυσιολογικός ρόλος PTH = αύξηση της συγκέντρωσης Ca στο αίμα PTH αυξάνει κινητοποίηση Ca από οστά, απορρόφησή του από το έντερο και μειώνει την απέκκρισή του από τους νεφρούς. Αύξηση συγκέντρωσης Ca αναστέλλει την έκκριση PTH, ενώ η μείωση της συγκέντρωσης Ca διεγείρει την έκκρισή της. Την ίδια επίδραση έχουν και οι μεταβολές στη συγκέντρωση Mg. Επίσης, η PTH μειώνει τη συγκέντρωση Ρ στο αίμα - Μεταβολική αλκάλωση εμποδίζει τη φυσιολογική δράση της PTH -Μεταβολική οξέωση αγελάδες κινητοποιούν και απορροφούν αποτελεσματικότερα το Ca Φυσιολογία Σμοκοβίτη (παραθορμόνη, χολοκαλσιφερόλη, καλσιτονίνη)

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ–ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ& ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Το διαθέσιμο Ca του αίματος δεν επαρκεί για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών της γαλακτοπαραγωγής κατά την έναρξη της γαλακτικής περιόδου Απότομη μείωση της συγκέντρωσης ασβεστίου (Ca) στο αίμα σε επίπεδα που δεν υποστηρίζουν την κανονική λειτουργία των νεύρων και των μυών (χαμηλότερα από 2 mmol/l ή 8 mg/dL) Δύο μορφές: επιλόχεια υπασβεστιαιμική παράλυση και η υποκλινική υπασβεστιαιμία

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Επιλόχεια υπασβεστιαιμική παράλυση: - υπεροξεία ή οξεία διαταραχή του μεταβολισμού του Ca - προοδευτική παράλυση των λείων και γραμμωτών μυϊκών ινών - ατονία της μεγάλης κοιλίας και του κεκρυφάλου, αδυναμία σύγκλισης του σφικτήρα της θηλής, αδυναμία στήριξης και σταδιακή απώλεια της συνείδησης Στην επιλόχεια υπασβεστιαιμική παράλυση διακρίνουμε 3 στάδια.

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΤΑΔΙΟ 1 - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ελαφρά υπερδιέγερση ή τετανία χωρίς κατάκλιση Νευρικότητα και υπεραισθησία Ανορεξία, Αδυναμία, Αύξηση καρδιακού ρυθμού Αύξηση θερμοκρασίας (πάνω από 39°C) ΣΤΑΔΙΟ 2 - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Στερνική κατάκλιση, ατονία – λήθαργος Κατάπτωση Επιπολής μυικός τρόμος Αύξηση καρδιακού ρυθμού με βυθιότητα καρδιακών ήχων Επιφανειακός σφυγμός Κρύα άκρα - αυτιά Μείωση θερμοκρασίας (35,6 ως 37,8°C) Μειωμένη κινητικότητα γαστρεντερικού (παράλυση λείων μυϊκών ινών) Το ζώο γέρνει κεφαλή προς τα πλευρά ή σε περίπτωση έκτασης της σχηματίζεται καμπύλη σχήματος S στον τράχηλο

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΤΑΔΙΟ 3 - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Πλευρική κατάκλιση, προοδευτική απώλεια συνείδησης, κώμα Έντονος τυμπανισμός Αύξηση καρδιακού ρυθμού Επιφανειακός σφυγμός σχεδόν μη ανιχνεύσιμος Το ζώο πεθαίνει εντός λίγων ωρών  Η υπασβεστιαιμία μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση δυστοκίας, πρόπτωσης μήτρας, ΚΕΥ, μητρίτιδα, μετατόπιση ηνύστρου, μαστίτιδα (ανοιχτός σφιγκτήρας θηλής)

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΘΕΡΑΠΕΙΑ Mulligan και συν. 2006

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ υποκλινική υπασβεστιαιμία: Ca στο αίμα σε επίπεδα 1,4 – 2,0 mmol/L (5,5 – 8 mg/dL) Ελαφρά μείωση κινητικότητας προστομάχων – μειωμένη δραστηριότητα Δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή Λίγα βιβλιογραφικά δεδομένα

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ- ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ζώο σε ηλικία μετά την 2η γαλακτική περίοδο, στην περίοδο του τοκετού ή αμέσως μετά που παρουσιάζει κλινικά συμπτώματα αποτελεί πολύ ισχυρή ένδειξη ύπαρξης υπασβεστιαιμίας Χαμηλά επίπεδα ασβεστίου στο αίμα αλλά συνήθως δεν υπάρχει η δυνατότητα για εργαστηριακές και βασιζόμαστε στα κλινικά συμπτώματα Έλεγχος για προϋπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις που οδηγούν σε κατάκλιση (οξεία μαστίτιδα, μητρίτιδα, κακώσεις νεύρων, τραυματισμοί) ή συνυπάρχουσες – προκληθείσες παθολογικές καταστάσεις (μητρίτιδα, μαστίτιδα κλπ)

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΘΕΡΑΠΕΙΑ Θεραπεία προσανατολίζεται στην αποκατάσταση των επιπέδων του ασβεστίου στο αίμα και στην αποφυγή της κατάκλισης Αργή χορήγηση ασβεστίου (π.χ glukoteben) IV 300 - 500ml με παράλληλη παρακολούθηση της καρδιακής λειτουργίας (για εμφάνιση αρρυθμίας ή βραδυκαρδίας) Ανάλογα με την περίπτωση (ή κατ ακολουθία) με την IV χορήγηση μπορούμε να χορηγήσουμε ασβέστιο και SC Συνήθως άμεση ανταπόκριση του ζώου εντός 2 ωρών (πέραν των 4 ωρών επανεκτίμηση κατάστασης και αν κριθεί απαραίτητο η θεραπεία επαναλαμβάνεται ) Αντιμετώπιση άλλων παθολογικών καταστάσεων !!!!!!

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΠΡΟΛΗΨΗ Εφαρμόζονται συνήθως κατά το τελευταίο στάδιο της ξηράς περίοδου Πρόληψη μέσω διατροφής (ξηρά περίοδος) ??? Μείωση χορήγησης ασβεστίου: δεν είναι πρακτική, δεν φαίνεται να είναι τόσο αποτελεσματική!!!!!! 2) Έλεγχος της οξεοβασικής ισορροπίας: η διαφορά μεταξύ κατιόντων και ανιόντων του σιτηρεσίου (DCAD) που απορροφώνται από το έντερο καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό το pH του αίματος - προσθήκη ανιοντικών αλάτων (CaCl2, CaSO4, MgCl2, MgSO4, NH4Cl και (NH4)2SO4) ή οξέων (HCl και H2SO4) στο σιτηρέσιο της ξηράς περιόδου  μείωση PH αίματος, αύξηση συγκέντρωσης Ca ( κινητοποίηση από οστά,  απορρόφησης Ca από πεπτική οδό)

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΠΡΟΛΗΨΗ 2) Έλεγχος της οξεοβασικής ισορροπίας: Τροφές με μειωμένο κάλιο Διάφοροι τύποι υπολογισμού Ion balance (mEq/g) = (0.15 Ca2+ + 0.15 Mg2+ + Na+ + K+) − (Cl- + 0.25 S- + 0.5 P-) Άρα Να, Κ, Cl είναι τα ιόντα που κυρίως καθορίζουν PH αίματος Ανιονικά άλατα δεν είναι εύγευστα  ανάμειξη με μελάσσα, ενσίρωμα κλπ Μεταβολές στο σιτηρέσιο για τουλάχιστον 15 ημέρες πριν τοκετό - Στόχος: DCAD +200 έως +300 mEq/kg ή +15mEq/gr σιτηρεσίου

ΥΠΑΣΒΕΣΤΙΑΙΜΙΑ - ΠΡΟΛΗΨΗ 3) Έλεγχος Μg (0,35-0,4%), K (1%), P (0,26%) στο σιτηρέσιο 4) Χορήγηση βιτ D (20000-30000 IU/ημέρα) 5-7 ημέρες πριν τοκετό και όχι για περισσότερο από συνιστώμενο χρόνο ….. 5) Αύξηση χορήγησης Ca μετά τον τοκετό (ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ) 6) Χορήγηση ασβεστίου sc στον τοκετό ή σε peros (ζελέ) 1 μέρα πριν, στον τοκετό και 1 μέρα μετά (ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ) 7) ???Καθυστέρηση εφαρμογής πρώτου αρμέγματος μετά τοκετό ή μη πλήρες 1ο άρμεγμα: αυξάνει τις πιθανότητες μαστίτιδας !!!!!