Κεφάλαιο 7 Δημόσια οικονομικά σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης Μακροοικονομία

Εισαγωγή ΗΠΑ: η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δαπανάει περισσότερο από δυο τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο για άμυνα, κοινωνική ασφάλιση, πάρκα, υγεία, εκπαίδευση. Οι πολιτειακές κυβερνήσεις δαπανούν 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο για σχολεία, αστυνομία πυροσβεστική κα.

Εισαγωγή ΗΠΑ 1980 – 1990 έλλειμμα, δαπανούσε περισσότερα από όσα εισέπραττε από φόρους και έτσι δανειζόταν – 2001 αύξηση φόρων, δημιούργησε πλεόνασμα σήμερα: πόλεμος για τρομοκρατία, μείωση φόρων, οικονομική ύφεση αύξησαν έλλειμμα.

Δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ

Δημοσιονομικό έλλειμμα ΗΠΑ / ΑΕΠ

Χρέος των ΗΠΑ

Χρέος των ΗΠΑ / ΑΕΠ

Σύνθεση δαπανών και φόρων Προαιρετικές δαπάνες (discretionary spending): αμυντικές, εκπαίδευση Μη προαιρετικές δαπάνες(non discretionary spending): τόκοι για το εθνικό χρέος και τα κατοχυρωμένα δικαιώματα (entitlements): ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κοινωνική ασφάλιση, κουπόνια διατροφής

Η σύνθεση των δαπανών στις ΗΠΑ

Η σύνθεση των εσόδων στις ΗΠΑ

Δημόσιος τομέας Η εισαγωγή του δημοσίου τομέα στην ανάλυση επηρεάζει τόσο την αγορά προϊόντος όσο και την αγορά κεφαλαίου με δυο τρόπους: Πρώτον, με το να αγοράζει αγαθά και υπηρεσίες που παράγονται από επιχειρήσεις επηρεάζει τη ζήτηση στην αγορά προϊόντος Δεύτερον, οι φόροι μειώνουν τη ζήτηση στην αγορά προϊόντος, διότι μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα και άρα μειώνουν την κατανάλωση.

Δημόσιος τομέας Εάν τα έσοδα από τους φόρους (T) είναι λιγότερα από τις κρατικές δαπάνες (G) το δημόσιο έχει δημοσιονομικό έλλειμμα (fiscal deficit) και θα χρειασθεί να δανεισθεί στην αγορά κεφαλαίου για να καλύψει τη διαφορά. Εάν τα έσοδα από τους φόρους (T) είναι περισσότερα από τις κρατικές δαπάνες (G) το δημόσιο έχει δημοσιονομικό πλεόνασμα (fiscal surplus) και θα λειτουργήσει ως καθαρός αποταμιευτής

Δημόσιος τομέας Το δημόσιο έλλειμμα είναι ο πρόσθετος δανεισμός μιας συγκεκριμένης χρονιάς ενώ το συνολικό ποσό που χρωστάει ένα κράτος αντιπροσωπεύει τα χρήματα που έχει δανεισθεί στο παρελθόν και λέγεται χρέος (dept).

Δημοσιονομικό έλλειμμα Σε δημοσιονομικό έλλειμμα το κράτος θα ανταγωνισθεί με ιδιώτες δανειολήπτες για την αποταμίευση του ιδιωτικού τομέα. Αρά, η αποταμίευση για ιδιωτικές επενδύσεις θα είναι λιγότερη. Η ιδιωτική αποταμίευση έχει δυο στόχους: να χρηματοδοτήσει την ιδιωτική επένδυση και το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Ιδιωτική αποταμίευση S private = I + ( G – T ) (1) G – T = - S government (το έλλειμμα εκφρασμένο ως αρνητική κρατική αποταμίευση) (2) (1) + (2) => S private = I – S government S private + S government = I (η εθνική αποταμίευση σε μια κλειστή οικονομία σε ισορροπία ισούται με την επένδυση )

Έλλειμμα Όταν η αγορά κεφαλαίου βρίσκεται σε ισορροπία με πλήρη απασχόληση και το κράτος θέλει να αυξήσει τα έξοδα του χωρίς να αυξήσει φόρους τότε δανείζεται από την εθνική αποταμίευση εκτοπίζοντας (crowd out) την ιδιωτική επένδυση.

Έλλειμμα Γιατί;

Έλλειμμα Το κράτος για να μην αυξήσει φόρους, παίρνει τα χρήματα της ιδιωτικής αποταμίευσης και έτσι οι καταθέσεις που υπάρχουν πραγματικά στις τράπεζες μειώνονται. Αυτό οδηγεί σε αύξηση το πραγματικό επιτόκιο και μειώνεται συνακολούθως η ιδιωτική επένδυση.

Έλλειμμα

Πλεόνασμα Μια μείωση των κρατικών δαπανών χωρίς μείωση της φορολογίας αυξάνει την καμπύλη της εθνικής αποταμίευσης προς τα δεξιά γιατί τότε το κράτος είναι αποταμιευτής και συνεπώς μειώνεται το πραγματικό επιτόκιο και αυξάνονται οι επενδύσεις

Επιπτώσεις αλλαγής στη φορολογία Εάν αποφασισθεί μείωση φόρων χωρίς ισοσκελισμένο προϋπολογισμό => αύξηση δημοσιονομικού ελλείμματος + αύξηση εισοδήματος νοικοκυριών => αύξηση ιδιωτικής κατανάλωσης και ιδιωτικής αποταμίευσης => μειωμένη εθνική αποταμίευση γιατί το κράτος θα δανεισθεί τα χρήματα της ιδιωτικής αποταμίευσης =>αύξηση πραγματικού επιτοκίου => μειωμένες επενδύσεις

Ισορροπημένη αλλαγή προϋπολογισμού Αν το κράτος αυξήσει τα έξοδα του και τους φόρους κατά το ίδιο ποσό τι θα συμβεί;

Ισορροπημένη αλλαγή προϋπολογισμού Μείωση διαθέσιμου εισοδήματος λόγω φόρων => μείωση ιδιωτικής κατανάλωσης και ιδιωτικής αποταμίευσης => η κρατική αποταμίευση (Sgovernment) παραμένει ίδια, αφού αυξήθηκαν ισόποσα οι φόροι και οι δαπάνες => μείωση εθνικής αποταμίευσης ( S private + S government = I) => αύξηση πραγματικού επιτοκίου => μείωση επένδυσης

Ισορροπημένη αλλαγή προϋπολογισμού Αν το κράτος μειώσει τα έξοδα του και τους φόρους κατά το ίδιο ποσό τι θα συμβεί;

Ισορροπημένη αλλαγή προϋπολογισμού Αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος λόγω μειωμένων φόρων => αύξηση ιδιωτικής κατανάλωσης και ιδιωτικής αποταμίευσης => η κρατική αποταμίευση (S government ) παραμένει ίδια, αφού μειώθηκαν ισόποσα οι φόροι και οι δαπάνες => αύξηση εθνικής αποταμίευσης λόγω ιδιωτικής αποταμίευσης ( S private + S government = I) => μείωση πραγματικού επιτοκίου => αύξηση επένδυσης

Πλεόνασμα ως ποσοστό του δυνητικού ΑΕΠ

Πλήρης απασχόληση Η τεχνολογία, η απασχόληση και τα αποθέματα κεφαλαίου δεν επηρεάζονται βραχυπρόθεσμα από αλλαγές στις κυβερνητικές δαπάνες και φόρους, αλλά οι αυξημένες κρατικές δαπάνες θα μειώσουν το απόθεμα κεφαλαίου που θα έχει η οικονομία στο μέλλον και συνεπώς θα μειωθεί το εισόδημα σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Πλήρη απασχόληση Η επένδυση σε πλήρη απασχόληση ισούται με: Ι = S private + S government Ι = (Υ – C – T) + (T - G) Y = C + I + G δηλαδή η ζήτηση για κατανάλωση για επένδυση και για δημόσιες δαπάνες ισούται με το εισόδημα σε καθεστώς πλήρους απασχόληση

Μεταβίβαση ελλειμμάτων μεταξύ γενεών Δανεισμός μελλοντικών φόρων για να πληρωθούν τρέχοντα έξοδα μιας κυβέρνησης. Πχ εξωτερικός δανεισμός για να μειώσει τη φορολογία σήμερα και αποπληρώσει τα δάνεια σε 50 χρόνια. Πώς αποπληρώνονται τα δάνεια;

Μεταβίβαση ελλειμμάτων μεταξύ γενεών Με αύξηση φόρων σε 50 χρόνια, άρα έτσι μεταφέρεται πλούτος από τους μελλοντικούς φορολογούμενους στους σημερινούς. Όταν το εισόδημα του ανθρώπων είναι υψηλότερο τότε αυξάνονται οι καταναλωτικές τους δαπάνες παρά η αποταμίευση Αντίθετη άποψη, οι μελλοντικοί φορολογούμενοι είναι τα παιδιά των σημερινών και με μια καλή διαχείριση των χρημάτων τους αυτοί θα μπορούν να πληρώσουν τους υψηλούς φόρους στο μέλλον

Ελλείμματα ή πλεονάσματα; Πρέπει οι κυβερνήσεις να έχουν ελλείμματα ή όχι;

Αν έχεις έλλειμμα για να πληρώσεις μισθούς και λειτουργικά έξοδα της παρούσας κυβέρνησης τότε είναι λάθος να έχεις έλλειμμα Αν έχει έλλειμμα για να χτίσεις δρόμους και σχολεία μπορεί να είναι σωστό να έχεις έλλειμμα, εφόσον στο μέλλον αυτό αποδώσει σε υψηλότερους μισθούς και ΑΕΠ.

Τέλος παρουσίασης Ερωτήσεις – Απορίες

Τέλος παρουσίασης Ευχαριστώ για το χρόνο σας!