ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Ο Ρόλος των Μεταδεδομένων στην Ψηφιακή Διατήρηση- Το Πληροφοριακό Μοντέλο OAIS Μαρία Αντωνίου

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ  Λόγοι διατήρησης των ψηφιακών τεκμηρίων  Ειδική φύση των ψηφιακών τεκμηρίων  Ο ρόλος των μεταδεδομένων και ανάπτυξη προτύπων  Το πληροφοριακό μοντέλο OAIS- Ανάλυση λειτουργίας δυνατών και αδυνάτων σημείων  Συμπεράσματα- Προβληματισμοί

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 3 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ  Πρόκειται για μια ιεραρχική οργάνωση ομάδων μεταδεδομένων που εκπληρώνει σε μεγάλο βαθμό το σκοπό της ψηφιακής διατήρησης  Ένα μεγάλο μέρος των προσπαθειών για δημιουργία ενός γενικού πλαισίου εφαρμογής μεταδεδομένων χρησιμοποιεί ως βάση το μοντέλο OAIS

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 4 ΛΟΓΟΙ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΕΝΟΣ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ  διατήρηση της μνήμης και της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς  η επιχειρηματική διαδικασία  έρευνα  η διατήρηση αρχείων δεδικασμένων υποθέσεων και δικαστικών αποφάσεων

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 5 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ  Προσβασιμότητα (accessibility)  Επανακτησιμότητα (retrievability)  Αυθεντικότητα (authenticity)  Αναγνωσιμότητα (readability)  Δυνατότητα αποκωδικοποίησης (interpretability)

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 6 Η ΕΙΔΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ Φύση μεταβλητή, δυναμική & χωρίς σαφή όρια Ειδική τεχνολογία για την προσβασιμότητα τους (λογισμικό, τα δεδομένα, το μέσο αποθήκευσης, hardware). Στοιχεία περιγραφής: περιεχόμενο, το γενικό πλαίσιο δημιουργίας και χρήσης του, η φόρμα και η δομή του, σε κάποιες περιπτώσεις η «συμπεριφορά» του Η ψηφιακή πληροφορία απαιτεί λεπτομερή μεταδεδομένα

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 7 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 1/4 Στα μέσα της δεκαετίας του ΄ ̉ 90 Κυριολεκτική τους σημασία είναι «δεδομένα για δεδομένα» Τα μεταδεδομένα χωρίζονται σε τρεις λειτουργικές οντότητες [Wendler 1999] Περιγραφικά Μεταδεδομένα (Descriptive) Διοικητικά Μεταδεδομένα (Administrative): Δομικά Μεταδεδομένα (Structural

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 8 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 2/4 Λειτουργίες μεταδεδομένων μακροπρόθεσμης διατήρησης (Εθνική Βιβλιοθήκη Αυστραλίας): Αποθηκεύουν τεχνική πληροφορία που υποστηρίζει αποφάσεις και δράσεις διατήρησης Επισημαίνουν δραστηριότητες διατήρησης στις οποίες έχει υποβληθεί ο πόρος, όπως πολιτικές μετανάστευσης ή προσομοίωσης Καταγράφουν τα αποτελέσματα των στρατηγικών διατήρησης Πιστοποιούν την αυθεντικότητα των ψηφιακών πόρων στο πέρασμα του χρόνου Παρέχουν πληροφορία για τη διαχείριση συλλογής και τη διαχείριση δικαιωμάτων

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 9 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 3/4 OCLC/RLG Working Group για την ανάπτυξη ενός επιτυχούς προτύπου μεταδεδομένων:  Να είναι κατανοητά  Δομημένα  Ευρείας εφαρμογής

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 10 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 4/4 Δυνατότητες: Ανάπτυξης μιας φόρμας για την υποστήριξη δράσεων διατήρησης Διασφάλισης της διαλειτουργικότητας των αποθετηρίων Συμμετοχής στη διαδικασία παραγωγής μεταδεδομένων.

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 11 Πρωτοβουλίες, Πρότυπα- Στρατηγικές ανάπτυξης μεταδεδομένων διατήρησης METS (Metadata Encoding & Transmission Standard). MPEG-7 IEEE ΟΑΙ-ΡΜΗ Reference Model for an Open Archival Information system (OAIS) Η πρόταση του OCLC/RLG Working Group για μεταδεδομένα διατήρησης Η πρόταση που αναπτύχθηκε από τον Cedars Η πρόταση του NEDLIB (Networked European Deposit Library).

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 12 OAIS (OPEN ARCHIVAL INFORMATION SYSTEM) Δύο επιμέρους μοντέλα : Το λειτουργικό (functional) μοντέλο OAIS Το πληροφοριακό (Information) μοντέλο OAIS

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 13 Το Πληροφοριακό Μοντέλο OAIS (Information Model) - πλαίσιο λειτουργίας

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 14 CONTENT INFORMATION & ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 1/2 Κύριος στόχος της διατήρησης Αποτελείται από το Αντικείμενο Δεδομένων Περιεχομένου (Content Data Object) και την Πληροφορία Αντιπροσώπευσής του (Representation Information )

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 15 CONTENT INFORMATION & ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ 2/2

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 16 PRESERVATION DESCRIPTION INFORMATION 1/3  OCLC/ RLG Working Group  πληροφορία για την επαρκή διατήρηση της Πληροφορίας Περιεχομένου  περιγράφει την παρελθούσα και τωρινή κατάστασης της Πληροφορίας Περιεχομένου, πιστοποιώντας ότι είναι μοναδικά εξακριβώσιμη και βεβαιώνοντας ότι δεν έχει υποστεί κάποια αλλαγή που δεν έγινε γνωστή

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 17 PRESERVATION DESCRIPTION INFORMATION 2/3 PDI (Preservation Description Information) σε τέσσερις επιμέρους κατηγορίες: Πληροφορία Αναφοράς (Reference Information) Πληροφορία Προέλευσης (Provenance Information) Πληροφορία Γενικού Πλαισίου (Context Information) Πληροφορία Σταθερότητας (Fixity Information):

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 18 PRESERVATION DESCRIPTION INFORMATION 2/3

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 19 Πληροφορία Αναφοράς (Reference Information ) Δύο κύριες λειτουργίες: Εντοπίζει τοπικά την Πληροφορία Περιεχομένου όπως για παράδειγμα μέσα στο ίδιο το αρχειακό σύστημα όπου βρίσκεται Εντοπίζει την Πληροφορία Περιεχομένου συνολικά και σε συστήματα που βρίσκονται εκτός του αρχείου.

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 20 Πληροφορία Γενικού Πλαισίου (Context Information) Επισημαίνει το πλαίσιο λογικής-σκοπό δημιουργίας του. Επισημαίνει τις σχέσεις της Πληροφορίας Περιεχομένου με το περιβάλλον της Δύο μεγάλες κατηγορίες: Manifestation (διαφορετικά στιγμιότυπα) Intellectual Content (πχ. Σχέση πόρου & συλλογής)

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 21 Πληροφορία Προέλευσης (Provenance Information) Επισημαίνει την ιστορία της Πληροφορίας Περιεχομένου

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 22 Πληροφορία Σταθερότητας (Fixity Information) Διαπίστευση της Ακεραιότητας των Δεδομένων Πιστοποίηση ότι το αντικείμενο που υπάρχει στο αποθετήριο είναι ακριβώς το ίδιο Η μεταβλητότητα του περιεχομένου των ψηφιακών αντικειμένων αναγάγει το θέμα της αυθεντικότητας σε ένα θέμα εξαιρετικής σημασίας

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 23 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ OAIS λογική προσέγγισης που βασίζεται στo AIP- archival information package. πιθανότητα διπλοεγγραφών

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 24 metadata registries Συστήματα τα οποία μπορούν να αποκαλύψουν σημαντική πληροφόρηση για τα semantics και τη δομή των στοιχείων δεδομένων τα οποία περιλαμβάνονται σε ένα συγκεκριμένο σχήμα μεταδεδομένων. Παραδείγματα: Environmental Data Agency (EDR): XML.org Registry and Repository DCMI Metadata Registry (Dublin Core Metadata Initiative )

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 25 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ & ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ Πλήθος προτύπων κωδικοποίησης μεταδεδομένων Διαλειτουργικότητα που θα διασφαλίζει τη δυνατότητα ανταλλαγής μεταδεδομένων Η συμβατότητα μεταξύ αποθετηρίων Μια προσέγγιση ως προς αυτό το ζήτημα είναι η ανάπτυξη προτύπων «μορφοτύπων ανταλλαγής»

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 26 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ 1/2 το Πληροφοριακό Μοντέλο OAIS ως πρόταση ανεπαρκής πλεονέκτημα του πληροφοριακού μοντέλου OAIS η δυνατότητα του να λειτουργήσει ως βάση- πρότυπο για την ανάπτυξη ενός πληρέστερου μοντέλου

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 27 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ 2/2 ΘΕΜΑΤΑ: Κατάλληλες συνεργασίες των ενδιαφερόμενων πλευρών για τη δημιουργία ενός κοινού μοντέλου ευρείας εφαρμογής- Προδιαγραφές Τι πρέπει να διαθέτει το καινούριο πρότυπο ευρείας εφαρμογής Εάν θα διασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα των προτύπων και των συστημάτων που εφαρμόζονται σήμερα Τι αποτελέσματα θα έχουμε κατ’ επέκταση στο μέλλον, όσον αφορά στη μακροπρόθεσμη διατήρηση των ψηφιακών τεκμηρίων.

ΠΜΣ:ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Hofman, Hans, A Global Issue: Preservation Of Digital Objects, National Archives Of the Netherlands, Available at: OCLC/ RLG Working Group, 2002, Preservation Metadata and the OAIS Information Model: A Metadata Framework to Support The Preservation Of Digital Objects, Available at: Chen, S.S. (2001), The paradox of digital preservation, Computer, 34(3), OCLC/ RLG Working Group, 2001, Preservation Metadata for Digital Objects: A Review of the State of the Art, Available at: Day, Michael, Integrating Metadata Schema Registries with Digital Preservation Systems to Support Interoperability:a Proposal, UKOLN, University of Bath, UK, Available at: Cunningham, A, (2000). Dynamic descriptions: recent development sin standards for archival description and metadata. Canadian journal of Information and Library Science, 25(4), Lynch, C. (1999). Canonicalization: a fyndamental tool to facilitate preservation and management of digital information. D-Lib Magazine, 5(9), September. Available at: Heery, R., Gardner, T., Day, M.,& Patel, M.(2000). DESIRE metadata registry framework. Available at: