ΒΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΚΑΤΑΝΟΩ, ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΒΙΤΣΙΛΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ κλινική ψυχολόγος (Dipl. Psych.) -εκπαιδευτικός

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΒΙΑΙΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ στο σχολείο: Βία κατά μαθητών Βία κατά της σχολικής περιουσίας Βία εναντίον του ίδιου του εαυτού

ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ επιθετική συμπεριφορά που στοχεύει να βλάψει τους άλλους και διαδραματίζεται κυρίως στα πλαίσια της σχολικής κοινότητας.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ Είναι πράξη που επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα Συνεπάγεται άνιση εξουσία-αυτός που έχει την εξουσία καταδυναστεύει αυτόν που δεν την έχει Μπορεί να είναι λεκτική, σωματική ή και ψυχολογική

ΜΟΡΦΕΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ Με άμεσους φανερούς τρόπους είτε σωματικούς , όπως χτύπημα, σπρώξιμο, κλωτσιά, μπουνιές είτε λεκτικούς Με έμμεσους τρόπους, καλυμμένους. Η έμμεση επιθετικότητα ορίζεται ως είδος κοινωνικού χειρισμού, όπου ο επιτιθέμενος χρησιμοποιεί την ομάδα για να βλάψει ένα πρόσωπο χωρίς να εμπλακεί προσωπικά

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ Παραδοσιακή ταξινόμηση : ή θύτες ή θύματα Σύγχρονες έρευνες: και θύτες και θύματα Δυνατότητα επιλογής ρόλου στα επεισόδια εκφοβισμού

ΜΑΘΗΤΕΣ -ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΕΣ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ Πιστοί ακόλουθοι :παίζουν ενεργό ρόλο στα περιστατικά, αλλά δεν είναι αυτοί που τα ξεκινούν Παθητικοί θύτες: γελούν, επευφημούν αλλά παραμένουν στην άκρη Πιθανοί εκφοβιστές: δεν εκδηλώνουν την υποστήριξή τους φανερά Μη- εμπλεκόμενοι παρατηρητές: δεν παίρνουν τη θέση κανενός, μένουν απαθείς Πιθανοί υποστηρικτές των θυμάτων: πιστεύουν ότι οφείλουν να βοηθήσουν αλλά τελικά δεν το κάνουν Ρόλος τους πολύ σημαντικός

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΩΝ Πλειοψηφία ερευνών : μόνο «τυπικός» θύτης και «τυπικό» θύμα Ασυνεπή ευρήματα: ανομοιογενής ομάδα τα επιθετικά παιδιά Θύτες και θύματα: προβλήματα κοινωνικής προσαρμογής ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΥΤΩΝ Κυρίως αγόρια Επιθετικές τάσεις Πιο παρορμητικά Πιο παρορμητικά Επίθεση = αποτελεσματικός τρόπος επίλυσης συγκρούσεων Έλλειψη ενδιαφέροντος και κινήτρων Υψηλότερα ποσοστά σχολικής αποτυχίας Όχι κοινωνικά περιθωριοποιημένοι Όχι δυσκολίες προσαρμογής Κορίτσια Μαθητές δημοφιλείς και με κοινωνικές-γνωστικές δεξιότητες Έμμεση επιθετικότητα Καλές ακαδημαϊκές επιδόσεις

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΥΜΑΤΩΝ Νιώθουν υπεύθυνα για τη θυματοποίηση Αυξημένα εσωτερικευμένα προβλήματα Κοινωνικά αποκλεισμένα Παθητική στάση Αγχώδη άτομα Αδύναμα (σωματικά) Λιγότερο δημοφιλή Χαμηλή αυτοεκτίμηση Παρορμητικότητα Δυσκολία ρύθμισης συναισθημάτων Επιθετική συμπεριφορά Υπερδραστηριότητα Παραδοχή vs άρνηση θυματοποίησης

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Αν κάνει αδικαιολόγητες απουσίες Αν έχει πέσει η επίδοσή του στα μαθήματα Αν στα διαλείμματα περνάει χρόνο γύρω από το γραφείο των καθηγητών Αν καθυστερεί να έρθει στο σχολείο Αν αρνείται να έρθει στο σχολείο με το πρόσχημα κάποια αδιαθεσία Αν χάνει συχνά τα πράγματά του Αν αρνείται να συμμετέχει σε σχολικές εκδηλώσεις Αν παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα Αν έχει σημάδια πάνω του επίθεσης και αποφεύγει να εξηγήσει πως συνέβησαν

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Ο σχολικός εκφοβισμός παρουσιάζει θετική συσχέτιση με: το άγχος την κατάθλιψη με συμπεριφορές απόσυρσης με ψυχοσωματικά προβλήματα Επίσης, συνδέεται με: υψηλά ποσοστά σχολικής διαρροής φτωχή ψυχοσυναισθηματική προσαρμογή χαμηλή αυτοεκτίμηση

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Οι μαθητές-θύματα: έχουν λιγότερους φίλους αισθάνονται λιγότερο αρεστοί από τα άλλα παιδιά νιώθουν μεγαλύτερη μοναξιά απολαμβάνουν λιγότερο το παιχνίδι Οι νέοι, που στην περίοδο του Λυκείου έπεφταν συχνά και για πολύ καιρό θύματα εκφοβισμού και ένιωθαν απομονωμένοι, ήταν αυτοί που στην ενήλικη ζωή εμφάνιζαν υψηλότερα επίπεδα άγχους

ΠΡΟΛΗΨΗ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Περιστατικά βίας είναι δυσκολότερο να συμβούν σε ένα σχολείο που έχει αναγνωρίσει το πρόβλημα και υπάρχει τακτική αντιμετώπισης

ΠΡΟΛΗΨΗ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Συστημική προσέγγιση το σχολείο ή η σχολική τάξη, θεωρείται ως μια ενότητα και τα μέλη τους αλληλοεπιδρούν και βρίσκονται σε ισορροπία μεταξύ τους Διαδικασία Αλλαγή οπτικής γωνίας Αξιοποίηση χιούμορ Εστίαση σε ότι δεν αποτελεί πρόβλημα Εντοπισμός αλλαγών μετά από προσπάθεια

ΠΡΟΛΗΨΗ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Στόχος η ανάπτυξη μιας σχολικής πολιτικής ενάντια στη βία και ενός συστήματος κανόνων στηριγμένους στο σεβασμό και τη συνεργασία μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων και της ευρύτερης κοινότητας

ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ- ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Α. Σε επίπεδο σχολείου: Δημιουργία καλού σχολικού κλίματος Δημιουργία ξεκάθαρων κανόνων Προληπτική πολιτική σχολείου Εκπαίδευση-επιμόρφωση εκπαιδευτικών Συνεργασία με γονείς και άλλους υποστηρικτικούς μηχανισμούς Aποδοχή της διαφορετικότητας

ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ- ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Ανάθεση υπευθυνοτήτων στο μαθητή Ενθάρρυνση, διάλογος, έπαινος Θετικές διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ καθηγητών, μεταξύ μαθητών, μεταξύ μαθητών –καθηγητών Αύξηση επίβλεψης σχολικού χώρου Ομαδοσυνεργατική μάθηση Δημιουργία ομάδας παιδιών-διαμεσολαβητών

ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Σχολική τάξη Τυπική, Λειτουργική δομή άτυπη δομή: υποομάδες κλίκες συνοχή διάσπαση, διάλυση

ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ- ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Β. σε επίπεδο σχολικής τάξης Κοινωνιόγραμμα Ψυχραιμία, αποφασιστικότητα, σαφήνεια, συνέπεια Χρόνος για συζήτηση Εφαρμογή κανόνων Συζήτηση μέσα στην τάξη για τις μορφές και τις επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας Πραγματοποίηση βιωματικών παιχνιδιών με στόχο τη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων και των κοινωνικών δεξιοτήτων

ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΑΞΗΣ περιορίζει ή προωθεί βίαιες συμπεριφορές Περιορίζει όταν ο καθηγητής: Προσπαθεί να προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθητών κατά τη διάρκεια του μαθήματος Ενθαρρύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία και συνεργασία μέσα στη τάξη Αποδίδει θετική αξία στην επιτυχία και στηρίζει δυνατούς και αδύναμους μαθητές Θέτει ξεκάθαρους κανόνες συμπεριφοράς

Τι μπορώ να κάνω ως εκπαιδευτικός σε καταστάσεις κρίσης Να διακρίνω πότε οι εμπλεκόμενοι μαθητές μπορούν να χειριστούν μόνοι τους μια σύγκρουση και πότε υπάρχει πρόβλημα για το οποίο απαιτείται η παρέμβασή μου Να χρησιμοποιώ τις κατάλληλες τακτικές παρέμβασης, με στόχο την αντιμετώπιση και τις αρχές επίλυσης της σύγκρουσης σεβασμός ανοχή κατανόηση διαφορών

Παρατηρώ Προλαμβάνω διαχειρίζομαι βάζω όρια, κανόνες Ενισχύω τη φιλία μεταξύ των μαθητών και την αλληλεγγύη της παρέας των φίλων

Οι εκπαιδευτικοί λένε: χώροι όπου συμβαίνουν περιστατικά βίας: Αυλή/διάλειμμα Διάδρομος/ σκάλες Τάξη χωρίς εκπαιδευτικό Τουαλέτες Τάξη με εκπαιδευτικό 72,3 % 43,4 % 31,3 % 10,8% 22,9%

Φιλία : προστατευτική λειτουργία Σημαντικός ο ρόλος της ομάδας Τα περιστατικά βίας προκύπτουν όταν στην : ομάδα έλλειψη συνοχής αμφισβητούμενης ποιότητας φιλική σχέση ο θύτης κρύβεται πίσω από αυτή ασφάλεια, αποτελεσματικότητα Στην παρέμβαση να λαμβάνονται υπόψη οι διεργασίες της ομάδας

Τι κάνω αν ένα παιδί γίνει θύμα βίαιης συμπεριφοράς Κουβεντιάζω ήρεμα με το παιδί για την εμπειρία του Καταγράφω προσεκτικά τι είπε το παιδί Το διαβεβαιώνω ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για ότι έχει συμβεί Του θυμίζω ότι νοιαζόμαστε γι αυτό Το ενθαρρύνω να σπάσει τη σιωπή του Συζητώ το γεγονός στην ομάδα- τάξη Κινητοποιώ την αλληλεγγύη των μαθητών Προτείνω στο παιδί πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης Ενημερώνω το παιδί ότι θέλω να μιλήσω με τους γονείς Ενημερώνω το διευθυντή και τους συναδέλφους Ζητάω τη βοήθεια ειδικών, όταν κρίνεται αναγκαίο

Τι κάνω αν ένα παιδί μου αναφέρει κατ’ ιδίαν ενέργειες βίας ή απειλές Παρεμβαίνω προσεκτικά και με τρόπο που δεν εκθέτω το παιδί Συνεργάζομαι μαζί με το παιδί που κάνει την καταγγελία για τον τρόπο παρέμβασης και ακολουθεί κατ’ ιδίαν συνάντηση και με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους Κρατώ τη ψυχραιμία μου Αποφεύγω απειλές Δεν ξεχνώ ότι μπορεί να υπάρχει κίνδυνος παρερμηνείας Ανάλογα με τη βαρύτητα, το περιστατικό μπορεί να γίνει αντικείμενο χειρισμού σε επίπεδο τάξης, Διεύθυνσης, σχ. Συμβούλου, άλλων ομάδων δράσεων, όταν πρόκειται για περιστατικά αυξημένης έντασης και συχνότητας

Τι κάνω αν διαπιστώσω ότι ένα παιδί παρενοχλεί κάποιο άλλο Του μαθαίνω την ενσυναίσθηση Το στηρίζω όταν βλέπω ότι κάνει προσπάθειες να βελτιώσει τη συμπεριφορά του Απευθύνομαι στους μαθητές-θεατές

Βασική αρχή ΕΧΕΜΥΘΕΙΑ

Σας ευχαριστώ καλές γιορτές