ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΑΕΡΙΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ  ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΑΕΡΙΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ  Κ. ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΔΗΣ

ΕΙΔΗ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ    Οξέωση αναπνευστική  Οξυαιμία PaCO2  Αλκάλωση " Η+=24 x  Αλκαλιαιμία HCO3-  Αλκάλωση μεταβολική  Οξέωση "

ΕΞΙΣΩΣΗ HENDERSON-HASSELBALCH   pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινική εξέταση 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Εξίσωση Henderson : Η+=24xPaCO2/HCO3-   Εξίσωση Henderson : Η+=24xPaCO2/HCO3-

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινικο-εργαστηριακή εικόνα 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

ΙΣΤΟΡΙΚΟ Έμετοι : Μεταβολική αλκάλωση Έμετοι : Μεταβολική αλκάλωση Ηπατική ανεπάρκεια : Αναπνευστική αλκάλωση : Μικτή διαταραχή ΧΝΑ : Μεταβολική οξέωση Κετοξέωση : Μεταβολική οξέωση Διουρητικά : Μεταβολική αλκάλωση Υποξία ιστική : Μεταβολική οξέωση

ΚΛΙΝΙΚΟ-ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 1. Οξυαιμία : Διαταραχές αισθητικότητας Μείωση συσταλτικότητας μυοκαρδίου 2. Υπερκαπνία : Κεφαλαλγία Οίδημα οπτικής θηλής 3. Αλκαλιαιμία : Λήθαργος Αρρυθμίες Μυϊκή αδυναμία, τετανία 4. Υποκαπνία : Σπασμός στεφανιαίων Σύγχυση, ευερεθιστότητα Παραισθήσεις, τετανία

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινική εξέταση 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

ΧΑΣΜΑ ΑΝΙΟΝΤΩΝ 1. Μεταβολική οξέωση α. Φυσιολογικό β. Αυξημένο Η αύξηση συνοδεύεται από ίση μείωση των HCO3- 2. Μεταβολική αλκάλωση α. Μειωμένο (υπολευκωματιναιμία)

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινική εξέταση 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή Για να διαπιστωθεί ποια είναι η πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή, πρέπει να προσδιορισθεί το ποσοστό μεταβολής της PaCO2 και των HCO3-. Όποια από τις παραμέτρους αυτές έχει την μεγαλύτερη μεταβολή είναι η πρωταρχική και η άλλη αποτελεί την αντιρρόπηση

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 1 Ασθενής με : pH 7,15 HCO3- 8 mEq/L PaCO2 21 mmHg Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε; pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2 ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Είχε οξέωση (pH=7,15) 2. Είδος οξέωσης (αυτή εξηγείται μόνο από την μεταβολή των HCO3-) 3. Αναμενόμενη αντιρρόπηση ( PaCO2 κατά 1-1,2 mmHg για κάθε μείωση των HCO3- κατά 1 mEq/L : (24-8)x1,2=16 x 1,2=19,2 (αναμενόμενα HCO3-=20,8 mmHg) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 1. Απλή μεταβολική οξέωση

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 2 Ασθενής με : pH 7,25 HCO3- 18 mEq/L PaCO2 42 mmHg Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε; pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2 ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Είχε οξέωση (pH=7,25) 2. Είδος οξέωσης : Ποσοστό μεταβολής HCO3-=25% (μεταβολική) Ποσοστό μεταβολής PaCO2=5% 3. Αναμενόμενη αντιρρόπηση ( PaCO2 κατά 1-1,2 mmHg για κάθε μείωση των HCO3- κατά 1 mEq/L : (24-18)x1=6 x 1=6 (αναμενόμενα HCO3-=34 mmHg) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 1. Μικτή διαταραχή (μεταβολική και αναπνευστική οξέωση)

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΗΣ Ο. Δ. Α. Αντιρρόπηση Όρια Έλεγχος βαθμού Πότε ολοκληρώνεται;   Β. Τελική διάγνωση Είδος διαταραχής (οξέωση ή αλκάλωση) Κατεύθυνση μεταβολής HCO3- Κατεύθυνση μεταβολής PaCO2 Γ. Είναι απλή ή μικτή διαταραχή; Κατεύθυνση μεταβολών PaCO2, HCO3- Φυσιολογικό pH, με μεταβολή HCO3- και PaCO2

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινική εξέταση 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗ ΑΠΛΩΝ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ   Μεταβολική οξέωση Μείωση PaCO2=1-1,2 για κάθε μείωση HCO3- κατά 1 mEq/L Μεταβολική αλκάλωση Αύξηση PaCO2 κατά 0,6 mmHg για κάθε 1 mEq/L αύξησης HCO3- Αναπνευστική οξέωση Οξεία : Αύξηση HCO3- κατά 1 για κάθε αύξηση της PaCO2 κατά 10 Χρόνια : Αύξηση HCO3- κατά 4 για κάθε αύξηση της PaCO2 κατά 10 Αναπνευστική αλκάλωση Οξεία : Μείωση HCO3- κατά 2 για κάθε μείωση της PaCO2 κατά 10 Χρόνια : Μείωση HCO3- κατά 5 για κάθε μείωση της PaCO2 κατά 10

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ (μέγιστες αντιρροπήσεις)   1. Μεταβολικές (μέγιστα επίπεδα HCO3- ) HCO3-  10-12 mEq/L HCO3-  45 mEq/L 2. Αναπνευστικές (μέγιστα επίπεδα PaCO2) PaCO2  10-15 mmHg PaCO2  52 mmHg

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινική εξέταση 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

ΚΑΝΟΝΑΣ : ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΑΛΙΟΥ Τα επίπεδα του Κ+  ή  κατά 0,6 mEq/L για κάθε  ή  του pH κατά 0,10

ΕΠΙΠΕΔΑ ΧΛΩΡΙΟΥ ΟΡΟΥ 1. Αυξημένο χάσμα ανιόντων Φυσιολογικά   2. Σχέση επιπέδων χλωρίου/νατρίου Αφυδάτωση/υπερυδάτωση Εκτίμηση διαταραχής/ων

ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΤΤΑΝΘΡΑΚΙΚΩΝ <12-15 mEq/L  Μεταβολική οξέωση >45-50 mEq/L  Μεταβολική αλκάλωση

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 1. Εκτίμηση ορθότητας αποτελεσμάτων 2. Ιστορικό και κλινική εξέταση 3. Χάσμα ανιόντων 4. Πρωταρχική οξεοβασική διαταραχή 5. Εκτίμηση βαθμού αντιρρόπησης 6. Μεταβολές CI-, K+ και HCO3- 7. Ούρα (ηλεκτρολύτες, pH)

ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ ΟΥΡΩΝ    Νάτριο και Κάλιο : Σε διαρροϊκές κενώσεις (μεταβολική οξέωση) Νάτριο και Κάλιο : Σε ΝΣΟ (Ι και ΙΙ) (μεταβολική οξέωση) Νάτριο και Κάλιο : Σε υποαλδοστερονισμό (μεταβολική αλκάλωση)

ΧΑΣΜΑ ΑΝΙΟΝΤΩΝ ΟΥΡΩΝ (Na++K+)=(CI-+80) ή (Na++K+)-(CI-)=80   (Na++K+)=(CI-+80) ή (Na++K+)-(CI-)=80 NH4+=80 mEq/L

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 3   Άνδρας 50 χρόνων, βάρους 70 Kg, με ινσουλινοεξαρτώμενο σακχαρώδη διαβήτη, που διέκοψε την ινσουλίνη από 5ημέρου μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο σε κώμα, με υπόταση και αφυδάτωση σημαντικού βαθμού. Από τα αέρια αίματος και τους ηλεκτρολύτες του ορού διαπιστώθηκαν τα εξής : pH 7,05 PaCO2 20 mmHg HCO3- 6,5 mEq/L Na+ 139 mEq/L K+ 5,4 mEq/L CI- 104 mEq/L Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε; Ποια θεραπεία θα εφαρμόζατε;

Προσοχή στη χορήγηση ινσουλίνης (κίνδυνος υποογκαιμικού shock) ΑΠΑΝΤΗΣΗ 3   Ο ασθενής είχε μεταβολική οξέωση (κετοξέωση) που φαίνεται από : 1. Το pH και το ιστορικό 2. Τα HCO3- (κάτω από 10-15 mEq/L) 3. Το χάσμα=(Na++K+)-(CI-+HCO3-)=34,5 mEq/L 4. Την αντιρρόπηση που ήταν η αναμενόμενη : Μεταβολή PaCO2=1,2x17,5= 21 mmHg Θεραπεία 1. Έλλειμμα HCO3-= (24-6,5)x0,8xKg.Β.Σ.= 980 mEq 2. Έλλειμμα στόχος HCO3-= (18-6,5)x0,8xKg.Β.Σ.= 644 mEq 2. Χορήγηση ινσουλίνης και ενυδάτωση pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2 Προσοχή στη χορήγηση ινσουλίνης (κίνδυνος υποογκαιμικού shock)

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 4   Ασθενής 50 χρόνων με θόλωση διάνοιας, δυσκαμψία αυχένα, υψηλό πυρετό και ταχύπνοια (μηνιγγίτιδα). Τα αέρια αίματος και οι ηλεκτρολύτες του ορού είχαν ως ακολούθως : pH 7,50 PaCO2 30 mmHg HCO3- 22 mEq/L Na+ 132 mEq/L K+ 4,2 mEq/L CI- 100 mEq/L Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε; Ποια θεραπεία θα εφαρμόζατε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 4 1. Διάγνωση - Από pH και τα HCO3- φαίνεται ότι είχε αναπνευστική αλκάλωση (PaCO2 μειωμένη και HCO3- σχεδόν φυσιολογικά) - Αντιρρόπηση αναμενόμενη (μείωση των HCO3- κατά 2 για κάθε μείωση της PaCO2 κατά 10 mmHg) : (HCO3-=22 mEq/L) 2. Θεραπεία - Αποκατάσταση υποκείμενης νόσου - Διασωλήνωση (σε σοβαρές περιπτώσεις) pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 5   Ασθενής 60 χρόνων με κίρρωση ήπατος και ασκίτη, ο οποίος λάμβανε διουρητικά, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με τα παρακάτω αέρια αίματος και ηλεκτρολύτες ορού : pH 7,60 PaCO2 33 mmHg HCO3- 33 mEq/L Na+ 137 mEq/L K+ 3,4 mEq/L CI- 99 mEq/L Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε; Ποια θεραπεία θα εφαρμόζατε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 5   1. Διάγνωση - Από το pH φαίνεται ότι είχε αλκάλωση (μεταβολική ή αναπνευστική) (αύξηση των HCO3- και μείωση της PaCO2) - Ποσοστό μεταβολής των HCO3-=37,5% και PaCO2=17,5% (άρα ήταν μεταβολική) - Βαθμός αναμενόμενης αντιρρόπησης (ΔPaCO2=0,6 x (33-24)=0,6x9=5,4 mmHg), άρα αναμενόμενη PaCO2 =40+5,4=45,4 (ο ασθενής είχε 33 mmHg) - Άρα υπήρχε και αναπνευστική αλκάλωση 2. Θεραπεία - Διακοπή ή μείωση διουρητικών, περιορισμός των λευκωμάτων του διαιτολογίου, λακτουλόζη pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 6   Ασθενής 54 χρόνων με υποογκαιμικό shock (γαστρορραγία), είχε επεισόδιο καρδιακής ανακοπής. Τα αέρια του αίματος και οι ηλεκτρολύτες του ορού είχαν ως ακολούθως : pH 6,92 PaCO2 103 mmHg HCO3- 21 mEq/L Na+ 144 mEq/L K+ 5,5 mEq/L CI- 106 mEq/L Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε; Ποια θεραπεία θα εφαρμόζατε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 6   1. Διάγνωση - Από το pH φαίνεται ότι είχε οξέωση προφανώς αναπνευστική λόγω της πολύ μεγάλης αύξησης της PaCO2 - Αντιρρόπηση : HCO3-=24+1x(103-40)/10=24+6,3=30,3 mEq/L - Όμως HCO3- ασθενούς=21 mEq/L δηλαδή υπήρχε και οξέωση μεταβολική (προφανώς γαλακτική) - Χάσμα ανιόντων=(Na++Κ+)-(HCO3-+CI-)=(144+5,5)- (106+21)=149,5-127=22,5 mEq/L 2. Θεραπεία - Αποκατάσταση όγκου (αίμα, οροί NaCI 0,9%) - Ρινογαστρικός καθετήρας - Οξυγόνο (ασκός), αναπνευστήρας pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 7 Διαβητικός ασθενής 22 ετών μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με πόνο στην κοιλιά και διάρροιες. Είπε ότι μείωσε την πρόσληψη τροφής, όπως επίσης και την δόση της ινσουλίνης. Από τα εργαστηριακά διαπιστώθηκαν τα παρακάτω :  Αίμα Na+ 130 mEq/L K+ 5 mEq/L CI- 100 mEq/L Αέρια pH 7,22 PaCO2 25 mmHg HCO3- 10 mEq/L Είχε απλή ή μικτή διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 7 pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2   Από το pH=7,22 και τα HCO3-=10 mEq/L φαίνεται ότι είχε μεταβολική οξέωση. Αναμενόμενη αναπνευστική αντιρρόπηση : PaCO2=40-14x(1)=26 mmHg (πράγματι ήταν 25). Είχε όμως απλή μεταβολική οξέωση; Όμως χάσμα ανιόντων= Na+-(CI-+HCO3-)=130-(100+10)=20 mEq/L, δηλαδή υψηλότερο κατά περίπου 8 από το αναμενόμενο. Αν η οξέωση ήταν απλή με αυξημένο χάσμα ανιόντων, θα έπρεπε τα HCO3- να μειωθούν κατά όσο αυξήθηκε το χάσμα. Από τα δεδομένα όμως φαίνεται ότι αυτά μειώθηκαν κατά 14 mEq/L (24-10=14), γεγονός που δείχνει ότι η οξέωση ήταν μικτή και οφείλονταν κατά ένα βαθμό στην κετοξέωση (αυξημένο χάσμα ανιόντων) και κατά ένα άλλο στις διάρροιες (υπερχλωραιμική μεταβολική με φυσιολογικό χάσμα ανιόντων). pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 8 Άνδρας 44 χρόνων επισκέφθηκε το νοσοκομείο επειδή είχε σημειολογία έντονης αφυδάτωσης και πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση. Από τα εργαστηριακά του διαπιστώθηκαν τα παρακάτω: Αίμα Na+ 165 mEq/L K+ 4 mEq/L CI- 112 mEq/L HCO3- 32 mEq/L Είχε ο ασθενής μεταβολική οξέωση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 8 Ναι διότι : Χάσμα ανιόντων = Na+ -( CI-+ HCO3-)=165-(112+32)=21 mEq/L Άρα υπήρχε μεταβολική οξέωση με αυξημένο χάσμα ανιόντων, παρά το γεγονός ότι τα HCO3-ήταν αυξημένα (32 mEq/L), προφανώς λόγω της υποογκαιμίας εξ αιτίας της αφυδάτωσης (γαλακτική οξέωση). pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

 ΠΡΟΒΛΗΜΑ 9 Άνδρας 53 χρόνων με ιστορικό βρογχικού άσθματος μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με έντονη δύσπνοια, παραισθήσεις στα άνω άκρα και περιστοματικά. Από τα εργαστηριακά διαπιστώθηκαν τα παρακάτω : Αέρια pH 7,63 PaCO2 18 mmHg PaO2 71 mmHg HCO2- 20 mEq/L Πως εξηγούνται οι παραπάνω διαταραχές;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 9 pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2   Επειδή ο ασθενής είχε κρίση βρογχικού άσθματος είναι προφανές ότι οποιαδήποτε οξεοβασική διαταραχή είχε θα ήταν οξεία. Από τα εργαστηριακά φαίνεται ότι επρόκειτο για (οξεία) αναπνευστική αλκάλωση (pH=7,63, PaCO2=18 mmHg και ιστορικό βρογχικού άσθματος). Αναμενόμενη (αντιρρόπηση) μείωση των διττανθρακικών του ορού έπρεπε να είναι κατά 2 mEq/L για κάθε μείωση της PaCO2 κατά 10 mmHg (τα HCO3- (δηλαδή κατά 4 κατώτερα αφού μειώθηκε η PaCO2 κατά 22 περίπου mmHg). Οι αιμωδίες στα άκρα και περιστοματικά οφείλονταν στην μείωση του ιονισμένου ασβεστίου εξ αιτίας της αλκάλωσης. pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 10   Γυναίκα 48 χρόνων μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με πυρετό, ρίγος, βήχα με απόχρεμψη και εμέτους. Από τον ακτινολογικό έλεγχο που έγινε διαπιστώθηκε πνευμονία. Τα αέρια αίματος έδειξαν τα παρακάτω ευρήματα. Αέρια pH 7,60 PaCO2 30 mmHg PaO2 64 mmHg HCO3- 32 mmHg Σχολιάστε τα ευρήματα της ασθενούς. 

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 10 pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2   Η ασθενής εξ αιτίας της υποξυγοναιμίας που προκάλεσε η πνευμονία είχε ταχύπνοια για να βελτιώσει την μερική πίεση του οξυγόνου και φυσικά με τον τρόπο αυτό μείωσε και την μερική πίεση του CO2 (PaCO2=30 mmHg) (αναπνευστική αλκάλωση). Για αντιρροπιστικούς λόγους θα έπρεπε να μειώσει και τα επίπεδα των HCO3-. Ωστόσο φαίνεται ότι τα HCO3- όχι μόνο δεν μειώθηκαν, αλλά αντίθετα αυξήθηκαν. Αυτό οφείλονταν στο ότι είχε εμέτους (εξ αιτίας του έντονου βήχα), με τους οποίους προκαλείται μεταβολική αλκάλωση (γαστρική αλκάλωση εμέτων). Άρα η ασθενής είχε μικτή αλκάλωση (αναπνευστική και μεταβολική). Θεραπευτικά θα έπρεπε η αναπνευστική αλκάλωση να αντιμετωπιστεί με θεραπεία της πνευμονίας (αντιβίωση, οξυγόνο κ.ά.) και η μεταβολική με διακοπή των εμέτων, αναστολείς Η2 υποδοχέων ισταμίνης και παράλληλα με αποκατάσταση του εξωκυττάριου όγκου υγρών. pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 11 Παχύσαρκη γυναίκα 78 χρόνων με ιστορικό χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και καρδιακής ανεπάρκειας, που βρίσκονταν σε θεραπεία με διουρητικά (θειαζιδικά) μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο παραπονούμενη για ζάλη. Από τα αέρια αίματος διαπιστώθηκαν τα παρακάτω : Αέρια pH 7,41 PaCO2 72 mmHg PaO2 58 mmHg HCO3-- 46 mmHg Ποια οξεοβασική διαταραχή είχε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 11 pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2   Η ασθενής είχε φυσιολογικό pH, παρά το γεγονός ότι τόσο η PaCO2, όσο και τα HCO3- του ορού ήταν παθολογικά (μικτή οξεοβασική διαταραχή). Η διαταραχή με την μεγαλύτερη μεταβολή (47,8%) που είχε ήταν αυτή των HCO3- (μεταβολική αλκάλωση). Αυτή οφείλονταν στην λήψη διουρητικών και στην μείωση του ΔΟΚ (καρδιακή ανεπάρκεια). Στην τελευταία αυξάνονται τα επίπεδα της αλδοστερόνης του ορού, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δυνατότητα απορρόφησης νατρίου στα άπω σωληνάρια, όπου αν υπάρχει υποκαλιαιμία αυξάνεται η παραγωγή Η+ και HCO3- (τα τελευταία επαναρροφώνται και επιτείνουν την αλκάλωση). Η αναμενόμενη αντιρρόπηση ήταν η αύξηση της PaCO2 κατά 0,6x22=13,2 δηλαδή αναμενόμενη PaCO2=53,2 mmHg). Ωστόσο τα επίπεδα του CO2 ήταν πολύ υψηλότερα (PaCO2=72 mmHg). Αυτό σημαίνει ότι υπήρχε και άλλη αιτία που αύξανε την PaCO2 η οποία από το ιστορικό της ασθενούς ήταν η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, που φυσικά οδηγεί σε αναπνευστική οξέωση. pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

ΠΡΟΒΛΗΜΑ 12 Νεαρά 18 ετών διακομίστηκε στο νοσοκομείο από τους οικείους της επειδή βρέθηκαν δίπλα της δύο άδεια κουτιά από ασπιρίνες, ενώ παράλληλα η ίδια παραδέχθηκε ότι έλαβε όλα τα δισκία με σκοπό την αυτοκτονία. Είχε κλινικά ταχύπνοια, αρτηριακή πίεση 110/60 mmHg και 82 σφύξεις/λεπτό. Από τα εργαστηριακά διαπιστώθηκαν τα παρακάτω : Αέρια pH 7,49 PaCO2 20 mmHg PaO2 94 mmHg HCO3- 15 mmHg Ορός Νάτριο 142 mEq/L Κάλιο 4,5 mEq/L Χλώριο 107 mEq/L Ποια διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας είχε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 12 pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2   Αφού έλαβε σαλικυλικά, είναι βέβαιο ότι είχε αναπνευστική αλκάλωση (φάρμακο διεγείρει το αναπνευστικό κέντρο), γεγονός που φαίνεται και από τα χαμηλά επίπεδα PaCO2, τα οποία όμως ήταν ιδιαίτερα χαμηλά για μία τέτοιου είδους οξεία αναπνευστική αλκάλωση. Αν υπολογιστεί το χάσμα ανιόντων :(Na++ Κ+)-(HCO3-+ CI-)=(142 + 4,5)-(107 + 15)=146,5 - 122=24,5 mEq/L διαπιστώνεται αυξημένο. Αυτό σε περιπτώσεις λήψεως σαλικυλικών οφείλεται : α) Στην αλκάλωση εξ αιτίας της οποίας αυξάνονται τα επίπεδα του γαλακτικού, λόγω της αυξημένης γλυκόλυσης που προκαλεί και β) σε μεταβολική οξέωση λόγω της παρουσίας του σαλικυλικού και των προϊόντων μεταβολισμού του. Η ασθενής είχε μικτή διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας δηλαδή αναπνευστική αλκάλωση μαζί με μεταβολική οξέωση (με αυξημένο χάσμα ανιόντων). pH=pk+logHCO3-/0,03xPaCO2

Σας ευχαριστώ που προσέχατε