Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφόρησης: Υπηρεσίες Πληροφόρησης σε Ψηφιακό Περιβάλλον Εργασία στο Μάθημα «Ηλεκτρονική Δημοσίευση» Διδάσκων: Σαράντος Καπιδάκης Τίτλος Εργασίας: Παρακινώντας και υποστηρίζοντας την αλληλεπίδραση των χρηστών με συστήματα συστάσεων στο περιβάλλον των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών Φοιτήτρια: Ευθυμία Τσιφλίδου Κέρκυρα – Ιούνιος 2008

Συστήματα συστάσεων (Recommender Systems) Εντάσσονται στην ευρύτερη προσπάθεια για καλύτερη εξυπηρέτηση των χρηστών στην αναζήτηση πληροφοριών On-line υπηρεσίες Στο εμπόριο, στην εκπαίδευση, στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες

Πλεονεκτήματα για την εκπαίδευση & την επιστημονική έρευνα Διευκόλυνση των επιστημόνων/ ερευνητών στην ποιοτική αναζήτηση σχετικής βιβλιογραφίας Απελευθέρωση του χρόνου Επικοινωνία μεταξύ καθηγητών και φοιτητών Πληθώρα πληροφοριών – ευκολία στην αναζήτηση Ετερογένεια χρηστών – δημιουργία ομάδων με κοινά ερευνητικά ενδιαφέροντα

Ταξινόμηση Συστημάτων Συστάσεων Σύμφωνα με τους P. Resnick και H. R. Varian, ο τεχνικός σχεδιασμός των συστημάτων συστάσεων βασίζεται σε 5 διαστάσεις Περιεχόμενο των συστάσεων Ρητά ή έμμεσα (explicit/ implicit) Ανωνυμία Υπολογισμός (aggregation) Χρήση των συστάσεων

Σχεδιασμός ενός συστήματος συστάσεων Κατά την επιλογή του σχεδιασμού θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά των τεκμηρίων που αξιολογούνται, καθώς και της κοινότητας των χρηστών, στους οποίους απευθύνονται Οι P. Resnick και H. R. Varian προτείνουν την ανάλυση των παρακάτω ερωτήσεων Τι τύπος τεκμηρίου βρίσκεται υπό αξιολόγηση Πόσα είναι τα τεκμήρια που θα πρέπει να αξιολογηθούν Ποιος είναι ο χρόνος ζωής των τεκμηρίων Ποια είναι το βάρος της απώλειας στις επιλογές των ανθρώπων αν διαλέξουν ή όχι ένα τεκμήριο

Συστήματα Συστάσεων – Προβλήματα (1-2) Στον σχεδιασμό των συστημάτων συστάσεων εγείρονται ορισμένα προβλήματα, τα οποία σχετίζονται με θέματα κινήτρων και ιδιωτικότητας Free-riding (από τη στιγμή που κάποιος έχει καθιερώσει ένα προφίλ με ενδιαφέροντα, είναι εύκολο να κινείται ελεύθερα (free-ride) καταναλώνοντας αξιολογήσεις που παρέχονται από άλλους. Κάτι τέτοιο οδηγεί σε πολύ λίγες ή μη αντιπροσωπευτικές ή ακόμα και παραπλανητικές αξιολογήσεις) Μεροληπτικές συστάσεις Ιδιωτικότητα Αξιοπιστία Θετικές/ αρνητικές επιρροές ανατροφοδότησης Συχνά μερικές αρχικές θετικές ή αρνητικές συστάσεις μπορεί να επηρεάζουν στην συνέχεια και τις επόμενες αξιολογήσεις, οδηγώντας σε παρερμηνευμένη αύξηση ή μείωση της χρήσης ενός προϊόντος/ έργου

Συστήματα Συστάσεων – Προβλήματα (2-2) Λόγω των προβλημάτων που προαναφέρθηκαν, θα πρέπει να θέτονται κατά το σχεδιασμό ενός μηχανισμού συστάσεων ορισμένα ερωτήματα, όπως Ποιες είναι οι σχέσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων Τι είδους προβλήματα κινήτρων/ ιδιωτικότητας μπορεί να προσδιοριστούν στο σχεδιασμό ενός συγκεκριμένου συστήματος συστάσεων Ποιοι είναι οι κίνδυνοι, οι απειλές, τα οφέλη για κάθε εμπλεκόμενο

Η περίπτωση της Ακαδημαϊκής Βιβλιοθήκης του Παν/μίου Kalrsruhe Σε πρώτη φάση η βιβλιοθήκη προσάρμοσε στον online κατάλογό της (OPAC) ένα σύστημα συστάσεων, το οποίο βασίζεται στην συμπεριφορά των χρηστών. Το Μάρτη του 2006 προστέθηκαν στο σύστημα μία υπηρεσία εκτιμήσεων (rating service) καθώς και μία υπηρεσία με κριτικές (review service)  ρητό (explicit) σύστημα συστάσεων Logged-in χρήστες γράφουν κριτικές και βαθμολογούν τεκμήρια της βιβλιοθήκης (βιβλία, περιοδικά, πολυμέσα, κτλ) Σύστημα ρόλων (role system) υποβολή διαφορετικών κριτικών για το ίδιο τεκμήριο από ένα χρήστη σε διαφορετικές ομάδες χρηστών (καθηγητές, φοιτητές, εξωτερικοί χρήστες)

Υπηρεσία Συστάσεων με βάση τη συμπεριφορά του χρήστη (Behavior-based) Έμμεση συλλογή πληροφοριών παρατηρώντας την συμπεριφορά του χρήστη Στο περιβάλλον της βιβλιοθήκης: Λεπτομερή επιθεώρηση τεκμηρίων στον OPAC Παραγγελίες άρθρων σε περιοδικά Παραγγελίες τεκμηρίων που απουσιάζουν προσωρινά από τη βιβλιοθήκη Επιλογή τεκμηρίων ή «κατέβασμα» ενός αρχείου από την ψηφιακή βιβλιοθήκη  μεροληπτική συλλογή δεδομένων

Υπηρεσία Συστάσεων με βάση τη συμπεριφορά του χρήστη (Behavior-based) Συγκεκριμένα στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Kalrsruhe Βασίζεται σε ανώνυμες OPAC αναζητήσεις, και όχι σε δεδομένα δανεισμών Υπολογίζονται οι επιθεωρήσεις που πραγματοποίησε ένας ανώνυμος χρήστης σε μία συνεδρία (session) με την εφαρμογή ενός αλγόριθμου υπηρεσία ειδοποίησης με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ) – το μήνυμα περιελάμβανε απευθείας σύνδεσμο σε μία σελίδα συστάσεων δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα σχεδιάζεται η επέκταση της υπηρεσίας ειδοποίησης με την υποστήριξη τεχνικών RSS Feeds

Υπηρεσία Συστάσεων με βάση τη συμπεριφορά του χρήστη (Behavior-based)

Σε έρευνα, που πραγματοποιήθηκε οι χρήστες της βιβλιοθήκης θεωρούν το σύστημα συστάσεων της βιβλιοθήκης πολύ καλό Ενδείκνυται για χρήστες, που αναζητούν συγκεκριμένη βιβλιογραφία ή επιθυμούν να επεκτείνουν την βιβλιογραφία τους με τεκμήρια, τα οποία είναι του ίδιου πεδίου με το τεκμήριο που επιθεωρούν

Ρητά συστήματα συστάσεων Από το Μάρτιο του 2006 στην ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη του Karlsruhe λειτουργούν on-line δύο διαφορετικά είδη ρητών συστημάτων συστάσεων μία υπηρεσία εκτιμήσεων (rating service) μία υπηρεσία κριτικών (review service) Η υποβολή εκτιμήσεων και κριτικών γίνεται από συνδεδεμένους (logged-in) χρήστες

Υπηρεσία εκτιμήσεων (rating service) Οι χρήστες να υποβάλλουν την εκτίμησή τους με μορφή αριθμού κλίμακα Likert από 1 (πολύ κακή) έως 5 (πολύ καλή) Κάθε χρήστης μπορεί να υποβάλει μία μόνο εκτίμηση για κάθε τεκμήριο Οι εκτιμήσεις αθροίζονται για κάθε ομάδα χρηστών ξεχωριστά Οι χρήστες πρέπει να είναι συνδεδεμένοι Ανασταλτικό για πολλούς, επηρεάζοντας τον αριθμό των εκτιμήσεων Εξασφάλιση ποιότητας των εκτιμήσεων

Υπηρεσία εκτιμήσεων (rating service) Αρχική σελίδα διεπαφής ενός τεκμηρίου με λεπτομερή επιθεώρηση Rezension schreiben – Σύνταξη κριτικής Bewertung abgeben – υποβολή εκτίμησης Rezensionen anzeigen – Επιθεώρηση κριτικής Meine Rezensionen – Οι κριτικές μου Empfehlungen – Συστάσεις Bewertung des Titels nach Nutzergruppen – Εκτιμήσεις των τίτλων από ομάδα χρηστών

Υπηρεσία κριτικών (review service) Κάθε χρήστης έχει δικαίωμα να υποβάλει τέσσερις (4) διαφορετικές κριτικές για κάθε τεκμήριο της βιβλιοθήκης δυνατότητα προσαρμογής κριτικών στις ανάγκες των συγκεκριμένων ομάδων Η κριτική μπορεί να γίνεται ανώνυμα ή όχι Υπηρεσία εκτιμήσεων για τις κριτικές γρήγορη εκτίμηση της ποιότητας μίας συγκεκριμένης κριτικής

Υπηρεσία κριτικών (review service) Οι κριτικές μπορούν να αναζητούνται και να κατατάσσονται σύμφωνα με διάφορα τεκμήρια: τον συγγραφέα της κριτικής την ημερομηνία τον μέσο όρο των εκτιμήσεων από κάθε μία από τις τρεις ομάδες αντίστοιχα την ομάδα χρηστών στην οποία ανήκει ο κριτής target group

Συμπεράσματα Τα συστήματα συστάσεων αποτελούν ένα τρόπο να συνδυαστεί η υποστήριξη της αλληλεπίδρασης των χρηστών της βιβλιοθήκης με πρόσβαση στην πληροφορία πέρα από τον κατάλογο Διαφορετικά συστήματα συστάσεων υποστηρίζουν διαφορετικές ανάγκες Παρότι τα συστήματα συστάσεων έχουν κάνει σημαντικές προόδους στις μεθόδους που ακολουθούνται, υπάρχουν ακόμα πολλά προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν, όχι μόνο τεχνικά, αλλά και κοινωνικά.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!