21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Επιμέλεια : Δούρου Μαρίνα ΠΕ04-04 21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ

Ρατσισμός είναι Η εχθρική στάση απέναντι σε άτομα ή ομάδες που παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις. Η στάση αυτή πηγάζει από αισθήματα υπεροχής και ανωτερότητας και μπορεί να οδηγήσει στην περιθωριοποίηση, στην απόρριψη, στην εκμετάλλευση αλλά και στην άσκηση βίας. Ετυμολογία: η λέξη ρατσισμός προέρχεται από το ιταλικό «razza»,που πιθανά προήλθε από το αραβικό ras το οποίο σημαίνει « προέλευση, αρχή».

Ιστορική αναδρομή Οι δούλοι στη αρχαιότητα θεωρούνταν πράγμα και τ’ αφεντικά τους μπορούσαν να τους χρησιμοποιήσουν κατά το δοκούν. Η γνωστή αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων περί της ανωτερότητας τους σε σχέση με τους άλλους λαούς που εκφραζόταν με τη ρήση «πας μη Έλλην βάρβαρος». Η στάση τους αυτή συνδέεται οπωσδήποτε με την ιδιαίτερη οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ανάπτυξη της εποχής, η οποία τους έκανε να υπερέχουν έναντι των άλλων γειτονικών λαών. Οι Σπαρτιάτες έριχναν στον Καιάδα τα ανάπηρα και καχεκτικά παιδιά, γιατί θα «χαλούσαν» την εικόνα του ανίκητου στρατού τους.

Το καθεστώς «απαρτχάιντ» που επικρατούσε στη Ν. Αφρική Η θεωρία του Ναζισμού πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ έπεισε έναν ολόκληρο λαό για την ανωτερότητα της Αρείας Φυλής και στράφηκε σε τρομερές βιαιότητες εναντίον των Εβραίων, των Τσιγγάνων κ.ά.       Το καθεστώς «απαρτχάιντ» που επικρατούσε στη Ν. Αφρική Στα χρόνια μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι λευκοί οργανωμένοι σε ομάδες κατεδίωκαν τους μαύρους και τις εθνικές μειονότητες στη Β. Αμερική (Κου Κλουξ Κλαν)

Επί εποχής του Στάλιν εκτοπίστηκαν διάφορες εθνικές μειονότητες στη παγωμένη Σιβηρία στο πλαίσιο της εθνοκάθαρσης (Έλληνες της Μαύρης θάλασσας, πόντιοι που είχαν διωχθεί από τους Τούρκους ). Στην Τουρκία (1900-1922) εθνοκάθαρση με θύματα Έλληνες και Αρμένιους. Επιθέσεις εναντίον μεταναστών στη Γερμανία Επιθέσεις εναντίον Ρομά στο Παρίσι μετά από πολιτική απόφαση απομάκρυνσης τους από τα περίχωρα.

Αιτίες Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο του ατόμου, η αμάθεια, η ημιμάθεια (εύκολα χειραγωγείται) Η ελλιπής ή κατευθυνόμενη πληροφόρηση από τους φορείς ενημέρωσης σχετικά με την πολιτισμική πρόοδο της ανθρωπότητας και τις τρέχουσες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις.

Έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας Άγνοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Εξυπηρέτηση οικονομικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Από τη στιγμή που ένας λαός χαρακτηρίζεται «κατώτερος» από έναν άλλο, η εκμετάλλευσή του εμφανίστηκε ως φυσική κατάσταση.       

Η διαιώνιση προκαταλήψεων, αυθαίρετων χαρακτηρισμών και γενικεύσεων που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και συντελούν στην εσφαλμένη εκτίμηση και αξιολόγηση προσώπων, λαών, γεγονότων και καταστάσεων. Ξενοφοβία Αναβίωση εθνικισμού

Η ευθύνη της οικογένειας, του σχολείου και των ΜΜΕ που δεν παρέχουν την αγωγή στο νέο άνθρωπο, να μάθει να σέβεται τη διαφορετικότητα. Οι θρησκευτικές δοξασίες και η θρησκευτική προπαγάνδα γίνονται αίτια θρησκευτικών υποτιμήσεων

Η τάση κάποιων λαών, προηγμένων οικονομικά και στρατιωτικά, να επιβληθούν σε λαούς ασθενέστερους ή «χαμηλότερου» πολιτιστικού επιπέδου, για να εκμεταλλευτούν τα εδάφη τους, τις πρώτες ύλες, την εργασία τους, τη γεωγραφική θέση της χώρας τους (π.χ. το καθεστώς Απαρτχάιντ στη Ν. Αφρική, η κυριαρχία των λευκών αποικιοκρατών στους Ινδιάνους).

ΜΟΡΦΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Φυλετικός (ή βιολογικος) ρατσισμός, που βασίζεται στο διαχωρισμό των ανθρώπων βάσει των φυλετικών χαρακτηριστικών τους. Ενδεικτικά ιστορικά παραδείγματά του αποτελούν ο αντισημιτισμός που διακατείχε τη ναζιστική Γερμανία, οι διακρίσεις εις βάρος των Αφροαμερικανών και των Ινδιάνων στις ΗΠΑ, το καθεστώς του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική κ.α

ΜΟΡΦΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Θρησκευτικός ρατσισμός, που βασίζεται στην αντίληψη ότι μία θρησκεία (και μόνο αυτή) είναι η μόνη αληθινή και πρέπει να επικρατήσει έναντι των υπολοίπων. Ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν τα μαρτύρια στα οποία υπέβαλλαν οι ειδωλολάτρες τους χριστιανούς, αλλά και η μισαλλοδοξία των χριστιανών εναντίον αλλόπιστων και αιρετικών, οι ιεροί πόλεμοι για την εξάπλωση του Ισλάμ κ.α

ΜΟΡΦΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Ο πολιτισμικός ρατσισμός, που στηρίζεται στην αντίληψη της ανωτερότητας των προηγμένων δυτικών κοινωνιών έναντι των υποανάπτυκτων λαών του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου. Ο εθνικός (εθνικιστικός) ρατσισμός, που εδράζεται στην αντίληψη ότι ένα έθνος είναι ανώτερο από τα άλλα.

ΜΟΡΦΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ Ο κοινωνικός ρατσισμός, που εκφράζεται με διακρίσεις βάσει: της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της καταγωγής, του τόπου διαμονής, του φύλου, του επαγγέλματος, της σωματικής κατάστασης, της σεξουαλικής προτίμησης κ.λ.π.

την κοινωνική- οικονομική κατάσταση (πλούσιοι-φτωχοί-απόκληροι) Κοινωνικός- οικονομικός Διάκριση των ανθρώπων με βάση συγκεκριμένα κριτήρια: την κοινωνική- οικονομική κατάσταση (πλούσιοι-φτωχοί-απόκληροι) τη μόρφωση (μορφωμένοι-αμόρφωτοι, εγγράμματοι-αγράμματοι) το φύλο: σεξισμός (γυναίκες-άνδρες) το επάγγελμα (χειρώνακτες-χειρωνακτικά επαγγέλματα, επιστήμονες, πνευματικοί άνθρωποι, επαγγέλματα γραφείου) τη σωματική ή νοητική ικανότητα (αρτιμελείς-ανάπηροι, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες) την υγεία, τις συνήθειες, τη σεξουαλική συμπεριφορά (π.χ. φορείς του AIDS, ναρκομανείς, ομοφυλόφιλοι) την εμφάνιση, όταν αυτή δε συμβαδίζει ή αποκλίνει πολύ από τα παραδεκτά πρότυπα.

Πρόσφυγες και μετανάστες (ξενοφοβία). Οι κοινωνικές ομάδες που αντιμετωπίζουν κοινωνικό ρατσισμό είναι συνήθως   Αθίγγανοι. Πόντιοι (γνωστά σε όλους τα ανέκδοτα που διακωμωδούν τις διανοητικές τους ικανότητες). Γυναίκες (ιδιαίτερα οι άγαμες μητέρες, ενίοτε και οι ξανθιές γυναίκες - ανέκδοτα για τη «χαμηλή» ευφυΐα τους). Πρόσφυγες και μετανάστες (ξενοφοβία). Μέλη θρησκευτικών μειονοτήτων (π.χ. μουσουλμάνοι της Θράκης) και μέλη αιρέσεων (π.χ. Ιεχωβάδες). Περιθωριακές ομάδες (αναρχικοί, ναρκομανείς). Ομοφυλόφιλοι και φορείς του AIDS. Επαίτες και άστεγοι. Ιερόδουλες. Άτομα με ειδικές ανάγκες. Νέοι με εκκεντρική εμφάνιση

Εθνικός: διάκριση των ανθρώπων με κριτήριο την εθνική καταγωγή (π.χ. το γερμανικό έθνος πίστευε (1940) ότι είναι ανώτερο από τα άλλα, διεκήρυσσε ότι «για να γίνει καλύτερος ο κόσμος επιβάλλεται το ανώτερο έθνος να κυριαρχήσει στα κατώτερα». Σε αυτή την αντίληψη στηρίχθηκε το κίνημα του ναζισμού)

Πολιτικός: διάκριση των ανθρώπων με κριτήριο την πολιτική τους ταυτότητα (ιδεολογία και την ένταξη σε κάποιο κόμμα ή τις πολιτικές αντιλήψεις)

Συνέπειες Καταρράκωση ανθρώπινης αξιοπρέπειας Περιφρονείται η αξία "άνθρωπος" και εξευτελίζεται η προσωπικότητά του Καταπάτηση και περιφρόνηση ανθρώπινων δικαιωμάτων Κυριαρχία της αδικίας, της αναξιοκρατίας εις βάρος της ισότητας και της δικαιοσύνης

Οικονομική εκμετάλλευση και υποδούλωση   ατόμων, ομάδων και λαών Κοινωνικοί αποκλεισμοί και κρίση Πνευματική ανελευθερία Κρίση των δημοκρατικών θεσμών Πολιτισμική υποβάθμιση

Τρόποι αντιμετώπισης Σεβασμός, αποδοχή, ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη για τον διαφορετικό «άλλον» Η καλλιέργεια της ανθρωπιστικής παιδείας και η παροχή πολυπολιτισμικής αγωγής από το σχολείο Η νομοθετική κατοχύρωση ίσων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες

Η κινητοποίηση της πνευματικής και της πολιτικής ηγεσίας για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού, αποδόμηση προλήψεων προκαταλήψεων και προβολή θετικών προτύπων. Η ενεργοποίηση των πολιτών (μέσα από εθελοντικές και κοινωνικές οργανώσεις) για τον εντοπισμό και την καταγγελία των κρουσμάτων ρατσισμού εντός και εκτός συνόρων.

•Η προώθηση από τους πολιτικούς φορείς συλλογικών δράσεων που χαρακτηρίζουν την «κοινωνία των πολιτών» (κινήματα ειρήνης, αλληλεγγύης και προσφοράς βοήθειας σε λαούς ή κοινωνικές ομάδες που υφίστανται εκμετάλλευση ή διωγμό και αποκλεισμό).