Φιλία Συναισθηματικός δεσμός Αμοιβαιότητα, οικειότητα ισοτιμία Πότε ξεκινούν οι φιλίες; Πότε εμφανίζεται ο καλύτερος φίλος; Προσχολική ηλικία( παίζουν μαζί, δεν ενοχλούν, μοιραζόμαστε)- όχι αυτό αναφορά Παιδική ηλικία( αλληλοϋποστήριξη, αποδοχή, θαυμασμό, συντροφικότητα, αφοσίωση)- επικέντρωση στη δράση

Φιλία Εφηβεία (αυτοαποκάλυψη, δέσμευση, αλληλοϋποστήριξη, εμπιστοσύνη αυθεντικότητα, κτητικότητα) Διαφορές φύλου Παράγοντες διερεύνησης 1) ύπαρξη φιλίας 2)ποιότητα φιλίας

Ρόλος γονέων Προσχολική –επιθεωρητές Σχολική- δάσκαλοι Στόχος ο ρόλος του «διευκολυντής» Παράγοντες επικινδυνότητας

Εκφοβισμός Σύμφωνα με τον Olweus , τα χαρακτηριστικά που στοιχειοθετούν τον εκφοβισμό είναι α) η σκοπιμότητα- πρόθεση του δράστη να βλάψει το θύμα, β) η επαναληψιμότητα της εκφοβιστικής συμπεριφοράς του και πρωτίστως γ) η ανισότητα δράστη και θύματος ως προς τη σωματική ρώμη και το ψυχικό σθένος, ως προς τη δύναμη εν γένει, την εξουσία, ή και η αριθμητική υπεροχή των δραστών.

Μορφές του σχολικού εκφοβισμού άμεσος ή σωματικός εκφοβισμός (physical bullying) λεκτικός εκφοβισμός (verbal bullying) έμμεσος ή κοινωνικός εκφοβισμός εκβιασμό (extortion) οπτικός εκφοβισμός (visual bullying) ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyberbullying) ρατσιστικός εκφοβισμός (racial bullying)

Παράγοντες που επιτείνουν το σχολικό εκφοβισμό Χαρακτηριστικά του σχολείου Οικογενειακό πλαίσιο -συναισθηματική στάση των γονέων -ο βαθμός που επιτρέπεται στο παιδί να φέρεται επιθετικά -αθέμιτες μέθοδοι επιβολής της εξουσία Διαφορές φύλλου

Προφίλ θυτών Α. Αισθάνονται την ανάγκη να κυριαρχούν και να χαλιναγωγούν ή και να υποτάσσουν τους άλλους και απολαμβάνουν την αίσθηση ελέγχου της ομάδας ομηλίκων . Όταν έχουν τον έλεγχο, δηλώνουν ότι νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια και λιγότερο άγχος. β. Αδυνατούν να διακρίνουν τη διεκδικητικότητα από την επιθετικότητα. γ. Αντλούν ικανοποίηση και μια αίσθηση κύρους από το να βλάπτουν τους άλλους . Βέβαια αποκομίζουν και υλικά οφέλη από το να εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους, καθώς συχνά τους αναγκάζουν να τους παραδώσουν το χαρτζηλίκι τους (μπορεί για παράδειγμα να παραμονεύουν στην ουρά του κυλικείου και να αρπάζουν τα ρέστα στη θέση των θυμάτων), το κολατσιό τους, αναψυκτικά ή σε μεγαλύτερες τάξεις μπύρες, τσιγάρα και άλλα αντικείμενα αξίας・ οπότε η αίσθηση κύρους που αποκτούν ίσως σχετίζεται με τα υλικά οφέλη που εξασφαλίζουν εκφοβίζοντας.

Προφίλ θυμάτων Τα θύματα είναι συνήθως άτομα ντροπαλά και συνεσταλμένα επιφυλακτικά, ευαίσθητα, ήσυχα, με περισσότερες αγωνίες και ανασφάλειες από το μέσο μαθητή Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αρνητική αυτο-εικόνα, που τα ωθεί στο σημείο να θεωρούν τους εαυτούς τους ≪αποτυχημένους≫. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μάλιστα χαρακτηρίζει τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού και στην ενήλικη ζωή. Έχουν λίγους φίλους στο σχολείο και ακόμη λιγότερους έως κανέναν στενό φίλο, με αποτέλεσμα να περνούν συχνά το διάλειμμα μόνα και να κατακλύζονται από ένα γενικότερο αίσθημα μοναξιάς έως εγκατάλειψης στο σχολείο

Προφίλ θυμάτων Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα αγόρια θύματα έχουν από πριν στενότερες και καλύτερες σχέσεις με τους γονείς τους από ό,τι τα αγόρια συνολικά, και ιδιαίτερα με τις μητέρες τους· κάτι που συχνά οι δάσκαλοι εκλαμβάνουν ως υπερπροστατευτικότητα από την πλευρά των μητέρων . Επίσης έχει υποστηριχθεί ότι οι μητέρες των θυμάτων είναι αυταρχικές απέναντί τους, θέλουν να ελέγχουν τα παιδιά τους σε υπερβολικό βαθμό και ότι οι οικογένειές τους είναι τόσο συνεκτικές που δεν ευνοούν τη σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων των παιδιών εκτός οικογένειας. Ομάδα υψηλού κινδύνου θυματοποίησης συνιστούν και οι μαθητές που με κάποιον τρόπο ξεχωρίζουν, που γίνονται αντιληπτοί από την πλειοψηφία ως διαφορετικοί. Επίσης υπάρχει περίπτωση κάποιος μαθητής ή κάποια μαθήτρια να υποδύεται το θύμα ώστε να κερδίσει αποδοχή από τους συμμαθητές του και να αυξήσει τη δημοτικότητά του. Ο μαθητής αυτός ή η μαθήτρια παίζει το ρόλο του ≪κλόουν≫της τάξης και υποκρίνεται ότι είναι θύμα κατόπιν συμπαιγνίας με τους συμμαθητές

Θύτες -θύματα Οι θύτες/θύματα επιδεικνύουν ένα συνδυασμό αγχωδών και επιθετικών συμπεριφορικών σχημάτων και εκδηλώνουν προβλήματα συγκέντρωσης και υπερδραστηριότητα, συμπεριφέρονται με τρόπους που προκαλούν εκνευρισμό και ένταση γύρω τους. Είναι άτομα ανασφαλή και ανήσυχα, έχουν αρνητική αυτο-εικόνα και λειτουργούν παρορμητικά, μιλώντας και πράττοντας χωρίς να σκεφτούν . Γενικά δε διακρίνονται από κοινωνική συμπεριφορά αντ' αυτού φέρονται αδέξια, ανώριμα και προσβλητικά στους συμμαθητές τους. Ειδικά όταν δέχονται επίθεση ή κάποια προσβολή, προσπαθούν να ανταποδώσουν, μαλώνουν και ξεσπούν επιθετικά , μιας και πρόκειται για άτομα ευερέθιστα και οξύθυμα . Συνεπώς δεν είναι αρεστοί στους συμμαθητές τους, ενώ συχνά δεν τους συμπαθούν ούτε οι ενήλικες

Σημάδια και οι συνέπειες του σχολικού εκφοβισμού στα θύματα Το παιδί επιστρέφει σπίτι πεινασμένο, με σχισμένα ρούχα, κατεστραμμένα βιβλία, του λείπουν πράγματα, ζητά ή κλέβει χρήματα (για να τα δώσει στον θύτη-εκβιαστή), χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματά του Έχει ανεξήγητες μελανιές-χτυπήματα και δίνει απίθανες εξηγήσεις για αυτά. Το παιδί γίνεται ανεξήγητα επιθετικό στο σπίτι, παράλογο, προκαλεί φασαρίες, επιτίθεται σε άλλα παιδιά ή αδέρφια Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό ή το email και τρομάζει όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό Φοβάται να περπατήσει μόνο στο σχολείο κι εκλιπαρεί να το πάνε σχολείο με το αμάξι

Σημάδια και οι συνέπειες του σχολικού εκφοβισμού στα θύματα Δεν θέλει ούτε να χρησιμοποιήσει το λεωφορείο και αλλάζει διαδρομή πηγαίνοντας προς το σχολείο Δε θέλει να πηγαίνει σχολείο, κάνει απουσίες/κοπάνες Δείχνει ανήσυχο/χάνει την αυτό-πεποίθησή του Αρχίζει να τραυλίζει. Σταματά να τρώει. Κλαίει πριν κοιμηθεί/έχει εφιάλτες. Απειλεί με αυτοκτονία Πέφτει η σχολική του επίδοση «Η κάθε μέρα που έπρεπε να πάω σχολείο ήταν ένα μαρτύριο-ωχ, άλλη μια μέρα, μακάρι να μπορούσα να φύγω και να δουλέψω οικοδομή..»

Γιάννης και Νίκος Ο Γιάννης είναι μαθητής της α Γυμνασίου , συνεσταλμένος και ντροπαλός, ασχολείται πολύ με τη μουσική- παίζει μαντολίνο και με τους υπολογιστές , δεν έχει στενούς φίλους. Ζει σε μικρή επαρχιακή πόλη μαζί με τη μητέρα και το πατέρα του. Η μητέρα του δεν εργάζεται και αφιερώνει πολύ χρόνο στο Γιάννη, αντίθετα ο πατέρας λόγω της δουλείας του απουσιάζει διαρκώς. Ο Γιάννης είναι καλός μαθητής και η καθηγήτρια του στο σχολείο τον περιγράφει ως έξυπνο, δουλευταρά αλλά απόμακρο μαθητή. Τον τελευταίο καιρό ο Γιάννης γυρνά διαρκώς στο σπίτι με τα ρούχα σχισμένα και λερωμένα, αδιαφορεί για τα μαθήματα, αναφέρει πως δεν θέλει να ξανά πάει και δείχνει νευριασμένος. Η μητέρα του ανησύχησε, ρώτησε το Γιάννη αλλά δεν πήρε απάντηση, απευθύνθηκε στο σχολείο, ο διευθυντής είπε πως δεν γνώριζε κάτι αλλά θα διερευνούσε το θέμα. Η καθηγήτρια ωστόσο ανέφερε πως τον τελευταίο καιρό έχει παρατηρήσει πως ο Νίκος ένας μαθητής της β γυμνασίου , αποκαλεί μαζί με 2- 3 άλλους το Γιάννη «λούγκρα και αδερφή» . Ο Νίκος , αδιάφορος μαθητής περιγράφετε ως αρκετά συνεσταλμένος μαθητής μέχρι και πέρσι, ωστόσο η ενασχόληση του με ποδοσφαιρικό σύνδεσμο τον έχει κάνει μάλλον επιθετικό αδιάφορο για τα μαθήματα και αντικοινωνικό. Ο Νίκος έχει χάσει το πατέρα του και η μητέρα του άνεργη συντηρείτε από τον αδερφό της.

Σχολείο Δόμηση σχέσης- επικέντρωση στα θετικά Παρουσίαση σχεδιασμού, ανακούφιση μαθητή -γονέων Ασφάλεια και επικοινωνία με το σχολείο( συστηματικές συναντήσεις, ανταλλαγή πληροφοριών) Ξεκάθαρο τι ευθύνη αναλαμβάνει ο καθένας

Πρωινό άστρο Γ. Ρίτσος Θα βουρτσίσω το παντελόνι μου Απ΄ τη σκόνη των άστρων Απ΄ τα μικρά σμαράγδια της θάλασσας , Θα βγω στο δρόμο να δω τετράγωνα τα πράματα Να δω τα σπίτια Να ξεχωρίσω νούμερα και ονόματα Και τ ΄ όνομά μου…

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Δόμηση σχέσης Παρουσίαση σχεδιασμού, ανακούφιση γονέων Ασφάλεια και επικοινωνία με το σχολείο( συστηματικές συναντήσεις, ανταλλαγή πληροφοριών) Ξεκάθαρο τι ευθύνη αναλαμβάνει ο καθένας

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ- Παιδί Αισθητηριακή ολοκλήρωση Επικοινωνία- κατάλληλο υλικό Δόμηση προγράμματος Επαφή με το συναίσθημα Συμπεριφορικά ρεπερτόρια Πρόγραμμα κοινωνικών δεξιοτήτων Αυτόνομη διαβίωση Κοινωνική ένταξη

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ- Οικογένεια Ενημέρωση- ανταλλαγή πληροφοριών-δομημένα Ξεκάθαρα αιτήματα Ανάληψη ευθύνης γονέων παιδιών Ημερολόγιο Συμμετοχή- γενίκευση Συνοδεία – διασύνδεση Οργάνωση με βάση τις προτεραιότητες καθενός

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ- Σχολείο Πληροφόρηση για τη δομική λειτουργία Επικοινωνία(πλαίσιο, απαντάμε σε ο,τι γνωρίζουμε) Επαγγελματισμός (δηλώνουμε πως γνωρίζουμε τι θα κάνουμε, αλλά και δίνουμε χώρο και ακούμε) Αιτήματα-τι θεωρεί πρόβλημα – ημι, δομημένη Διαθεσιμότητα συνεργασίας στη πράξη (αναθέσεις) Ενημέρωση γονέων (σπασμένο τηλέφωνο) Τεχνογνωσία , στόχοι, τακτική Αποφυγή υπονόμευσης- αντίστασης (αφορά όλους τους εμπλεκόμενους)