Φεβρουάριος 2004OpenDLib Αρχιτεκτονική ενός συστήματος για επεκτάσιμες Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας ΠΜΣ «Επιστήμη της Πληροφορίας – Μάθημα : Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Κέρκυρα, Φεβρουάριος 2004 Κωνσταντίνος Π. Αλεξίου

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Από τι αποτελείται μια ψηφιακή βιβλιοθήκη; Ψηφιακή Βιβλιοθήκη = ψηφιακό περιεχόμενο + σύστημα διαχείρισης 1.Ψηφιακό περιεχόμενο  Περιλαμβάνει τεκμήρια και μεταδεδομένα  Αυξάνεται (νέα τεκμήρια ή νέες συλλογές)  Μπορεί να είναι ετερογενές (τεκμήρια σε πολλές διαφορετικές μορφές) 2.Σύστημα διαχείρισης περιεχομένου  Υλοποιεί υπηρεσίες για τη χρήση του περιεχομένου  Διαθέτει τις υπηρεσίες είτε τοπικά είτε απομακρυσμένα

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Κεντρικό σύστημα διαχείρισης (Core System) Χαρακτηριστικά: Λίγες μόνο υποθέσεις για το υλικό που θα διαχειριστεί Υποστήριξη πολλών τύπων υλικού Υποστήριξη διαφορετικών αναγκών χρηστών Ανοικτό σύστημα για προσθήκη νέων υπηρεσιών / λειτουργιών

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υποδομή Ψηφιακών Βιβλιοθηκών Υπολογιστικά Συστήματα (host servers) σε δικτυακό περιβάλλον που φιλοξενούν ψηφιακό περιεχόμενο ή/και υπηρεσίες Η διαθεσιμότητα των υπηρεσιών μπορεί να μεταβάλλεται με το χρόνο.

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Τι είναι το OpenDLib; Ανοικτό σύστημα διαχείρισης περιεχομένου Στόχος: α) Επεκτασιμότητα νέοι τύποι υλικών νέες λειτουργίες επί του υλικού νέες υπηρεσίες στους τελικούς χρήστες β) Δυναμική προσαρμογή αυτο-προσαρμοζόμενες υπηρεσίες προσαρμογή χωρίς επανεκκίνηση του συστήματος

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Η αρχή του OpenDLib Δημιουργήθηκε στο ινστιτούτο IEI-CNR (Istituto di Elaborazione della Informazione - National Research Council) στη Πίζα της Ιταλίας Επηρεάστηκε από τη δημιουργία της Ercim Technical Reference Digital Library (Ευρωπαϊκό τμήμα NCSTRL) Στηρίχθηκε σε ενισχυμένη έκδοση του Dienst (ομοσπονδία υπηρεσιών)  Χειρισμός μόνο αδόμητων κειμένων  Μορφότυπο μεταδεδομένων RFC1807  Δεν περιγράφεται ο τρόπος επικοινωνίας των υπηρεσιών και το πρωτόκολλο επικοινωνίας

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Χαρακτηριστικά του OpenDLib Ομοσπονδία υπηρεσιών  Δυναμικά αυτό-διαμορφούμενες υπηρεσίες με βάση τις παραμέτρους  Οι παραμέτρους μπορούν να αλλάζουν κατά τη λειτουργία της ψηφιακής βιβλιοθήκης Ανοικτή αρχιτεκτονική  Η επικοινωνία μεταξύ των υπηρεσιών ρυθμίζεται από καλά ορισμένο πρωτόκολλο  Νέες υπηρεσίες μπορούν να προστίθενται Υπηρεσίες βασικών βοηθημάτων  Ενδιάμεσο επίπεδο υπηρεσιών  Δρουν αφαιρετικά στην πραγματική υποδομή με στόχο να εμφανίζεται η βιβλιοθήκη σαν ολότητα

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Η αρχιτεκτονική του OpenDLib User Interface Manager Repository Browse Index Collection Query Mediator Library Management Multimedia Storage Index Repository Query MediatorRepository Manager User Interface Collection Registry User Interface Υπηρεσίες Αρχιτεκτονικής υποδομής Υπηρεσίες Βασικών βοηθημάτων Υπηρεσίες Εφαρμογής

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Χαρακτηριστικά υπηρεσιών Η επικοινωνία μεταξύ των υπηρεσιών δεν ακολουθεί το μοντέλο «πελάτη-εξυπηρετητή»  Μια υπηρεσία μπορεί να χρησιμοποιεί άλλες υπηρεσίες και να χρησιμοποιείται από κάποιες άλλες Ο ρόλος κάθε υπηρεσίας δεν είναι σταθερός  Εξαρτάται από τη λειτουργία που πρέπει να εκτελεστεί Μορφές υπηρεσιών  Κεντρικοποιημένες  Κατανεμημένες  Επαναλαμβανόμενες

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Κεντρικοποιημένες Υπηρεσίες Εγκαθίστανται σε ένα υπολογιστή Καμιά άλλη υπηρεσία ή σύνολο υπηρεσιών δεν μπορεί να προσφέρει τις ίδιες λειτουργίες Ρυθμίζονται κεντρικά από το διαχειριστή της ψηφιακής βιβλιοθήκης Είναι οι υπηρεσίες που απαιτούν ασφάλεια ή εξασφάλιση της ιδιωτικότητας (privacy) (π.χ. μητρώα χρηστών)

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Κατανεμημένες Υπηρεσίες Η συνολική λειτουργία της υπηρεσίας εκτελείται από ένα σύνολο εικόνων (instances) Κάθε εικόνα διαχειρίζεται διαφορετικά δεδομένα  Τα δεδομένα χωρίζονται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια Οι εικόνες είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους  Τοπικά διαμορφούμενες ή Κεντρικά διαμορφούμενες Αποθετήριο 1 Εκδότης Α1Εκδότης Α2 Αποθετήριο 2 Εκδότης Α3 Εικόνα υπηρεσίας αποθετηρίου

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Επαναλαμβανόμενες Υπηρεσίες Η λειτουργία της υπηρεσίας εκτελείται από σύνολο εικόνων Κάθε εικόνα μπορεί να διαχειριστεί όλα τα δεδομένα και να προσφέρει το σύνολο των λειτουργιών Αυξάνεται η αποδοτικότητα και η διαθεσιμότητα Αποθετήριο 1 Εκδότης Α1Εκδότης Α2 Αποθετήριο 2 Εκδότης Α3Εκδότης Α4 Α1Α3 Ευρετήριο 1 Α3Α4 Ευρετήριο 2 Α2 Α1 Α4 Ευρετήριο 3

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Είδη επαναλαμβανόμενων υπηρεσιών noInput  Όλες οι εικόνες είναι ίδιες: διαχειρίζονται τα ίδια δεδομένα και έχουν την ίδια λειτουργία CentralizedInput  Μία κυρίαρχη εικόνα δέχεται νέες πληροφορίες για την κατάσταση της υπηρεσίας  Οι εικόνες ενημερώνονται από την κυρίαρχη εικόνα DistributedInput  Όλες οι εικόνες δέχονται νέες πληροφορίες για την κατάσταση της υπηρεσίας και ενημερώνουν μία κυρίαρχη εικόνα  Όλες οι εικόνες ενημερώνονται από την κυρίαρχη εικόνα

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Ποια είναι η μορφή των υπηρεσιών; Η μορφή κάθε υπηρεσίας :  επιλέγεται κατά την εγκατάσταση της ψηφιακής βιβλιοθήκης  εξαρτάται από το περιεχόμενο και τον τρόπο χρήσης της βιβλιοθήκης  μπορεί να αλλάξει δυναμικά κατά τη λειτουργία της βιβλιοθήκης Μία υπηρεσία μπορεί να έχει περισσότερες από μία μορφές (π.χ. κατανεμημένη και επαναλαμβανόμενη)

Φεβρουάριος 2004OpenDLib Οι Υπηρεσίες του OpenDLib

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Αποθετηρίου (Repository) Υπεύθυνη για την αποθήκευση των τεκμηρίων Χρησιμοποιεί το μοντέλο DoMDL (Document Model for Digital Libraries) για την αποθήκευση των τεκμηρίων Είναι συνήθως κατανεμημένη Παράμετροι:  Εκδότες  Βασικές συλλογές  Μορφότυπα μεταδεδομένων  Παραγόμενα μορφότυπα μεταδεδομένων  Μορφές διανομής τεκμηρίων (manifestations)  Παραγόμενες μορφές διανομής Περιορισμοί στις τιμές των παραμέτρων  Σε επίπεδο εικόνας  Σε επίπεδο υπηρεσίας (όλες οι εικόνες)

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία αποθήκευσης πολυμέσων (Multimedia Storage) Χειρίζεται την αποθήκευση και μετάδοση σε πραγματικό χρόνο τεκμηρίων που περιέχουν κινούμενη εικόνα Διανέμει τα τεκμήρια σαν ολότητα ή ενότητες από σκηνές ή στιγμιότυπα Είναι συνήθως κατανεμημένη (ακολουθεί την υπηρεσία αποθετηρίου) Παράμετρος: οι μορφές αποθήκευσης τεκμηρίων πολυμέσων

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Διαχείρισης Βιβλιοθήκης (Library Management) Υπεύθυνη για την αποστολή, μεταβολή ή απόσυρση των τεκμηρίων στα αποθετήρια Κατανεμημένη στα αποθετήρια Παράμετρος: τα μορφότυπα μεταδεδομένων για κάθε τεκμήριο Επικουρεί τους χρήστες στη δημιουργία μεταδεδομένων για τα τεκμήρια που αποστέλλουν

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Ευρετηρίου (Index) Δέχεται ερωτήματα και δημιουργεί καταλόγους με προσδιοριστές τεκμηρίων με βάση τα κριτήρια των ερωτήσεων Συνήθως κατανεμημένη και επαναλαμβανόμενη Παράμετροι:  Μορφότυπα μεταδεδομένων που ευρετηριάζονται  Γλώσσες που χρησιμοποιούνται  Τα πεδία που ευρετηριάζονται  Τα πεδία που συμμετέχουν στα αποτελέσματα

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία ενδιάμεσου Επερωτήσεων (Query Mediator) Αναλαμβάνει την αποστολή των ερωτημάτων του χρήστη στις κατάλληλες εικόνες της υπηρεσίας ευρετηρίου Λαμβάνει υπόψη τη διαθεσιμότητα των εικόνων της υπηρεσίας ευρετηρίου Είναι συνήθως επαναλαμβανόμενη

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Ξεφυλλίσματος (Browse) Δημιουργεί καταλόγους τεκμηρίων από τις συλλογές της βιβλιοθήκης και αναλαμβάνει την περιήγηση στους καταλόγους αυτούς Είναι συνήθως επαναλαμβανόμενη Παράμετροι:  μορφότυπα μεταδεδομένων που χρησιμοποιούνται  τα πεδία που συμμετέχουν στους καταλόγους

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Διεπαφής με το χρήστη (User Interface) Αναλαμβάνει την επικοινωνία του χρήστη με τις υπηρεσίες που παρέχει η ψηφιακή βιβλιοθήκη Είναι επαναλαμβανόμενη σε πολλούς εξυπηρετητές

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Διαχειριστή (Manager) Συλλέγει πληροφορίες από τις εικόνες των υπηρεσιών Ενημερώνει τις εικόνες των υπηρεσιών για αλλαγές Ελέγχει τη συνέπεια της λειτουργίας της ψηφιακής βιβλιοθήκης Δεν εμπλέκεται στην επεξεργασία και ικανοποίηση αιτημάτων χρηστών

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Η λειτουργία του «Διαχειριστή» Παράμετροι (κατά την εγκατάσταση):  Πληροφορίες βασικής αρχιτεκτονικής: θέση εξυπηρετητών, μορφή υπηρεσιών, πλήθος και θέσεις εικόνων κάθε υπηρεσίας κλπ  Παράμετροι των κεντρικά διαμορφούμενων υπηρεσιών  Κανόνες συνέπειας ψηφιακής βιβλιοθήκης Κατά τη διάρκεια λειτουργίας συλλέγονται λεπτομερείς πληροφορίες για τις εικόνες των υπηρεσιών  Δημιουργείται ο «χάρτης» της αρχιτεκτονικής Οι τιμές των παραμέτρων μπορούν να αλλάζουν δυναμικά

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Αλυσιδωτές αλλαγές Η αλλαγή σε μια υπηρεσία μπορεί να επηρεάσει άλλες υπηρεσίες Αποθετήριο Marc Ευρετήριο 1 Dublin Core RFC 1807 Marc Dublin Core RFC 1807 Marc RFC 1807 Dublin Core Υπηρεσία Επερωτήσεων Ευρετήριο 2 Αποθετήριο Marc Ευρετήριο 1 Dublin Core Marc Dublin Core Marc Dublin Core Υπηρεσία Επερωτήσεων Ευρετήριο 2 Αρχικά … Προσθήκη μορφότυπου μεταδεδομένων RFC1807 στο αποθετήριο

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Συλλογής (Collection) Οργάνωση του υλικού της βιβλιοθήκης σε εικονικές συλλογές Κάθε εικονική συλλογή ορίζεται από κοινότητες χρηστών με βάση κριτήρια Δημιουργούνται κοινά μορφότυπα μεταδεδομένων για όλα τα τεκμήρια μιας συλλογής Οι άλλες υπηρεσίες χρησιμοποιούν τα μεταδεδομένα των συλλογών

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Υπηρεσία Μητρώου (Registry) Αποθηκεύει και διανέμει πληροφορίες για τα δικαιώματα χρηστών Καταγράφει τα δικαιώματα πρόσβασης και χρήσης των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης Είναι κεντρικοποιημένη διότι απαιτεί υψηλό βαθμό ασφάλειας

Φεβρουάριος 2004OpenDLib Αποθήκευση τεκμηρίων

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Document Model for Digital Libraries (DoMDL) Χρησιμοποιείται για την αποθήκευση των τεκμηρίων στο OpenDLib Στηρίχθηκε στο μοντέλο FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records) της IFLA Προσαρμόζεται ώστε να απεικονίσει οποιοδήποτε δομημένο, πολυγλωσσικό ή πολυμεσικό τεκμήριο Επιτρέπει την αποθήκευση πολλαπλών μορφότυπων μεταδεδομένων για κάθε τεκμήριο

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Το μοντέλο ενός τεκμηρίου Τεκμήριο Έκδοση Μορφή Τρόπος προβολής Μεταδεδομένα Έχει_εκδόσεις Έχει_μορφές Μπορεί_να_προβληθεί Μεταδεδομένα_έκδοσης Μεταδεδομένα_μορφής

Φεβρουάριος 2004 OpenDLib Ερωτήσεις... Θέματα για συζήτηση ? Κεντρικοποιημένες, κατανεμημένες ή επαναλαμβανόμενες υπηρεσίες; ? Διατήρηση πολλαπλών μορφότυπων μεταδεδομένων; ? Κόστος ανάπτυξης ευέλικτων υπηρεσιών ? Συνεργασία με άλλα συστήματα