1 Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Σχεδιασμός Ψηφιακών Προγραμμάτων για ιστορικές συλλογές ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ- ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ Παπαγεωργίου Δήμητρα ΠΜΣ: Επιστήμη της Πληροφορίας

2 Ιστορικές συλλογές Διατήρηση ιστορικών συλλογών –Προκλήσεις συντήρησης και πρόσβασης αρχειακών και τοπικών ιστορικών συλλογών Βασικό χαρακτηριστικό η μοναδικότητά τους Αποτελεσματικότερος τρόπος περιγραφής, η αυτούσια προβολή –Ψηφιοποίηση (ψηφιακά προγράμματα: digital projects) Τάση δημιουργίας ψηφιακών πληροφοριακών συστημάτων για το υλικό των βιβλιοθηκών παρέχει λύσεις στα προβλήματα πρόσβασης και διατήρησης

3 Δημόσια Βιβλιοθήκη Νέας Υόρκης (NYPL) Διάφορα ψηφιακά προγράμματα για ιστορικές συλλογές –National Digital Library Program της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου Συλλογές που μπορούν να περιγραφούν ως: αρχειακές ομάδες –προσωπικά έγγραφα σημαντικών προσωπικοτήτων –φωτογραφίες

4 Digital Project 1998 New York State Education Department’s Electronic Doorway Library Program Σημαντικότητα ποταμού Hudson για την ιστορία των μεταφορών και των μετακινήσεων της Αμερικής κατά τη διάρκεια του 19 ου αιώνα «Ταξίδια κατά μήκος του Hudson»«Ταξίδια κατά μήκος του Hudson» Εργασίες σχεδιασμού ψηφιακών προγραμμάτων για ιστορικές συλλογές

5 Σχεδιασμός ψηφιακών προγραμμάτων για ιστορικές συλλογές Περιεχόμενο ψηφιακών προγραμμάτων Χρησιμότητα Εργασίες σχεδιασμού Επιλογή συλλογών Οργάνωση πληροφοριών Αποτελεσματική διάθεση

6 Περιεχόμενο ψηφιακών προγραμμάτων 1/2 Δημιουργία πανομοιότυπων εικόνων των τεκμηρίων των ιστορικών συλλογών –Μετατροπή έντυπης πληροφορίας σε ηλεκτρονική εικόνα για χρήση από εφαρμογές υπολογιστών Scanner Ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές (εικόνες μεγαλύτερης ανάλυσης από τους σαρωτές) Οργάνωση των τεκμηρίων και παροχή ευρετηρίων –Περιγραφή εγγράφου ή ψηφιοποιημένης συλλογής από μεταδεδομένα Παροχή τόσο διοικητικών λειτουργιών ελέγχου για τη βιβλιοθήκη όσο και ευρετηρίων για τους χρήστες Παροχή λίστας σχετικών τεκμηρίων με την αναζήτηση και άμεση μετάβαση σ’ αυτά Ανάκτηση ψηφιακών εικόνων

7 Περιεχόμενο ψηφιακών προγραμμάτων 2/2 Σχεδιασμός παρουσίασης πληροφοριών –Συνέπεια στον τρόπο εμφάνισης των πληροφοριών Άνετη πλοήγηση χρηστών στη συλλογή Αποτελεσματική ανάκτηση των αναζητήσεών τους –Ενιαία βάση δεδομένων των ψηφιοποιημένων συλλογών και του πραγματικού κειμένου Παροχή αναλυτικότερης παρουσίασης των πληροφοριών από τους συμβατικούς καταλόγους Διάθεση των πληροφοριών –Μέσω ενός τερματικού της βιβλιοθήκης –Δημοσίευση στον Ιστό –CD-ROM

8 Χρησιμότητα ψηφιακών προγραμμάτων 1/3 Αύξηση του αριθμού χρηστών που έχουν πρόσβαση στις συλλογές –Σπάνια και εύθραυστα υλικά τα οποία φυλάσσονται υπό ελεγχόμενες κλιματολογικές συνθήκες και η χρήση τους επιτρέπεται υπό επίβλεψη –Από τη στιγμή της δημοσίευσής τους στον Ιστό είναι διαθέσιμες 24 ώρες το 24ωρο –Η άμεση παράδοση των τεκμηρίων στους χρήστες αυξάνει αυτόματα τον αριθμό τους

9 Χρησιμότητα ψηφιακών προγραμμάτων 2/3 Βελτίωση ελέγχου των συλλογών και των εμπεριεχομένων πληροφοριών – Η επιτυχία ενός ψηφιακού προγράμματος είναι συνυφασμένη με τη λεπτομέρεια και την ακρίβεια περιγραφής, ταξινόμησης και καταχώρησης των τεκμηρίων – Κατά συνέπεια, ένα ψηφιακό πρόγραμμα απαιτεί σημαντική επένδυση στους τομείς αναθεώρησης, αξιολόγησης και οργάνωσης των συλλογών –Μ όλις ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία οι ιστορικές συλλογές θα είναι υπό αποτελεσματικότερο έλεγχο από την άποψη της διαχείρισης των πληροφοριών

10 Χρησιμότητα ψηφιακών προγραμμάτων 3/3 Παροχή εναλλακτικού μορφοτύπου για τα εύθραυστα υλικά – Ανησυχία σε θέματα πρόσβασης χρηστών –Η απειλή στην οποία υπόκεινται τα εύθραυστα υλικά λόγω της έκθεσης και του χειρισμού τους –Παροχή ακριβούς αντιγράφου του πρωτοτύπου Παροχή καινοτόμου περιβάλλοντος χρηστών –Η καινοτομία των διαδραστικών εργαλείων υπολογιστών και ο Παγκόσμιος Ιστός συμβάλλουν στην αποδοχή και χρήση των ψηφιακών προγραμμάτων

11 Εργασίες σχεδιασμού 1/5 Έρευνα και αξιολόγηση της ερμηνευτικής και διανοητικής αξίας των συλλογών –Πλήρης και συγκεντρωτική άποψη όλων των συλλογών μιας βιβλιοθήκης και καθορισμός των πληροφοριών που αναπαριστώνται σ’ αυτές –Αξιολόγηση του περιεχομένου τους από την άποψη της χρησιμότητάς τους για τους ερευνητές –Εξέταση: Θεμάτων που περιλαμβάνονται σε κάθε συλλογή Τύπων τεκμηρίων (βιβλία, φωτογραφίες, χάρτες κ.λ.π.) Ερευνητικών θεμάτων που προκύπτουν Ιστορικής περιόδου Γεωγραφικής περιοχής Εμπλεκομένων ανθρώπων

12 Εργασίες σχεδιασμού 2/5 Υπολογισμός μεγέθους συλλογών –Καθιέρωση αρχείου όπου θα καταγράφεται ο όγκος των τεκμηρίων των συλλογών –Το μέγεθος των συλλογών και των συστατικών τους διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο για το σχεδιασμό των ψηφιακών προγραμμάτων Η θεμελιώδης ακεραιότητα οποιουδήποτε προγράμματος στηρίζεται στο γεγονός ότι το συμπεριλαμβανόμενο υλικό αποτελεί ένα πλήρες σύνολο πληροφοριών –Το φυσικό μέγεθος των τεκμηρίων είναι επίσης σημαντικό για το σχεδιασμό ψηφιακών προγραμμάτων γιατί καθορίζει την ποιότητα της εικόνας –Όσο πιο περίπλοκη είναι η αναγκαία τεχνολογία τόσο πιο δαπανηρό καθίσταται το ψηφιακό προϊόν

13 Εργασίες σχεδιασμού 3/5 Αξιολόγηση της καταλληλότητας των υλικών για ψηφιοποίηση –Κάποιο υλικό διατίθεται για ψηφιοποίηση ενώ κάποιο άλλο όχι –Αρχικές επιλογές που θα δίνουν προτεραιότητα σε μερικούς τύπους υλικών, θεματικές ενότητες και συλλογές έναντι κάποιων άλλων –Διενέργεια έρευνας των υπαρχόντων συλλογών πριν την έναρξη σχεδιασμού του προγράμματος –Καθορισμός του βαθμού στον οποίο ένα αντικείμενο ή η πληροφοριακή του αξία θα αναπαρασταθεί μέσω της ψηφιοποίησης

14 Εργασίες σχεδιασμού 4/5 –Κάθε έγγραφο υπαγορεύει τη μέθοδο ψηφιοποίησης που πρέπει να επιλεγεί –Μέθοδοι ψηφιοποίησης κειμένου Οπτική Αναγνώριση Χαρακτήρων (Optical Character Recognition, OCR) χειρωνακτική εισαγωγή του κειμένου με επαναπληκτρολόγησή του –Πρακτικά πλεονεκτήματα: Παροχή πρόσβασης σε εύθραυστα υλικά (εφόσον αυτά είναι αναγνώσιμα στο πρωτότυπο και το αντίγραφο), Αναζήτηση κειμένων με έναν τρόπο που δεν ήταν διαθέσιμος προηγουμένως, Συγκέντρωση κειμένων από διάφορες βιβλιοθήκες σε μια ενιαία πηγή, Δημιουργία ψηφιακών αρχείων τα οποία θα συμβάλλουν σε νέους τρόπους αναζήτησης

15 Εργασίες σχεδιασμού 5/5 Εξέταση φυσικής κατάστασης των υλικών –Σημαντική εκτίμηση κατά τον σχεδιασμό ψηφιακών προγραμμάτων –Αξιολόγηση της ζημιάς που θα προκληθεί με το χειρισμό που απαιτείται για την ψηφιοποίηση

16 Επιλογή συλλογών 1/2 Επιλογή προγράμματος –Παράγοντες Ολόκληρη συλλογή Κατάλληλη χρηματοδότηση Προσωπικό –Συνεργασίες με άλλες βιβλιοθήκες

17 Επιλογή συλλογών 2/2 Επιλογή υλικών –Ανάγκη καθορισμού κριτηρίων επιλογής –Παράδειγμα του project «Ταξίδια κατά μήκος του Hudson» –Διάκριση κριτηρίων επιλογής βάσει: Θεμάτων, Γεωγραφικών παραγόντων, Ιστορικής περιόδου, Θεματικών επικεφαλίδων, Τύπων υλικών

18 Οργάνωση πληροφοριών Τα ψηφιακά προγράμματα συνεπάγονται συστηματική και ιεραρχική οργάνωση των πληροφοριών «Ταξίδια κατά μήκος του Hudson» –Εντατική καταχώριση των ιστορικών τεκμηρίων Οι διάφορες όψεις του ποταμού καταχωρήθηκαν ξεχωριστά δεδομένης της σημαντικότητάς τους Το επίπεδο συλλογής είναι το καλύτερο επίπεδο καταχώρισης για τα χειρόγραφα Μετά την ψηφιοποίηση των εικόνων και των κειμένων οι γραφικές αναπαραστάσεις συνδέονται με τον κατάλογο προκειμένου η κάθε εικόνα να ενταχθεί σε μια μεγαλύτερη συλλογή και να παραπέμπονται οι χρήστες σε άλλα σχετικά στοιχεία

19 Αποτελεσματικός τρόπος διάθεσης πληροφοριών Καθιέρωση στόχων διάθεσης των πληροφοριών σε: –Ιστό Παρουσίαση ετερογενών πόρων κατά συνεπή τρόπο Παροχή διεπαφών για αρχάριους και προχωρημένους χρήστες –Τερματικούς σταθμούς βιβλιοθήκης Η λειτουργικότητα του τελικού προϊόντος θα πρέπει να υποστηρίζει αυτούς τους στόχους και να τους απεικονίζει στην ψηφιοποίηση των προγραμμάτων και των βιβλιογραφικών στοιχείων –Κωδικοποίηση κειμένων σε SGML για να είναι αναζητήσιμα –Υπαγωγή όλων των τεκμηρίων σε κατηγορίες θεμάτων –Επισύναψη περιγραφικών στοιχείων σε μεμονωμένες εικόνες

20 Το παράδειγμα του «Hudson» Παρά τη μεγάλη ποικιλομορφία περιεχομένου του project επετεύχθη μια συνεπής προσέγγιση: –Πλοήγησης στο δικτυακό τόπο –Ευρετηρίασης αλλά και –Παρουσίασης των αποτελεσμάτων αναζήτησης Η διεπαφή για το συγκεκριμένο project πραγματοποιήθηκες βάσει διαφορετικών τεχνικών αρχιτεκτονικών –Οι εικόνες και τα κείμενα βρίσκονται σε διαφορετικούς servers Οι εικόνες διατίθενται μέσω μιας εφαρμογής βάσης δεδομένων Τα κείμενα χρησιμοποιούν μια εφαρμογή μετατροπής κωδικοποίησης από SGML σε HTML

21 Θεματική πύλη NYPL Digital

22 «Travels along Hudson»

23

24 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!!!